Hoe is het ontstaan
Deze tijden lijken op die
uit de oorlogsjaren
i'
f.900
v. DUIVENBODEN n.v.
1
Wajang
in-t-Kuipje.
Dierentuin
De Petomaan
PACIFIST OTTO BOETES:
Duitse violiste in
Beethovencyclus
VRIJDAG 15 MEI 1970
15
advertentie
Dit woord:
SLOKKER
HAARLEM Otto Boetes, in het
dagelijkse leven leraar aan een Am
sterdamse sociale academie en sedert
jaar en dag bezig met diverse anti-
oorlogbewegingen en vredesbetogin-
gen, is niet erg ingenomen met de,
dikwijls op rellen uitlopende, demon
straties in de hoofdstad. In zijn wo
ning, aan de rand van het landelijke
Heiloo, wordt druk gesproken over
de recente gebeurtenissen op en na
koninginnedag en de activiteiten in
de komende maanden.
Denkkracht
Druk verminderen
Dit woord: PASTOOR
Dit woord: SALVO
De slaapkamer Constance heeft vele
mogelijkheden. Als voorbeeld ziet U een zit-
slaapkamer, met secretaire en veel bergruimte
Interieurverzorging
GED. OUDE GRACHT 108-110
Tapijtinformatiecentrum
GED. OUDE GRACHT 88-90-92
3000 m2 permanente meubelshow
KRUISSTRAAT 22
Sleepinghouse
TELEFOON 3 1 3 8 4 0 HAARLEM
Dit woord: ZICH
WEGSCHEREN
mtRtj
a u> |g
tès
door
VERHOEVEN'S
VIEUX
u proeft
vraag het uw slijter
Beschaafd dier
Bidden
Kraken
Moeilijk begrip
ïm l
P waja
Ofschoon Otto Boetes minder op de
voorgrond treedt dan een paar jaar ge
leden, wil dit niet zeggen dat hij de ge
beurtenissen niet op de voet volgt. Was
het een paar jaar geleden nog zaak ac
tief te demonstreren, voor en/of tegen
bepaalde overheidsbeslissingen, nu wordt
er steeds meer achter de schermen ge
werkt.
„Het is niet langer meer een vraag of
ie wel of niet mee doet, maar een men
taliteit", zegt hij en geeft als voorbeeld
de rechtspositie van de mens. „De rechts
positie beschermt ons tegen manipulaties.
Maar het omgekeerde gebeurt. Er heerst
angst bij de mensen, dat ze uit hun werk
gezet worden als ze inspraak willen".
De arrestatie van een 26-iarige vriend
tijdens een recente rel heeft hem en zijn
vrouw met afschuw vervuld. „Hij werd
zonder pardon in de boeien gestopt en
meegenomen naar het politiebureau
zegt mevrouw Boetes. „Twee uur moest
hij in een soort hokje zitten en teksten
aanhoren die hem moesten intimideren.
Iemand zei zelfs: „Je leeft niet lang
meer". Er klinkt verbittering in haar
stem.
Otto Boetes vergelijkt deze tijden met
de oorlogstijd. „Met de ondergrondse van
toen. Het is een vorm van romantiek voor
mij. Er gaat een bepaalde aantrekkings
kracht van uit. Je gaat de deur uit en
je weet dat je de kans loopt dat je op
gepakt wordt". „Ik kom steeds weer te
rug op mijn principe: de bestrijding van
geweld, in welke vorm dan ook".
Een principe waarmee hij ook de struc
tuur op zijn school wil benaderen en ver
anderen. Dat laatste is gepland voor sep
tember. Otto Boetes geeft in enkele woor
den de essentie ervan weer. „De opbouw
moet van onderafaan beginnen. Maar wan
neer je het bestuur moet garanderen dat
het evangelie niet in de knoei komt en
er geen politieke facetten bij insluipen,
stuit je al op moeilijkheden. Want je
moet rekening houden met andere men
sen. in andere landen".
u
Het vaak gehoord verwijt aan zijn
adres: „Je probeert je politieke ideologie
op te dringen" of „jullie indoctrineren"
weerhoudt hem er niet van door te gaan
„Ik ben een denkkracht. Ik heb soms
een dag nodig om mijn plannen uit te
werken. We zijn vanaf januari bezig met
het septemberplan, waarbij alle facetten
van het onderwijs op onze school aan de
orde komen. Maar de officiële kop van
het statuut is nog niet gemaakt".
