Expressionisme introduceerde Europa's geestelijke eenheid I Holland Festival opent met bescheiden concert Graven slag bij ontdekt van Marathon r De nieuwe deodorant Sportif van Boldoot maakt van een OVERZICHT IN PARIJS MUSEUM AGENDA HOLLAND FESTIVAL Umberto Nobile's barre tocht NKV wil SER als bemiddelaar J I rs'i r- TY vanavond Radio woensdag TV dinsdag TV woensdag DINSDAG 16 JUNI 1970 (Van onze correspondent) PARIJS Met een nieuwe, groot scheepse expositie over het Europese expressionisme, die uit bijna drie honderd nummers bestaat, in het Pa- rijse Museum voor de Moderne Kunst, zetten de organisatoren hun streven voort het Franse publiek de picturale ontwikkelingen buiten hun eigen grenzen vanaf het begin van deze eeuw te onthullen. Eerdere stap pen in die richting werden de laatste jaren al genomen met de tentoonstel ling uit 1966 (die een directe aanloop tot deze expositie was) over het Franse fauvisme en het Duitse ex pressionisme, het breedvoerige over zicht van de Bauhaus-beweging en de Vlaamse kunst van Ensor tot Per- meke. ROTTERDAM Het openingsconcert van het Holland Festival, dat gisteravond in de Doelen heeft plaatsgevonden, was in de ware zin des woordt een bescheiden begin. Het Rotterdams Philharmonisch Orkest stond onder leiding van de bescheiden en beminnelijke Tsjechische diri gent Istvan Kertesz. Hij opende het programma met een werk van Haydn, dat zeker niet breed sprakig of aanmatigend genoemd kan worden de Symfonie no 86 in D; een van de zes zo genaamde „Parijse Symfonieën", die Haydn in 1786 schreef voor een concertvereniging in de Franse hoofdstad „Les Concerts de la Loge Olympique". Conflict NOS-KN VB Slaven en meesters vochten 2500 jaar geleden zij aan zij driftige gastenontvangster een opgewekte hostess. Alle warme en hartverwarmende mensen, hij is erl Uw eigen overtuigende deodorant! Sportief geurend. Koel. Veilig. In groene verpakking. Met ingebouwde zekerheid voor urenlange frisheid. Juist in de heetste uren van uw leven. Een levensblije deodorant. .Ter kennismaking 7 5 cent korting: deodorant sportif Net als de blauwe en rose Boldoot deodorants verkrijgbaar in spray, rolleren stick. Niettemin lijkt deze jongste manifesta tie toch nog wel het volledigste aan haar doel te beantwoorden, aangezien een wan deling door de vele zalen van het Parij se museum de bezoeker nu nóg veel duide lijker doet ervaren, dat het expressionis me in Duitsland, België en Nederland (waar deze stroming haar voedingsbodem in den beginne vond), en het fauvisme in Frankrijk loten waren van éénzelfde stam en aan een overeenkomstige behoefte, een gelijk instinct appelleerden. Het verlan gen, om met Matisse te spreken (wiens fauvisme overigens maar van voor bijgaande aard is geweest), ,,de trilling van het individu, inplaats van het ob ject dat de emotie verwekt, een picturale stem te geven". Van zijn kant sprak Kan- dinsky, die met een half dozijn voor Pa rijs onbekende doeken aanwezig is, in een manifest dat nu pas voor het eerst werd gepubliceerd van een „geestelijke revolu tie die haar bron vindt in een krachtige innerlijke drang en is afgestemd op de grote evoluutie van deze tijd". Wanneer men alleen op het paspoort of het geboorte-uittreksel zou letten, dan heb' ben maar weinig „echte Fransen" hun bij drage aan deze revolutie geleverd. Een Matisse, een Derain, een Dufy hebben, ge durende kortere of langere tijd, het fau visme omarmd, maar alleen een Vla- minck, een Rouault of een Gauguin be schikten toch eigenlijk over het tempera ment dat hen van nature en spontaan op deze golflengte kon plaatsen. De overige fauves (of roofdieren) droegen namen als Kees van Dongen, Chagall een zekere tijd Picasso die op alle