„DE KERK IS UIT DE TIJD,
WAT DOEN WE ER AAN?
Internationaal beraad in Brussel
m MMli
Voorbereiding
op Nybo
Groep wil niet gaan concurreren
Zomerweken
BEBOSSING IN
PARACUAY
Baptisten niet als
gast bij Raad
van Kerken
OPEN DEUR
Pressuregroep mobiliseert krachten met kreet:
ZATERDAG 6 JUNI 1970
Erbij
HAARLEM Al die mensen, die de laatste jaren
niet meer naar de kerk gaan, omdat zij zich niet meer
in hun kerk of die nu katholiek was of protestant
thuis voelden of omdat het instituut „kerk" hen niets
meer te zeggen had, al die mensen bij elkaar vormen
toch een macht? Het is onjuist te veronderstellen, dat
die kerkverlaters nu allemaal plotseling zo materialis
tisch zijn geworden, dat zij niet meer warm kunnen
lopen voor acties met een ideëel of sociaal doel. Die
„niet-meer-naar-de-kerkgangers" ondanks alle kerk
vernieuwing een groeiende groep vormen een on
gebruikt arsenaal van krachten, waarmee iets gedaan
kan en moet worden om deze wereld beter leefbaar
te maken. Dit is in het kort het credo van een groep
Haarlemmers, die bekendheid begint te krijgen onder
de naam „groep onafhankelijke leken".
Pressiegroep
Aanklachten
Woedende pastoor
Storm
Bevrijdingcadeautjes
I <V a r
Inleidingen
Werkcongres
Grote stoot
-
"i A
f
Vakantieweek voor
foto-amateurs
Het is niet de bedoeling van de
groep om kerkelijke mensen op te
wekken hun kerk te verlaten of om te
gaan concurreren met bijvoorbeeld
het humanistisch verbond. De leden
van de groep onafhankelijke leken
zijn sociaal bewogen mensen allen
van katholieken huize die ongeveer
één jaar geleden tot de conclusie
kwamen, dat het z o niet meer kon.
Allen hadden zij kennissen, die voor
heen goed werk deden in de kerk of
kerkelijke organisaties, maar die er
plotseling de brui aan gaven: ze voel
den zich niet meer gelukkig met de
veranderde situatie en stapten er uit.
Anderen gingen weg. omdat de kerk
naar hun mening verouderd was of
zich te langzaam aanpaste. Dit ver
schijnsel deed zich niet alleen voor in
de katholieke kerken in Haarlem,
maar in alle kerken en in het gehele
land. De groep onafhankelijke leken
stelde dit met groeiende bezorgdheid
vast en hield vergadering na verga
dering, waarbij ook andere gespreks
groepen of individuele gasten werden
uitgenodigd, om te trachten door mid
del van beraad of een soort brain
storming tot een programma te ko
men.
Langzamerhand groeide de overtui
ging, dat er behoefte bestaat aan een
soort pressiegroep, die plaatselijk,
landelijk en internationaal tot acties
kan stimuleren en op misstanden kan
wijzen. Bij het stimuleren van acties
en het aanwijzen van misstanden zou
men zich dan niets aantrekken van
maatschappelijke, politieke of religi
euze scheidslijnen. De pressiegroep,
die afdelingen in het gehele land zou
moeten krijgen, zou als enige doelstel
ling hebben bij te dragen tot betere
leefbaarheid van de wereld. Deze
doelstelling zou men zo breed moge
lijk moeten zien en als dat zo uit
kwam zou de groep zich even goed
voor als tegen een bepaalde „ge
zindte" of „richting" kunnen uitspre
ken. Het gaat er allten om de wereld
beter leefbaar te maken, voor ieder
een of voor een bepaalde persoon of
voor een kleinere of grotere groep
mensen. Ook kerkelijke mensen zou
den zich kunnen aansluiten, zo zou
men zoveel mogelijk pressie uit kun
nen oefenen of vanuit zoveel mogelijk
plaatsen kunnen werken.
