Ontwikkelingshulp wordt
eenzijdig uitgevoerd
WAT ZULLEN Vffi
NOU HEBBEN?!
ANTI-AUTORITAIR LESGEVEN
Sinas
Cassis
allebei
natuur
lijk!
Jongerenkritiek op komend FAO-congres:
zoals U
mode kiest
dolfirodam
een
attractie die
eruit springt
Rustig verloop
van Belgische
wijnstaking
wat neemt u?
DOOR
HELGE BONSET
Nederland zendt
voedsel naar
Roemenië
DONDERDAG 4 JUNI 1970
(Van onze correspondent)
DEN HAAG Een groep Nederlandse jongeren die diverse jongeren
organisaties, werkgroepen en comités vertegenwoordigt is al een paar
maanden bezig de aandacht van het publiek op het komende Wereldvoedsel-
congres in Den Haag van 16 tot 30 juni te vestigen. Een subsidie van
f 200.000 van de Nederlandse regering stelt deze kerngroep bijvoorbeeld in
staat een veertiendaags blad uit te geven, dat de veelzeggende titel
„Hongerkrant" draagt. Deze krant is in de eerste plaats bedoeld om de
schooljeugd met het verschijnsel honger bekend te maken.
"fr Meepraten
Uitdokteren
wÊmmm
NOOIT
Maak kennis met FRI-KI kroketten.
5 STUKS VAN f 0,89 VOOR f 0,79
TIJDELIJK 10 CENT VOORDEEL
Vertrouwen
Oorzaken
•fr Hopeloos
Want ze zijn
allebei even goed. Allebei
zo fris als fruit! Lekker!
Een van de hoogtepunten van deze jongerenactie vormde een „Hongercongres" dat
op 11 april in Amsterdam werd gehouden. Op dit congres werden de tachtig jongeren
aangewezen, die officieel deel zullen uitmaken van de in totaal 300 man grote Neder
landse delegatie naar het Wereldvoedselcongres.
De kerngroep had overigens graag ge
zien dat de Nederlandse delegatie klei
ner zou zijn geweest ten gunste van
deelnemers uit ontwikkelingslanden en
vertegenwoordigers van bevrijdings
bewegingen en andere verzetsgroeperin
gen. Deze wens kreeg op het hongercon
gres in Amsterdam de vorm van een
met grote meerderheid aangenomen mo
tie, waarin toegang tot het voedselcon-
gres werd geëist voor gedelegeerden van
zulke bewegingen als de Zwarte Panters
de ZANU en de ZAPU (bevrijdingsbewe
gingen in Rhodesië), de SWAPO (ver
zetsbeweging in Zuid-West Afrika) en het
ANC (het Afrikaans Nationaal Congres)
uit Zuid-Afrika. Ook spraken de Neder
landse jongeren zich uit voor deelne
ming aan het congres door de Chinese
Volksrepubliek, de DDR en de Vietcong.
Dat het de kerngroep ernst is, blijkt uit
het feit, dat aan de motie het volgende
werd toegevoegd: „Mocht de FAO het to
tale aantal deelnemers aan het congres
niet meer kunnen of willen verhogen, dan
stelt de Nederlandse jongeren-delegatie
veertig van de tachtig plaatsen ter be
schikking".
Inmiddels heeft de FAO laten weten
de motie van het Nederlandse jongeren-
congres niet te kunnen uitvoeren, omdat
de structuur van deze organisatie dat
niet toelaat. Bovendien heeft Rome, waar
de voedsel- en landbouworganisatie van
de VN haar zetel heeft, zijn teleurstel
ling uitgesproken over het feit, dat de
Nederlandse jeugd haar tot middelpunt
van de critiek op het ontwikkelingsbeleid
heeft gemaakt. Volgens het laatste num
mer van de Hongerkrant moet een FAO-
medewerker naar aanleiding van de Ne
derlandse critiek hebben gezegd dat de
werkelijke schuldigen aan de falende ont
wikkelingssamenwerking niet binnen de
FAO moeten worden gezocht, maar bij
de nationale regeringen, die lid zijn van
de FAO. „Het verschijnsel doet zich
voor, dat er nu critiek op de FAO wordt
geleverd door zowel regeringen als radi
calen", aldus deze woordvoerder, die bo
vendien benadrukte dat het Nederlandse
jongerencongres het enige van de 43 na
tionale vóór-congressen is geweest dat
zulke scherpe critiek op de FAO heeft
geuit.
