riedeman
ONTVOERDERS: „LAAT 40
GEVANGENEN VRIJ"
Nog steeds schokt
de aarde in Peru
Bikkelharde politieke strijd in Bonn
Nieuwe kans waöomfabriek?
"VS wilden in
Jordanië niet
ingrijpen"
Brezjnev gaat
naar Roemenië
Bonn in nauw contact met Brazilië
Briefje van
Von Holleben
gevonden
Humphrey wil
in de Senaat
Getroffenen moeten uan
voren af aan beginnen
Minister Rogers:
Rel in Brooklyn
ZATERDAG 13 JUNI 1970
3
ZONNESCHERMEN
Lijst
Voorzichtig
FT -
Twaalf stemmen
Kandidaten
Nervositeit
Doelloze dag
Wachten
Zwitserse ambassade in
Uruguay overvallen
Het plan van de Spoorwegen, de vak
bonden en de drie grote steden om de
wagonfabriek van Werkspoor van de on
dergang te redden, verdient om méér dan
een reden belangstelling van de regering.
In de eerste plaats omdat de citaten van
minister Nelissen uit rapporten van de
Investeringsbank en het adviesbureau
Berenschot de Tweede Kamer onvoldoende
inzicht hebben gegeven over de mogelijk
heden. Uit de strekking van het nieuwe
plan moet worden afgeleid, dat de rappor
ten uitsluitend betrekking hebben gehad
op de rentabiliteitskwestie binnen de VMF-
organisatie. Dit concern is zoals bekend
aan een hergroepering van activiteiten toe
en kan daarbij iedere cent gebruiken. Ook
de gelden, die aanvankelijk voor 't perso
neel zouden zijn bestemd, dat het nu zon
der uitkering moet doen. De VMF moet
zoveel mogelijk winst zien te maken. Dat
geldt ook voor de wagonfabriek. Binnen
het concern kan dit bedrijfsonderdeel het
zonder ordergaranties niet redden. Maar
daarbuiten lijken er redelijke kansen. Het
is de Kamer bij het jongste debat over de
steun-aanvrage niet duidelijk geworden
of ook die kansen in de rentabiliteitsstu-
dies zijn betrokken.
De vakbonden hebben redenen om aan
te nemen dat dit niet zo is. Des te meer
reden is er nu, om het „alternatieve" plan,
een nieuwe beheersvorm voor Rolma in
een aparte n.v., goed te begeleiden. Dat bij
de ronde-tafelconferentie over dit plan
minister Roolvink ontbroken heeft, de man
die het voor eventueel te vertrekken
werknemers van Werkspoor niet somber
inziet omdat er toch „werkgelegenheid ge
noeg in de Utrechtse metaal" zou zijn, is
voor de initiatiefnemers niet bijster inspi
rerend geweest. Maar misschien dat de re
gering zelf meer zicht op een oplossing
krijgt, als de hoofdlijnen van het plan zijn
uitgewerkt.
Alles zal draaien om de orderverwach
tingen, die de continuïteit van de aparte
n.v. mogelijk zullen moeten maken. Die
n.v. wordt dan in feite een overheidsbe
drijf, omdat de VMF zelf niet zwaar wil
tillen aan de vraag of dit concern nu wel
of niet in het college van aandeelhouders
moet worden opgenomen.
Voor de toekomst is er ten aanzien van
die orders al enig houvast. De Spoorwe
gen kunnen alvast orders plaatsen voor in
totaal 130 bakken, waarvan er nü 70 on
derhanden zijn. Bovendien is de N.S. toe
aan de vervanging van oud railmaterieel'
en zijn de voorbereidingen voor het plan
„Spoor naar '75" in volle gang. De N.S.
hebben zelf al te kennen gegeven ten
zeerste gebaat te zijn met een mogelijkheid
tot vervaardiging van rollend materieel
in eigen land. Omdat die nieuwe n.v. al
leen maar een sluitende exploitatie zou
hoeven te hebben (dat wil zeggen dat e*
géén winstnoodzaak is) zou de mogelijk
heid tot concurrerende prijzen er zeker in
zitten, wanneer men deze situatie verge
lijkt met die van het in de VMF geïnte
greerde wagonbedrijf. Dat is dan de twee
de reden waarom dit nieuwe plan de be
langstelling van de regering, als belang
hebbende bij het reilen en zeilen van de
N.S., verdient.
