VAN DAG TOT DAG
HARRIMAN UIT CRITIEK
OP „VIETNAMISERING"
Reddingsactie in Peru komt
heel langzaam op gang
■i
ze... ze zijn er ween
Plundering in Zweden
na politiestaking
Pers ee democratie
Ontwikkelingswerk" van CIA in Laos
„Program van
Nixon gericht
op oorlog"
Van rouwstemming in Lima
is weinig te bespeuren
Minister Finch
neemt ontslag
Ex-president Soekarno ziek
Driekwart van
Italiaanse
kiezers naar
stembus
Twee linkse
professoren
in Parijs
opgepakt
commentaar op actuele zaken
Zwitserse kiezers
verwerpen plan om
reemdelingen uit
te wijzen
Amerikaanse met
„mannenhart"
overleden
De Gaulle praat
met Franco
MAANDAG 8 JUNI 1970
3
Tijdschema
(Door onze speciale verslaggever)
LIMA De omvang van de aardbevingsramp is zc kolossaal, dat de juiste
gegevens na een week nog niet bekend zijn. De regering van Peru schat
dat er behalve de 30.000 doden, 800.000 getroffenen zijn die huis en haard
hebben verloren. Het reddingswerk wordt bemoeilijkt door een gebrek aan
helikopters (men heeft de beschikking over twintig toestellen, waarvan
twaalf door de Verenigde Staten werden gezonden) en doordat de vlieg
velden in het rampgebied zijn bedolven, zodat efficiënte vluchten met gro
tere toestellen niet mogelijk zijn.
-
Laag inkomen
Tijdens een demonstratief congres in
Amsterdam hebben zaterdag leden van
de Nederlandse Journalistenvereniging
(de overkoepelende vakorganisatie voor
alle Nederlandse journalisten) zich una
niem ongerust getoond over de toenemen
de concentraties in het Nederlandse dag-
bladwezen.
Zij bleken van mening dat door cue
neiging tot samenbundeling van dagblad
bedrijven de democratie wordt onder
mijnd, doordat grote groepen van de be
volking de maximale mogelijkheid wordt
onthouden informatie naar eigen keuze
te verspreiden en te ontvangen.
De democratie in de Nederlandse sa
menleving heeft uiteraard Daat bij een
zo groot mogelijke verscheidenheid van
voorlichtingsorganen en het is daarom
begrijpelijk dat het verdwijnen van
steeds meer dagbladen de vraag doet op
komen, of de commerciële samensmel
ting van dagbladbedrijven niet op een of
andere manier moet worden begeleid
door een statuut dat het voortbestaan en
zelfs de uitbreiding van het aantal gedif
ferentieerde bladen waarborgt.
Het is nauwelijks aan te nemen dat
het bestuur van de Nederlandse Dagblad
pers, de vereniging van dagbladdirecteu
ren, niet evenzeer het belang van een zo
groot mogelijke variëteit op het gebied
van de gedrukte voorlichting zal inzien.
Bij afzonderlijke gelegenheden echter is
de praktijk geweest, dat persconcentra
ties leidden tot een groter uniformiteit, of
dat bladen werden opgeheven.
Een recent voorbeeld is de samenvoe
ging van Handelsblad en Nieuwe Rotter
damse Courant, die inderdaad een ver
mindering van de pluriformiteit tenge
volge heeft.
In Amsterdam is geen bruikbaar alter
natief ter tafel gekomen voor de onont
koombare commerciële factor van renta
biliteit, die het bestaan en voortbestaan
van een dagblad bepaalt. Wat in de Am
sterdamse resolutie werd aangeduid als
de eis van grote groepen der bevolking
om „informatie naar eigen keuze" te ont
vangen, kan worden vertaald door het
abonnementengetal. Hoe groter de groep
is die een bepaalde vorm van informatie
(in de gestalte van een bepaald dagblad)
wenst te ontvangen, des te groter is het
abonnementental en daarmee hangen zo
wel de advertentie-inkomsten als de al
gehele commerciële gezondheid van het
bedrijf samen.
In zekere zin kan men een krant, die
geweldig blijkt in te slaan en enorme
hoeveelheden abonnementen kan noteren,
ook een voorbeeld van „persconcentra
tie" noemen. De keuze en de smaak van
het lezerspubliek bepalen voor een groot
deel het bestaan van een krant. Als alle
Nederlanders op een bepaald moment
slechts één en dezelfde krant zouden wil
len lezen, zou de differentiatie op het
gebied van de voorlichting nul zijn en
dan zou, althans volgens het journalis
tencongres, de democratie volledig zijn
ondermijnd.