Inmiddels hebben vertegenwoordigers
van de bevrijdingsbewegingen uit zuide
lijk Afrika op een hongercongres in het
Zweedse Uppsala laten weten dat zij de
ADVERTENTIE
Aandoen, passen, een echt sie
raad, dat uw modieuze pakje recht
doet.
Ais moderne juweliers ontvangen
wij u graag gastvrij. We vinden het
gewoon fijn u zoveel mogelijk ge
noeglijke schoonheid te laten
zien. Zoveel dat u met plezier gaat
passen wat u gezellig vindt om te
dragen. Sieraad en mode horen
immers bij elkaar!
Maak er geen punt van:
zwaard binnen, vraag en
uit.
Kring Moderne Juweliers
Grote Houtstraat 6
bij de Grote Markt Haarlem
Telefoon 023-32 42 59
gelegenheid om in Den Haag over het
wereldvoedselprobleem mee te praten
met beide handen zullen aangrijpen. Zij
zeiden van mening te zijn het morele
recht te hebben deel te nemen aan het
Haagse congres. Deze uitspraak houdt
in dat het laatste gedeelte van de Ne
derlandse motie actueel is geworden
een kwestie die zeker uitgebreid ter
sprake zal komen op het internationale
jongeren-congres dat op 12, 13 en 14 ju
ni in het voormalige Haagse Milva-com-
plex wordt gehouden.
Op dit voor-congres zullen vertegen
woordigers van genoemde bevrijdings
bewegingen aanwezig zijn, alsmede
hoogstwaarschijnlijk ook delegaties van
de verzetsgroeperingen in de Portugese
koloniën Mozambique en Angola.
Als de Nederlandse jongeren inderdaad
zouden besluiten eigen plaatsen af te
staan ten behoeve van de niet-genodig-
den, dan moet nog maar worden afge
wacht of de FAO, de nationale overheid
en de oudere leden van de Nederlandse
delegatie daar zonder meer akkoord mee
zullen gaan. De eveneens uitgenodigde
Engelse Black Power-beweging heeft in
middels bedankt voor de eer. Roy Sawh,
leider van de Engelse Zwarte Macht,
heeft een brief geschreven, waarin de
volgende Dassage voorkomt: „Ik wil
niets te maken hebben met een congres
waar zogenoemde experts over de derde
wereld waartoe ik ook behoor gaan
praten zonder dat die wereld zelf aan
het woord komt".
Wat Sawh bedoelt heeft inderdaad een
kern van waarheid. Het valt niet te ont
kennen dat een meerderheid van wel
doorvoede lieden uit het rijke westen en
van hun „satellieten" uit de ontwikke
lingslanden straks in Den Haag gaan
uitdokteren wat het beste is voor de
hongerende massa's.
De praktijk van de ontwikkelingspoli
tiek geeft tientallen voorbeelden van de
ze bevoogding te zien en Sawh raakt een
kernpunt van mislukkingen op dit ter
rein, als hij schrijft: „Als u werkelijk
de volken van de derde wereld als uw
gelijken accepteert en als volken die ca
pabel zijn hun eigen problemen op te
lossen, vraag ons dan alstublieft wat
w ij denken nodig te hebben. Laat de
rijke wereld dan ophouden met ons hün
ideeën op te leggen".
Ook de Nederlandse jongerenkerngroep
concludeert dat in het ontwikkelingspro
ces de dienst niet alleen door economen
en technici moet worden uitgemaakt. Een
organisatie als de FAO of dat nu de
schuld is van de FAO zelf of van de le-
denlanden maakt doordat zij zich po
litiek neutraal opstelt en de nadruk legt
op technische verbeteringen de fout voor
bij te gaan aan de sociaal-economische
en politieke problemen in de ontwikke
lingslanden, zoals grootgrondbezit en an
dere feodale structuren, die eerst moe
ten worden opgelost alvorens ontwikke
lingssamenwerking vruchten van blijven
de waarde kan gaan afwerpen. Daarom
schrijft „Socialisatie en Democratie", het
orgaan van de Wiardi Beekman-stichting
dat Nederland in zijn ontwikkelingsbeleid
meer dan tot nu toe het geval is samen
werking moet zoeken met landen, die ge
leid worden door regeerders met een vi
sie op de samenleving in hun eigen land,
waarbij het belang van brede lagen van
de bevolking centraal staat. En daarom
hebben de jongeren op hun hongercon
gres de uitspraak gedaan: „Daar waar
de groene revolutie de sociale vooruit-
ADVERTENTIE
tot 7 juni.
