De oudere werknemer
Westduitse partijen zetten zich schrap
Leden van de Bondsdag moeten
morgen in Bonn zijn
LIFT VAN MILITAIREN
Nalatigheid oorzaak van
explosie in Apollo-13
m
vis houdt
Ceaucescoe
in Parijs
Pas op voor
de krokodil
Eigen veldlazaret in Andes-gebergte
Vroegere Apeldoornse arts
verloochende roeping niet
Rij door aardbeving gezvonden
groeide in Catac met het uur
Eerste negermeisje
Heyerdahl: Oceaan
is verontreinigd
door olie-afval
Anti-Amerikaanse
demonstraties
in Japan
Critiek van NAS A-commissie
0 VIS...duur?
W©I...nee!
uen uw beurs tit!
DINSDAG 16 JUNI 1970
3
Zware stormen in Japan
v-V ssfïKgl
-'iv- ss.cwi
Afwachten
Franse ex-premier Henri
Queuille overleden
(Door onze speciale verslaggever)
LIMA De lange, tanige Nederlandse arts Henk Oeges, die acht jaar
geleden zwoer dat hij het huisartsenvak voorgoed vaarwel had gezegd, heeft
het toch niet kunnen laten. Hij zit nu alweer een paar dagen in het piep
kleine plaatsje Catac in de Andesbergen en verzorgt er meer gewonden in
één dag, dan in één week toen hij in Apeldoorn zijn praktijk nog uitoefen
de. „Het is helemaal geen idealisme", zei hij, „maar er is in zulke gevallen
een innerlijke strijd omdat ik me toch arts ben blijven voelen". Dr. Oeges
is regionaal directeur voor Organon in Lima.
Onbegaanbare weg
Steeds langer
Rustig
Somber
Eindelijk gaat de regering daadwerke
lijk iets doen aan de problemen van
oudere werknemers, die het slachtoffer
worden van bedrijfssluitingen. Die prO'
blemen zijn onder te verdelen in twee
categorieën: ze kunnen voortkomen uit
de weerstand tegen gedwongen improduk-
tiviteit en werken dan vooral psychisch
door, óf ze hebben direct te maken met
materiële nood als gevolg van een aan
zienlijke inkomsten vermindering. Vooral
in gezinnen met schoolgaande of stude
rende kinderen kan het ontslag van de
werkende vader veel misère brengen.
Mensen van boven de vijftig, die daar
over herhaaldelijk aan het woord komen
als er weer ergens een fabriekspoort
dicht gaat, komen maar al te vaak de
morele klap niet meer te boven,, als
blijkt dat zij voor andere werkgevers
niet „interessant" genoeg meer zijn. Het
zijn doorgaans toegewijde werkers, die
in hun vorige baan door een grote mate
van routine hun partij goed konden mee-
blazen. Zij kunnen het moeilijk verwer
ken, dat die jarenlange binding, waarin
het werk en het arbeidsmilieu een stuk
van hun leven waren geworden, er plot
seling niet meer is.
Wie vijftig is geweest, hééft niet afge
daan. Juist in die bedrijven, waar het
welslagen van de produktie in belang
rijke mate samenhangt met de betrouw
baarheid en het verantwoordelijkheidsge
voel van de individuele werker, bewijst
de oudere kracht zijn waarde. Hij zal de
stap naar een nieuwe werkgever moeilijk
zetten, maar als hij het doet, aardt hij
het snelst en het best als hij in zijn
waarde wordt gelaten.
