Nixon bruingebrand terug uit Florida
TEGENSTELLINGEN IN
VS HOPEN ZICH OP
Amerikanen riskeren breuk
in ontwapeningsgesprekken
Mode
voor
Ex-nazikampbeul in het nauw tijdens Treblinka-proces
STANGL HEEFT ALLES ALLEEN
MAAR „VAN HOREN ZEGGEN"
Wat al die Zonnige Landen
missen: de Beemster,
Walcheren, Friese meren en
'kaas uit 't vuistje'.
Vrije
tijd
voor
MAN
BANKMEES &HOPE NV
Twee unieke voordelen van de obligatierenterekening
van Bank Mees Hope NV:
ALLÉÉN BIJ
ALLÉÉN BIJ
DONDERDAG 21 MEI 1970
Full brogue, mahonie
brushed look.
Deense vissers staken
I „Hard werken"
Hoge rente
per maand
vrij opneembaar.
Hoge rente 71/*
Het rentepercentage van deze
rekening is gekoppeld aan
het maandelijks rendement
van 9 staatsobligaties. Over
januari '69 bedroeg dat
percentage 5 >4
Thans over april '70,7V4
f 2.000,- per maand vrij
opneembaar.
En geen opzegtermijn voor
de aankoop van effecten of
onroerend goed.Voor andere
doeleinden geldt een opzeg
termijn van 3 maanden.
Minimale le storting 500,—.
Daarna tenminste 100,
per keer.
Bank Mees Hope NV
kent nog meer voordelige
spaarrekeningen:
Spaardeposito:
4x/i/*> bij een opzegtermijn
van 1 maand
Termijnspaardeposito:
5%% bij een opzegtermijn
van 6 maanden
Termijnspaardeposito:
6)4% bij een opzegtermijn
van 12 maanden
Termijnspaardeposito:
7% 24 maanden vast.
Onze kantoren zullen u
graag alle gewenste
inlichtingen verschaffen.
BMH
Kiplekker
Vier jaar
GOUDEN TANDEN
Wie in eigen land blijft met
vakantie hoeft helem&öl niet
jaloers te zijn.Nederland zit
boordevol schoonheid—en de
meesten van ons kennen er
maar een partje van. Je kunt
hier tien vakanties lang ontdek
kingen doen als je wilt: goed
koop, zonder eindeloos gereis
en in je moers taal.'t ïs wel raar
dat Traas uit't vuistje' niet als
bezienswaardigheid in alle
reisgidsen staat. Want er is
geen ander land waar je je
kunt veroorloven zo royaal te
zijn met die Gouden
Glorie. Gewoon
happekee,hét
mes erin en
zo'n ferm brok
onder de zon.
Geweldig!
PINNIG
Zwaar tuigleer, koper
beslag. Anti-slipzool.
ADVERTENTIE
(Door onze redacteur in Washington)
WASHINGTON Minister van Defensie Meivin Laird heeft, ten
overstaan van de Senaatscommissie voor Buitenlandse Betrekkingen,
zonder blikken of blozen verklaard dat de regering in Washington een mo
gelijke breuk in de gesprekken met de Sovjet-Unie in Wenen over een
wederzijdse beperking van het kernwapenarsenaal als gevolg van de Cam
bodjaanse inval, minder helangrijk acht dan de resultaten die er met die
inval te boeken zouden zijn. Nu steeds meer blijkt, dat de actie in Cambodja
om geen enkele andere reden is opgezet dan de hoop Noord-Vietnam toch
militair op de knieën te dwingen en Hanoi tot concessies in Parijs te
brengen, rijst de vraag welke maatstaven de Nixon-regering voor het veel
vuldig beleden verlangen naar een „wereldvrede' aanlegt.
ADVERTENTIE
'•hW. i
Laird's uitlating weegt namelijk een
mislukking van de kerngesprekken en de
resulterende uitbreiding van de installatie
van de super-dodelijke, meervoudige kern
kopraketten af aan het al of niet gezit'hts
verlies lijden door Amerika in Indo-China.
Als er dan ook iets van de huidige toe
stand in de VS gezegd kan worden, dan is
het dat de liberalen gealarmeerd zijn, de
middenwegbewandelaars bezorgd en zelfs
de conservatieven, ondanks hun aanhan-
kelijkheidsbetoon, hun vragen hebben over
het intrinsieke karakter van de Nixon-
regering.
