OECUMENISCH VREDESBERAAD
DOOR SODEPAX IN PRAAG
Japanse hulp voor Biafra
EVANGELISCH POLITIEK BERAAD
Experiment met fundamentele democratie
I
Ds. Buskes over Billy Graham
Op zoek naar
een kerkdak
KABOUTERS
Boom van Maria
Lutherse kerk
vraagt om andere
handelspolitiek
Situatie in Soedar
wordt beter
Nieuwe secretaris
van Hervormde
Wereldbond
ZATERDAG 9 MEI 1970
Erbij
„Met wapens voor massavernietiging bestaan er geen legitieme metho
des meer om oorlog te voeren. Er is geen autoriteit, die de wettige mo
gelijkheid heeft om een aanval op het gehele menselijke ras te beginnen".
Dit verklaarde prof. Jan M. Lochman van de Comeniusfaculteit voor
theologie in Praag op de oecumenische beraadslaging over christelijke
zorg voor vrede, die in Praag is gehouden onder auspiciën van het comité
voor gemeenschap, ontwikkeling en vrede (Sodepax).
Vorige week heeft het hoofdbe
stuur van het Humanistisch Ver
bond gediscussieerd met de leden
uit Amsterdam en verre omgeving.
Het was de vierde van een serie
van zes discussiedagen die gehou
den worden in Assen, Deventer,
Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en
Eindhoven. De bedoeling van deze
discussiedagen is om een direct
contact mogelijk te maken tussen
de leden en het hoofdbestuur. De
bestaande tweejaarlijkse congres
sen en de driemaandelijkse bijeen
komsten van de verbondsraad zijn
enerzijds voor het hoofdbestuur on
voldoende om te weten wat er on
der de leden leeft en anderzijds zijn
ze voor de leden ontoereikend om
directe invloed uit te kunnen
oefenen op het beleid van het
hoofdbestuur.
Organisatie
Maagdenhuisbezefing
Lochman zei dat de traditionele
theologische criteria voor een „recht
vaardige oorlog", zoals die lang in
acht zijn genomen door Rooms-katho-
lieke en protestantse theologen, niet
langer meer gelden. Hij betoogde dat
nieuwe benaderingen nodig zijn op het
„paradoxale moment dat geweldloos
pacifisme en sociale revolutionaire ac
tie beide toenemende steun ondervin
den als vormen van christelijke be-
betrokkenheid". Dit zijn volgens prof.
Lochman de twee fundamentele gren
zen, waar Sodepax staat.
Een commentaar van dr. Henri de
Riedmatten O.P., vertegenwoordiger
van de Heilige Stoel bij het hoofdkwar
tier van de Verenigde Naties in Genè-
ve, gelezen bij zijn afwezigheid, verde
digde de wettige verdediging van na
ties, zolang als er nog geen wereld
macht de kracht heeft om alle oorlo
gen te beletten.
Alexy S. Bouevsky, secretaris van
het departement voor interkerkelijke
relaties van het patriarchaat van Mos
kou, hield hardnekkig vast aan het
recht van de Russische Orthodoxe Kerk
om zijn zegen te geven aan een be
vrijdingsoorlog van een geheel volk
dat onderdrukt wordt. Hij wees op het
voorbeeld van de strijd tegen Hitler in
de Tweede Wereldoorlog.
Pater Gonzalo Castillo-Cardenas,
secretaris van de Camillo Torres-
stichting in Columbia, parafraseerde de
beroemde zin van paus Paulus VI
„Ontwikkeling is een nieuw woord
voor vrede", door het woord „bevrij
ding" in de plaats van „ontwikkeling"
PROF. J. LOCHMAN
In „Hervormd Nederland" heeft ds.
Buskes enkele weken geleden een cri-
tisch artikel geschreven over Billy
Graham. Hij kreeg vele antwoorden,
en de meeste waren niet vriendelijk.
„Vrijwel allen", zo schrijft ds. Bus-
DS. BUSKES
kes, „hielden mij het woord van Jezus
voor: „Oordeelt niet!" Terwijl ze zelf
in hun brieven de felste oordelen over
de kerk en de dominees uitspreken.