Dat de regering begrip heeft voor de
vaak moeilijke positie van de ontslagen
boven-vijf tiger heeft het vooruitlopen op
de adviezen van de Sociaal-Economische
Raad en de Raad voor de Arbeidsmarkt
bewezen. Minister Roolvink wil door
middel van een proef de bereidheid bij de
werkgevers vergroten om vrijgekomen
oudere werkers in dienst te nemen. Daar
zit voor beide partijen een risico in. In
termen van economisch nut gesproken,
moet de werkgever iets aan de nieuwko
mer hebben. Dat betekent: die arbeider
brengt zijn loon en de sociale lasten uit
sluitend op als hij in zijn nieuwe werk
kring op zijn plaats is. De oudere kracht
anderzijds moet helemaal kunnen wen
nen aan zijn nieuwe werkomgeving en
aan zijn plaats daarin. Alleen wanneer
zijn werklust het wint van zijn achter
docht tegen alles, wat zich buiten zijn
„invloedsveld" in het bedrijf afspeelt, zal
hij zich in zijn nieuwe werkkring thuis
gaan voelen. Met de loonkostensubsidie
van 35 percent, die de regering nu bij
wijze van experiment wil geven aan de
werkgevers, kunnen beide partijen een
jaar lang aan elkaar wennen. Dat is een
goede basis voor een wederzijdse ver
kenning, die er uiteindelijk toe zal kun
nen leiden dat het sociale automatisme
van de wettelijke uitkeringen uit de
staatskas kan worden doorbroken.
Jaarlijks worden vele miljoenen ge
spendeerd aan dit soort uitkeringen. Soms
raken bedrijven zó ver in de rode cijfers,
dat ze, ofschoon de wet daartoe door mid
del van een sociaal plan straks verplicht,
niet eens een afvloeiingsregeling meer
kunnen bekostigen. De ontslagenen komen
dan meteen ten laste van de staat, zolang
er geen „passende arbeid" voor hen ge
vonden is.
Aan dat begrip „passend" kan, zodra
de regering zich over de adviezen ten
aanzien van loonkostensubsidie (en even
tueel ook loonsuppletie ongeacht leef tij ds
grens) heeft uitgesproken, meteen nieuwe
inhoud worden gegeven. Want zoals de
zaken nu staan, is het nog altijd mogelijk
dat werklozen een nieuwe vaste baan
weigeren, wanneer zij, ten opzichte van
hun vroegere baan, minder gaan verdie
nen. De omissie, dat zij bij nieuwe werk
loosheid dan ook op basis van dat lagere
loon uitkering zouden krijgen, is intussen
weggenomen. Maar op zichzelf is deze
maatregel niet voldoende om de slimme
riken onder de werklozen voldoende be
reid te vinden tot het kiezen van een
nieuwe baas. In gebieden als West-Bra
bant en Zeeland gaan werklozen nog al
tijd liever twee weken met een koppel
baas mee tegen een hoog weekloon, dan
vast werk te kiezen tegen minder. De
wet maakt het namelijk mogelijk, dat zij
zich na enkele weken laten ontslaan,
waarna zij dan eerst 80 en later 70 per
cent krijgen van dat hoge koppelbaas-
loon. Daarmee komen zij dan materieel
beter uit dan met het weekloon, dat ze
voor vast fabriekswerk zouden krijgen.
Dat is dan de andere kant van de
medaille.
Het experiment van minister Roolvink
zal daarom, hoe positief het op zichzelf
ook moet worden beoordeeld geen
eigen leven mogen gaan leiden. Het kan
hoogstens een voorloper zijn van een
complex van in elkaar grijpende maat
regelen, waardoor enerzijds de oudere
werknemer de weg naar een nieuwe
werkkring wordt vergemakkelijkt, maar
dat anderzijds het vegeteren van de
beroepsprofiteurs uitsluit.
Cheryl Browne is gekozen tot miss
Iowa. Cheryl is het eerste neger
meisje dat in aanmerking komt om
binnenkort te worden gekozen als
miss America 1970.
TOKIO. (Reuter) In westelijk- en
centraal-Japan zijn door hevige stormen,
en zware regenval, zeker vijf mensen
om het leven gekomen, 44 mensen wer
den gewond en twee personen worden
vermist. Volgens de politie in Tokio heb
ben in de getroffen gebieden vele wegen,
bruggen en huizen ernstige schade opge
lopen.
NEW YORK (AP). De Noorse VN-
afgevaardigde in New York, Edvard Ham-
bro, heeft een telegram ontvangen van
zeevaarder Thor Heyerdahl, die zegt dat
op de Atlantische Oceaan over een af
stand van 1400 mijl overal stukjes hard-
geworden asfallachtige olie drijven.
Heyerdahl is de Noorse leider van een
uit acht man bestaande, acht nationalitei
ten vertegenwoordigende bemanning, die
met het uit papyrus gebouwde vaartuig
„Ra II" de Oceaan probeert over te ste
ken.