Wat moet men denken van een regering
waar tenminste drie, en waarschijnlijk
vier, van de elf ministers ernstige bezwa
ren hebben tegen het beleid van de presi
dent? Wat moet men concluderen wanneer
grote aantallen medewerkers van drie
ministeries protesteren tegen de koers die
hun ministers volgen? En wat moet men
tenslotte denken van een president, die
keer op keer in gebreke blijft om zelfs
maar de gebruikelijke betuigingen van
medeleven te betonen wanneer staats
burgers door de politie worden neerge
schoten? Om niet te spreken van het uit
blijven van, bijvoorbeeld, een nationaal
uitgezonden rede, waarin het regerings
hoofd belooft de kwesties van Kent, Au
gusta en Jackson onpartijdig te laten uit
zoeken?
KOPENHAGEN (Reuter). Het groot
ste gedeelte van de Deense vissersvloot,
gestationeerd in Esbjerg, is door een sta
king getroffen. Zeshonderd vissersboten
liggen als gevolg daarvan werkloos. De
vissers eisen hogere lonen en willen dat
de reders onderhandelingen beginnen met
hun vakbond.
kozen en zelfs de wanhopige geleerden, die
zoals de professoren van de Columbia
Universiteit een aktie op touw hebben
gezet om Nixon en Agnew uit hun ambt
te ontzetten (geheel volgens de overigens
zo goed als niet uitvoerbare regels van de
Amerikaanse grondwet), weten dat zij dit
tweetal als de leiders van hun land ge
durende die periode hebben te aanvaarden.
Er zijn Amerikanen, zoals de schrijver
Gore Vidal, die menen dat het land alleen
kan overleven wanneer het wordt opge
deeld in een aantal zelfstandige regionen,
die voldoende met elkaar gemeen hebben
om een eenheid te vormen en die het dan
zonder een federaal gezag moeten stellen.
Er zijn anderen, zoals George Reedy, de
voormalige perschef van Johnson, die ge
loven dat de president een soort symbo
lische monarch moet worden met daar
onder het regeringsapparaat, zoals dat in
Engeland bestaat. Weer anderen zien heil
in een verregaande decentralisatie van het
huidige gezag, waardoor de staten meer
[zeggenschap zouden krijgen dan nü (al)
het geval is.
Waar deze uiteenlopende meningen van
diepbezorgde en de traditioneel ontevre
den Amerikanen op duiden, is dat het land
zich in een gigantische omwenteling be
vindt, die alleen door een verregaande
versocialisering van de maatschappij op
gevangen kan worden.
Maar zelfs ook de liberale Amerikanen
dus niet wat hier „radicalen" worden
genoemd zijn zo verankerd in de eeu
wige waarden van het kapitalisme, dat er
heel wat water door de Missisippi zal
moeten vloeien voordat zelfs de primaire
beginselen van het socialisme ooit een
kans zullen krijgen: namelijk het prin
cipe dat iedereen de zorg voor zijn naas
ten aanvaardt. Want bij bijna alle Ameri
kanen die iets bereikt hebben ligt het
zelfde gezegde op de lippen bestorven:
.Waarom zou iemand anders er minder
hard voor moeten werken dan ik?" De
vraag anno mei 1970 is, of Amerika de
tijd heeft om op die enorme waterver
plaatsing in de Missisippi te wachten. Er
zijn er, die geloven dat daar geen tijd
meer voor is.
Hoofdkantoren: Amsterdam. Herengracht 548, tel. 020-213213Rotterdam, Blaak 10, tel. 010-111040.
Bijbank: 's-Gravenhage. Kneuterdijk 13, tel. 070-924031.
Kantoor Haarlem: Houtplein 8, tel. 023-315950.
IN PLAATS DAARVAN neemt de
Nixon-regering zijn toevlucht tot oude en
nu niet langer vertrouwde public relation-
stunts. Minister van Justitie Mitchell werd
na de dood van twee negerstudenten naar
Jackson gestuurd een gebaar dat na de
dood van de vier studenten in Kent niet
nodig werd gevonden. Toen zeiden de
president en de vice-president alleen, dat
ze altijd wel gewaarschuwd hadden tegen
de studentendemonstraties.
Het communicatie-manusje-van-alles.
Herbert Klein, vloog naar Chicago om uit
te leggen dat de resultaten van de inval
in Cambodja alleszins de moeite waard
zijn: zoveel tonnen rijst, ammunitie en
wapens de vijand zou er zeker zeven
maanden nadeel van hebben.
