In vijf oorlogsjaren
ONGEVEER EEN-DERDE VAN IJMUIDEN VERNIELD
Velsen-N.
in één dag
ontruimd
BEKENDMAKING.
geheel Velsen-Noord,
GEMEENTE VELSEN
1
ZATERDAG 2 MEI 1970
(Van een onzer verslaggevers)
IJMUIDEN Het was geen geringe rekening, die het gemeentebestuur
na de oorlog gepresenteerd kreeg. IJmuiden was één van de meest
gedupeerde gemeenten, die door de terugtrekkende, dan wel gecapituleerde
Duitse troepen werden achtergelaten. Bombardementen, die ten doel had
den de Duitse industrie, maar ook de Kriegsmanne lam te leggen hadden
hun vernietigende uitwerking gehad. Doch daarnaast was ook een niet
gering gedeelte van dit deel van de gemeente Velsen afgebroken, omdat
de woningen en andere gebouwen in het schootsveld lagen van de Duitsers.
EVACUATIE
7000 INWONERS
BOMMENLAWINE
WjÉÊM
sn«
A'S
JsPfr
Si
Wm&
i'A I! E;-!*-' i
t va» «Int W-< nttaetjt -Itov «ktl»ehl ter i» \etieria»«l h«vll
de Iti jk-eiwmii—uri- v»M»r ltd Itezeüe Netti-rland-ein- ^ehietl in
lt« i J«'liijt£ v;m «ft* hm^erhevotkin» ^«iWlietijke entruim'iti"
V lm Vr'HK'Uitlt' In-vele».
dat in deao «Ttjk'ujiId voor ont
liet "vIjhmI.
ruimt»!* iu aumwrkin»* komt, is
met uilzt
iTtȟ van amtrale en
liooiio\eu>.
iBis
Mlc jdien dienen hel v«nv» utu-ehreven le vertalen
véór -U Se|>l191), Degene» nlltier de/e jtet-enett. «lie retl
vtMtr een eijien ev»e»alie-,i«!te* kinine» yotph'aae». vertrekken
-jwtedtg mogelijk. Meubilair ka» medegetmme» vv«rd«'» voor
ver ja-r-oontijk voor ver voet-gelegenheid ka» worde» y.org p'-
dne-en, Ka» niet v«tor «tv«whiwftt'ül worde» ge/org«i. «hm
moet hel meubilair i» «le woning .hhlerbhjvru. lage» t-vaenalte-
zij» niet to<-getale» t» de geumente» Heem-kerk. Set-en.
lievervvijk, l itgee-t. liloemendaal e» \-.-en«trttl.
De overige af le voeren jterxttte» w<ir«lett «h««r «h- /org van «ie
Gmumik-te f iurgerKev ttlk ing oitdergebraehi in «te g«-»»,«'»l«-
AntHleniain.
VELSEN, 19 Soptouilier 19 11
tk- B»rge»tee-t«-r.
Tj, fïKIt w tfDt:
Op 9 mei 1940 bedroeg het aantal wo
ningen in de gehele gemeente Velsen nog
12.818. Hiervan werden er gedurende de
vijf oorlogsjaren ruim 4000 of dertig per
cent door bombardementen zwaar be
sehadigd dan wel geheel vernield of gin
gen verloren door afbraak. Van de res
terende zeventig percent was nog een
deel licht-besehadigd. Op- 1 januari 1940
bedroeg het inwonertal 48.967. Het diepte
punt werd bereikt op 31 december 1944.
Toen telde Velsen nog slechts ruim 26.000
inwoners. Ongeveer 23.000 Velsenaren wa
ren in die vier jaar van huis en haard
verdreven.
Deels door de bombardementen op het
havengebied, waardoor velen „uitgebom-
bardeerd" werden en talloze anderen uit
puur lijfsbehoud een veiliger woonomge
ving hadden opgezocht. Maar voor een
belangrijk deel ook was het vertrek te
wijten aan de afbraak van grote gedeel
ten van het centrum van IJmuiden, daar
de woningen en andere gebouwen moes
ten verdwijnen om de bezetters in staat
te stellen vanuit de bunkers alle kanten
heen te schieten voor het geval de gealli
eerden over land zouden naderen.
Op het gebied van evacuatie kan Vel-
sen-Noord het meest hartige woord mee
spreken. Daar werd op 19 september 1944
op bevel van „de Weermachtsbevelheb
ber in Nederland" door de toenmalige
burgemeester Tj. van der Weide veror
donneerd, dat de gehele burgerij vóór 20
september de volgende dag dus het
gehele Velsen-Noordse gebied, met uitzon
dering van de PEN-centrale en Hoogovens
verlaten moest hebben. Degenen, die voor
vervoer konden zorgen, mochten hun meu
bilair meenemen. Beschikte men niet over
eigen vervoer, dan diende alles te wor
den achtergelaten. Zo men daartoe in
staat, was, mocht men zijn eigen evacu
atie-adres bepalen, mits dit niet was ge
legen in de gemeenten Heemskerk, Vel
sen, Beverwijk, Uitgeest, Assendelft en
Bloemendaal. Wie niet over een eigen
adres beschikte om heen te trekken, die
werd door de toenmalige Commissie Bur
gerbevolking ergens in Amsterdam onder
gebracht.