gang lokkeert, dienen eerst sociale her
vormingen doorgevoerd te worden".
Onder „groene revolutie" wordt ver
staan een betrekkelijke landbouwexplo-
sie in sommige probleemgebieden, als
gevolg van de aanplant van nieuwe rijst-
ADVERTENTIE
Dolfirodam, Het drijvende dolfina
rium. Een geweldige attractie voor
uw kinderen en zeker ook voor u.
Een dolfijnenshow, die eruit springt.
Met alles! U zit comfortabel. Prima
uitzicht op het bassin. Bezoek deze
spectaculaire C 70 attractie. Dage
lijks is er een programma van vijf
shows. Om 10, 12, 14, 16 en 20 uur.
Extra shows worden bij Dolfirodam
aangekondigd. C 70 biedt meer! Havodam, de enorme havenmaquette...een kabel
baan dwars door het centrum... de tot 170 m verhoogde Euromast... overdekte
promenades... café's, eethuisjes en winkeltjes midden op straat... Dat alles vijf
maanden lang met daarnaast elke dag feestelijke evenementen.
Het programma met alle evenementen, wijkfeeaten, muziekuitvoeringen, danafes-
tijnen, sportactiviteiten enz. verkrijgbaar bij C 70 (telefoon 010-147237) en bij alle
V.Y.V.-kantoren
Rotterdam
Communicatie 70
Feestelijke ontmoeting
van mens en stad
en tarwe-variëteiten met een veel hogere
opbrengst per hectare dan van de tradi
tionele soorten. In de FAO-documenten
wordt juichend over deze zeker niet onbe
langrijke verworvenheden op landbouw
gebied gesproken, maar wat er niet bij
staat is dat de groene revolutie het groot
grondbezit in stand houdt en zelfs ver
sterkt. Reden temeer voor de Nederland
se jongeren om sociale revolutie met
kracht te eisen van hen, die op het ogen
blik in het internationale ontwikkelings
beleid aan de touwtjes trekken.
Een ander aspect van de „critische
begeleiding" van het FAO-congres door
de Nederlandse jongeren, betreft de zo
genaamde politiek-neutrale opstelling van
organisaties als de FAO. Het publiek
moet gaan inzien dat deze houding in de
praktijk sterk ten voordele van de heer
sende. het westen sympathieke politieke
stelsels werkt. Landen als Cuba en de
Volksrepubliek China ontvangen in geen
enkele vorm FAO-bijstand, zo deze lan
den al steun zouden wensen. In China,
waar vóór het optreden van Mao Tse-
Toeng hongersnoden jaarlijks terugkeren
de verschijnselen waren, is het met de
voedselsituatie overigens gunstig gesteld
De werkgroep Ordeprobleem van de Kritiese Leraren
Amsterdam heeft de afgelopen maanden een experiment
gehouden met anti-autoritair onderwijs op de middel
bare school, en daarvan in enkele stencils verslag uit
gebracht.
Wat is anti-autoritair onderwijs? Meer dan alleen
maar vriendelijke verhoudingen tussen leraar en leer
ling. De voornaamste uitgangspunten zijn de volgende:
de groep en de individuen daaruit stellen zelf hun ge
meenschappelijke regels en hun (al of niet gemeen
schappelijke) activiteiten vast. De volwassenen die de
groep begeleiden onthouden zich niet alleen van straffen
of sancties, maar ook van iedere morele druk of over
wicht.