Het aandeel van de grote gemeenten
in de nieuwe n.v. kan nog niet exact wor
den geschat. Wel staat vast dat zo om
streeks 1973 Amsterdam 50 stadsspoor-
wagons nodig heeft en Rotterdam 11
metro-wagons. De N.S. zien in een samen
werking met die gemeenten zelf ook betere
continuiteitsmogelijkheden in de bezetting.
Het feit dat de Spoorwegen al eerder heb
ben overwogen om 'n deel van Werkspoor
Utrecht met 450 man produktiepersoneel
over te nemen voor elf miljoen, spreekt in
dit verband duidelijke taal. De vraag is
bovendien hoe het openbaar vervoer zich
in de toekomst zal ontwikkelen. De moge
lijkheid dat snel groeiende stadsagglome
raties als Utrecht, Den Haag en vooral de
werkstad Eindhoven hun vervoersproble
men ook door middel van railverbindingen
zouden kunnen gaan oplossen, kan alleen
maar steun geven aan het nieuwe idee.
Wanneer blijkt dat er straks goede levens
kansen voor een aparte n.v. zijn, is het
zelfs niet uitgesloten dat deze beheersvorm
kan meespelen op de internationale
markt, waar de VMF het zonder hulp niet
kan rooien.
WWfMWWWWIHIIIMIWWIIIWIIIIIIIIWWIIIIIIIWIWIIIfWtAtWWIftlWWWIWnWVWMWWWWWWWWWWWWWWWIIMWIftlllWIIWWIlWWWW
*WIWn>WWIW>WWWWW»WIWilWW<WWW>IWIfWWIWW>WWWWWIIWWMWWWIIWlW>MWWWWMWWWMMWIII«WWMWWI>l«IIWWMWWWI
WASHINGTON (Reuter, AP en AFP).
De Amerikaanse Minister van Buiten
landse Zaken William Rogers heeft giste
ren met nadruk ontkend dat de Verenig
de Staten op het punt zouden staan mi
litair in Jordanië tussenbeide te komen.
President Nixons woordvoerder Ronald
Ziegler, had tevoren gezegd dat een
luchtlandingsdivisie, volgens een i n ge
val van crisis gebruikelijke procedure,
in staat van paraatheid was gebracht.
Ziegler had er de nadruk op gelegd
dat het niet in de bedoeling lag de Ame
rikaanse troepen naar Amman te zen
den om de Amerikaanse burgers te eva
cueren.
In Washington is officieel meegedeeld
dat er uit Jordanië ongeveer 250 mensen
zijn geëvacueerd, voor het merendeel
Amerikanen.
De Israëlische minister van Defensie
Mosje Dayan heeft gewaarschuwd dat
Israel „niet onverschillig zal blijven ten
opzichte van de gebeurtenissen in Jorda
nië en Libanon".
Bij de gevechten van de afgelopen da
gen in Amman zijn ongeveer duizend
mensen gedood en gewond, zo meldt de
Jordaanse „Rode Halve Maan". De
meeste slachtoffers zouden zijn gevallen
onder de Palestijnse vluchtelingen.
Volgens een door de Jordaanse ambas
sade in Beiroet ontvangen telegram zijn
in Amman alle winkels weer geopend.
De radio riep de bevolking op weer aan
het werk te gaan.
MOSKOU (AP en Reuter). Leonid
Brezjnev, de Russische partijleider, gaat
begin juli aan het hoofd van een partij
en regeringsdelegatie naar Roemenië.
Tijdens dit officiële bezoek, waartoe de
uitnodiging is uitgegaan van het centrale
partijcomité en de regering van Roeme
nië. zal een nieuw verdrag voor samen
werking en wederkerige bijstand worden
ondertekend.
Premier Tsjoe En-Lai van China heeft
Roemenië verzekerd van voortduren
de steun bij het streven naar handhaving
van een onafhankelijk beleid.
ADVERTENTIE
5 jaren garantie
Oprolbaar aluminium,
ook met nylon bekleding.
Kan zomers en 's winters
buiten blijven hangen!
ALUMINIUM HANDELSONDERNEM.