Het meest sprekend was wel wat een
dame mij schreef: „U moogt niet oor
delen over Billy Graham laat u het
oordeel maar aan God over terwijl
de meeste dominees in ons land er
niets van terecht brengen".
Dat vrijwel allen die mij schreven
zich tebuiten gaan aan de meest uit
bundige lof op een man die uit Ame
rika komt, enkele dagen via tv en ra
dio tot miljoenen spreekt, zonder ook
iets te weten van onze vragen, onze pro
blemen, onze strijd, om dan weer te
verdwijnen, terwijl ze geen goed woord
over hebben voor honderden die in ons
land jaren lang op eenzame posten aan
het werk zijn, zit mij dwars.
Ik ken in Amsterdam tientallen, die
voor Billy Graham hosanna roepen,
en alle Amsterdamse dominees hele
maal niets vinden. Dat doet mij pijn,
maar ik zal wel weer hun verontwaar
diging opwekken, als ik zeg dat een
grootscheepse actie a la Billy Graham
heel wat gemakkelijker is dan jaren
lang een gemeente bouwen en zich in
een ontkerkelijkte volksbuurt voor
evangelisatie inzetten.
U krijgt het stadion dan toch maar
niet vol, schreef iemand mij. Gelijk
heeft hij. Ik heb er zelfs nooit over
gedacht. Ik werk zo ongeveer 35 jaar
in Amsterdam en wéét één ding heel
zeker: als Billy Graham vijf jaar in
Amsterdam werkt, kwamen zelfs zijn
meest enthousiaste volgelingen van nu
niet meer naar het stadion en zou hij
met precies dezelfde moeilijkheden en
teleurstellingen te kampen hebben als
iedere dominee en iedere heilsofficier
in Amsterdam".
„Op zoek naar een kerkdak", zo
luidt het thema van een landelijk oe
cumenisch kontaktweekeinde voor ka
tholieke en protestantse gemengd ver
loofden en -gehuwden op 23 en 24 mei
in het vormingscentrum Den Aler-
dinck in Laag-Zuthem (bij Zwolle).
Pater J. J. Burger uit Nijmegen
spreekt onder meer over de ontwik
kelingen in het denken en doen van
de kerken ten aanzien van het kerke
lijk gemengde huwelijk.
te zetten. Hij zette uiteen dat buiten
landse laboratoria, die medicijn produ
ceren en in zijn land verspreiden, de
prijs van geïmporteerde chemicaliën
tot 4000 percent boven het kostenpeil
hebben doen stijgen, één voorbeeld
van een nieuwe, subtiele vorm van
„totale oorlog".
Egyptische landbouwdeskundigen
hopen een oude wilde vijgenboom, die
volgens een plaatselijke legende bijna
tweeduizend jaar geleden tot schuil
plaats heeft gediend aan het kind Je
zus en zijn moeder Maria, enig nieuw
leven in te blazen.
De boom staat in Mataria, een voor
stad van Caïro. Deze wilde vijgen
boom, die bekend is als „Sjagaret
Myriam" of Boom van Maria is reeds
vele jaren levenloos en uitgedroogd.
Volgens een plaatselijke legende is dat
al eeuwen het geval, maar nu zal hij
binnenkort döor het ministerie van
Landbouw worden onderworpen aan
een langdurig experiment.
Enige tijd geleden is door de Syno
dale Commissie der Evangelisch-Lu-
therse Kerk aan de Raad van Kerken
gevraagd, namens de bij deze Raad
aangesloten kerken, bij regering en
parlement aan te dringen op het voe
ren van een handelspolitiek, die er op
gericht is, steun te verlenen aan ont
wikkelingslanden
Dit is een uitvoering van het Syno
de-besluit van 1969. Voorafgaande aan
deze stap is er in de Lutherse Kerk
een financiële actie gevoerd voor de
ontwikkelingshulp, als gevolg waar
van aan de Wereldraad van Kerken
een belangrijke steun kon worden ge
geven voor een ontwikkelingsproject
in Noord-Kenya.
