I
m
KWALITEIT VAN DAMESKOUSEN ERBARMELIJK"
VROUW
De Nederlandse vrouw verslijt
iedere week twee paar nylons
Groente uit zee: oeroude gerechten herleven weer
KREEFT MET LAMSOREN
EN ZEEKRAAL
KINDEREN OOK
INENTEN TEGEN
BOF, MAZELEN
EN RODE HOND
ZATERDAG 23 MEI 1970
Erbij
23
mm
m
:-y:v:.;C
j .yyyvyy-yy:;>-
Zilte groente
Seizoenprodukten
ssaiüi
i
Sokken stoppen
Enquête
Prijsbewust
ff
(Van een onzer verslaggeefsters)
Duizenden Nederlandse vrouwen zijn des duivels
over de kwaliteit van panty's en nylonkousen. Het is
met de levensduur zelfs zo droevig gesteld dat men over
het algemeen twee paar panty's of twee paar kousen in
de week verslijt. Het zijn nylons die gemiddeld op een
rijksdaalder per verpakking komen, zodat een wat
modebewuste vrouw bijna ongemerkt jaarlijks zo n
f 260 aan kousen en panty's uitgeeft. Stuk voor stuk
nylons, die zy in bijna drieëneenhalve dag verslijt. Bij
de talloze gezinnen met twee opgroeiende dochters
moet er jaarlijks zelfs zo'n f 780 voor panty's en nylon
kousen op tafel komen.
IMPORTEURS en fabrikanten re
kenen er op dat xe dit jaar 110 mil
joen panty's en ZO miljoen paar ny
lon kousen in Nederland kunnen ver
kopen. Hun produkten behoeven aan
geen enkele officiële kwaliteitseis te
voldoen. De Nederlandse vrouw is
daardoor het slachtoffer van de pan
ty-oorlog geworden, want de mini-
panty's mogen dan wat goedkoper
zijn, de kwaliteit laat zoveel te wen
sen over, dat een vrouw ze dikwijls
al in een dag verslijt.
DE NEDERLANDSE kousendraag-
jtters hopen daarom op een lange
warme zomer waarin ze met blote be
nen kunnen lopen, zodat zij tenminste
een paar maanden voor de ergernis
van voortdurend ladderende nylons
blijven bespaard. Bovendien is een
flesje benebruin of een tube bruin-
(Van een medewerkster)
„Kijk uit, dat is een vinnige", zegt Machteld van Laarschot-Den Beer Poortugael
terwijl haar man, hotelier Th. P. van Laarschot, een kreeft opvist uit het bassin
in het souterrain van zijn bedrijf. D.e vinnige (ook kreeften hebben blijkbaar hun
karaktertjes) heeft geluk, want hij hoeft ditmaal nog niet in de pan. Hij fungeert
slechts als figurant bij een culinaire demonstratie, het bereiden van de oude
Zeeuwse specialiteit Jamsoren". In hun hotel „De Patrijs" in het Noordbevelandse
Colijnsplaat hebben de Van Laarschots twee oud-Zeeuwse gerechten weer populair
weten te maken: de lamsoren en de zeekraal.
T
V -..V—.",y Jï
TWEE NAMEN die het gros van de
Nederlanders waarschijnlijk volstrekt
niets zeggen. Maar het goede oude
Koenen-woordenboek weet er meer
van en geeft deze omschrijvingen bij
de namen: lamsoren zijn „Zeeuwse
voorjaarsgroenten der schorrenen
zeekraal is „een wildgroeiende plant
der schorren, in Zeeland en westelijk
Noord-Brabant als groente gebruikt".
Wat er niet bij staat is dit: dat die
zeegroenten oergezond zijn. Ze bevat
ten niet alleen vitaminen maar ook
stoffen als fosfor en jodium, doordat
het zeewater er bij eb en vloed
voortdurend overheen trekt. Vroeger
werden ze, behalve in Zeeland, ook
op de schorren bij Den Helder ge
plukt. Maar het piukgebied wordt (let
terlijk) steeds verder ingedamd door
de afsluiting van de zeegaten. De
voornaamste vindplaatsen waar eb en
vloed dus nog over de schorren gaan
liggen op het ogenblik langs de zee
dijken van Noordbeveland en bij Ame-
muiden.
op gekookte spinazie, maar de smaak
is onvergelijkbaar en moeilijk te de-
finieren „Verrukkelijke zilt zeggen
de liefhebbers en dat zijn er heel
wat. Gasten die zeggen dat het voor
hen niet hoeft zijn er natuurlijk ook.