markten thuis was, Soutine, Klee of Kandinsky en het zijn dan ook die emigranten of vreemde lingen vooral geweest die in Parijs hun aandeel leverden aan de storm van 't ex pressionisme die over Europa sloeg (en nog steeds niet is geluwd). Als pioniers of grondleggers van het expressionisme dat de menselijke, en daardoor ook maatschappelijke, bewogen heid primair stelde boven de formele stijl problemen, de „vent" plaatste vóór de „vorm" (om met Ter Braak te spreken), zijn de Belgen James Ensor en Edgard Tytgat, de Fransman Gauguin, de Noor Edward Munch, de Hollander Vincent van Gogh en de Duitse Moderson-Becker met meer of minder talrijke inzendingen vertegenwoordigd, waarna de projectoren in algemene zin, op hun respectieve lan den van herkomst worden gericht. En vooral bij die tweede belichting ko men dan heel wat figuren aan de orde die voor de Franse bezoekers openbarin gen zijn. Als de Duitsers Otto Dix (met een beklemmend portret van de journa liste Sylvia von Harden) of de tekenaar Georges Grosz met zijn vernietigende charges op de Duitse Spitzbürger, bier- Amsterdam, Stadsschouwburg, 8.15 u.: Nederlandse Opera Stich ting met Pelléas et Mélisande, onder leiding van Jean Fournet. Amsterdam, Concertgebouw, 8.15 u.: Ali Brothers met Paki staanse muziek. Den Haag, Oud-katholieke Kerk, 8.15 u.: Leonhardt Consort met Barok-muziek. Den Haag, HOT-theater, 8.15 u.: Kinderopera Happy Prince, o.l.v. Jan Bouws. Rotterdam, Schouwburg, 8.15 u.: Het Nationale Ballet. Rotterdam, De Doelen, 8.15 u.: Liederen van Schubert door Elly Ameling en Irwin Cage. Zwolle, St. Michaëlskerk, 8 u.: Concert voor orgel en orkest van Handel door Bachvereeniging o.l.v. Charles de Wolff. WOENSDAG Amsterdam, Concertgebouw, 8.15: Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Istvan Kertesz. Amsterdam, Noorderkerk, 8.15: Barokmuziek door Leonhardt Consort, m.m.v. Frans Brüggen fluit. Den Haag, Kon. Schouwburg, 8.15: Het Nationale Ballet. Den Haag, Kloosterkerk, 8.15: Koorwerken door Yale Glee Club o.l.v. Fenno Heath. Den Haag. HOT-theater, 8.15: Kinderopera Happy Prince, o.l.v. Jan Bouws. Rotterdam, De Doelen, 8.15: In ternationaal Poëziefestival. Leiden, Pieterskerk, 7.45: Hohe Messe van J. S. Bach door Toon kunstkoor Leiden, m.m.v. Rina Cornelissens, Aafje Heynis, Serge Maurer, Max van Egmond, Jo Juda en Albert de Klerk. Leiding Iskar Aribo. drinkers eh houwdegens van wie men hier ook een „sadistische" schilderij (van een vrouwenmoordenaar) ziet, Emille Nolde, Franz Marc of August Macke (welke laatste twee in de eerste wereld oorlog sneuvelden). De sociale schokken en spanningen wa ren net als de eerste wereldoorlog, Ne derland grotendeels bespaard gebleven, en het exxpresionisme was daarom in zijn eerste periode minder pessimistisch en tragisch van karakter dan in België, dat die beproevingen wel aan den lijve had gekend. Dat accent van een dieper mede leven of „engagement" met de mjgdeelde of lijdende medemens drong in Nederland pas veel later in de schilderkunst door, en van die doorbraak tonen hier dan een Hendrik Werkman die in '45 door de nazi's werd vermoord en een Charley Toorop karakteristieke voorbeelden. Mon driaan, van wie hier twee jeugdwerken hangen, is wel een beetje met zijn haren bij het expressionisme gesleept zogoed trouwens als Jan Toorop of Floris Ver: ster die, als er dan beslist tóch gecata logiseerd moet worden, respectievelijk eerder bij de symbolisten en de impressio nisten kunnen worden ingedeeld. Andere Otto Dix. beklemmend portret van de journaliste Sylvia von Harden. Hollanders die onder de (fictieve of ge rechtvaardigde) vanen van het expressio nisme naar Parijs werden afgevaardigd, zijn Leo Gestel (terecht), Jacoba