Het „september-plan", dat de toekom
stige basis zal zijn waarop het totale leer
proces zal evolueren, heeft weinig te ma
ken met de huidige vorm van schoolgaan.
Het accent ligt op de verantwoordelijk
heid van leraar en leerling ten opzichte
van elkaar, studiegenoten en het studie-
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. Het Noordhollands Phil-
harmonisch Orkest zal op woensdag 20 mei
's avonds om 8 uur in het Concertgebouw
het tweede concert in de Beethovencyclus
uitvoeren.
Het concert staat onder leiding van
Henri Arends. Soliste is de jonge Duitse
violiste Edith Peinemann. Nadat het con
cert geopend is met de ouverture Leonore
3, zal deze soliste het Vioolconcert spelen.
Na de pauze volgt een uitvoering van de
Vijfde Symf mie.
ADVERTENTIE
OTTO BOETES
materiaal, waarmee gewerkt wordt. Dat
het belang van de leerling centraal staat
laat geen twijfel.
„Vanuit de leerlingen wordt een eigen
juridisch kader gevormd, waarbinnen
deze alternatieve maatschappij zich kan
ontwikkelen. Maar het blijft een hiërar
chie zolang de druk van bovenaf niet
vermindert", zegt hij. „Maar ja, dat is
de eis van de buitenwereld, die geen er
varing heeft. Het manco aan ervaring
van de leek op het onderwij svlak werkt
remmend op een progressieve ontwikke
ling. De angst voor buitenparlementaire
acties wekt dikwijls agressie op. Vooral
wanneer de bestaande normen in gedrang
dreigen te komen".
Het gevecht van de eenling kent Boetes
niet. „In groepsverband kan er een daad
werkelijke actie ontketend worden. Wat
de kabouters doen bijvoorbeeld. Dat is
een groep waar ik achter sta. Ze zijn
met problemen van vandaag bezig, waar
bij de sociale positie en het leefklimaat
van de bevolking centraal staan".
Zijn teleurstelling over de houding van
het parlement bij buitenparlementaire
acties steekt hij niet onder stoelen of
banken. Vooral de kwestie-Biafra. waar
aan hij niets meer heeft kunnen doen,
heeft hem gedeprimeerd. Niet dat Otto
Boetes zelf zonodig tot de politieke top
wil behoren. Politiek is voor hem niet
meer dan een onderdeel van een totale
humane samenleving.
„Ik ben lid van een partij (P.S.P.)
geworden om te participeren niet om
dat ik me zo graag wil laten verkiezen.
Dan zou ik de concurrent van de partij
genoot zijn, die ik zelf geschikt acht.
Ik ben partij. Het is mijn gedach-
tengang om de andere leden binnen de
partij te activeren. Er moeten acties ko
men. Die acties brengen een uitstraling
teweeg. Politiek is voor mij eigenlijk het
centrum van de actie. Politiek zorgt voor
de beweging, de katalysator van de
samenleving".
Er zijn enkele woorden die afwisse
lend met en zonder begin-s voorko
men: naast het Latijnse taurus staat
ons woord stier oaast ons smelten het
Engelse to melt. Zo wordt slok in ver
band gebracht met het Griekse luudzo
dat betekent: ik heb de hik. Iemand
die veel slokt is een slokker en vroe
ger kwam dit woord dan ook veelvul
dig voor in de betekenis: veelvraat,
slokop. Daarna werd het de spotnaam
van de zogenaamde tafelschuimer, de
berooide klaploper die de resten kreeg
van de tafel van een rijk man. Zo
iemand moest zich natuurlijk veel la
ten welgevallen, hij was in zekere zin
beklagenswaardig. Wij spreken dan
ook van: een arme slokker voor: een
stakker.
