Droom van
duizend
jarig rijk
voorbij
Kwarteeuw na de bevrijding
Nog steeds hulp nodig aan
slachtoffers van de nazi's
INDUSTRIETERREIN
4 mei 1945:
Direct beschikbaar:
(vlakbij Haarlem)
(Van onze correspondent)
HAARLEM Vijfentwintig jaar na de bevrijding is het verenigingsleven
van de ex-politieke gevangenen een aflopende zaak. Geleidelijk aan kan
voor de vergaderingen met kleinere zalen worden volstaan en zal het wat
stiller worden op reünies en herdenkingssamenkomsten.
KRITIEK
i „ANNEXATIE"
BIJ DE FOTO'S van links naar rechts:
De eerste stap naar de capitulatie. Duitse officieren ontmoeten Britse
onderhandelaars op een weg bij Quickbom ten noorden van Hamburg.
Daarna reden de Duitsers naar Montgomery's hoofdkwartier om de
capitulatievoorwaarden aan te horen.
In zijn tent op het hoofdkwartier van de Britse 21ste legergroep leest
veldmaarschalk Montgomery de capitulatievoorwaarden voor aan de
Duitsers. Naast Montgomery de leider van de Duitse delegatie, admiraal
Von Friedenburg, bevelhebber van de Duitse zeestrijdkrachten.
Veldmaarschalk Montgomery in gesprek met de Duitse delegatie die
namens admiraal Dönitz en veldmaarschalk Keitel de capitulatie
overeenkomst moesten ondertekenen.
Terwijl veldmaarschalk Montgomery toekijkt ondertekent de infante-
rie-generaal Kinzei de capitulatiedocumenten.
Montgomery bekrachtigt met zijn handtekening de Duitse overgave
in zijn tent op de Lüneburger Heide.
EXPOGé
AFGESTOTEN
In Hoorn 25 ha; in Den Helder 26 ha;
in Enkhuizen 13 ha; in Medemblik 7 ha.
Goede verbindingen, uitstekende woningen beschikbaar,
prettig leefklimaat. :fc Prijzen van f 20.- tot f 35.-.
25% Investeringspremie mogelijk.
Noord-Holland-Noord
Vlakbij Amsterdam
M F. I
MAANDAG
Gaat het er voornamelijk om, vriendschapsbanden te bewaren, dan zal men hoe
wel met spjjt en met smart berusten in deze nu eenmaal onvermijdelijke loop der
dingen. Maar het ligt anders wanneer zo'n organisatie een gedachte uitdraagt, een
doel nastreeft, waarvan de waarde niet vermindert naarmate de afstand tot de be
zettingstijd groter wordt.
deeld, zodat een herdenking van deze
slachtoffers op een ander tijdstip en een
andere plaats voor de hand had gelegen.
Bovendien is het nu zo. dat het nationale
comité Herdenking Militaire Gevallenen
de bovenste plaats op het briefpapier in
neemt en pas nadat alle militaire kran
sen zijn gelegd de bloemenhulde van het
Voormalig Verzet en de Expogé bij het
monument wordt geplaatst. „Ik kan me
voorstellen, dat de jeugd van vandaag
bij het aanschouwen van al het militair
vertoon zegt: Moet je dat nu zien, is dat
nu het verzet geweest? En dan hebben
ze nog gelijk ook", aldus de NFR-secre-
taris.
De Nationale Federatieve Raad Voor
malig Verzet Nederland nam het vorig
najaar in een stichting resulterende
initiatief om de geestelijke weerbaarheid
te bevorderen ter uitvoering van één der
belangrijkste opdrachten, die de NFR
zichzelf in de statuten verleende: bij de
jeugd de gedachten en ideeën levendig
houden die tot het verzet hebben geleid.
Want dit verzet was zoals elke weer
stand tegen onvrijheid vóór alles een
geestelijke zaak, een kwestie van over
tuiging en mentaliteit. De vooral door
toedoen van NFR-voorzitter C. C. van
den Heuvel tot stand gekomen stichting
Geestelijke Weerbaarheid is er voortdu
rend op uit, die mentaliteit te verster
ken als schild tegen niet-democratische,
de vrijheid uitbannende invloeden. In
deze stichting participeren ook de vereni
ging Expogé en het Veteranenlegioen Ne
derland. Maar alle organisaties met de
zelfde doelstelling zijn welkom.