van Heemskerck van Beest, Herman Kruy- der, Johan Thorn Prikker, Jan Sluyters en Rik Wouters. Bij de Belgen viel de keuze op Frits van den Berghe, Jean Brussel mans, Hippolyte Daye, Permeke, Albert Servaes, Gustave de Smet en, als ge zegd, Edgard Tytgat. Het expressionisme heeft diep wortel geschoten. Sterker: men kan zeggen, dat de expressionisten al in het begin van deze eeuw een gemeenschappelijk levens gevoel voor alle Europeanen tot uitdruk king brachten, voor zover ze, al naar ge lang de nationale condities, reageerden op de steeds krachtiger behoefte van de kunstenaar een individualistisch isolement te doorbreken en .esthetische schoonheid' door ..menselijke waarheid" te vervan gen. En in die ervaring schuilt dan teveel de actualiteit van deze „retrospectieve" blik op het Europese expressionisme. F. ONNEN S 8 S Nederland 1. Voorafgaande aan het avondprogramma vanavond geen voetbalwedstrijd uit Mexico, maar wel een reportage van het wereld- voedselcongres in Den Haag, dat van middag is geopend door koningin Ju liana en waar ook secretaris-generaal Oe Thant van de VN sprak. Pipo denkt over heel andere zaken en als hij de gordijntjes dicht heeft gedaan en ook het nieuws en de re clame zijn geweest, komt Bruintje Beer de kinderen nog eens toespre ken. De KRO gaat verder met Dak- tari. Dan het journaal en Brandpunt, ge volgd door de Andy Williams show. Hij ontvangt o.m. het Engelse zange resje Mary Hopkin, Jo Anne Worley en Jonathan Winters. Daarna de 6e aflevering van Wij, Heren van Zi- chem. Piet Out besluit de avond met een film, getiteld Geef ze een dak boven het hoofd, gemaakt door de stichting Mensen in nood. Er wordt een actie gevoerd ter verkrijging van enkele projecten in Madras (Zuid Indië) Nederland 2 De NOS brengt Pipo, het journaal, de rubriek Den Haag vandaag en informatie over het Hol land Festival. De AVRO start om half acht met een nieuwe serie en wel „Wat nu mr. Deeds". Het betreft een bewerking van mr. Deeds goes to town. Indertijd maakte Frank Capra er een geweldige film van met James Stewart in de hoofdrol. Mr. Deeds is een arme jongen, die geweldig van tubaspelen houdt. Hij erft op zeker ogenblik een enorme som geld en trekt naar de grote stad. Met het ge- erfde geld wil hij de mensen helpen, die vroeger door zijn rijke oom bij de neus werden genomen. Na het journaal Peyton Place en het eerste deel van een documentaire, getiteld Zeven weken op het IJs. Van avond anderhalf uur, morgen nog eens een uur en drie kwartier. Het is het spannende, gedramatiseerde ver haal van het luchtschip Italia, waar mee de ontdekkingsreiziger Umberto Nobile op Spitsbergen verongelukte, toen hij een poolvlucht wilde maken. De radio-installatie was onklaar, No bile zelf ernstig gewond. Enkele over levenden begonnen de barre tocht naar de bewoonde wereld om hulp te halen. Inmiddels gingen zeven weken voorbij. Verschrikkelijke weken, waarin ook nog een reddingsvliegtuig verongelukte. Noblie bracht er het le ven af. Deze film is een reconstruc tie van het gebeuren aan de hand van het boek, dat hij over zijn avon tuur met de Italia schreef. UTRECHT. Het Nederlands Ka tholiek Vakverbond vindt het conflict tussen de NOS en de KNVB over de financiële vergoeding voor de uitzen ding van samenvattingen van wedstrij den in de betaalde sector, een aanlei ding voor het grondig onder de loep nemen van de situatie in de betaalde voetbalsport. Daarbij zou dan vooral aandacht moeten worden geschonken aan de aspecten van het betaalde voet bal. Eigenlijk, zo zegt het NKV in zijn blad Ruim Zicht, zou de Sociaal-Eco nomische Raad zich over dit vraag stuk moeten buigen. Wellicht dat daar mee een begin kan worden gemaakt door de SER te laten bemiddelen tus sen de NOS en de KNVB waarbij bei de partijen zich bereid zouden moeten verklaren om een uitspraak van de SER als bindend te beschouwen." NVW|wmi||iiMMVIMIIMWNWNVIMMWMWMWVHWMWWIWWWMIUIMH1l1fMWWWWMimMVIfWIWWMMMMWWW iCeSt. 