De grootte van de klompjes varieert
volgens Heyerdahl van enkele milimeters
tot de omvang van een aardappel.
(Door onze redacteur in Bonn)
BONN De drie partijen in het
Westduitse parlement zetten zich
schrap voor de debatten van morgen
en overmorgen. Alle drie hebben hun
Bondsdagleden opdracht gegeven in
Bonn te zijn. De zeven leden van de
commissie voor sport, die de West
duitse voetbaltriomfen in Mexico
meemaken, komen halsoverkop terug.
Drie andere Bondsdagleden kregen
opdracht een reis naar de Sovjet-
Unie uit te stellen.
De opdracht kwam alleen voor de libe
raal Knut Freiherr von Kühlmann-Stumm
te laat. Het merkwaardige feit deed zich
nu voor dat uitgerekend die oud-liberale
baron, een van de FDP'ers die tegen
Brandts politiek zijn, in de Sovjet-Unie
landde.
De stappen worden beschouwd als voor
zorgsmaatregelen. Na de deelstaatverkie
zingen van afgelopen zondag, die voor de
CDU een succes en voor de regeringspar
tijen een teleurstelling werden (de FDP
leed een zware nederlaag) wil de oppo
sitie in de sterkst mogelijke formatie
kunnen optreden als Brandt bijvoorbeeld
bij een stemming over de begroting don-
•V'
Door de staking onder het personeel
van de metro en de autobussen in
Parijs zijn gisteren veel mensen te
laat op het werk gekomen. Met mili
taire vrachtwagens probeerde men
hier en daar het personenverkeer zo
goed mogelijk op gang te houden. De
staking heeft in het bijzonder de tien
duizenden jonge Parijzenaars, die
voor hun eerste eindexamendag wa
ren opgeroepen parten gespeeld. De
vele laatkomers werden echter gister
ochtend toch in de examenlokalen
binnengelaten. Bij de correcties zal
bovendien met de mogelijke gevolgen
van de stakingen rekening worden
gehouden.
TOKIO (AFF). Voor de derde ach
tereenvolgende dag hebben gisteren ver
scheidene duizenden mensen in Japan
gedemonstreerd tegen vernieuwing van
het Japans-Amerikaanse veiligheids ver
drag.
In Tokio, Osaka en Hokkaido liepen de
demonstraties uit de hand. Er werden 340
arrestaties verricht en 42 mensen raakten
gewond. Op 45 universiteiten gingen de
studenten in staking.
WASHINGTON (DPA en AP). De
bijzondere commissie, die twee maanden
lang een onderzoek heeft ingesteld naar
het falen van de laatste Apollo-ruimte-
reis, heeft in een eindrapport het Ameri
kaanse bureau voor Ruimtevaart (NASA)
en twee ondernemingen beschuldigd van
ernstige nalatigheid, door de Apollo-13
met niet goed werkende warmteschake-
laars te laten vertrekken.
ADVERTENTIE
Vraag recepten bl] uw vishandelaar of bij het Produktschap voor
Vis en Visprodukten, Wassenaarseweg 20, Den Haag.
In een definitief rapport van de NASA
over het onderzoek in deze zaak, dat in
Washington is gepubliceerd, wordt aan
dit ernstige feit bijzondere aandacht be
steed.
Na elfhonderd bladzijden, die vier lijvige
folianten beslaan, komt de NASA-commis-
sie van onderzoek tot de conclusie, dat
zowel de beproevingsmethoden als de
constructie van de zuurstoftanks in het
ruimteschip veranderd moeten worden.
Oververhitting door het niet functione
ren van beide schakelaars, die tevoren
te Kaap Kennedy op de grond grondig
waren beproefd, leidde op 14 april tot de
explosie in het ruimteschip Apollo-13.
Enkele minuten later werd de wereld ge
confronteerd met de mogelijkheid van 'n
„ramp in de ruimte", besloten werd de
maanvlucht af te breken.
Volgens het rapport van de NASA ont
stond er, doordat er te veel van de scha
kelaars gevergd werd, verhitting van de
elektriciteitskabels.