URANUSSTRAAT 23 UMUIDEN
TEL02550 -12447
NEW YORK (AFP). In één van de
armste wijken van Brooklyn in New York
hebben zich ongeregeldheden voorgedaan,
Waarbij acht winkels werden geplunderd
en op verscheidene plaatsen brand werd
gesticht. De branden konden spoedig wor
den bedwongen. Elf mensen wenden aan
gehouden.
De moeilijkheden ontstonden, toen bewo
ners de inhoud van enige vuilnisemmers
aanstaken. Twee politiemannen die deze
vuurtjes doofden, werden door driehon
derd mensen aangevallen.
(Door onze redacteur in Bonn)
BONN De Braziliaanse autoritei
ten hebben een lijst ontvangen met
veertig namen van politieke gevange
nen, die volgens de ontvoerders moe
ten worden vrijgelaten in ruil voor
de vrijlating van de Westduitse am
bassadeur V011 Holleben. Een woord
voerder zei dat al contact is opge
nomen met de gevangenis- en lucht
vaartautoriteiten met het doel de ge
vangenen snel bijeen te brengen en
hen zonodig naar het buitenland te
brengen.
In een kerk in Rio de Janeiro is een
briefje van de Westduitse ambassadeur
gevonden.
Al is bij de ontvoering (die van een
politieman en de ambassadeurschauffeur
het leven eiste, terwijl twee anderen
zwaar gewond werden) gebleken dat de
daders voor moord niet terugschrikken,
door twee feiten is de situatie waarin
Von Holleben verkeert, toch niet geheel
gelijk aan die van graaf Von Spreti, de
Westduitse ambassadeur in Guatemala,
die bijna drie maanden geleden na zijn
ontvoering werd vermoord:
De regering in Bonn heeft de indruk
gekregen dat de Braziliaanse rege
ring oprecht van plan is snel alles te
doen wat tot vrijlating van de am
bassadeur kan leiden
De drie organisaties, die de verant
woordelijkheid voor de ontvoering op
zich hebben genomen, hebben niet
gedreigd met het vermoorden van de
ambassadeur ingeval hun eisen niet
worden ingewilligd.
Op de plaats van hun misdaad, in een
buitenwijk van Rio de Janeiro, lieten de
aanvallers een uitvoerig manifest ach
ter, waarvan de regering in Bonn onmid
dellijk op de hoogte is gebracht.
De ondergrondse strijders kondigden
daarin aan, dat zij zich met een voor
stel om over vrijlating van de ambassa
deur te 'onderhandelen en met een lijst
van politieke gevangenen die dienen te
worden vrijgelaten, tot de regering zou
den wenden. Tot gisteravond bleef die
actie echter uit.
Als verdediging voor de ontvoering
wordt in het manifest gezegd, dat de or
ganisaties tot zulke acties (drie keer eer
der werd in Brazilië een Amerikaanse
diplomaat ontvoerd) helaas worden ge
dwongen, omdat het de enige manier
is om iets van de militaire dictatuur ge
daan te krijgen. Tot dusver had men zich
beperkt tot vertegenwoordigers van een
land, dat in staat zou zijn invloed uit te
oefenen op het dictatoriale regime. Voort
aan zal men echter die beperking niet
meer in acht nemen, aldus het manifest.
De regering in Bonn, die in nauw con
tact met de Braziliaanse regering is ge
bleven sinds minister Scheel al een half
uur na de ontvoering een eerste telefoon
gesprek met het ministerie van Buiten
landse Zaken in Brazilië voerde, tracnt
bovendien direct in verbinding met de
ondergrondse organisaties te komen.
Met deze taak is de „crisisstaf" van
het ministerie van Buitenlandse Zaken
belast, die de afgelopen dagen kans zag
door directe contacten met de Arabische
guerrilla's mee te werken aan vrijlating
van de gijzelaars (onder wie zes West
duitsers) in de Jordaanse hoofdstad Am
man. De staf werd met enkele kenners
van het Latijns-Amerikaanse toneel uitge
breid. De actie bleef echter tot gister
avond zonder succes.
Eén ding is zeker: de ontvoering van
de Westduitse ambassadeur heeft niets
met zijn persoon te maken. Von Holle-
ben staat in Rio namelijk bekend als
een zeer voorzichtig sommige colle
ga's vinden hem zelfs tè voorzichtig
diplomaat die ten koste van alles wil
vermijden om zelfs maar de indruk te
wekken dat hij zich inlaat met de binnen
landse politiek van Brazilië.