In januari kwam de groep onafhan
kelijke leken voor het eerst naar bui
ten met een groot opgemaakt artikel
op de voorpagina van „Wegwijs", het
katholieke informatieblad in Haarlem
en omstreken.
Onder de kop „De kerk is uit de
tijd wat doen we d'r an?" stonden
elf punten (celibaat, derde wereld,
concilie, pauselijk gezag, Vietnam,
Portugal) waarin de katholieke kerk
op fel ongenuanceerde wijze werd
aangevallen. Wie het stuk goed las,
begreep dat de bedoeling van het arti
kel was reacties binnen te krijgen
van mensen, die de reeks aanklachten
tegen de kerk zo ongenuanceerd aan
voelden als ze daar stonden. Onder de
aanklachten stond een oproep, waar
in stond: „De kerk is uit de tijd. Wat
doen we d'r an? Is kerkverlating wel
het enige alternatief? Zou een mas
saal verlaten van de kerk dit kenne
lijk verouderde instituut nieuw leven
inblazen? Maar wat moeten dan al
die duizenden, die de laatste jaren
weg zijn gegaan, hoewel zij eigenlijk
in hart en nieren christenen waren?
Is er voor hen niet toch nog heil te
verwachten? Kunnen deze mensen el
kaar niet helpen? Zijn we het er niet
over eens dat wij in deze wereld sa
men meer kunnen dan allee n?"
Daarna volgde de mededeling dat
zich een groep had gevormd, die „de
ze mensen die met pijn in hun hart
hun verouderde kerk de rug hebben
toegekeerd of op het punt staan dat te
doen, wil helpen elkaar te vinden".
Vervolgens werden suggesties ge
vraagd voor een gezamenlijk beraad.
Dit eerste artikel ontketende een
storm van verontwaardiging en er
was zelfs een pastoor, die tijdens zijn
zondagse preek zo woedend was over
„dit goddeloze" geschrijf dat hij het
dekenale blad met het gewraakte ar
tikel op de voorpagina met een kreet
van walging van de kansel op de grond
gooide. De reactie van „Wegwijs", die
haar voorpagina beschikbaar had ge
steld voor het stuk, werd bestookt
met boze telefoontjes en afkeurende
ingezonden stukken. Maar er waren
ook veel positieve reacties, van men
sen die inzagen dat er inderdaad een
en ander aan de kerk mankeerde en
dat de mensen, die er uit stapten,
heus niet allemaal boosdoeners wa
ren en samen best tot iets goeds in
staat waren.
Het artikel had in de volgende we
ken twee gevolgen Het eerste was
dat er in het blad Wegwijs een schrif
telijke discussie ontstond over de
waarde, die de katholieke kerk in de
ze tijd nog kon hebben. De leiding van
het blad, die eerst wat probeerde te
rug te krabbelen gaf ook andere groe-
jen gelegenheid van haar mening
blijk te geven. De groep onafhankelij
ke leken zag dit als een eerste gun
stig resultaat van haar artikel. Er
kwam meer openheid en er ontstond
begrip voor andersdenkenden. Het
tweede gevolg was een vergadering,
die de groep hield met een aantal
mensen die positief hadden gerea
geerd op het stuk. De redactie van
Wegwijs bleek ondanks de afkeurende
brieven van een groot aantal van haar
lezers bereid een tweede artikel van
de groep te plaatsen, waarin de doel
stelling werd verduidelijkt en verslag
werd gedaan van de eerste vergade
ring.