De democratische gezindheid, de mon
digheid van het lezerspubliek, de zin
voor een zo gevarieerd mogelijke voor
lichting zijn dus factoren die het patroon
van de Nederlandse pers voor een groot
deel bepalen. Zij tekenen de behoefte, en
zowel de Nederlandse journalisten als de
Nederlandse dagbladuitgevers zullen aan
die behoefte gebonden zijn, ook al kun
nen zij die behoefte gedeeltelijk regule
ren en stimuleren.
Dat laatste lijkt voor de Nederlandse
pers een van de belangrijkste factoren
van dit moment. Het stimuleren van een
zo gevarieerd mogelijke behoefte aan
volledige en alzijdige voorlichting. En op
dat punt zullen journalisten en uitgevers
elkaar ongetwijfeld weten te vinden. Zij
zullen elkaar op dat punt móeten vinden,
omdat het goed renderen van dagbladen
voor beide groepen van het grootste be
lang is en een directe, essentiële voor
waarde vormt voor de kwaliteit van de
voorlichting die wordt geboden.
Natuurlijk zijn grote dagbladconcen
traties een gevaar. De grootste in den
lande hebben echter een reactie ontke
tend bij kleinere bedrijven, die zich be
dreigd voelen en op hun beurt samen
sterk willen worden om de klap op te
kunnen vangen. Die reactie is een gezon
de en doelmatige consequentie, die de
democratie eerder dient dan ondermijnt.
Om tot enige orde op dit gebied te ko
men is echter wel een nieuwe positiebe
paling nodig, waaraan alle belangengroe
pen zullen moeten meewerken. In dat
opzicht kunnen congressen als dat van
zaterdag veel nuttigs bijdragen.
WASHINGTON (Reuter en AP)
Averell Harriman, die het hoofd is
geweest van de Amerikaanse dele
gatie naar de vredesbesprekingen
over Vietnam in Parijs, meent dat het
„Vietnamiseringsprogram" van presi
dent Nixon niet gericht is op het her
stel van de vrede, maar op bestendi
ging van de oorlog. Hij zei dit in een
toespraak tijdens een promotie
plechtigheid aan de universiteit van
Georgetown in Washington.
Harriman, die zeer kritisch staat te
genover het besluit van Nixon om Ame
rikaanse troepen naar Cambodja te zen
den, zei in zijn rede dat de Amerikaanse
president van opvatting is dat Noord-
Vietnam met militaire middelen gedwon
gen kan worden te onderhandelen op
„Amerikaanse voorwaarden". De er
varing, in het verleden in Vietnam opge
daan, toont echter duidelijk aan dat dit
een vorm van zelfbedrog is", aldus Har
riman.
De voormalige onderhandelaar in Pa
rijs meent voorts dat tot dusver uit niets
is gebleken dat de Zuidvietnamese troe
pen, als zij eenmaal de taak van de
overgenomen, met succes kunnen blij
ven opereren zonder de steun van de
Amerikaanse luchtmacht en artillerie.
„De vietnamisering hangt af van een
impopulair militair bewind onder leiding
van presdent Thieu dat zich door
dwangmaatregelen moet handhaven.
Harriman dringt er bij Nixon op aan
de terugtrekking van alle Amerikaanse
troepen uit Zuid-Vietnam volgens een
nauwkeurig en vastomlijnd tijdschema
bekend te maken, omdat dit derege
ring-Thieu zal dwingen serieuze onder
handelingen voor een regeling van het
conflict te beginnen.
Tot slot zegt Harriman dat de Ameri
kaanse president een vervanger moet
benoemen voor Cabot Lodge, die in no
vember aftrad als leider van de Ameri
kaanse delegatie naar het vredesover
leg in Parijs. „Zolang hij dit niet doet,
zal men moeilijk kunnen geloven dat
De voornaamste zorg is op het ogenblik
geconcentreerd op het vinden en over
brengen van overlevenden en gewonden
uit het gebied naar ziekenhuizen in
Lima. In het presidentiële paleis is een
grote werkruimte ingericht waar een com
missie voor de noodtoestand onder leiding
van de minister van Gezondheid de red
dingswerkzaamheden voor alle ministe
ries coördineert. Men heeft er de beschik
king over krachtige zenders die het ramp
gebied bestrijken.
Een woordvoerder van de regering,
Augusto Zimmermann, zei dat behalve
helikopters ook dringend behoefte is aan
noodhospitalen. Behalve de oproep om
hulp aan de Verenigde Naties, wordt niet
verwacht dat de regering in Lima zich
met nog meer verzoeken tot de wereld
zal richten.