MINNEAPOLIS, (AP) De voormali
ge vice-president van de Verenigde Sta
ten, Hubert Humphrey zal zich kandi
daat stellen voor de Amerikaanse Se
naat.
De 59-jarige Humphrey, die al 25 jaar
een belangrijke politieke rol in Minneso
ta speelt en onder andere burgemeester
van Minneapolis is geweest, dingt naar
de zetel van zijn democratische partij
genoot Eugene McCarthy, die zich niet
voor herverkiezing ter beschikking
stelt.
Humphrey's tegenstander in de ver
kiezingsstrijd wordt de republikein Clark
McGregor, die al tien jaar zitting heeft
in het Huis van Afgevaardigden.
,'A
ï-
.i
Twee mensen zitten ergens in Peru
gelaten bij de ruine van hun huis. Er
voren af aan beginnen.
is geen geld om een nieuw huis op te
bouwen. Ze moeten helemaal van
t' rSfflfêk.
(Door onze redacteur in Bonn)
BONN Midden in de „lange hete zomer", die de Westduitse politiek
beleeft, onderging vorige week een groep Nederlandse parlementariërs
een debat in de Bondsdag, de Tweede Kamer van de Bondsrepubliek. Een
mini-enquête onder de bezoekers leverde antwoorden op als „Zoveel sto
ten onder de gordel in één debat heb ik nog rooit beleefd". En ook de
piet tot de bezadigde vleugel in Den Haag behorende D'66-politicus De
Goede gaf als antwoord: „Ik ben blij dat wij zoiets in de Tweede Kamer
niet kennen". Die dus niet altijd even frisse, bikkelharde strijd in Bonn
blijkt steeds nog voor verdere verscherping vatbaar te zijn. De rede
nering, dat politici, die elkaar in de zittingszaal te vuur en te zwaard
bestrijden, even later aan de koffietafel samen plezier hebben om de
laatste grap van Rudy Carrell (de grootste komiek die de Duitsers ooit
hebben meegemaakt) gaat voor Bonn niet meer op.
Vooral de matadoren Barzel (leider
en regisseur van de CDU-oppositie) en
Wehner (SPD-fractieleider) zijn ge
zworen vijanden geworden.
Dat de oppositie de regering Brandt
op alle bestaande en vermoede gron
den attaqueert (ook alle pogingen om
tot betere betrekkingen met Oost-Eu
ropa te komen dwarsboomt) is iets
waar Bonn aan gewend is geraakt.
Maar Brandt heeft al enkele maanden
geleden gezegd: „We kunnen het ge
rust zonder u". Dit laatste nu en
daar schuilt dan de meest recente ver
scherping in de strijd is sinds kort
niet meer zo zeker.
Het zou allemaal heel eenvoudig
z(jn geweest als Brandt, die van aan
pakken houdt, opi een forse parlemen
taire meerderheid zou steunen. De re
geringspartijen, zijn eigen SPD en de
liberale FDP van Walter Scheel, heb
ben in de Bondsdag echter slechts
een meerderheid van twaalf stem
men.
Bij zijn verkiezing tot kanselier, 21
oktober van het vorige jaar, lieten al
drie liberalen het afweten, vorige
week deden bij de stemming over de
begroting van de bondskanselarij vijf
liberalen niet mee.
De meerderheid van kanselier
Brandt brokkelt af. De liberalen hiel
den zieh niet verre van de stemming,
MZmzm
SPD-FRACTIELEIDER WEHNER
omdat zij tegen de begroting waren,
maar omdat zij met Brandts politiek
niet meer akkoord gaan. Gesteld dat
de FDP bij de deelstaatverkiezingen
van komende zondag verliezen lijdt,
dan is er geen twijfel aan dat de aar
zeling in de liberale bondsdagfractie
om samen met Brandt verdragen met
Russen en Polen te sluiten, nog groter
wordt.
Op die onzekere situatie hebben
beide strijdbare groepen die rond
Barzel en de andere onder leiding van
Wehner onmiddellijk gereageerd.