Onder de kop „Een storm in en bui
ten de kerk" stond toen op de voor
pagina van het kerkblad onder meer:
„Degenen, die met de organiserende
groep bijeen kwamen, waren menaen,
die in de katholieke kerk willen blij
ven, mensen die steeds minder in die
kerk zagen, en mensen die er al wa
ren uitgestapt. Allen hadden hun eigen
ervaringen en problemen. Het werd
een eerste poging om een basis te
vinden voor een beraad. In het alge
meen was men het er over eens dat
uitgegaan moest worden van een mens
waardige wereld. Het menswaardig
maken van de wereld zou kunnen ge
schieden door uit te gaan van de grond
beginselen van de bijbel. Men wilde
hierbij niet uitsluiten, dat ook ande
re bestaande of niet bestaande le
vensbeschouwingen een goede basis
kunnen geven voor het opbouw van
een menswaardige wereld. In het ge
heel is er een belangrijke taak voor
de kerk, in zoverre zij bereid is uit
te gaan van grondbeginselen (zoals
bijvoorbeeld de christelijke), die lei
den tot het opbouwen en in stand hou
den van een menswaardige wereld".
Hierna volgde er een periode, waar
in de groep onafhankelijke leken zich
zelf zwaar ging critiseren. Wij heb
ben ons nog veel te kerkelijk opge
steld, zo was men algemeen van oor
deel. We kunnen ons wiel met kerke
lijke zaken bezig houden, maar dan
moeten wij ons „onpartijdig" houden.
Zo zouden we, als we iets aan de
strijd tussen protestanten en katholie
ken in Noord-Vietnam willen doen,
een actie moeten organiseren tegen
het Vaticaan en tegen de Wereldraad
van Kerken, die niets doen om vrede
te stichten tussen hun aanhangers in
Noord-Ier land.
We moeten vrijer staan, maar niet
vrijblijvend zijn, was een andere con
clusie. Dit leidde tot de actie „Vrij
gevig" ter gelegenheid van de 25ste
verjaardag van de bevrijding van Ne
derland. Particulieren, instellingen, or
ganisaties en bedrijven in Haarlem
werden opgeroepen de 25ste viering
van hun bevrijding „dubbel te laten
tellen" door bejaarden, langdurig zie
ken en zwaar gehandicapten daarin
te laten meedelen.
y> vs it
-i,
tw? v -
Deze actie, die nog niet geheel is
afgelopen, richtte zich dus tot ieder
een ten bate van enkele „gehandi
capte" bevolkingsgroepen. Geld en gif
ten in natura kwamen binnen, vereni
gingen en zo-maar-mensen kwamen
de namen opgeven van mensen, die
een bevrijdingscadeautje verdiend
hadden en anderen stelden zich be
schikbaar om met een collectebus te
gaan staan of de geschenken te be
zorgen.
Zo is een stroom van activiteiten
ontstaan voorlopig voornamelijk in
Haarlem waaruit de groep onafhan
kelijke leken nieuwe aanwas hoopt te
krijgen voor de pressiegroepen. Aan
genomen wordt dat het aantal mede
standers en medewerkers ook el
ders in Nederland zal groeien, als
de acties meer critisch worden. Het
contactadres van de groep is: Zoete-
straat 30 rood, Haarlem.
(Van onze correspondent)
BRUSSEL. Bij gelegenheid van
het vijfjarig bestaan van het theolo
gisch tijdschrift „Concilium" zal de
leiding van dit tijdschrift een interna
tionaal theologisch congres organise
ren, dat van 12 tot 17 september aan
staande in het congrespaleis te Brus
sel wordt gehouden. Aan dit congres
waarvan het thema luidt: „De toe
komst van de kerk", zullen tweehon
derd theologen en andere wetenschaps
mensen uit alle delen van de wereld
deelnemen. Voorzitter is prof. dr. E.
Schillebeeckx. Kardinaal Suenens
heeft het ere-voorzitterschap op zich
genomen.