Nu het resultaat van het onderzoek be
kend is, achten NASA-deskundigen het
niet uitgesloten, dat de vlucht van de
Apollo-14 nog eens zal moeten worden uit
gesteld. De lancering is al van oktober
naar 3 december verschoven. Volgens
NASA-directeur Paine zal de beslissing
over enige weken worden genomen.
derdag het vertrouwen mocht vragen.
Van de kant van de SPD Werd gisteren
over de presentieplicht gezegd: „De coa
litie zal het niet tot een nederlaag in
het parlement laten komen".
In een reactie op de verkiezingsuitslag
zei bondskanselier Brandt gistermiddag:
„De regering zal er zich niet door van
de wijs laten brengen maar taai haar
plannen uitvoeren. Wij hebben een pro
gramma voor vier jaar en laten er geen
twijfel aan bestaan dat we het in deze
ambtsperiode willen uitvoeren". Rege
ringswoordvoerder Ahlers kondigde aan,
dat „enkele nieuwe accenten" zullen wor
den geplaatst. Dat zal de plannen voor
interne hervorming en de bestrijding van
de prijsstijgingen betreffen, aldus Ahlers,
die geen nadere mededelingen wenste te
doen.
De oppositie, die de afgelopen weken
fel tegen de regering-Brandt tekeer is ge
gaan, heeft na het CDU-succes van zon
dag vrij gematigd gereageerd.
Weliswaar werd opnieuw gerept van een
mogelijke poging om Brandt in het par
lement ten val te brengen, maar de al
gemene indruk is dat de meerderheid in
de CDU niet gelooft dat de oppositie al
in staat is een goede opvolger voor Brandt
in het veld te brengen.
De partij zal haar harde oppositie moe
ten voortzetten totdat zij zelf voldoende
orde op zaken heeft gesteld en werkelijk
aan een poging om de macht weer over
te nemen toe is. Verschillende CDU-poli-
tici verklaarden gisteren dat eerst zou
worden afgewacht welke consequenties de
regering uit de verkiezingsnederlaag trekt.
In de FDP heeft, zoals te verwachten
was, oud-partijleider Erich Mende zich op
nieuw voor een koerswijziging uitgespro
ken. Mende, min of meer de leider van
de rechtervleugel in de FDP en tegen
stander van de coalitie-Brandt-Scheel, zei
dat de huidige politiek zijn partij aan de
rand van de afgrond heeft gebracht en
een beslissene koerscorrectie noodzake
lijk maakt om de FDP niet tot een polibe-
ek groep zonder enige betekenis te laten
worden.
PARIJS. De Franse radicaal-socia
listische oud-premier Henri Queuille is
op 86-jarige leeftijd in Parijs overleden.
Hij was al sinds lange tijd ziek.
In 1914 werd hij drie maanden voor het
uitbreken van de eerste wereldoorlog
voor het eerst in het parlement gekozen.
Zes jaar later kreeg hij zijn eerste kabi-
netspost, als onderminister van Landbouw.
Na de oorlog was hij enige malen eer-
ste-minister in de jaren 1948, 1950 en 1951,
maar zijn ambtsperioden varieerden van
dertien maanden tot vier dagen. Onder
de Vierde Republiek was Queuille ook
vijf maal vice-premier.
(Door onze redacteur in Parijs)
PARIJS. Begeleid door zijn vrouw
en vice-minister is gisteren het Roemeen
se staatshoofd, de 51-jarige Ceaucescoe, in
Parijs gearriveerd, waar hij zes dagen
zal blijven. In verband met de transport
staking landde het Roemeense gezelschap
met een helikopter in het hartje van Pa
rijs waar president Pompidou zijn gasten
verwelkomde.
De Roemeense staatsman die nu zijn
eerste officiële bezoek aan een westelijk
land brengt, zal verschillende uitvoerige
besprekingen met de Franse president
en met ettelijke ministers voeren.
Als Latijnse landen onderhouden Frank
rijk en Romenenië niet alleen intensieve
culturele betrekkingen met elkaar. Ook
economisch zijn de laatste jaren de re
laties voortdurend belangrijker geworden
waarbij vooral de auto-industrie van Re
nault een zwaar gewicht in de schaal
werpt. Maar Parijs heeft ook altijd veel
waardering getoond voor de genuanceer
de politiek die Boekarest volgt om met
zijn streven naar een bescheiden onafhan
kelijkheid toch vooral geen brokken met
Moskou te maken. Zo is Roemenië het
enige communistische land dat de banden
met Israel nooit heeft verbroken.