Barzel houdt zich gereed om Brandt
op te volgen. Als de verkiezingen van
zondag voor zijn partij gunstig uitval
len, dan zal de CDU-top onmiddellijk
de hoofden bij elkaar steken om te
overwegen of met enige kans op suc
ces een „constructief votum van wan
trouwen tegen Brandt kan worden uit
gesproken". Zo'n votum is de enige
mogelijkheid voor de oppositie om de
kanselier ten val te brengen. Het
houdt in .dat ze een meerderheid in
het parlement voor een eigen kandi
daat moet hebben, voordat een motie
van wantrouwen tegeh de zittende
kanselier kan worden ingediend.
Op Barzels dreigement is door de
SPD reageerd met de voor de hand
liggende opmerking: zorg eerst maar
eens dat jullie een tegenkandidaat
leveren. Want niet alleen Barzel wil
kanselier worden en hij staat sterk
omdat Strauss hem steunt maar
Kohl, Stoltenberg en Schroder hebben
dezelfde ambitie, terwijl Kiezinger of
ficieel nog altijd de kandidaat is.
Nee, een alternatief voor Brandt
heeft de CDU voorlopig niet te bie
den. Zij speculeert echter op een ont
wikkeling, waarin een aantal liberalen
de opvatting zal huldigen: redde zich,
wie zich redden kan.
En na de eerste, wat schampere
reactie is men in regeringskring toch
nerveus geworden. De FDP-ministers
(met uitzondering van de progressieve
libreale aanvoerder Scheel) hebben
het gesprek met de Sovjet-Unie al op
wat langere termijn weten te schui
ven en de indruk gewekt alsof Scheel
nog heel wat te onderhandelen zou
hebben in Moskou, al bracht staats
secretaris Bahr al een verdraagstekst
mee naar huis. Die tekst staat nu te
boek als „notities" over dé besprekin
gen Gromyko-Bahr.
De SPD-ministers staan geheel ach
ter de kanselier. Maar zij weten dat
vermoedelijk in het parlement niet
eens alle eigen fractieleden een ver
drag met Polen zullen willen onder
tekenen. Het SPD-fractielid Hupka,
één van de leidende „verdrevenen",
riep begin deze week op tot „legaal"
verzet. Hupka is niet de enige ver
drevene in de gelederen van Wehners
fractie.
De nervositeit wordt bevorderd door
het feit dat een niet-aanvalsverdrag
met Moskou mogelijk een meerderheid
van tweederde in het parlement zal
moeten hebben. De oppositie beweert
namelijk dat zo'n verdrag als een eer
ste stap naar een vredesverdrag moet
worden gezien.
In deze sfeer van toenemende onze
kerheid heeft nu Wehner gedreigd met
nieuwe verkiezingen en zowel hij als
Brandt heeft gesproken over het
verbinden van de vertrouwenskwestie
aan ondertekening van een niet-aan
valsverdrag. Het één zou zonder het an
der niet mogelijk zijn. De grondwet
bepaalt dat een kanselier het vertrou
wen van de Bondsdag kan vragen.
Krijgt hij dat niet, dan heeft hij het
recht de bondspresident om ontbinding
van de Bondsdag te vragen.
Hardop zeggen de sociaal-democra
ten dat Brandts politiek steunt op een
veel groter deel van de bevolking, dan
uit de verhouding in het parlement
blijkt en dat dus verkiezingen moge
lijk zullen maken. Wat nu in het
parlement onmogelijk is. Maar de ach
tergrond van hun dreigementen is
veeleer dat zij er de liberalen mee
onder druk zetten. Zullen de FDP-po-
liti, die nu tegen Brandt hebben ge
stemd, dat ook nog wagen als de kan
selier aan het aanvaarden van een
niet-aanvalsverdrag de vertrouwens
kwestie verbindt (die combinatie is
mogelijk)
Veel hangt intussen af van de deel
staatverkiezingen, die zondag in
Noordrijnland-Westfalen, Saarland en
Nedersaksen plaatshebben: een poli
tieke barometer in een lange hete zo
mer met praktisch dagelijks onweer.
(Door mr. H. L. Leffelaar)
CASMA In de groene legertent
met het grote rode kruis op liet voet
balveld buiten het plaatsje Casma,
huilde een kind. Hij was nog geen
jaar oud. Hij was aangevlogen per
helikopter uit de vallei in de Andes-
bergen die het zwaarst van de aard
schok te lijden heeft gehad. Niemand
wist zijn naam, noch wist men iets
over zijn ouders. Hij was niet te
troosten.