22,30 23.55 Nws ATHENE. De ontdekking van twee graftomben in de vlakte van Marathon, het toneel van de historische slag tussen de Atheners en de Perzen, die bjjna 2500 jaar geleden heeft plaatsgevonden, werpt nieuw licht op de klassieke geschiedenis. Een der graftomben bleek de stoffelijke overschotten te bevatten van soldaten van Plataea, die zich met de mannen van gene raal Miltiades verbonden hadden om de Perzen te bestrijden in de beroemde slag bij Marathon, die eindigde met een over winning voor de Atheners. De tweede tombe, die ettelijke dagen la ter werd gevonden, bevatte graven van slaven" of „dienaren" die wegens de grote numerieke overmacht van de Perzen aan de zijde van hun Atheense meesters voch ten. Oudheidkundigen ter plaatse zijn van mening, dat de ontdekking van een sla- vengraftombe op het slagveld voor het eerst bewijst dat „slaven" zij aan zij voch ten met hun meesters. De oudheidkundi gen merken op, dat de slavengraftombe die zou kunnen zijn, welke is vermeld door de reizende schrijver Pausanias. De beide ontdekkingen werden gedaan gedurende opgravingen in de vlakte van Marathon, op ongeveer 42 km. afstand van Athene, onder de leiding van prof. Spyri- don Marinatos, inspecteur-generaal der oudheden, die ook heeft bijgedragen tot de opgravingen op het eiland Santorini (The- ra), dat wordt gehouden voor de plaats waar het verdwenen Atlantis zich heeft bevonden. De vondsten worden door deskundigen hier gerekend tot de belangrijkste sinds de Duitse oudheidkundige Heinrich Schlie- mann in 1884 een graftombe ontdekte, die naar men destijds zei de stoffelijke resten bevatte van de in de slag gesneuvelde Atheense soldaten. De Plataeaanse graftombe was vier me ter diep en 30 meter in doorsnede. Deskun digen hebben vastgesteld dat de skeletten de overblijfselen waren van jongemannen van tussen de 22 en 26 jaar. De meeste wa ren goed bewaard gebleven. Een andere belangrijke ontdekking in deze streek is die van vier reusachtige ronde graftomben van naar men zegt vor sten van de Pelasgen, een oud ras, dat Griekenland bewoonde in voorhistorische tijden. Prof. Marinatos zei dat de enige an dere Pelasgengraven waarvan men het be staan kent zich in het naburige Albanië bevinden. In Holland Festival zal veel aandacht besteed worden aan de werken van Haydn en de Tsjechische componist Ja- nacek en het is dus begrijpelijk dat de leiding van het openingsconcert werd op gedragen aan een Tsjechische dirigent. Doch Istvan Kertesz bleek niet de aange wezen man te zijn om deze betrekkelijk weinig gespeelde symfonie van Haydn te introduceren. Hij hield het gehele werk strak in de maat en de kenmerkende zwierigheid van „Papa Haydn" werd da nig aan banden gelegd. Het werd een gereformeerde symfonie op christelijke grondslag." Het Concertino van Janacek dat hierna volgde kan gelden als het meest beschei den pianoconcert dat denkbaar is. De „orkestbegeleiding" is geschreven voor: twee violen, altviool, clarinet, fagot en hoorn. In het eerste deel komen alleen de hoorn en de piano aan het woord. In het tweede deel alleen de Es-klarinet en de piano en pas in de twee laatste delen komen de anderen aan bod. De pianiste Eva Bernathova staat bekend als een Ja- nacek-specialiste. Onlangs werd haar de Grand Prix du Disque Charles Cros toe gekend voor de opname van de complete pianowerken van Janacek. Zij spelen het Concertino met de vol ledige inzet van haar dichterlijke muzi kaliteit en