De aardbeving vond plaats in een lang
dal tussen wat hier de Zwarte en Witte
Andes wordt genoemd, ter aanduiding van
de ketens met en zonder eeuwige sneeuw
toppen. De sneeuwkap van een van de
WASHINGTON (Reuter). Robert
Finch zal aftreden als minister van Ge
zondheid, Opvoeding en Maatschappelij
ke Zorg. Finch wordt adviseur van pre
sident Nixon.
De opvolger van Finch als minister is
Elliot Richardson, tot dusver onderminis
ter van Buitenlandse Zaken in de V.S.
Het is de eerste kabinetswijziging sinds
de ambtsaanvaardig van Nixon in janua
ri 1969. Nixon heeft zelf de mutatie aan
de pers meegedeeld. Hij zei niet, wie hij
als onderminister van Buitenlandse Za
ken zal benoemen.
DUBLIN (Reuter). Het huis in
Dublin van de republikein John Kelly,
die in de gevangenis zit in verband met
een wapensmokkel-affaire die tot een cri
sis in de Ierse regering leidde, is door
een ontploffing zwaar beschadigd.
hoge pieken werd door de beving losge-
schud en stortte langs de steile hellingen
omlaag. Het is de eerste keer dat de eigen
lijke contouren van de piek te zien zijn en
geologen hebben dan ook hun belangstel
ling geuit om dit fenomeen nader te be
studeren. Het dal stond bekend als het
Peruviaanse Zwitserland en was een zeer
gezocht toeristisch gebied.
Vanaf vandaag hoopt men beperkt ge
bruik te kunnen maken van een stuk of
twintig kilometer van de pan-Amerikaan-
se hoofdweg die door de getroffen vallei
loopt, en die over grote stukken totaal
is verwoest. Het herstel van de weg wordt
vertraagd doordat men keer op keer op
bedolven auto's met doden stuit, die eerst
geborgen moeten worden. Zodra de repa
raties gereed zijn, kan men de zware ma
chines aanvoeren om een begin te maken
met het ruimen van puin.
Het zwaarst getroffen is het stadje Yun-
gay, dat met de grond gelijk werd ge
maakt. Een militaire luchtfoto toont vier
kleine zwarte stippen in een egaal grijze
massa. Het zijn vier palmbomen het
enige dat overeind is gebleven van de
stad. Het puin ligt soms dertig meter hoog
opgestapeld. Daarin bevinden zich de
lichamen van 20.000 inwoners. De slachtof
fers in de stad Huaraz worden geraamd
op 6.000. In Ranrahirca 3.000, in Chim-
bote 1.000. Dat zijn dan bekendere plaat
sen maar er zijn nog talloze kleine dorpen
en gehuchten met duizenden inwoners die
letterlijk van de aardbodem zijn wegge
vaagd.
Van een rouwstemming in Lima is wei
nig te bespeuren. In de kerken werden
gisteren wel speciale missen opgedragen,
maar voor zover bekend werden bijvoor
beeld geen theatervoorstellingen of con
certen afgelast.
Toen zaterdag Peru tegen Marokko uit
kwam in de wereldkampioenschappen
voetbal in Mexico, was de bevolking van
hoog tot laag, inclusief de regeringsfunc
tionarissen aan de televisie gekluisterd
De enige maatregel die na afloop werd
genomen, nadat Peru met 3-0 had gewon
nen, was dat door de hele stad speciale
politietroepen werden gestationeerd om te
voorkomen dat de bevolking, zoals ge
bruikelijk na een overwinning van het elf
tal, luid claxonerend door de straten zou
rijden.
Washington werkelijk geïnteresseerd is
in onderhandelingen".
John A. Hannah, de directeur van het
Amerikaanse programma voor buiten
landse hulp, heeft toegegeven dat zijn
organisatie wordt gebruikt als dekman
tel voor de operaties van de centrale in
lichtingendienst (CIA) in Laos.
Hannah zei dat president Nixon wel
licht zal voorstellen om voortaan het in
lichtingenwerk gescheiden te houden
van de hulp aan het buitenland.
Hannah, die geïnterviewd werd voor
de radio, legde er de nadruk op dat Laos
het enige land is waar de CIA onder het
mom van ontwikkelingswerk zijn opera
ties uitvoerde.
In zijn verklaring over de Amerikaan
se politiek in Laos op 6 maart heeft pre
sident Nixon niets gezegd over activitei
ten van de Amerikaanse geheime dienst
in dit land.