Minister Laird van Defensie hield voor
de senaatscommissie voor buitenlandse be
trekkingen vol, dat het deelnemen van
een paar honderd Amerikaanse adviseurs i
aan Zuidvietnamese akties in Laos nood-
zakelijk is voor de beveiliging van de
Amerikaanse onderdanen in dat land, die
nog maar enkele maanden geleden als
simpele burgers werden afgeschilderd.
En president Nixon keerde bruinver
brand van zijn vakantieoord in Key Bis-
cane in Florida naar Washington terug.
Een verslaggever rapporteerde, dat hy de
president met een ongebruikelijke sigaar
had gezien het rooksignaal, volgens in
gewijden, dat hij zich kiplekker zou
voelen.
(Van een speciale ANP-verslaggever)
DÜSSELDORF Op de derde dag van het Treblinka-proces in Düssel-
dorf heeft verdachte Fransz Stangl het moeilijk. Stangl, ogenschijnlijk weer
helemaal fit, na de hartklachten die afgelopen vrijdag tot een voortijdige
schorsing van het proces leidden haalt zich deze procesdag vrijwel onafge
broken het ongenoegen van de openbare aanklager, nevenaanklager, pu
bliek en zelfs van president Meven op de hals door bij voortduring te ver
klaren dat h(j eigenlijk niets te maken heeft gehad met de hem ten laste
gelegde oorlogsmisdaden.
DE OPSOMMING van deze feiten doet
in Europese ogen het beeld ontstaan van
een noodtoestand in ieder geval van
een toestand, waarin de regering van een
parlementaire democratie door een motie
van wantrouwen van de oppositie tot af
treden zou zijn gedwongen. De VS hebben
deze uitlaatklep niet.
President Nixon is voor vier jaar ge
„Ik was geen belangrijk man. Met het
doden van mensen had ik niets te maken.
Ik had meer administratieve functies,
probeert Stangl, het deel van de aan hem
toegeschreven misdaden in de Oosten
rijkse moordenaarsschool Hartheim en
het Poolse vernietigingskamp Sobibor weg
te wuiven. Vooral openbare aanklager
Alfred Spiez en nevenaanklager Heinz
Peters, proberen met scherp geformu
leerde en vaak emotioneel uitgesproken
vragen Stangls dikwijls onbeholpen aan-
aandoende verdediging te doorbreken.
Dat lukte de beide heren vaak, ondanks
hardnekkige pogingen van de Oostenrijk
se oorlogsmisdadiger om het lijkt wel
een voetbalwedstrijd vertragingstac
tieken toe te passen. Te vaak blijkt
Stangl namelijk een vraag niet verstaan
te hebben of die vraag niet te hebben
begrepen. President Meven grijpt in der
gelijke gevallen in: „Och kom meneer
Stangl, u bent een intelligent mens. U
begrijpt toch wel wat er gevraagd
wordt?" Stang] knikt dan, schuwtjes in
zijn beklaagdenbank zittend, snel en be
gint aarzelend de vragen te beantwoor
den.
Aan het eind van de derde procesdag
bestaat alom de indruk dat Stangl deze
lang niet zonder kleerscheuren is door
gekomen.
ADVERTENTIE
Fransz Stangl begon gisteren zijn aan
deel in de afschuwelijke Hartheim-moor
den weg te redeneren. Hartheim werd
door de nazi's eerst gebruikt als eutha-
nasiecentrum waarin korte tijd bijna
40.000 Oostenrijkse en Duitse geestelijk
gestoorden en ongeneeslijk zieken werden
vermoord. Later werd in het kasteel
ook toen Stangl daar commandant was
geoefend in het plegen van massamoor
den. Talloze kampbeulen zouden later
door het „instituut" Hartheim worden
afgeleverd. „Ik was in Hartheim alleen
maar politieman. Zo moest ik bijvoor
beeld onderzoeken of een van de verple
gers zich niet had schuldig gemaakt aan
diefstal van gouden tanden", vertelt
Stangl.
„Gouden tanden?" vraagt president
Meven.
Stangl moet dan wel: „Van de mensen
die daar werden gedood werden de gou
den tanden en kiezen afgenomen". Pre
sident Meven: „Zoals later in de con
centratiekampen gebeurde".
Stangl antwoordt niet. Na lang aan
dringen wil hij wel vertellen wat hij over
Hartheim weet. Als een schooljongen
heen en weer schuivend in zijn bank her
innert hij zich: „In Hartheim was een
gaskamer. Wat er voor gas werd gebruikt
weet ik niet, maar het kwam uit flessen.