Het Latijnse werkwoord poseere be
tekent: weiden, laten grazen. De man
die over het grazende vee waakt, de
herder, is pastor. Dat is ons woord
pastoor dat vroeger algemeen ge
bruikt werd voor zieleherder en nu al
leen voor de Rooms-Katholieke gees
telijke die aan het hoofd van een pa
rochie staat. Dit is een ander woord
dan paap dat, ontleend aan het Griek
se papas, vroeger gebruikt werd als
benaming van lagere geestelijken,
aanvankelijk als erenaam, later als
scheldwoord voor Rooms-Katholieken
in het algemeen. Het woord paus ten
slotte stamt van het Latijnse papa: ho
ge geestelijke en sinds het decreet van
Gregorius VII van 1075 de titel die al
leen de bisschop van Rome mag voe
ren.
Het gelijktijdig losbranden van een
aantal vuurwapenen noemt men een
salvo. Overdrachtelijk snreekt men ook
van een salvo van verwensingen of
scheldwoorden. Het ziet er naar uit
dat de o aan het eind verklaard moet
worden uit de neiging het woord een
Italiaans voorkomen te geven. Zo spre
ken de Engelsen van tomato uit Spaans
tomate. Het Italiaanse woord voor ons
salvo is namelijk salva, de imperatief
van salvare' beschermen, redden.
Misschien is er ook invloed van hei
werkwoord salver e waarvan de gebie
dende wijs salve luidt: wees gegroet,
welkom. En inderdaad is een salvo
eigenlijk een plechtige eregroet. Bij
solvere behoort sal rus; ongedeerd, on
geschonden dat wij kennen in safe:
brandvrije kluis en als bijvoeglijk
naamwoord: veilig
1
O O
I O O
o o
O 9
1
Extra voor tweedeurskast f. 435
Dit wederkerende werkwoord komt
vrijwel alleen in de gebiedende wijs
voor. Men zegt: scheer je weg! maar:
de dief scheerde zich weg is hoogst
ongebruikelijk. Het is waarschijnlijk
dat wij het werkwoord aan het Duits
hebben ontleend. Daar bestaat in de
spreektaal sich scheren voor: zijn bie
zen pakken, sich packen zoals de Duit
ser' ook zegt.Wij hebben te maken met
een werkwoordsstam die verwant is
met het Griekse skairein dat: huppe
len, springen, dansen betekent en waar
van ook ons woord scherts familie is
Het Italiaans heeft scherzo: grap, spel.
oen woord dat ook als muziekterm
wordt gebezigd. Ook schrikken hoort
hierbij. Het gemeenschappelijke in al
deze woorden is de vlugge beweging
die men maakt, lopend, dansend of
aan het schrikken gemaakt.
15 i'ïi KP-YM
AM. Ét*
tl 4M
Vs**; «IK
li «SM»
-K
TWEE GEDICHTENBUNDELS, die
terecht zijn verschenen: „De Grote
Dierentuin" van de Cubaanse dichter
Nicolas Guillén en „Laat me met je
meegaan" van de Griek Yannis Ritsos.
Guillén, die vertaald werd door Cees
Nooteboom, neemt je mee door een
Artis, waar honger, macht, knechting,
onrecht en andere beesten, zoals mooi
praters en pooiers, achter de tralies
zitten. De vrije Cubaan kan er een
dagje naar kijken. Wij ook. Een iro
nische, tegelijk wrange ervaring. Bij
voorbeeld: Het monster Lynch: Lynch
uit Alabama staart in de vorm van
een zweep, tertiaire hoeven. Meest
al waargenomen met een groot
brandend kruis. Voedt zich met ne
gers, touwen, vuur, bloed, spijkers,
teer. Gevangen vlak bij een galg.
/Mannetie. Gecastreerd.