De Amerkaanse activiteiten in Laos
worden in het algemeen verzwegen.
Een subcommissie van de Amerikaan
se Senaatscommissie voor buitenlandse
betrekkingen heeft bekendgemaakt dat
de Amerikaanse regering sinds 1966
ruim 230 miljoen dollar heeft verstrekt
om de Thailandse troepen in Zuid-Viet
nam, gevechtsklaar te kunnen honden.
Deze bekendmaking, die gebaseerd is
op verklaringen van getuigen, afgelegd
op hoorzittingen, zou in tegenspraak zijn
met de woorden van premier Kittikats-
jorn van Thailand. Deze zei op een pers
conferentie op 1 iuni in Bangkok dat de
vrijwilligers uit Thailand die in Cambod
ja zullen gaan strijden, in tegenstelling
tot de Thailandse vrijwilligers in Viet
nam die door Thailand zelf worden be
taald, op kosten van de V.S. bewapend
zullen worden.
(Door onze redacteur in Rome)
ROME. Gisteren en ook nog vandaag
hebben miljoenen Italianen hun stem uit
gebracht voor de verkiezing van de vijf
tien pas-ingestelde regionale parlementen
en voor de provinciale en communale
besturen. Naar wordt verwacht zullen de
communisten een regeerbare meerderheid
kunnen vormen in de drie „rode" regio
nes, Emilia Romagna,Toscane en Um-
bria.
Aan opinie-onderzoeken doen de Ita
lianen niet. Zij vrezen dat deze de uitsta-
gen beïnvloeden. Toch werd midden mei,
in opdracht van de christen-democraten,
een onderzoek ingesteld, waaruit bleek
dat 12 percent van de kiezers nog geen
beslissing had genomen.
Het blijkt dat gisteren 76,1 percent van
de kiezers hun stem hebben uitgebracht,
tegen 75,9 percent bij. de verkiezingen van
1964.
BERN, (Reuter) De mannelijke kie
zers in Zwitserland hebben in een refe
rendum over een voorstel om binnen
vier jaar het aantal in Zwitserland wo
nende vreemdelingen met een derde te
verminderen afgewezen.
Volgens de grondwet had het voorstel,
afkomstig van het parlementslid James
Schwarzenbach uit Zürich, zowel een
meerderheid van stemmen in het gehele
land nodig, als ook de steun van een
meerderheid van de kantons.
Toen de uitslagen van achttien kan
tons bekend waren, bleken er elf het
voorstel in meerderheid te hebben ver
worpen. Er zijn in totaal 25 kantons.
De opkomst was bijzonder groot. Ter
wijl gewoonlijk slechts dertig percent
van de mannelijke kiezers bij een refe
rendum naar de stembus komt, varieer
de de opkomst nu van 63 tot ongeveer 83
percent.
Het voorstel van Schwarzenbach was
ingegeven door vrees voor „buitenland
se overheersing", vooral gericht tegen
het grote aantal gastarbeiders uit lan
den als Italië, Joegoslavië, Spanje en
Griekenland. Daarbij werd echter ook
gedacht aan de vluchtelingen uit Tsje-
cho-Slowakije en Hongarije die zich in
Zwitserland hebben gevestigd.
MILWAUKEE, (AFP) De 37-jarige
mevrouw Elverna Fillner, die op 13 mei
j.l. in het Sint Lucas-ziekenhuis in Mil
waukee het hart van een overleden man
overgeplant kreeg, is aan een longinfec
tie overleden. Er openbaarden zich bo
vendien bij haar ruim een week gele
den afstotingsverschijnselen.
Zaterdag is ex-president Soekarno
van Indonesië 69 jaar geworden. De
regering gaj toestemming dat hij werd
bezocht door zijn Iaatst-overgebleven
echtgenote, Hartini, en door twee
dochters en twee zonen. Soekarno is
ziek. Hij lijdt aan een nierkwaal en
moet in bed blijven. De artsen die
hem verplegen hebben moeten zweren
dat zij met niemand over de presi
dent zullen spreken. Op de foto naast
Soekarno zijn dochter Rachma Wati.
Caraz is één van de vele Peruaanse
dorpen, waai de aardbeving van vo
rige week vrijwel alles heeft vernield.
Een vrouw met een kindje op de rug
zoekt tussen de puinhopen naar ver
loren bezittingen.
ADVERTENTIE
MADRID (AFP). Vandaag zal de
Franse ex-president De Gaulle, in Ma
drid een ontmoeting hebben met het
Spaanse staatshoofd, generaal Franco.