Als het gas in de kamer stroomde keken
de artsen toe door een kijkgaatje. De ge
vangenen waren snel dood".
Staatsanwalt Spiez: „Werd het sterven
van die mensen ook gefilmd?"
Stangl: „Daar weet ik niets van".
Stangl weet trouwens nergens van. Hi,
heeft alles alleen maar van horen-zeggen.
„Het was streng verboden om naar de
vergassingen te komen kijken", zegt hij.
Na zijn SS-carrière als commandant
van Hartheim te zijn begonnen ging
Stangl naar het dodenkamp Sobidor in
Polen. „Ik moest wel. Ik kon ook in
Oostenrijk blijven maar daar moest men
mij niet meer. Als ik dat toch^ had ge
daan, was ik in Dachau beland".
Onder Stangl's medereizigers bevonden
zich veel SS'ers, die in Hartheim erva
ring hadden opgedaan in massamoord.
Stangl kan zich overigens nog talloze
namen herinneren. „Ik wist niet wat ik
in Sobibor zou moeten gaan doen. Ik
dacht dat ik daar weer in politiedienst
kwam", vertelt Stangl. Het is duidelijk,
niemand in de zaal van het Schwurge-
richt gelooft het. Na een verblijf van en
kele dagen in Lublin en na een bezoek
aan het dorp Sibobor krijgt Stangl van
zijn nazi-bazen opdracht om in dat Sobi
bor iets te gaan bouwen. „In het begin
dacht ik dat ik een munitie-opslagplaats
moest gaan maken".
Kort nadat het kamp was afgebouwd
vond met enig feestelijk nazi-vertoon de
eerste vergassing plaats. 25 „arbeidsjo-
den" Poolse joden die in gevangen
schap gedwongen waren mee te helpen
aan de bouw van het kamp waren de
eerste slachtoffers. Stangl's baas Wirt
was bij de vergassing en Stangl ook.
„Ik moest komen kijken van mijn
baas", zei Stangl.
„Hoe lang duurde het voor de mensen
dood waren", vraagt de president.
Stangl aarzelt en zegt daarna het niet
te weten. „Ik heb niet gezien wat er bin
nen gebeurde, later ook niet. Ik had geen
zin om het te zien".
Over zijn positie in Sobibor, zegt Stangl
tot ontzetting van ieder in de rechtzaal:
„Ik was in Sobibor alleen oudste-in-rang
en beslist geen commandant. Met vergas
sen had ik niets te maken. Ik heb me
alleen bemoeid met de bouw van het
kamp en later met de verzorging van
mijn ondergeschikten.
President Meven geloofde er niets van:
,,Als ik dat zo hoor dan hebt u daar dui
men zitten draaien".
Stangl lacht schaapachtig en doet er
verder het zwijgen toe.
Merkwaardig genoeg geeft hij wel ant
woord en vrij snel ook op de vraag
van de president hoeveel mensen er tij
dens zijn regime van enkele maanden in
Sobibor werden vergast. Volgens Stangl's
opgave waren dat er 30.000.
meer wil herinneren?", zo veronderstelt
de president.
Het proces tegen Stangl wordt morgen
voortgezet.
ADVERTENTIE
Dan volgt de periode Treblinka. Als
een onderwijzer staat Stangl bij de plat -
te-grond van het kamp en geeft in de
rechtzaal tekst en uitleg. Hij lijkt veel
meer ontspannen, dan bij de ondervra
ging die hij eerder over zijn doen en la
ten in Hartheim en Sobibor moest onder
gaan. Pinnig zegt hij: „Over het alge
meen is deze plattegrond goed gemaakt,
maar ruimtelijk mankeert er veel aan".
Weer beschrijft Stangl de gruwelijke
weg die honderdduizenden in Treblinka,
na aankomst van de treinen, naar de
gaskamers moesten gaan.
Treblinka wordt in de dagen van Stangl,
aldus diens eigen verklaring, onder con
trole gehouden door slechts 35 SS'ers en
90 Oekraïeners. Dezen krijgen hulp van
enkele honderden „arbeidsjoden".
„Hoe hadden die arbeidsjoden het ei
genlijk in dat kamp", wil de president
weten. „Hoeveel brood kregen zij bijvoor
beeld bij hun ontbijt?"
Stangl zegt zich dat, na 28 jaar, niet
meer te kunnen herinneren. „Is het niet
zo dat deze arbeidsjoden het zo erbar
melijk slecht hadden, dat u zich het niet