Daarnaast zal geld gestuurd worden
aan de John Knox Foyer in Genève,
in verband met de wenselijkheid om
de mentaliteit in de rijke landen te
veranderen. In deze ontmoetingsplaats
van deskundigen uit rijke en arme lan
den wordt gezamenlijk gezocht naar
mogelijkheden voor de ontwikkelings
landen, en naar vormen, waarin men
de rijke landen tot andere uitgangs
punten bij bijvoorbeeld de handelspo
litiek kan bewegen. Tenslotte wordt
overwogen een belangrijk deel van het
geld beschikbaar te stellen aan het
Mozambique-instituut voor de finan
ciering van een Nederlandse leraar.
In totaal bracht de actie 165.000,- op,
hetgeen voor deze kerk een zeer be
hoorlijk bedrag is.
Juist doordat deze financiële actie
is „aangeslagen", wenst men een vol
gende stap te doen, door als kerken ge
zamenlijk bij de overheid aan te drin
gen op een rechtvaardiger handelsbe
leid. Er zullen geen aanbevelingen wor
den gedaan hoe dat beleid zou moeten
veranderen, omdat er door allerlei
deskundigen rapporten genoeg over de
ze materie geschreven zijn (zo geeft
het rapport van de commissie-Pear-
son uitgegeven door het ministerie
van Buitenlandse Zaken met een aan
beveling van de minister voor Ontwik
kelingshulp, minister Udink duide
lijke richtlijnen). Het gaat er dus niet
om te vertellen hoe het moet gebeu
ren, maar dat het moet gebeuren,
en naar de Lutherse Kerk meent
hebben de kerken het recht en de taak
(volgens de besluiten van Uppsala),
hierop namens haar leden aan te drin
gen.
Mr. Kodwo Ankrah, uit Ghana, die tot de Dienst van de Wereldraad van
Kerken voor Vluchtelingen is toegetreden als Afrika-vluchtelingenofficier,
een nieuwe functie.
De afdeling Interkerkelijke hulp en
werelddiakonaat van de Japanse Na
tionale Christelijke Raad is op het
ogenblik druk bezig met een actie ten
gunste van slachtoffers van de in Ni
geria gevoerde strijd rond „Biafra".
De bedoeling is in de eerste aanleg
ten minste 10 miljoen yen (omstreeks
100.000 gulden) bijeen te brengen voor
hulp aan de naar schatting vijf mil
joen Biafraanse vluchtelingen en ande
ren, die nog lijden aan de gevolgen
van de afscheidingsoorlog.
Van de ter beschikking komende
fondsen zullen vrachtwagens worden
aangekocht. Ze zullen naar Nigeria
worden verscheept ter verlichting van
het nijpende tekort aan transportmid
delen, dat de hulpverlening ernstig
belemmert. Bovendien doen de Japan
se vrachtauto's het niet slecht op de
beschadigde wegen in het vroegere
Biafraanse gebied.
Ook tijdens de strijd Nigeria-Biafra
droeg de Japanse Nationale Christe
lijke Raad, in samenwerking met de
Wereldraad van Kerken in Genève,
actief bij aan de leniging van de nood
van de slachtoffers.
De situatie in Soedan schijnt zich
langzaam maar zeker te hebben ge.
wijzigd ten gunste van de verdrukte
christenen in het zuiden. Er schijnt
nu meer vrijheid te zijn voor deze
groep. Het is hen bijvoorbeeld gelukt
om met de hulp van buitenlandse fi-
nanciële steun een achttal kerken weer
te restaureren. Deze kerken waren tij
dens de periode, waarin de christenen
verdrukt werden, zeer ernstig bescha
digd en ontdaan van alle inventaris.
Men hoopt nu langzaam maar zeker
weer tot normale verhoudingen te kun
nen terugkeren, aldus het Algemeen
Diakonaal Bureau van de Gerefor
meerde Kerken.