Ritsos is totaal anders, (onnodig te
zeggen). Guillén is een vrij man. Rit
sos is gevangen, niet alleen letterlijk,
maar ook figuurlijk en ook dat jaren
lang. In 1936 schreef hij een doden-
zang. Een moeder klaagt over het lijk
van haar om politieke redenen ver
moorde zoon. De zang toont de groei
van treurnis en moederliefde tot op
standigheid en een veralgemeende
'..V» -iC' V'v? 'C-
v/
ANN01732
Straatrelletjes in West-Berlijn kre
gen onlangs een tragisch aspect door
dat twee politiepaarden, die door hun
ruiters tegen de derrjonstranten wer
den opgejaagd, zo ernstig werden ge
wond dat zij ter plaatse het genade
schot moesten krijgen.
Natuurlijk zijn mensen belangrij
ker dan dieren, maar een demon
strant die bont en blauw geslagen
wordt, heeft dat meestal aan zichzelf
te wijten en een politieman die ste
nen naar zijn hoofd krijgt geslin
gerd, kan zich tenminste nog verwe
ren. Bovendien draagt hij een helm,
een schild en andere beschermings
middelen en wordt hij gedekt door
waterkanonnen en traangasgranaten.
Een politiepaard, dat bij iedere actie
tegen demonstranten toch al in staat
van doodsangst verkeert doordat het
gebruikt wordt als een agressief
beest wat het van nature niet is, en
helemaal niet begrijpt waarom het op
zijn gladde ijzers over straatklinkers
moet galopperen, terwijl de stenen
om zijn oren vliegen, vormt een le
vend voorbeeld van officiële dieren
mishandeling.
Er is geen onschuldiger slachtoffer
van straatschenderij en vandalisme
te bedenken dan zo'n weerloos, tref-
baar en doodsbang dier, dat in onze
eeuw van techniek nodeloos wordt
misbruikt voor een taak waarvoor
het niet gemaakt is.
De afschaffing van politiepaarden
bij onlusten zou een daad van be
schaving zijn.
het een gerechtvaardigd protest te
gen een ontoelaatbare misstand."
De rechter was heel vriendelijk en
zocht links en rechts zó naarstig naar
verzachtende omstandigheden, dat de
jongeling er met twee weken voor
waardelijk afkwam.
De volgende zaak betrof eveneens
een tijdsverschijnsel. Een jongeman
had een eerzaam meisje aangerand
nadat hij haar had verleid hem mee
te nemen naar haar kamer „om wat
te praten". De officier van Justitie
was heel boos op de dader, maar ook
een beetje op het domme meisje. Hij
hekelde de losheid van zeden, de golf
van sex die de samenleving over
spoelt en eiste een strenge straf, om
een voorbeeld te stellen.
De jongeman zei: „U noemt het
aanranding, ik kijk daar een beetje
anders tegenaan. Dit meisje is een
Dolle Mina die op uitdagende wijze
ouderwetse denkbeelden bespotte en
zich laatdunkend uitliet over preutse
jongetjes en bekrompen huwelijks
ideeën. Bovendien liet zij doorsche
meren dat zijnou ja, ze liet
eigenlijk alles doorschemeren. En,
meneer de rechter, ik ben van me
ning dat in plaats van de ouderwetse
opvattingen en de verouderde termen
als aanranden en zo een nieuw be
grip zou moeten worden ingevoerd.
Wat ik gedaan heb, is eigenlijk alleen
maar dit: ik heb een leegstaande
Dolle Mina gekraakt."
„Het is een maatschappelijke
schande", sprak een bebaarde jonge
ling tot de rechter, die hem vonniste
wegens lokaalvredebreuk, „dat vijf
entwintig jaar na het einde van de
oorlog nog steeds niet ieder echtpaar
in Nederland een eigen woning heeft.