Maar dat zijn, menen de Van Laar
schots, meestal de mensen die ook
niet van spinazie en soortgelijke groen
ten houden.
LAMSOREN en zeekraal zijn voor
jaarsgroenten die elkaar mooi aflos
sen. Als de lamsoren op zeker ogen
blik gaan bloeien zijn hun blauwe
bloemetjes nog wel dankbaar mate
riaal voor droogboeketten, maar de
groente wordt stug en ongeschikt voor
de consumptie. Inmiddels is dan de
tijd gekomen van de zeekraal, een
„zeegroente,, die het best kan worden
omschreven als een verzameling klei
ne bolletjes aan steeltjes en die een
iets andere smaak heeft dan de lams
oren.
Hotelier van Laarschot zegt dat hij
w
-,y
zijn lamsoren „naturel" lekkerder
vindt dan wanneer ze op de ouder
wetse manier gestoofd worden met
boter, azijn en beschuitkruimels. Dan
gaat de specifieke zeesmaak volgens
hem teveel verloren. Overigens pre-
Waarom die kreeft erbij? Omdat de
„zeegroenten" geserveerd worden bij
allerlei zeevisschotels. Niet alleen bij
kreeft, ook bij tong, paling en andere
fijne zeevisspecialiteiten, zoals een
schotel van gepocheerde tongfilets
met een schaaldierensaus van kreeft
garnalen en krab. „Vroeger", zegt
hotelier Van Laarschot, „werden
lamsoren en zeekraal beschouwd als
voedsel voor arme mensen. J e kon
het immers gratis gaan plukken. Nu
wordt het steeds exclusiever, ook al
omdat het zoeken zo'n arbeidsinten
sief werk is. Een heidens werk waar
voor je bij laag water uren op de
knieen ligt en dat bovendien een ze
kere handigheid vraagt. De prijs is
dan ook niet zo laag. Een rijksdaal
der, drie gulden per kilo".
HET KOKEN van lamsoren die op
smalle dikke spinazieblaadjes lijken,,
is eenvoudig. In de keuken van het
hotel (destijds het eerste huis van de
„nederzetting" Colijnsplaat, nu in oude
stijl op de oude funderingen her
bouwd) kookt Machteld van Laar
schot in een handomdraai een portie
lamsoren. Eerst goed spoelen, dan
heel kort koken en (om verkleuren te
voorkomen) onmiddellijk s erveren.
Het resultaat lijkt ook tamelijk veel
WAAROM worden Nederlandse
kinderen niet, zoals de Amerikaanse,
ingeënt, tegen bof, mazelen en rode
hond? Het vaccin tegen mazelen is
hier goedgekeurd en verkrijgbaar en
mag door elke Nederlandse arts wor
den toegediend. Maar dat gebeurt nu
nog alleen als een reeds ziek kind de
kans loopt ook nog mazelen te krij
gen omdat die complicatie fataal zou
kunnen zijn.
IN DE VS krijgen kinderen naast
de inenting tegen difterie, kinkhoest,
tetanus en polio (de ook hier gebrui
kelijke DKTP-cocktail) en tegen pok
ken sinds vorig jaar nog een tweede
cocktail. Deze omvat serum tegen
mazelen, rode hond en eventueel te
gen bof. Dit vaccin tegen bof bestaat
wel, maar het wordt nog weinig ge
bruikt.
AFGEZIEN van het kinderleed bij
ziekte en het ongemak voor de fa
milieleden, zijn er ernstige motieven
kinderen al in de eerste tijd van hun
leven ook tegen bof, mazelen en rode
hond te beschermen.
Bof bijvoorbeeld kan hersenvlies
ontsteking tot gevolg hebben maar
ook later steriliteit bij de man. Ont
steking van de alvleesklier kan
eveneens een gevolg zijn waarmee 'n
basis kan worden gelegd voor suiker
ziekte op latere leeftijd.
Ook bij mazelen kunnen zich com
plicaties voordoen, zoals longontste
king, hersenvliesontsteking of mid
den-oorontsteking.
COMPLICATIES van rode hond
zijn ondermeer reumatische aandoe
ningen, overigens sporadisch, en her-
senvlissontsteking.
Het grootste gevaar van rode hond
is echter de besmetting van zwange
re vrouwen. Dit kan leiden tot mis
vormingen en aantasting van het ge
zichtsvermogen van het nog niet ge
boren kind.
VACCINATIES tegen deze ziektes
zijn tot dusver niet opgenomen in
het Nederlandse vaccinatieschema.