Dit zal uiteraard niet zo gemakke
lijk gaan. Er zijn veel christenen, die
de Soedan uitgevlucht zijn naar de
omringende landen. Naar allerlei lan
den zijn de Soedanezen gevlucht, voor
namelijk naar Kongo-Kinsjasa, Oegan
da en Liberia, terwijl er ook in Kenya
een klein aantal zijn.
Ongeveer 150.000 Soedanezen zijn
gevlucht. In deze landen helpen de
protestantse kerken op allerlei ma
nier: voedselhulp, kledinghulp, onder
dak, school, landbouw enzovoort Het
Algemeen Diakonaal Bureau van de
Gereformeerde Kerken heeft voor dit
doel vorig jaar en dit jaar behoorlij-
ke bedragen beschikbaar gesteld. Na
melijk in 1969 150.000, in 1970 55.000
Daarnaast wordt steun gegeven in de
vorm van beurzen voor Soedanese
studenten die in Beiroet zijn gaan stu
deren.
Ds. Edmond Perret, (45 jaar), pre
dikant van de kantonale protestantse
kerk van Genève, is benoemd tot se
cretaris-generaal van de Hervormde
Wereldbond.
Ds. Perret wordt de opvolger van
dr. Marcel Pradervand, de huidige se
cretaris-generaal, die op 31 oktober
aftreedt na 22 jaar zijn functie te heb
ben vervuld. Op de komende gemeen
schappelijke assemblee in augustus in
Nairobi zal de fusie plaatsvinden van
de wereldbond van hervormde-gere-
formeerde kerken, HWB, en de Inter
nationale congregationalistische raad,
ICR, tot een gezamenlijke confessio-
nele organisatie, de hervormde we
reldbond (presbyteriaans en congrega-
tionalistisch). Ds. Perret wordt dus d«
secretaris-generaal van de nieuwe
bond, dr. Pradervand treedt zoals ge
zegd af en de Engelse Nederlander dr.
Fred Kraan, nu nog predikant-secre
taris van de ICR, wordt een van de
onder-secretarissen van de HWB.
Op 19 november 1969 verscheen in
Trouw een hoofdredaktionele nood
kreet over de „verwarringen rondom
de christelijke politiek". „Er is een
duidelijke behoefte aan een open ge
sprek over wat christendom voor poli
tiek betekent. Daar willen veel meer
mensen aan meedoen dan in de geka
naliseerde organisaties mogelijk is. Wij
kunnen veel meer krachten, veel meer
zorgen, veel meer wensen, veel meer
hoop tot hun recht laten komen".
Voorgesteld werd een Evangelisch
politieke problematiek en de relatie van
evangelie en politiek enigermate tot
een oplossing te brengen.
Na een periode van uitvoerig beraad,
waarin dr. J. Bruins Slot, de Raad
van Kerken in Nederland, het Evan
gelisatiecentrum van de Gereformeer
de Kerken (Baarn), en het Oekume-
nisch aktiecentrum (Driebergen) wa
ren betrokken, is het volgende plan uit
de bus gekomen.
Onder auspiciën van de Raad van
Kerken in Nederland wordt een Evan
gelisch politiek beraad gehouden (de
oorspronkelijk voorgestelde benaming
Politiek Pastoraal Concilie is vervallen
teneinde verwarring te voorkomen).
Dit initiatief van de Raad van Ker
ken houdt niet in dat de raad of de in
de raad aanwezige kerken aan even-
„Spel en ernst hoeven elkaar niet
uit te sluiten. Integendeel, in het
spel krijgt de diepste ernst een
kans om. tot uiting te komen.
Het „ludieke" optreden van Ka
bouters en ook wel van Dolle
Mina's brengt voor het voetlicht
wat verhandelingen, manifesten,
partijprogramrha's noch redevoe
ringen in raad of Kamer voldoende
duidelijk wisten te stellen. Onder
het glimlachend cog van het pu
bliek rijzen de vriendelijke kabou
terstadjes van Oranje Vrijstaat als
paddestoelen uit de grond een
alternatieveeen betere, rechtvaar
diger samenleving „spelend" in
hun gedrag.