„De kerken en ook het theologisch
denken binnen deze kerken zijn in een
crisis gekomen, die kennelijk verband
houdt met de crisis die de gehele we
reld op dit moment beroert. De cri-
tische geest, die zich vroeger van bui
ten de kerken op de kerken richtte,
komt nu van binnen de kerken zelf;
de twijfels van de wereld omtrent
godsdienst, christendom en kerk zijn
nu de twijfels van de kerken zelf ge
worden. Tevens zijn echter ook de
problemen van de wereld de proble
men van de kerken geworden. Als de
theologie met deze nieuwe situatie
geen rekening houdt en niet klaar kan
komen verliest ze haar waarde voor
wereld en kerk", aldus prof. Schille
beeckx over dit congres.
met behulp van de moderne mens- en
maatschappijwetenschappen een theo
logische structuur te ontwerpen waar
in de kerk in de toekomst zal moe
ten functioneren om haar geloof
waardigheid in de moderne wereld
hernieuwd te bewaren.
Daarom wil dit congres op de eer
ste plaats een werkcongres zijn, waar
op zal worden getracht tot enkele dui
delijke resoluties te komen. Er zal
moeten blijken of het mogelijk is tot
een theologische eensgezindheid te ko
men ten aanzien van de meest funda
mentele vragen en critieken waar
mee de nieuwe theologie wordt ge
confronteerd.
Op de eerste congresdag komt de
funktie van de theologie zelf aan de
orde. Is zij een „ideologie" in dienst
van de gevestigde orde of is zij een
critische theorie? En wat is haar taak
als bemiddeling tussen het evangelie
en de huidige wereld?
De tweede studiedag is gewijd aan
de christelijke boodschap zoals die in
verschillende interpretaties tot ons
komt en waarin het congres zal pro
beren enige richting te wijzen.
Op de derde dag zal de verhouding
van de kerk tot de wereld worden be
handeld. Op de laatste studiedag zal
worden onderzocht of het uit de ont
worpen kerkvisie vandaan mogelijk is
In het remonstrantse vormingscen
trum „De Haaf" te Bergen worden
tien zomerweken gehouden, namelijk:
27 juni-4 juli: Vrouw-man-maatschap-
pij I, 4-11 juli: Mytho-logies, 11-18 juli:
Vrouw-man-maatschappij II, 11-18
juli: Happening Hamlet, 18-25 juli: an-
tizionisme-antisemitisme?, 25 juli-1
augustus: Toneelwerkweek, 1-8 augus
tus: Een hand vol rust, 1-8 augustus:
Zonder vorm van proces, 8-15 augus-
ts: Latent Amerika, 8-15 augustus
Kritische ouders.
Inlichtingen bij Vormingscentrum
„De Haaf", Natteweg 9, Bergen N.-H.,
Tel. 02208-4141.
Dagelijks zullen drie theologen kor
te inleidingen houden over het betref
fende onderwerp dat vervolgens nog
in een forum wordt besproken. De
tweehonderd deelnemers verdelen zich
dan over elf werkgroepen, om in ver
dere discussies tot conclusies en re
soluties te komen. De resoluties wor
den als besluit van de dag nog in de
voltallige vergadering gebracht. Op
de laatste dag wordt over de resolu
ties gestemd. Aan de discussies in de
werkgroepen mogen alleen de geno
digden deelnemen. De voltallige ver
gaderingen mogen bijgewoond worden
door waarnemers en theologisch geïn
teresseerden, waarvoor duizend plaat
sen aanwezig zijn.
De Duitse theoloog Karl Rahner
pleit voor een intensiever en metho-
discher samenwerking van de theolo
gen, die nodig zal zijn als de kerk aan
haar opdracht tegenover de wereld
van vandaag wil beantwoorden. Rah
ner geeft hierover verschillende voor
beelden. Een theologieprofessor bij
voorbeeld kan niet achterhalen welke
dissertatie-onderwerpen door collega's
in andere landen worden gegeven zo
dat doublures niet te vermijden zijn.
Gemis aan samenwerking is er ook
oorzaak van dat financieel zware pro-
jekten zoals bijvoorbeeld de nieuwe
uitgave van de kerkvaders niet snel
genoeg tot stand komt. Als de theo
logie de indruk maakt van moeheid
en desertisme, zo zegt Rahner, cn
terugdeinst voor de uitdaging van een
geseculariseerde wereld dan kan een
betere samenwerking van theologen
op internationale schaal een middel
zijn om de nood van de huidige theo
logie op te heffen.