Blijven redelijke gedragsregels en activiteiten uit, dan
grijpen de volwassenen niet in, maar wachten geduldig
of ze toch nog ontstaan. Want ordening die uit de groep
zelf voortkomt is per definitie beter dan wat de groep
wordt aangepraat of opgelegd.
Leraar wiskunde Kees van Baaien begon met de tra
ditionele situatie in zijn klas te doorbreken: „Je kunt
proberen in je eentje in je eigen klas deze situatie te
doorbreken door gewoon te zeggen dat zij, de leerlingen,
nu verder de gang van zaken bepalen en dat jijzelf er
alleen bent als adviseur. Je stelt duidelijk dat je afziet
van straf en ordemaatregelen. Je moet je ook vrij maken
van morele pressie en zogenoemd natuurlijk gezag dat
je je misschien in de lespraktijken verworven hebt".
Wat was het gevolg? Van Baaien: „Mocht je soms in
je naïviteit een zekere dankbaarheid verwachten, mij
bleek daar niets van. Deze les (en misschien nog een
enkele andere) is een lek in een goedsluitend autoritair
systeem waarin de kinderen moeten stilzitten, mond
houden en de hele dag dingen leren die ze meestal ver
velend vinden. Reken daarbij de onderdrukking van
erotische mogelijkheden die op die leeftijd opkomen,
dan mag je niet verbaasd staan bij de enorme chaos die
ontstaat en de agressie die losbarst. Eerst tegen jou
staande in het traditionele mikpunt, later tussen de leer
lingen onderling, waarbij alras de zwaksten of meest
gestoorden zich uitkristalliseren als objecten".
Ook een tweede keer, toen de klas na een autoritair
intermezzo zelf weer om „democratie" vroeg, mislukte
het experiment. „Hun verwachting dat het beter zou
gaan was natuurlijk te naïef. De chaos en de agressie
herhaalden zich vrijwel identiek. Weer vlogen krijtjes,
etuis, schriften door de lucht. Jongens raakten in een
gevecht waarbij tafels omvielen. Meisjes gilden".
Wat moet de leraar doen? Van Baaien: „Je staat voor
de onmogelijke taak om duidelijk te maken wat je er
mee bedoelt en te blijven vertrouwen dat vanuit de
kinderen zelf een democratische contactvorm zal op
komen. Je mag daarbij natuurlijk niet passief terzijde
staan, maar je moet hun voortdurend een communiqué
geven van wat er gebeurt en alternatieve suggesties
doen voor een uitweg uit de agressiefase. Op den
duur vermindert de chaos. Al blijft de behoefte om af te
reageren gevoed vanuit de omringende schoolsituatie,
er komt een eind aan het alleen maar uitrazen.
„Dan kun je hun iets gaan uitleggen over verdringing,
frustratie en agressie. Mij is het niet gelukt daarvan
iets over te krijgen. Alleen zagen ze wel dat het niet
zonder meer „onmacht van een slappe leraar" was, maar
dat er misschien ook een bedoeling achter zat. En het
woord „democratisch" gebruiken ze nu te pas en te on
pas".
Tenslotte heeft de situatie zich als volgt „gestabili
seerd": „Het verloop van de lessen is nu zo: met een
schreeuw onderbreek ik hun gepraat en geloop en bied
aan om de voor dat moment te behandelen leefstof uit
te leggen. De periode dat dat ongestoord kan, varieert
van vijf tot twintig minuten. In een uitzonderingsgeval
is het wel eens een hele les. Meestal begint eerder ru
moer te groeien. Dan zeg ik dat dat een onduidelijk ge
formuleerd verzoek is om op te houden.