Een man die daar tegen ons zijn ver
bazing over uitsprak was de Ameri
kaan dr. M. Hilleman, hoofd van de
afdeling voor research der virus- en
celbiologie van het Merckinstituut
voor therapeutisch onderzoek in West
Point, Pennsylvania.
zonder-zon crème altijd nog goedko
per dan het bedrag dat men dikwijls
per week aan de aanschaf van nieu
we kousen uitgeeft.
TERWIJL GEEN man er over pie
kert om met sokken te gaan lopen
waarin iedere dag een knol komt,
moet de vrouw het nog steeds met
een uiterst onsolide beenbedekking
doen. Terwijl de fabrikanten de he
rensokken zo versterkten dat stoppen
een uit de tijd geraakt werkje is,
moet de eerste acceptabele ladder-
vrije nylon nog worden uitgevonden.
Mr. Maarten Jansen, de jeugdige
erfgenaam van Nederlands grootste
kousenconeem, ziet het allemaal an
ders. „Iedere vrouw krijgt de kous
die ze verdient. Wij zien het aan onze
verkoopresultaten: de dunste minst
sterke panty's worden het best ver
kocht. Bijna acht jaar geleden kwa
men de eerste laddervrije net-nylons
op de markt, maar het publiek vond
het nogal grove breisel niet mooi, zo
dat de meeste fabrikanten er toen
maar mee zijn gestopt".
Zou die aversie tegen net-nylons
niet aan het feit liggen dat er in
plaats van ladders gaten inkomen?
fereert hij de zeekraal boven de lams
oren. En het vak spreekt natuurlijk
een woordje mee als hij zegt: „zee
kraal oogt meer. Het ziet er mooier
uit dan lamsoren. Het lijkt op die dun
ne groene franse boontjes".
Jansen en De Wit, het concern waar
de Jovanda, Jolita en vrijwel alle su
permarkt en w arenhuiskousen van
„eigen merk" worden gemaakt, werd
'in 1830 opgericht als een romantisch
Brabants kousenwinkeltje waar voor
namelijk beenbekleding voor pries
ters werd verkocht. Kousen voor da
mes kwamen pas op de tweede plaat*
dat in tegenstelling tot de toenmalige
buitenlandse fabrikanten, die al jaren
lang zijden dameskousen zo „teer en
doorschijnend als de vleugels van
vlinders" maakten. Het was toen geen
noodzaak, maar een teken van rijk
dom om, zoals de Engelse avontu
rierster lady Hamilton, iedere dag
een paar andere kousen te dragen.
Dat deed niet alleen zij overigens.
Ook van George Sand, Isadore Dun
can, Sarah Bernhard, Mata Hari en
Greta Garbo was het bekend dat ze
een respectabel aantal kousen beza
ten.
MR. JANSEN lacht wat verlegen.
„Ja, de speciale net-nylons zijn nog
niet ideaal, maar ze zijn wel sterker.
In Engeland worden bijna alleen
maar wat dikkere laddervrije net-ny
lons verkocht, maar daar hoef je in
Nederland niet mee te beginnen, want
het publiek wil nu eenmaal ee-n dun
ne kous die weinig kost. Wij zijn zo'n
beetje de vuilnisbak van Europa, men
is hier niet kwaliteit»-, maar prijsbe
wust.
VLAK NA DE oorlog betaalde men
voor een Amerikaanse kunstzijden kous
van 55 tot 150 deniers vijfentwintig
gulden. Nu mag een panty van 15 of
20 derniers al niet duurder dan een
rijksdaalder zijn. Het punt is aldus
de heer Jansen, dat wij als wij een
solide kous willen maken naar een
compromis moeten zoeken tussen elas
ticiteit en een sterke draad. Wanneer
wij een sterke draad nemen, is de
pasvorm van een kous of panty min
der goed. Een panty van een wat ste
viger garen blijft wanneer een vrouw
zich even bukt niet goed op de plaats
zitten en een wat stevige kous zakt af.
Hoe beter de pasvorm hoe meer con
cessies wij aan de sterkte van het
breisel moeten doen. Wij zouden mis
schien wel een vrij sterke goed pas
sende kous of panty kunnen maken,
maar die zou in ieder geval wat dik
ker en duurder zijn. En het is de
vraag of de Nederlandse vrouwen dat
willen.
BOVENIDEN is volgens mr. Jan
sen een fabriek geen filantropische
instelling: „Wij zitten hier om winst
te maken en zoiets is ook wel nodig
als je 2750 werknemers in dienst hebt,
die je allemaal een zo plezierig mo
gelijk leven gunt. Onze omzet is het
vorige jaar met 25 percent gestegen
en het is te hopen dat het dit jaar nog
meer zal zijn".