De huizenkraakacties zijn bedoeld
om de maatschappij wakker te schud
den en de overheid te dwingen, iets
voor de onbehuisden te doen. U
noemt het lokaalvredebreuk, ik noem
Over de waarde, het wezen en het
nut van het gebed breekt de mens
heid zich al het hoofd zolang zij be
staat, althans, zo lang zij weet dat zij
bestaat. Eeuw na eeuw hebben de
mensen als het ware de hemel be
stormd met vragen, verzoeken,
smeekbeden, wensen en als men
bekijkt wat er van de wereldsamen
leving op de dag van vandaag ge
worden is, dan zou men geneigd zijn
te geloven dat alleen de domme ver
langens zijn uitgekomen en dat de
hemel inderdaad alle egoïstische ge
beden heeft verhoord.
Maar dat is natuurlijk dwaasheid.
Er is in al die eeuwen zoveel leed.
zoveel angst en zoveel wreedheid
over de mensen uitgestort, dat men
slechts de conclusie zal kunnen trek
ken dat alles is gekomen zoals het
komen moest en dat alle gebeden te
zamen daaraan niets hebben kunnen
veranderen. Wanneer men de heuvels
en dalen van het verleden overziet,
beseft men dat onder de aardlagen en
het groen van de wereld miljarden
mensen rusten die in de korte spanne
van hun bestaan ergens om hebben
gevraagd wat voor de gang van de
tijd van geen enkel belang was. Zij
hebben gebeden toen zij ziek waren,
en nu zijn ze dood. Ze hebben gebe
den om vrede, en honderden oorlo
gen zijn over hen heengegaan. Zij
hebben gebeden om de terugkomst
van hun dierbaren die vermist wa
ren, en alle dierbaren zijn nu dood.
Zij hebben ook gebeden om voedsel,
om bezit, om regen voor hun oog
sten, om redding uit een watersnood,
om kinderen in hun huwelijk, om
een levenspartner, en allen zijn nu
dood.
Slechts degenen die gebeden heb
ben om verlossing uit hun lijden zijn
verhoord. Maar dat is nu juist dat
gene, waarom niemand behoeft te
bidden. Want de zegenrijke, goedaar
dige tijd verlost iedereen uit alle
lijden, ook zonder dat men bidt.
Het kan een troost zijn, te kunnen
bidden. Maar laat men niet met nuch
tere gedachten filsoferen over ge
bed en verhoring. Want dan vergaat
het de beschouwer als het de priester
in het tropische binnenland van Bra
zilië verging, toen hij biddend aan
het hoofd van een processie door de
verdroogde velden schreed om de
hemel te bewegen, de oogst door een
fikse regenbui te redden. De proces
sie passeerde een akker waar een
boer bezig was, tabaksbladeren uit
te spreiden die hij zojuist geoogst
had. De priester vroeg de man ver
strooid of hij zo weinig vertrouwen
in de uitslag van de bidprocessie had,
dat hij tabak uitspreidde die weken
lang zou moeten liggen drogen. De
man sloeg een kruis en zei eerbiedig,
dat hij al zijn hoop op de goede God
gesteld had. „Maar", voegde hij er
aan toe. „ik heb Hem gevraagd om
het nog drie weken droog te laten
blijven, vanwege mijn tabak."
„En jij denkt", riep de geestelijke
uit, ,dat jouw gebed wél zal worden
verhoord en het onze niet?"
„Jazeker", zei de brave boer.
„Want ik heb het Hem het eerst
gevraagd".
Welaan, zo kan een eenvoudig
voorbeeld illustreren, voor welke on
menselijke dilemma's een goede God
geplaatst wordt.
En welke partij moet Hij in Noord-
Ierland laten winnen, de katholieken
of de protestanten? De katholieken
geven zichzelf de meeste kans, omdat
niet alleen hun eigen voorouders,
maar ook de voorouders van de pro
testanten als katholieken in de hemel
zitten
Onze Lieve Heer krijgt het trou
wens ook door andere dingen dan
gebeden soms erg moeilijk. In Spanje
wordt nu en dan een mis opgedragen
voor de zielerust van Adolf Hitler.