Mijn aanbod is dan om leerlingen die dat willen, in
dividueel te helpen. Sommigen doen dat. Anderen gaan
voor zichzelf aan het werk. Maar er wordt ook gekaart,
pornografische poppetjes gemaakt van papier en ge
sard. Het komt soms tot een geluidsniveau waarop in
dividueel bezig zijn ook niet meer mogelijk is. Dan
regent het verwijten: „U moet zorgen dat we hier kun-
nen werken", „Als ik op mijn rapport een onvoldoende
krijg, dan is het uw schuld". Het enige antwoord dat ik
dan weet, is dat in een democratische situatie inderdaad
een minderheid met grofheden haar wil aan de meerder
heid kan opleggen, maar dat we moeten zoeken naar een
oplossing en niet de democratie afschaffen. Steeds gaat
tenslotte de verlossende bel
Men kan zich afvragen of Van Baaien niet al te ver is
gegaan in zijn eis dat de leraar ook nog afstand moet
doen van zijn „natuurlijk gezag" (in hoeverre is dat per
se autoritair?), men kan zich ook afvragen of het ex
periment in hogere klassen niet beter geslaagd zou zijn
(ik neem tenminste aan dat het hier om een eerste of
tweede klas gaat), toch is en blijft het een interessant
experiment en is het de moeite waard de oorzaken van
de mislukking op te sporen. Van Baaien duidt er in zijn
verslag al enkele aan, die ik hier aanvul.
1. De gezinssituatie: vrijwel geen kinderen komen uit
gezinnen waar anti-autoritair wordt opgevoed.
2. Het voorafgegane onderwijs is in de meeste gevallen
al evenmin anti-autoritaii geweest. Deze twee punten
maken dat de leerling al tot op grote hoogte onge
schikt is voor het anti-autoritaire onderwijs als hij
op twaalf- tot dertienjarige leeftijd op de middelbare
school komt.
3. De druk van de rest van de school. Op de leerling:
andere leraren doen het allemaal anders, „gewoon"
dan kun je je beter daar op instellen. Op de leraar:
hij krijgt van andere leraren aanmerkingen over het
lawaai in zijn klas, van de werksters over de rommel
in zijn lokaal („waar kinderen vrij mogen snoepen
en rondlopen komt vrij veel rommel op de grond"),
van de ouders over het feit dat „hun kinderen niets
leren", en tenslotte van zijn rector het dringende ad
vies met zijn experiment op te houden of het maar
eens ergens anders te gaan proberen.
4. De druk van de leerstof en het eindexamen: wat je
moet leren en wat je uiteindelijk moet kennen is
landelijk van rijkswege voorgeschreven, de leraar is
ook maar de uitvoerder ervan. De Kritiese Leraren
geven in het stencil in dit verband als suggesties voor
anti-autoritair lesgeven o.a.: de leerlingen verdelen
zelf de stof van een jaar over de diverse weken; huis
werk al of niet maken is puur eigen verantwoorde
lijkheid; de leerlingen beslissen zelf of ze proefwer
ken willen, stellen ze eventueel zelf samen en kijken
ze zelf na; ze bepalen zelf hun rapportcijfers; ze be
sluiten zelf of er een uur klassikaal, individueel, in
groepen of helemaal niet gewerkt wordt; praten ze
door een uitleg van de leraar heen, dan beschouwt
deze dat zonder rancune als een verzoek om niet ver
der te praten. Maar, zelfs al zouden deze suggesties
combineerbaar zijn met het voldoen aan leerplan- en
exameneisen, wat niet erg waarschijnlijk is, dan nog
zijn ze niet meer dan een vorm van repressieve tole
rantie, omdat de inhoud van de lessen en het doel
van de opleiding niet discutabel zijn.
5. De maatschappelijke status, aspect van de middel
bare school; het behalen van het eindexamen is tot
op grote hoogte beslissend voor de maatschappelijke
positie die de leerling later gaat innemen. Dit in aan
merking genomen is de bezorgdheid van ouders en
leerlingen zelf „dat ze niets leren en het examen
niet halen" niet onbegrijpelijk.
6. Tenslotte de druk van de omringende maatschappij.
Anti-autoritaire verhoudingen en samenwerking ko
men in deze vorm in de bestaande maatschappij nau
welijks voor. Geen wonder dat de leerlingen zich
zullen afvragen waar het allemaal goed voor is, ten
zij ze ook verder van plan zijn zich alternatief tegen
over die maatschappij op te stellen.
Het mijns inziens overigens indrukwekkende experi
ment ziet er kortom hopeloos uit, en is dan ook hopeloos
mislukt. Toch bewijst dat niet dat anti-autoritair onder
wijs onmogelijk zou zijn: je hoeft echt geen al te fanatieke
„gelover" te zijn om de mislukking in dit geval te wijten
aan een teveel aan vertroebelende factoren, die onver
brekelijk verbonden zijn met de aard van de huidige
middelbare school.