In het begin van de jaren vijftig kwam
nogal kritiek los toen de zorgvuldig bui
ten de partijpolitiek blijvende NFR zijn
communistische leden buiten de deur zet
te. „Zij stelden zich volkomen achter de
anti-democratische daden van de Russi
sche regeringsleiders en probeerden in
onze besturen te infiltreren", zegt secre
taris M. A. Ph. Janssen. Nu is niet ieder
een gelukkig met de nauwe samenwer
king binnen de stichting met het Vete'
ranenlegioen Nederland. Commentaar van
de NFR-secretaris: „Tot voor een jaar of
tien liet het VLN vrij radicaal en
uitermate rechts gericht veel van zich
horen, maar dat is sindsdien afgezwakt.
Scherpslijperijnen zijn uitzondering gewor
den. Het is best mogelijk, dat sommige
leden persoonlijk een andere instelling
hebben, maar de organisatie stelt zich
positief op."
Dat de stichting een rechtse signatuur
heeft, bestrijdt de heer Janssen. „Wij ke
ren ons tegen dictatuur, van welke kant
die ook komt, tegen anti-semitisme, ras-
sendiscriminatie, neo-fascisme, tegen al-
les wat strijdig is met de rechten van
de mens, tegen de vrijheidsbeknotting
achter het IJzeren Gordijn evenzeer als
het bewind in Griekenland en Portugal".
Niet eerlijk tegenover de bevolking en
tegenover de aanvankelijke organisatie
vindt de heer Janssen de „annexatie"
door de militairen van de nationale do
denherdenking op de Dam in Amsterdam,
„Het monument, waarbij dit gebeurt,
werd met giften van het Nederlandse
volk opgericht als gedenkteken voor de
in het verzet en de kampen gevallenen.
Later zijn op verzoek van het Veteranen-
legioen naast de militaire oorlogsslacht
offers ook de gesneuvelden in Indonesië
en Korea in de jaarlijkse herdenking op
de vierde mei betrokken. De zaak waar
voor zij vielen was een geheel andere
en wordt ook zeer verschillend beoor
HITLERS DUIZENDJARIG RIJK
In april 1945 was de Tweede We
reldoorlog bijna voorbij. De door
de Duitsers bezette gebieden waren
bevrijd en de Amerikaanse en
Britse troepen uit het westen had
den de Russen uit het oosten ont
moet. Hannover. Saksen en Beie
ren, delen van Oostenrijk en Bohe-
men waren reeds in handen van de
geallieerden. De Russen hadden
bezit genomen van Warschau, Boe
dapest en Wenen. In ondergrondse
bunkers in Berlijn poogde de lei
der van het Derde Rijk met niet
meer bestaande legers nog strijd
te voeren. Op 2 mei bereikten de
Russen Berlijn. De volgende dag
bereidden de Duitsers zich voor op
de onvoorwaardelijke capitulatie
van Hitiers „duizendjarige rijk".
De eerste ontmoeting ter inleiding
van de capitulatie had plaats in
Quickborn, waar vier Duitse offi
cieren Britse officieren ontmoetten.
In het plaatsje ten noorden van
Hamburg werd de basis gelegd voor
de uiteindelijke capitulatie.
De Duitsers, admiraal Von Frie
denburg, commandant van de Duit
se vloot en leider van de capitula
tie-delegatie, infanterie-generaal
Kinzei, schout-bij-nacht Wag-ner en
een SS-officier werden daarna naar
het hoofdkwartier van de Britse
een-en-twiniigste legergroep ge
bracht om veldmaarschalk Mont
gomery's eisen voor de overgave
aan te horen. Zwijgend luisterden
de Duitsers naar Montgomery. Na
een korte bespreking waren de over
eenkomsten gereed.