De Roemeense staatschef die als arbei
derszoon al van zijn zestiende jaar af bij
de communistische partij is ingeschre
ven, zoekt nu, schijnt het, in Parijs een
extra rugdekking tegen het politieke over
wicht dat hij vanuit het Kremlin nog al
tijd ondervindt. Die steun hoopt hij met
name te vinden door Parijs over te ha
len zijn bezwaren tegen een veiligheids
conferentie van alle Oost- en West-Euro-
pese landen op te geven. In Frankrijk is
voor zo'n conferentie echter weinig be
langstelling.
LITTLE BARFORD (AP). Vissers op
de Great Ouse rivier in Engeland hebben
de waarschuwing gekregen, dat zij moe
ten oppassen voor een krokodil
Het dier bevindt zich op een punt in de
rivier, waar het koelwater van een elek
trische centrale de temperatuur sterk doet
stijgen.
De krokodil is vermoedelijk door zijn
eigenaar in de rivier gegooid omdat het
als huisdier te groot werd, aldus een vis
serij-ambtenaar van het district.
De waterpolitie heeft gewaarschuwd op
te letten omdat de krokodil, die ruim één
meter lang is, al vissers en zwemmers
de stuipen op het lijf heeft gejaagd.
Uitgewezen. Stanley Cloud, de correspon
dent in de Russische hoofdstad van het
Amerikaanse blad „Time", is zonder
opgaaf van redenen door de Sovjet-Unie
uitgewezen.
Op die bewuste zondag, toen de wereld
voor tienduizenden mensen in Peru letter
lijk in elkaar stortte, was Oeges zich aan
het verkleden in een hockey-clubhuis in
Lima. Hij wist nog net een broek aan te
trekken en naar buiten te rennen, en rea
liseerde zich dat het een gigantische aard
schok was. Maandag wachtte hij de be
richten af, dinsdag meldde hij zich als arts
bij het Rode Kruis, waar men hem met alle
formaliteiten op een lijst zette, om er
niets meer van te horen.
Woensdag na wat doelloos met vrienden
en kennissen gesproken te hebben, be
sloot hij met zijn vrouw, de vroegere
Rietje van Zutphen uit Apeldoorn (die
verpleegster was geweest) op de bonne
fooi naat het rampgebied te rijden.
Oeges laadde zijn auto vol met deels
zelfgekochte, deels gekregen medicijnen,
voedsel en een bungalowtent die hij ver
geten had in Holland te verkopen toen
hij er zijn vakantie had doorgebracht.
Ze vertrokken om vier uur in de mor
gen, met als doel het plaatsje Cajacay
te bereiken, maar de weg er heen was
onbegaanbaar. Dertien uur na hun ver
trek uit Lima, bereikten zij het 3500 men
sen tellende plaatsje Catac. „Het lag vol
ledig in de prak", zei Oeges, „En er was
nog niemand geweest. De hulpcolonnes
passeerden het en gingen dóór, het dal
in. Wonder boven wonder waren er niet
meer dan ongeveer twaalf doden, maar
het zullen er wel méér worden".
Oeges ging op zoek naar de burgemees
ter, daarna naar de loco-burgemeester,
die hem met open armen verwelkomde.
„We zetten de tenten op een veldje buiten
de stad op en binnen vijf minuten kwa
men de eerste gewonden er al aan. Ik
was zo ziek als een hond (Catac ligt op
3610 meter hoogte en het hoogteverschil
veroorzaakt duizelingen en misselijkheid,
voor hen die er niet aan gewend zijn)".
Oeges besloot eerst te gaan slapen.
„Toen ik wakker werd, wist ik niet wat
ik zag. Er stond een rij van vijftig meter
lengte. Het waren niet allemaal gewon
den, maar wel veel kinderen die beklemd
hadden gezeten in het puin".