In Concilium begint zich deze inter
nationale samenwerking af te teke
nen. Dit congres moet de grote stoot
worden naar een verdere samenwer
king. Kardinaal L. Suenens zal op za
terdag 12 september de officiële ope
ningsrede houden. De slotrede op don
derdag 17 september zal worden uitge
sproken door prof. E. Schillebeeckx.
Onder de vele inleiders treft men de
namen aan van onder anderen: H.
Küng, K. Rahner, B. van Iersel. Y.
Congar, J. Jossua, R. Brown, J. B.
Metz, A. Greely en G. Baum.
Wereldvoedselprogramma treedt sa
men met Verenigde Naties en FAO
op als sponsor voor een bebossings
programma in Paraguay, en heeft
hiervoor onlangs een gift gekregen
van de Britse „Christian Aid". De
foto (van de Wereldraad van Ker
ken) toont hoe boeren de grond
voorbereiden voor jonge denne-
bomen.
In kasteel Oud-Poelgeest in Oegst-
geest hebben vertegenwoordigers van
een groot aantal protestantse en ortho
doxe kerken uit West- en Oost-Europa
donderdag het programma vastge
steld voor de conferentie van Europe
se kerken Nyborg, die van 26 april tot
3 mei 1971 in Denemarken wordt ge
houden. Om de twee tot drie jaar or
ganiseren de 88 bij de Europese ker-
kenconferentie aangesloten kerken een
Nyborg-bij eenkomst. Het presidium
van deze, eind 1950 opgerichte ,ker-
kenconferentie heeft met zijn advi
seurs in Oud-Poelgeest vergaderd. Het
thema voor de nieuwe Nyborg-ontmoe-
ting in 1971 luidt: „Dienaren van God,
dienaren van mensen".
Onder meer zal gesproken worden
over de vraag welke dienstverlenin
gen de kerken in deze tijd moeten bie
den, de theologische uitgangspunten
hierover en de praktische consequen
ties voor de kerken om dienstbaar ie
zijn in een geseculariseerde samenle
ving. Onder de praktische consequen
ties worden ook behandeld de ontwik
kelingen in de sociale samenleving,
Europese ontwikkelingen, zowel pol-
tiek als maatschappelijk en de bijdra
gen van de kerken om ook in Europa
te komen tot een samenleving, ge
richt op vrede en gerechtigheid onder
de volken.
Binnen het verband van de Europe
se kerkenconferentie heeft ook de
jaarlijks toenemende toeristenstroom
in de zomermaanden de aandacht van
de kerken. De president van de evan
gelische kerk in West-Duitsland, D. A.
Wischmann, zette uiteen dat de Duit
se kerken ieder jaar driehonderd pre
dikanten naar de Europese vakantie
oorden zenden voor pastorale zorg aan
de Duitse vakantiegangers. Hij be
pleitte een bredere samenwerking tus
sen de Europese kerken op dit ge
bied. „Met de Nederlandse kerken
hebben wij reeds uitstekende contac
ten", al-dus de heer Wischmann. „De
Nederlanders stellen ons Duitsspreken
de predikanten beschikbaar, alsme
de kerkgebouwen voor diensten in de
Nederlandse toeristencentra".
Metropoliet Justin uit Roemenië zei
getroffen te zijn door de hulp die van
uit de Nederlandse protestantse we
reld op gang komt voor de slachtof
fers van de overstromingsramp in
Roemenië. „De Europese kerkencon
ferentie is er ook om elkaar te helpen
en dat ondervinden wij nu", zo zei hij.
tóf J;V
X jk; Xs
F?