Het anti-autoritair onderwijs zal dan ook moeten star
ten bij de anti-autoritaire crèches en kleuterscholen,
waarmee nu al op vele plaatsen wordt geëxperimen
teerd. Daar werken de ouders daadwerkelijk mee en
sluit de opvoeding van de kinderen aan bij het onder
wijs, daar is nog geen anderssoortig onderwijs vooraf
gegaan, daar is geen dwingende leerstof, die het kind
zich niet uit weetgierigheid vanzelf eigen zal willen
maken, daar heeft de opleiding nog geen al te grote
directe maatschappelijke consequenties. Pas van daaruit
zal stap voor stap verder gebouwd moeten en kunnen
worden aan een werkelijk anti-autoritaire lagere school
en middelbare school misschien wel aan een anti-
autoritaire maatschappij.
Maar in de tussentijd? „Wat moet je als je ervan
overtuigd bent dat autoritaire verhoudingen mensen
verminken? En wat als je wilt streven naar opener ge
lijkwaardiger verhoudingen? Moet dit dan blijven buiten
het lokaal waar je de héle dag met kinderen werkt aan
hun toekomst?" vraagt Kees van Baaien zich af.
Zonder cynisch te willen zijn ben ik bang dat er hier
en nu voor de anti-autoritaire leraren in het middelbaar
onderwijs in de praktijk weinig andere mogelijkheid is
dan te gaan horen tot de groep die zo treffend verderop
in het stencil beschreven wordt: „Je kunt overwegen
toch de andere kant te kiezen en het zo te doen als een
autoritaire leraar. De beste van dezen houden hun leer
lingen in een prettige sfeer onder de duim. Zij doen dat
door boeiend te vertellen Zij kunnen iedere lastige
leerling op een subtiele geestige manier voor schut zet
ten. Zij proberen hun lessen zo gezellig te maken dat
geen leerling durft denken aan de onder de vrolijkheid
verborgen onvrijheid".
DEN HAAG. Premier De Jong heeft
de Tweede Kamer meegedeeld, dat af
gezien van <*en reeds eerder ter beschik
king gesteld geldbedrag de regering be
sloten heeft tot hulpverlening aan Roe
menië in de vorm van voedselzendingen.
Hiertoe is besloten in overeenstemming
met de wens van de Roemeense reegring.
Zoals bekend is. werd Roemenië zeer re
cent getroffen door een ernstige waters
nood, die in de afgelopen weken ruim 200
doden heeft geëist en 300.000 mensen heeft
dakloos gemaakt.
(Van onze correspondent)
GENK. De mijnwerkersstaking in
het Belgisch-Limburgse kolenbekken
heeft gisteren de drie mijnen van Win-
terslag, Waterschei en Zolder volkomen
lam gelegd. Verwacht wordt dat ook de
schachtwielen van de mijn in Beringen
waar gisteren nog werd gewerkt
helemaal stil zullen komen te staan De
mijn in Eisden is nog niet door de sta
king getroffen. De mijnwerkers daar zijn
in verband met de aanstaande sluiting
van de mijn en hun kansen op afvloei
ing naar elders wat voorzichtiger dan de
kompels van de overige mijnen van de
Kempische steenkoolindustrie.
Overal verliep de eerste stakingsdag
erg vreedzaam. De anders wel snel van
de partij zijnde rijkswacht liet zich gis
teren nog niet aan de mijnpoorten zien.
Intussen is al wel uitgelekt dat de te
gen donderdag bijeengeroepen nationale
gemengde mijncommissie in het oor is
gefluisterd de uitslag van hun beraadsla
gingen te richten naar een loonsverhoging
van 5 a 6 percent Ook is uitgelekt dat
het vergelijkend loononderzoek heeft uit
gewezen dat de hoogst gekwalificeerde
(en dus best betaalde) werknemers de
grootste loonachterstand ten opzichte van
collega's bij andere industriële bedrijven
hebben opgelopen. De vakbonden hopen
voor het in de hand houden van de sta
king dat met dat gegeven uiterst voor
zichtig zal worden omgesprongen
ADVERTENTIE