De voorwaarden voor de capitu
latie werden om kwart voor zeven
in de avond van de vierde mei 1945
voorgelezen in een kleine legertent
op de Lüneburgerheide. Het docu
ment, dat de capitulatie betekende
van de Duitse land-, zee- en lucht
macht in Noord-Duitsland, Neder
land en Denemarken werd daar on
dertekend. De verschrikkelijkste
oorlog die de mensheid had gekend
was voorbij. De droom van een
korporaal over een duizendjarig
rijk was ten einde.
De Nederlandse vereniging van.ex-po
litieke gevangenen „Expogé" ervaart dat
nu nog, een kwarteeuw na de bevrijding,
behoefte bestaat aan „het wegnemen of
verzachten der schadelijke gevolgen van
de gevangenschap", zoals een der doel
stellingen van de organisatie luidt.
Daarbij gaat het niet alleen om hulp
aan mensen met een concentratiekamp
syndroom. „Je kunt soms iemand met een
betrekkelijk gering bedrag een heel eind
op weg helpen, bijvoorbeeld een minder
valide, die een autootje moet hebben,
maar het niet helemaal kan beta
len", zegt Expogé-secretaris T. Stamer.
Op allerlei manieren kan de vereniging
haar mensen terzijde staan. Zo kreeg Ex
pogé van de Rijksverzekeringsbank ge
daan, dat de politieke gevangenen voor
wie in de oorlog geen rentezegels wer
den geplakt, daarvan geen schade onder
vinden. Soms wordt ook detectivewerk
verricht om oud-kampbewoners van al
lerlei nationaliteiten in contact te bren
gen met lotgenoten, die zij graag nog
eens zouden ontmoeten, maar van wie
zij menigmaal de naam niet meer weten.
Ook plaatst men in het maandblad „Aan
treden" wel eens een oproep als een
ouder lid de hulp van het bestuur vraagt
om een betrekking te vinden. Sommige
activiteiten vergen bijzonder veel tijd. Zo
hield de vereniging een enquête om na
te gaan, hoeveel gemeenten elk jaar op
de vijfde mei ambtenaren en de school
kinderen een hele of halve dag vrijaf
geven. Dit bleek slechts in 79 van de
728 reagerende gemeenten (8 percent van
het totaal) het geval te zijn. Secretaris
Stamer zegt daarover: „De regering
maakte met haar beslissing om de be
vrijding maar ééns in de vijf jaar te
vieren de herdenking kapot."
De Expogé met haar 3000 leden en veel
donateurs wijkt niet af van haar gewoon
te om in de meidagen bijeen te komen
op de erebegraafplaats in Overveen.
Daarnaast is het jaarlijks congres bij uit
stek geschikt om de bijzondere banden
tussen de oud-politieke gevangenen te be
stendigen.
Allerlei mensen van verschillende reli
gie en uiteenlopende politieke richtingen,
komen er bijeen. De meningsverschillen
zijn soms niet mals, maar bedanken voor
het lidmaatschap, waartoe een Nederlan
der toch al gauw geneigd is, doet men
niet. „Het bewijst hoe sterk de onder
linge vriendschap is", zegt de heer Sta
mer.
Het afstoten in de bewogen koude-
oorlogsdagen van 1948 van C.P.N.-leden
heeft de Expogé ook vele niet-commu-
nistische leden gekost. Secretaris Stamer
wil dit echter niet geïnterpreteerd zien
als een stellingname tegen het commu
nisme. „Men vergeet, dat wij een niet-
politieke vereniging zijn. Wij keren ons
dus niet tegen het communisme als zo
danig, maar wél tegen een communisti
sche regeringsvorm, die zich van dicta
tuur bedient, zoals wij tegen elk dicta
toriaal regime gekant zijn: Griekenland,
Spanje en Portugal". Dat de Expogé zich
rechts opstelt ontkent de heer Stamer
nadrukkelijk. „De eerste doelstelling van
Expogé is de geestesgesteldheid, die de
basis vormde voor het verzet om vrijheid
en recht in stand te houden te ver
sterken. Die geestesgesteldheid kent geen
rechts, geen links en geen midden."
ADVERTENTIE
Aanvragen voor inlichtingen die vertrouwelijk
worden behandeld en uitvoerige documentatie-
brochure bij Noord-Holland-Noord, Postbus
3007, Haarlem, telefoon 023 - 31 64 40.
1970