In de hemel zal men zich met enige
verbazing afvragen, waar de zes mil
joen Spaanse missen blijven voor de
zielerust van Hitiers slachtoffers.
De openheid op seksueel gebied en
de vrijmoedige voorlichting van de
jeugd worden nog niet door iedereen
geaccepteerd. Er zijn nog ouders die
hun jonge kinderen het oeroude ver
haal van de ooievaar op de mouwtjes
proberen te spelden. Daar duikt ech
ter nu een merkwaardige moeilijk
heid op, lie op zeer navrante wijze
illustreert hoe onze samenleving zich
automatisch van ouderwetse opvat
tingen ontdoet.
Het blijkt namelijk dat onze kin
deren geen enkele moeite hebben
met het begrijpen van de natuurlijke
gang van zaken die aan een geboorte
voorafgaat, maar dat hun niet meer
duidelijk gemaakt kan worden wat
een ooievaar voor een ding is.
Zo ziet men dat de natuur zelfs
met haar eigen kwalen als luchtver
ontreiniging en gifchemicaliën mee
werkt aan de onruiming van onmaat
schappelijke taboes.
nnnnnnn-r—nnmnnn
liefde, die in staat stelt de strijd van
de dode zoon voort te zetten. Een ge
dicht van lange adem, dat door dege
nen die lijfelijk bij de huidige Griekse
toestanden zijn betrokken niet zonder
droge ogen gelezen kan worden. Het
tweede gedicht „Sonate van het maan
licht" is een monoloog van de oudere
vrouw gericht aan een ionge man. De
vertaling is van M. Blijstra-van der
Meulen en A. van Gemert. Ik ken geen
nieuw Grieks. Ik kan daarom niet
stellen, dat de vertaling goed is, maar
goed Nederlands is ze wel. („De Grote
Dierentuin" is van uitgeverij De Bezi
ge Bij, Amsterdam en „Laat me met
je meegaan" van Bric a Brac Weesp).
WIE VAN MERKWAARDIGE le
vensgeschiedenissen houdt, die toch
waar gebeurd zijn, moet „De Peto
maan" kopen, een uit het Frans ver
taald boekje van Jean Nohain en F.
Caradec. De Petomaan was een man
die muzikale winden liet: een winden-
kunstfluiter. De wmdenlater heette Jo
seph Pujol; hij leefde van 1857 tot 1945
Rond de eeuwwisseling was hij een
van de grote attracties van de Moulin
Rouge, later had hij een eigen theater
in Parijs.
Een truc zult u denken, met ver
dekt opgestelde rubberen blaasbalg-
jes. Nee. Dokters hebben Joseph on
derzocht. Zet ontdekten dat de man
inderdaad water en lucht door zijn
anus naar binnen kon zuigen. Door ge
stage oefening in het beheersen van
zekere spieren lukte het Joseph aller
hande geluiden te maken: van bariton
tot schoonmoeder. Via bruiloften en
partijen in zijn geboortestad Marseille
groeide zijn succes tot ongekende
hoogten, toen hij in Parijs ging optre
den. Het publiek lag krom: „De zaal
bood een onvoorstelbare aanblik, al
die mensen die het uitbrulden, en nog
steeds maar harder wilden lachen,
terwijl de tranen hen over het ver
krampte gezicht liepen", schreef een
ooggetuige.
Joseph Pujol was behalve artiest een
gezellige huisvader. Dat hebben zijn
kinderen aan de schrijvers van het
boekje verteld. Vadertje windenlater
liet zich graag met zijn talrijke kroost
fotograferen in zijn zelfs bij vorsten
bekende houding: de rechter wijsvin
ger in de lucht („Luister, hier komt
het") en het fluitende lichaamsdeel in
achteruit gestoken positie. (Uitgeverij
H. J. Paris, A'dam).
ADVERTENTIE
ter
kennismaking
Wajang blijft ook
gewoon verkrijgbaar
in het bekende
gouden pakje.
Altijd smeerbaar, ook zo uit de koelkast.