Na het onderhoud zal Franco De Gaulle
een lunch aanbieden.
(Door onze redacteur in Stockholm)
STOCKHOLM. Demonstraties, een
teveel aan overwerk, ambassadebewa
kingen, veeleisende staatsbezoeken en
een lage slariëring hebben tot „staking"
van het grootste gedeelte van de Zweed
se politie geleid. In Stockholm, met z'n
één miljoen inwoners, waren in de nacht
van zaterdag op zondag slechts twintig
politiemannen beschikbaar. De rest had
zich op zaterdag ziek gemeld en ver
twijfelde commissarissen probeerden
de vier politieauto's voor permanente
bewaking in beweging te houden.
Dank zij het feit dat kranten, radio en
televisie dit meteen bekend maakten re
sulteerde dit tekort aan ordebewaking in
een festijn voor de gemotoriseerde no
zems. Nozems bestormden drankzaken
in het centrum van Stockholm en plun
derden deze volledig. Ook in de verschil
lende voorsteden werden drankzaken
volledig leeggehaald, waarna radio- en
herenkledingzaken werden beroofd.
Niet gestoord door de politie werd de
orgie daarna voortgezet op een open
luchtdancing in de voorstad Vaxholm,
waar men auto's, muziekinstrumenten en
inrichting vernielde. De kassa van die
avond werd eveneens meegenomen. De
enige politieagent die in dit geval de
overmacht van enkele honderden no
zems volgde kon niets anders doen dan
de nummers van de auto's noteren.
In Gotenburg, Malmö en Stockholm
werden eveneens levensmiddelenzaken
en automaten geplunderd. De vertwijfel
de zakenmensen, die de politie belden,
kregen slechts te horen dat er jammer-
genoeg geen politie beschikbaar was.
Iedereen was ziek.
Oorzaak van deze staking is voorna
melijk het lage inkomen. Een politie
man in Zweden verdient gemiddeld 1360
gulden per maand, plus toeslagen, het
geen in Zweden absoluut onvoldoende is
en in geen enkele verhouding staat tot
het vele werk dat de agenten moeten
verrichten. Gemiddeld werden tijdens
het weekeinde zeven inbraken per uur
geregistreerd, waaruit moge blijken dat
ook het korps inbrekers deze gelegenheid
dankbaar heeft aanvaard. De 500 agen
ten die in Stockholm staken werden gis
teren vervangen door tweehonderd agen
ten van de gemeentelijke politie uit plat
telandssteden.
De hoofdcommissaris van politie ii
Stockholm achtte het op zondag nog niet
noodzakelijk de hulp van het leger in te
roepen, maar waarschuwde met klem
voor een langer uitblijven van een her
nieuwde collectieve arbeidsovereenkomst
voor de politie in Zweden.
(Door onze redacteur in Parijs)
PARIJS. Zaterdag in de vroege och
tend hebben politie-inspecteurs in burger
twee professoren in de wiskunde van de
Parijse universiteit gearresteerd.
De arrestatie werd verricht op verzoek
van de deken van de universiteit, die de
beide professoren enkele dagen eerder
had betrapt, toen ze eigenhandig de gan
gen van de faculteit met enkele anti-gou
vernementele slogans decoreerden. Een
van de slagzinnen luidde: „Weg met de
smerissen binnen onze universiteit", een
kreet die betrekking had op de aanstel
ling van speciale suppoosten, die de mi
nister van Onderwijs had willen opdragen
de orde in de hogescholen te handhaven
of te herstellen.
De twee professoren, die hiertegen pro
test hadden aangetekend, zullen nu voor
de rechter moeten verschijnen om hun
houding te rechtvaardigen.
Dat de activiteiten van een kleine ultra
linkse minderheid nu ook onder de rech
terlijke macht in Frankrijk een nieuwe
spokenjacht ontketend hebben, werd even
eens zaterdag geïllustreed door een von
nis waarbij twee minderjarige studenten
tot zes en tot acht maanden gevangenis
straf veroordeeld werden, omdat ze vori
ge maand op een spoorwegbrug in een
Parijse voorstad een oproep aan de be
volking hadden gekalkt aan een openbare
manifestatie deel te nemen.
Men herinnert zich dat een Parijse rech
ter twee weken eerder al een 20-jarige
studente tot dertien maanden had ver
oordeeld omdat ze een paar conserven
blikken uit een comestibleswinkel had ge
stolen, waarmee de volgende dag gastar
beiders werden verrast.