Ruim zevenduizend personen trokken
toen die 19-de september uit Velsen-Noord
weg! Verreweg de meesten moesten bijna
alles achterlaten en vonden bij bun terug
keer niets weer!
Zoals wij hierboven reeds schreven wer
den ongeveer 4000 woningen verwoest.
Hetzelfde lot ondergingen 9 scholen, ter
wijl 31 scholen ernstig werden beschadigd
Ook twee kerken gingen verloren. 10 ker
ken liepen schade op. En zo gaat de lange
lijst verder. In totaal zijn verder nog 159
gebouwen verloren gegaan en werden er
3Ö3 min of meer beschadigd.
De gereformeerde kerk aan de Wil-
helminakade welke naam geduren
de de oorlog verboden was en destijds
Noorderkade heette werd tijdens
de luchtaanval op 26 maart 1944 ge
troffen. Het. was dezelfde luchtaanval,
waarvan wij hierboven de grote foto
afdrukken. Van de kerk bleef nauwe
lijks de ene steen op de andere staan.
De meeste verwoestingen door bombar
dementen hadden plaats rond de haven,
waar de toenmalige duikbootbunker de
huidige kalkzandsteenfabriek het mik
punt is geweest van ontelbaar vele bom
bardementen van Engelse en Amerikaan
se vliegers, die het niet alleen op de bun
ker en de duikboten gemunt hadden, doch
ook op alle overige Duitse oorlogsschepen
die hier een toevlucht zochten. Uit die
bombardementen dateert ook de bom, wel
ke in Zeewijk vorig jaar bij het ontgraven
van een duin werd gevonden en onscha
delijk gemaakt, nadat duizenden zij het
nu voor een paar uur hun woningen
hadden moeten verlaten uit gevaar voor
een eventuele ontploffing.
De foto's op deze pagina geven beter
aan dan woorden, hoe IJmuiden werd ver
nield en voor welke taak men stond in
1945 om alles weer op te bouwen.
Omtrent het „HOE" IJmuiden werd ver
nield spreekt wel het duidelijkst de foto
van de bombarderende Amerikaanse vlieg
tuigen boven het IJmuider havengebied.
De foto werd genomen uit één van de
vliegtuigen, die op 26 maart 1944 de lucht
aanval ondernamen. Het z.ijn Marauders
van de 9-de United States Air Force, die
een lawine van bommen hebben losgela
ten boven hun doelwit: de duikbootbunker.
De rook welke vanaf de grond opstijgt
na de explosies van de bommen loont aan
dat lang niet alle bommen raak waren.
Indien Zeewijk toen reeds had bestaan was
er niet veel meer van overgebleven. Op de
voorgrond in het midden van de foto ziet
men een deel van de Zuidpier. Links daar
van de IJmuider havens met aan de kant
de duikbootbunker, welke enkele ste
vige opstoppers in ontvangst mocht ne
men. Sporen van luchtafweer op deze
foto van de overdag uitgevoerde luchtaan
val, zijn niet te zien.
Een naoorlogs beeld bij het hoofd
bureau van politie, waar door de
Duitsers achtergelaten sUikken veld
geschut werden verzameld.
m
i* \<S -V;
Een van de meest indrukwekkende
foto's van de afbraak van IJmuiden.
'Hier had geen direct oorlogsgeweld
plaats, doch werden alle woningen en
andere gebouwen door de bezetter
afgebroken om een schootsveld te
krijgen voor de batterijen in de bun
kers. Honderden woningen zijn op
deze wijze met de grond gelijk ge
maakt. Op de plaats waar deze straat
loopt, is thans de Lange Nieuwstraat,
bezien van waar thans ongeveer Plein
1945 is. De supermarkt van Albert
Heijn staat thans op de plek waar op
deze foto geheel links vooraan een
plaat beton op het puin ligt. Geheel
rechts ziet men de watertoren.
T* 1 t
Ij-u die jtirh niet aan «leze aanwijztHgeu iu«*lt, «I <h»*r «k- Ikat-ckc
IfGyrtuat-hi pvl«uti|ftt wortk-a tk- gcu tonale ie vi'fklcn »»t«k*r nteikw««titift
va« mniiiwiair, dekking «rf k looiing.
HHRMi