•W'
Het presidium van de conferentie
van Europese kerken. Van links
naar rechts: rev. K. Sansbury (En
geland), een Russische priester uit
Den Haag, metropoliet Alexy uit
Rusland, pastoor H. Qapo (Spanje),
hoofdredacteur Timmer van „Her
vormd Nederland", dr. E. Emmen
(Nederland), dr. Glen Carfield Wil
liams (Zivitserland)mgr. Justin
(Roemenië) en dr. A. Witschmann
(West-Duitsland
„Onder drie ogen".is het motto
van de zevende fotovakantieweek, die
het Landelijk Centrum voor Gerefor
meerd Jeugdwerk van 27 juni tot 5
juli organiseert op het jongerenvor-
mingscentrum „De Drieburg" te Drie
bergen. Jongelui vanaf 16 jaar zullen
worden geconfronteerd met de fotogra
fie als creatieve activiteit, niet
slechts als technische knutselarij.
Onder deskundige leiding worden de
deelnemers vertrouwd gemaakt met
allerlei aspecten van de fotografie zo
als opnamen maken, ontwikkelen, af
drukken en vergroten. Verder staan op
het programma portretfotografie, een
foto-speurtocht, avondfotografie en
het inrichten van een fototentoonstel
ling, terwijl zo mogelijk ook een ex
cursie georganiseerd wordt. Een gro
te donkere kamer staat de gehele
week ter beschikking van de deelne
mers.
Van de deelnemers wordt verwacht
dat zij zelf een fotocamera meenemen,
of dat nu een heel eenvoudige of een
meer gecompliceerde camera is.
Gezien de grote belangstelling die
er ieder jaar weer voor deze fotoweek
is, is spoedige opgave gewenst. De
kosten voor deelname aan deze week
bedragen 90. Veel materiaal wordt
gratis beschikbaar gesteld.
Opgave en nadere inlichtingen.
LCGJ, Werkgroep Audio-Visuele Me
dia, Koningin Sophialaan 19 in
Amersfoort, telefoon 03490-14246.
De algemene vergadering van de
Unie van Baptisten Gemeenten in Am
sterdam heeft met 94 tegen 59 stem
men een voorstel van de Uniecom
missie afgewezen om als gastlid toe te
treden tot de Raad van Kerken in Ne
derland.
Een voorstel van Groningen-Noord om
de naam van het weekblad „De Chris
ten" te veranderen in „Baptisten
weekblad" werd afgestemd. De eind
redacteur van „De Christen", ds. van
Dam in Sneek, tekende in zijn vergade-
ringverslag doodleuk aan: „Men kan
dus blijven adresseren: De Christen
te Sneek.alle post wordt dan bij
die ene christen van Sneek bezorgd.
Tijdens de vergadering bleek dat
de kosten per theologisch student in de
opleidingsinstituten in Nederland lager
liggen dan in andere landen. De Ne
derlandse aanstaande baptistenvoor
ganger wordt het goedkoopst opge
leid, en een rol speelt hierbij dat het
gebouw van de opleiding, de Vinken-
hof, ook in het zomerseizoen rendabel
gemaakt wordt. Tot voorzitter van de
Uniecommissie werd gekozen ds. W.
Veenstra te Amsterdam.
Het veertiendaags interkerkelijk
evangelisatieblad „De Open Deur/
Onderweg" draagt voortaan de korte
naam „Open Deur" en heeft een
nieuw en wat kleiner, handzamer for
maat gekregen.
De Open Deur werd omstreeks 1930
opgericht door de drukker Joh. Stem-
pher te Deventer. Sinds 1942 wordt de
redactie gevoerd door ds. G. P. Klijn.
In 1948 nam de hervormde uitgeverij
Boekencentrum N.V. te Den Haag de
uitgave over. In 1959 besloot de lu
therse kerk medeverantwoordelijk
heid te dragen en in 1967 bracht de
gereformeerde stichting Lectuurar-
beid te Harderwijk haar blad Onder
weg in bij De Open Deur. In mei 1969
werden ook r.k. redacteuren aange
trokken. De oolage van de „Open
Deur" bedraagt nu ongeveer 125.000
exemplaren.