De Koninklijke Kousenfabriek van
MAAR OOK AL is de Nederlandse
huisvrouw van nu niet zo verkwistend,
ze geeft aan kousen waarschijnlijk
meer uit dan destijds Madame de
Pompadour. De Nederlandse kousen
en panty-industrie vaart er wel bij. En
om te zien hoe goed de zaken er wel
voor staan, liet de vereniging van kou
senfabrikanten „Vertriko" samen met
de vezel-producent AKZO-ENKA NV
een onderzoek naar de aankopen in
stellen. De Nederlandse stichting voor
de statistiek, die in maart van dit
jaar een groots opgezette enquête
hield, kwam toen tot de nogal spec
taculaire conclusie dat 48 procent van
het aantal ondervraagde vrouwen in
de voorafgaande week gemiddeld twee
paar kousen of twee panty's hadden
gekocht.
Men richtte zich bij dat onderzoek
op meisjes en vrouwen boven de
twaalf jaar. Vier procent van het aan
tal koopsters slaagde er in om kousen
voor drie kwartjes of nog minder te
bemachtigen, zes procent gaf per pan
ty of paar kousen meer dan 4 uit,
maar het overgrote deel gaf de voor
keur aan artikelen tussen de twee en
de drie gulden.
BIJ DE AANKOPEN waren de pan
ty's duidelijk in de meerderheid. Jam
mer genoeg werd bij de enquête niet
naar de dikte van de kousen die zij
aanschaften gevraagd. Ook werd de
wens van het publiek naar een wat
sterkere kous niet gepeild. De kousen
industrie kan zich daardoor tegen con
sumentenorganisaties blijven verwe
ren met de opmerking, dat uit de ver
koopcijfers blijkt dat het publiek niet
anders wil.
Zelfs mr. Maarten Jansen, gelooft
niet dat Nederlandse vrouwen sterkere
maar dan iets dikkere en daardoor
iets minder fraaie kousen willen gaan
dragen.
HET BLIJFT overigens wel erg on
waarschijnlijk waarom sterke kousen
dikker en minder flatteus zouden moe
ten zijn, vooral wanneer men bedenkt
dat dezelfde leveranciers van nylon
grondstoffen wel in staat zijn om '/oor
astronauten een comfortabel uniform
te maken dat hen op de maan tegen
de enorme koude en hitte beschermt.
Ook maken ze het materiaal voor
ruimtevaartcapsules die immers aan
parachutes met flinterdunne nylonka
bels weer terug op aarde komen.
Hij is nauw betrokken geweest bij
de ontwikkeling van vaccins tegen
bof, mazelen en rode hond. Dr. Hille
man, die twee keer honoris causa tot
doktor is gepromoveerd en die ruim
230 publikaties heeft geschreven, is
zijn loopbaan begonnen als hoofd van
de afdeling onderzoek naar lucht
wegvirussen en diagnostiek aan het
Walter Reed Army Hospital in de
hoofdstad Washington.
Vorige week was hij in Utrecht om
daar te spreken over de moderne
vorderingen in de virologie.
HET VACCIN tegen rode hond is,
zo vertelde hij ons, sinds vorig jaar
met de inentingen is begonnen, tot
dusver aan ongeveer 50 miljoen
Amerikanen tussen 1 en 12 jaar toe
gediend. Al eerder was gebleken dat
die inenting geen negatieve reacties
veroorzaakte. Kinderen die er een
maal mee ingeënt zijn, aldus dr. Hil
leman, zijn voor de duur van hun
leven immuun voor rode hond. Al
voegde hij daaraan toe dat men een
„levenslange" immuniteit natuurlijk
nog niet had meegemaakt Ook de
Russen hebben een rode-hondvaccin,
zo wist de heer Hilleman nog te ver
tellen.
De bedoeling van de vaccinatie te
gen rode hond is in de eerste plaats
te voorkomen dat zwangere vrouwen
die de ziekte in haar jeugd niet heb
ben gehad, later worden besmet door
een rode-hondpatiëntje.
IN NEDERLAND is dit vaccin nog
niet verkrijgbaar Men wacht nog op
de minimumeisen die het Rijksinsti
tuut voor de Volksgezondheid aan
het vaccin zal stellen. Elk nieuw ge
neesmiddel moet nu eenmaal voldoen
aan bepaalde voorwaarden. Het is
wel een feit, dat de eisen die in Ne
derland worden gesteld, hoger zijn
dan die van de Amerikanen.