Het lijkt natuurlijk nergens op en
heel lang kan de overheid dit ver
toon niet dulden. Maar de ernst
van woonmisère, van bureaucratie
en discriminatie zijn dan aan de
dag gebracht. Met schaamte moe
ten wij ons realiseren dat de eerste
christenen door hun omgeving ook
als kabouters werden beschouwd".
(Uit het Algemeen Doopsgezind
Weekblad).
De congressen en de bijeenkomsten
van de verbondsraad worden bezocht
door gekozen afgevaardigden en de
gewone leden hadden in de oude struc
tuur dan ook geen mogelijkheden om
hun standpunten zelf tegenover het
hoofdbestuur naar voren te brengen.
De behoefte aan een beter contact
tussen de leden en het hoofdbestuur
hangt samen met de wens van een
aantal leden voor een meer critische
opstelling van het Humanistisch Ver
bond.
Verder wensen de leden dat het Hu
manistisch Verbond meer dan in het
verleden partij kiest bij tal van maat
schappelijke problemen. In de visie van
deze leden heeft het Verbond zich ge
durende de eerste twee decennia van
haar bestaan zo sterk bezig gehouden
met het streven naar gelijkberechtiging
met de kerkgenootschappen dat er voor
een meer critische opstelling in het
maatschappelijk leven geen plaats was.
De gelijkberechtiging is nu praktisch
bereikt en de buitenkerkelijken worden
in Nederland nauwelijks meer gediscri
mineerd. Op dit terrein gaat het nog
slechts om achterhoede gevechten, die
op zichzelf trouwens van veel belang
zijn.
Het ontstaan van ruimte voor nieu
we activiteiten loopt parallel met de
overal in Nederland gevoelde behoefte
om fundamentele uitgangspunten ter
discussie te stellen. In het Humanis
tisch Verbond spitst deze discussie zich
niet zo zeer toe op de beginselen als
wel op de wijze waarop men daar in
het maatschappelijk leven als organi
satie vorm aan geeft.
Van een humanist mag men ver
wachten dat hij maatschappelijk geën
gageerd is en zich tegelijkertijd maat-
schappijcritisch opstelt. De vraag is
echter wat hierbij de rol van de or
ganisatie, het Humanistisch Verbond,
moet zijn. Er zijn op de discussieda
gen tot nu toe twee visies naar voren
gekomen. In de ene yiito la het de
taak van het hoofdbestuur om de le
den zo veel mogelijk te stimuleren en
door middel van informatieverschaf
fing in staat te stellen standpunten in
te nemen. Volgens de andere visie is
het daarnaast ook nog de taak van
het hoofdbestuur om zelf standpunten
te formuleren en uit te dragen.
Het is deze problematiek die bij de
discussiedagen centraal staat. De di
recte aanleiding van deze discussie
wordt gevormd door de critiek die een
aantal leden op het hoofdbestuur heb
ben geuit naar aanleiding van de ver
klaring die het hoofdbestuur heeft
afgelegd betreffende het justitieel in
grijpen bij de Maagdenhuisbezetting.
Sommigen zijn naar aanleiding van
deze, overigens gematigde, verklaring
uit het Verbond gestapt.
De meest belangrijke standpunten
die het Humanistisch Verbond naar
buiten brengt worden voorbereid in de
wetenschappelijke stichting Socrates.
Het laatste rapport dat ruime aan
dacht heeft getrokken handelt over
echtscheiding. Binnenkort wordt een
rapport voltooid over het abortusvraag
stuk.
Verder wordt door Socrates een na-
j aarsconferentie voorbereid over het
vraagstuk van het toenemende drug
gebruik.
Door deze activiteiten levert het
Humanistisch Verbond een bijdrage
aari de meningsvorming over deze be
langrijke vraagstukken.
Tijdens de tot nu toe gehouden dis-
cissiedagen is naar voren gekomen
dat een aantal leden deze activiteiten
wel op prijs stelt maar vindt dat het
niet bij de bepaling van standpunten
moet blijven. Zij achten het noodzake
lijk dat het hoofdbestuur door politieke
activiteiten de maatschappelijke reali
sering van deze standpunten bevordert.