Wat Oeges en zijn vrouw ook deden, de
rij werd steeds langer. Hij recruteerde
een plaatselijk meisje van een jaar of
zeventien, gaf haar opdracht een soort ad
ministratie te voeren. Tegen de middag
van de volgende dag had het bericht van
de hulppost zich in de omliggende gehuch
ten verspreid. Men kwam op ezels en paar
den. Om twee uur stond er weer een rij,
even lang of nog langer dan die in de
morgen. Toen de avond viel hadden Oeges
en zijn vrouw ruim tweehonderd patiënten
afgewerkt.
Catac, volledig verwoest, had geen licht
maar wel een kleine watertoevoer die
door bleef sijpelen. „Ik ben toen maar
op puinbezoek gegaan", zei Oeges, „een
soort huisbezoek dus. Het is daar in de
avond beestachtig koud, vijf graden onder
nul. Die mensen hadden niets meer. Som
migen wikkelden zich in kranten om op
de puinhopen te gaan liggen. Een paar
anderen waren onder een deur gaan lig
gen. Ik herinner me een vrouw die daar
lag, ze ademde gewoon door, maar ik
ben er zeker van dat ze open tbc had
van-heb-ik-jou-daar. Ze lag in een half in
gestorte kamer waar nog een man en
zeven kinderen sliepen".
De ex-Apeldoorner sprak met verbazing
over de discipline van de Indianen. Ze
wachtten rustig op hun beurt en gaven
geen uiting aan hun gevoelens. Hij vertel
de van een kind van zes maanden oud,
dat het gewicht had van dat van één
maand. Het had beide ouders verloren en
voor Oeges bestond er geen twijfel aan
dat het zou sterven.
Na drie dagen werd het hem duidelijk
dat méér hulp nodig was. Hij liet zijn
tent achter, beloofde terug te keren en
begon aan de lange reis terug. „De weg
was onvoorstelbaar. Ik ben echt geen laf
aard achter het stuur, maar het was
krankzinnig". Onmiddellijk na aankomst
in Lima, grijs van het stof en grauw van
het vuil, reed hij naar het presidentiële
paleis, waar het comité voor de noodtoe
stand is gevestigd. Zijn komst maakte in
druk. Hij kreeg toezeggingen voor dekens
en medicijnen.
Daarna bracht Oeges rapport uit aan
de Vereniging van Nederlanders in Lima,
en kreeg verdere toezeggingen in geld en
medicijnen van hier gevestigde Neder
landse bedrijven. „Het medische werk dat
je er kunt doen, is natuurlijk beperkt",
zei hij. „Het belangrijkste is onder die
mensen, die door de Peruvianen in het
laagland met de nek worden aangekeken,
vertrouwen te wekken, zodat anderen het
straks kunnen overnemen".
,Het is niet alleen deze ramp, maar
de algemene conditie van de bevolking in
die streken. Ze hebben er bijvoorbeeld een
enorm tekort aan eiwitten, en dat is juist
nü heel belangrijk. Voor die aardbeving
was er een soort wankel gezondheidseven-
wicht, maar dat is nu verstoord en dat
kan gevaarlijk worden".
Twee dagen nadat Oeges en zijn vrouw
terugkeerden in Lima vertrokken zij op
nieuw, ditmaal met een extra vrachtwa
gen gevuld met voedsel, medicijnen en
dekens.
Ze willen er een week blijven, slapend
in zijn Hollandse bungalowtent die ook
dienst doet als kliniek. „Ik hoop maar dat
het wat minder wordt", zei hij vóór zijn
vertrek, „want ik heb er eigenlijk geen
tijd voor. Wat ik in mijn hart zou willen,
is dat er door dit begin een soort conti
nuïteit ontstaat waardoor deze mensen
blijvend geholpen kunnen worden".
Henk Oeges zegt dat hij geen idealist
is. Dat is hij natuurlijk wél, maar ook hij
wordt somber als hij er aan denkt hoe
snel dit soort natuurrampen vergeten zijn
en hoe lang de nood daarna nog wordt ge
voeld. Hij schat dat het een jaar zal du
ren, voordat dat ene kleine plaatsip Catac
dat kennis maakte met een Nederlandse
arts, die zijn roeping niet kon verlooche
nen, weer herbouwd zal zijn.