In dezelfde tent lagen nog een 25 an
dere kinderen, anoniem in hun leed. Som
migen hadden gebroken armen of benen
verbonden hoofden, of beschadigde ge
zichten. Het waren maar enkele van de
honderden, misschien duizenden kinderen
die in tweeëneenhalve minuut op de laat
ste middag van mei wezen werden.
De wet in Peru maakt adoptie vrijwel
onmogelijk. De voorschriften zijn dat
men twintig jaar getrouwd moet zijn, en
vijftig jaar of ouder, wil men er voor in
aanmerking komen. Adoptie door buiten
landers is nog moeilijker. In Lima wor
den opvangcentra klaargemaakt om de
ze kleine slachtoffers onderdak te ver
schaffen, maar wat er daarna met hen
gebeuren moet, weet niemand.
Het veldhospitaal buiten Casma werd
door de Chileense regering ter beschik
king gesteld. Het bestaat uit 23 tenten
met plaats voor 150 bedden. Er zijn 12
artsen en 10 verpleegsters. Ze werken
dag en nacht. De gewonden worden per
helikopter aangevoerd, maximaal vier
per toestel. De ouderen weten niet meer
waar zij zijn.
Een aardbeving schept in zijn zinloze
onverwachtheid wrede contrasten. Zo
als de bloeiende paarse bougainville
naast de verwoeste villa.
In Huermey en Chimbote hebben de
daklozen een tijdelijk onderkomen ge
vonden in geïmproviseerde rieten mat-
hutten, snel opgetrokken op de brede
trottoirs in het midden van de rijwegen,
's Morgens kan men de vrouwen hun
stukje trottoir zien schoonvegen, als was
het de binnenplaats van hun huis. Tank
wagens zijn hier en daar opgesteld voor
de voorlopige watervoorziening. Maar
na het ochtendtoilet begint de zoveelste
doelloze dag sinds de aardschok.
Men kan hoogstens wat puin ruimen,
misschien nog een stuk huisraad opdel
ven; maar veel meer is er niet te doen.
Sommigen hebben de moed de heel ge
bleven lemen dakstenen uit te zoeken en
ze weer op te stapelen tot een stukje
muur, maar het zijn wanhoopsbezighe-
den. De getroffenen hebben geen geld
om de materialen voor een nieuw huis te
kopen. Ze moeten van voren af aan be
ginnen.
In Chimbote, een havenstad die pas in
de laatste 20 jaar gebouwd werd dank
zij de lucratieve vismeelindustrie, heb
ben de ontheemden op het strand hun
geïmproviseerde ruithutten opgezet vlak
bij het terrein waar alleen nog brok
stukken muur over een afstand van een
halve vierkante kilometer herinneren
aan het feit dat er eens gebouwen ston
den. De verwoesting was totaal. Maar
ook hier de onverzettelijkheid van de
overlevenden: een jongen hing het naam
bord van wat zijn winkeltje was ge
weest aan een brok baksteen, verzamel
de resten van zijn inventaris, en deed
weer zaken.
Nog dagelijks zijn er aardschokken.
De seismografische dienst schat dat er
sinds de grote beving een kleine vierhon
derd zijn geweest. Ze zijn te vergelij
ken met het in een huiskamer zitten wan
neer een zware, grote vrachtwagen dicht
langs de gevel voorbijrijdt.
Omdat niemand van tevoren weet wan
neer een kleine trilling een grote wordt,
vluchten de meesten bij de geringste
voortekenen de straat op. Alleen de dak
lozen hebben niets meer te vrezen. Zij
blijven in hun gammele rieten hutten
zitten en wachten. Maar zij weten niet
waarop.
MONTEVIDEO (A.F.P.))De Zwit-
vier guerrilla-strijders van het „Ooste-
se ambassade in Montevideo, de hoofd
stad van Uruguay is overvallen door
vier guerilla-strijders van het „Oosten-
lijk Gewapend Revolutionair Front".
De overvallers hielden de ambassa
deur en het aanwezige personeel met
hun wapens in bedwang en namen foto-
copieën, documenten en schrijfmachines
mee in een vrachtwagen die zij tevoren
hadden gestolen.