Daar tegenover staan weer leden die
vrezen dat de politisering van de acti
viteiten van het hoofdbestuur zal lei
den tot ledenverlies omdat vele leden
van het Humanistisch Verbond nu een
maal iets anders verwachten dan van
een politieke partij.
De hier geschetste tegenstellingen
lopen parallel met een generatiecon
flict. Het Humanistisch Verbond telt
vele oude leden die voor de tweede
wereldoorlog misschien tot een avant
garde gerekend konden worden, maar
die nu een hoofdzakelijk conservatief
element vormen. De meer progressie
ve jongeren zijn de verdedigers van
een critisch Humanistisch Verbond. De
confrontatie van deze twee generaties
en deze twee denkwijzen maakt de
discussiedagen tot een boeiend schouw
spel. Voor het hoofdbestuur is dit ex
periment met de fundamentele demo
cratie boeiend, maar het vergemakke
lijkt de taak van het bestuur niet. Het
is nu eenmaal gemakkelijker om met
15 mensen om de tafel te zitten dan
met de ruim duizend die naar schat
ting de discussiedagen bezoeken.
tuele konklusies van het Epb zijn ge
bonden.
De uitvoering van het Epb wordt op
gedragen aan het Evangelisatiecentrum
der Gereformeerde keren en het Oeku-
menisch aktiecentrum.
Ter voorbereiding van het Epb wordt
een adviesgroep opgericht die als eer
ste taak heeft de te behandelen stof
te ordenen en in handen te geven van
werkgroepen die tijdig een beperkt aan
tal pre-adviezen uitbrengen over de
verschillende onderwerpen.
De tweede taak van de adviesgroep
zal zijn een zodanige groep van geïn
teresseerden uit te nodigen dat een zin
vol beraad mogelijk is. Het Epb zal
zich in twee ronden afspelen. De eer
ste ronde wordt op 23 en 24 september
gehouden, de tweede waarschijnlijk op
21 en 22 december, beide keren bij
Kerk en Wereld te Driebergen.
Tijdig voor elke zitting worden de te
behandelen pre-adviezen openbaar ge
maakt. Verwacht mag worden dat tus
sen het tijdstip van publikatie en dat
van behandeling via de publiciteitsme
dia en langs andere weg aandacht aan
de pre-adviezen wordt geschonken.
Deze reakties zullen zo goed mogelijk
ook in de behandeling ter zitting wor
den verwerkt.
Ter afronding van het Epb verschijnt
een publikatie waarin de pre-adviezen
en de handelingen van de zittingen zijn
opgenomen; deze publikatie dient als
hulpmiddel om verdere gedachtenvor-
ming in kerken en gemeenten op gang
te brengen.
Het doel van het Epb is de relatie
tussen evangelie en politiek in de kon-
krete situatie te onderzoeken, de chris
tenen van hun politieke verantwoorde
lijkheid bewust te maken (zie de laatste
verkiezingen en de daarbij gebleken
apathie van de kiezers), en de prio
riteiten en middelen aan te wijzen
(eventueel in alternatieve vorm) voor
het politiek handelen van christenen.
Het is niet de bedoeling de partijpoli
tieke konstellatie in Nederland aan de
orde te stellen; evenmin om een eens
luidend en min of meer dwingend pro
gramma naast andere programma's op
tafel te leggen.
Te zijner tijd verschijnen nadere me
dedelingen over de samenstelling van
de adviesgroep, over de werkgroepen
en de hun toegewezen thema's over de
deelnemers en de voortgang der werk
zaamheden.
Voorlopig zijn met de uitvoerende
werkzaamheden belast:
namens het Evangelisatiecentrum;
ds. H. J. Bavinck;
namens het Oekumenisch aktiecen
trum: drs. Daniel de Lange;
hoofd public relations: C. W. Cools-
ma. De Horst 1, Driebergen, telefoon
03438-2241.