kreeg daarvoor de verdiepte aandacht van de goed bezette Doelen zaal. Toch blijft de vraag, waarom dit typische kamermuziekwerk in dit ope ningsconcert moest worden opgenomen. Na de pauze stond plotseling een ge heel andere Istvan Kertesz voor de les senaar. Bij het dirigeren van de Achtste Symfonie van Antonin Dvorak kwam zijn ware aard boven. Nu opeens toonde hij zich een zoon van een „zingend volk" een opgewekte, levenslustige man, die in staat is een heel publiek mee te slepen door zijn uitgelaten geestdrift. Het Rotterdams Philharmonisch Orkest leek veranderd in een „Tsjechische Phil- harmonie" en zo kreeg dit ingetogen con cert een jubelende finale. J. H. MOOLENUZER. ADVERTENTIE BOL-DOOT HILVERSUM I. 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymnastiek. 7.20 Soc. lied. 7.23 Lichte muz. (7.33 Van de voorpagina). 7.54 Deze dag. 8.00 Nws. 8.11 Actualiteiten. 8.20 Lich te muz. (8.35 van alle markten thuis). 9.05 Uit eigen huis. 9.35 Waterstan den. 9.40 Schoolradio. 10.00 Lichte muz. 10.50 Voor kleuters. 11.00 Nws. 11.03 Problemen v an de moderne vrouw. 11.33 Voor de vrouw. 12.00 Hal loVolluk! 12.54 Voor het platte land. 13.00 Nws. 13.11 Actualiteiten. 13.25 Berlijns Flharm. Orkest 13.45 Gesproken portret. 14.00 Promenade orkest. 14.50 Klass. kamermuz. 15.15 In de Toonzaal. 16.00 Nws. 16.03 Ne- derl. Chansons. 16.20 Muzikale lezing. 17.20 Kamerorkest. 17.55 Mededelin gen. 18 00 Nws. 18.11 Actualiteiten 18.20 Uitz. D'66. 18.30 Klink Klaar zonder nonsens. 19.30 Nws. 19.35 Bui- tenl. weekoverzicht. 19.45 Melodieën- Expres. 20.10 Tango Rumba orkest. 20.40 Britse verkiezingen. 21 00 Pro menade-orkest. 21.35 Een Fjord. 22.00 Praten met Mies. 22.30 Nws. 22.38 Me dedelingen. 22.43 Actualiteiten. 22.55 Symfonie-orkest van Los Angeles. HILVERSUM II. 7.00 Nws. 7.11 Het levende woord. 7.16 Op het eerste gehoor. (7.25 Horen en zien; 7.30 Nws; 7.32 Hier en Nu). 8.00 Nws. 8.11 Verzoekprogr. 9.30 Voor kleuters. 9.45 Geschikt.voor U! 10.15 Sphinx. 11.00 ws. 11.03 Aktua. 11.55 Mededelingen. 12.00 Van twaalf tot twee. (12.22 Wij van het land; 12.26 Mededelingen t.b.v. land- en tuin bouw; 12.30 Nws; 12.41 Actualiteiten; 13.00 Raden maar...., quiz). 14.10 Philadelphia Orekest. 15.00 In 't zil ver. 16.00 Nws. 16.03 Voor de jeugd. 17.00 Twien- Popradio. 17.50 Overheids- voorl. 18 Ou Country and westernrubriek 18.30 Nws 18.41 Hier en Nu. 19.00 Open baar Kunstbezit. 19.10 De homofiele leerkracht. 19.35 Geen onderdaan maar burger. 19.50 Voor blinden en slechtzienden. 20.00 Holland Festival 1970. Noordelijk Filharmonisch Or- Nws. 22.38 Cosa Nostra. HILVERSUM III. 9.00 Nws. 9.02 Zing, zing, zing! 10.00 Nws. 10.03 Mengelmuze. 11.00 Nws. 11.03 Gospelsound. 12.00 Nws. 12.03 Zet 'm op. (13.00 Nws; 13.03 Journaal). 14.00 Nws. 14.03 Gimmick. 15.00 Nws. 15.03 Arbeidsvitaminen. 16.00 Nws. 16.03 Licht pl.progr. (17.00 Nws; 17.02 Journaal). BRUSSEL 324. 12.00 Nws. 12.03 Muz.progr. (12.40 voor schippers). 12.55 Buitenl. pers overzicht. 13.00 Nws, SOS-berichten voor schippers). 13.20 Tafelmuz. 14.00 Nws. 14.03 Voor de jeugd. 14.50 Radio- schoolkoor. (15.00 Nws). 15.15 Voor kinderen. 16.00 Nws. 16.03 Beursbe richten. 16.09 Volksliederen. 16.30 Ra- dioschoolkoor. 17.00 Nws. 17.45 Jazz- muz. 18.00 Nws. 18.03 Popmuz. 18.20 Lekenmoraal en -filosofie. 18.50 Sport. 18.58 Taalwenken. 19.00 Nws. 19.40 In termezzo. 20.00 Operetteconcert. 22.00 Nws, De Zeven Kunsten. 22.20 Lichte muz. (23.00 Nws). 23.40 Nws. Nederland 1 18.15 NOS: Rep. 2e Wereldvoedsel- congres -te Den Haag. 18.45 Pipo de Clown. 18.51 STER: Reclame. 18.55 NOS: Journaal. 19.00 STER Reclame. 19.04 KRO: Bruintje Beer. 19.08 Daktari (film). 19.55 STEP - Reclame. 20.00 NOS: Journaal. 20.15 STER: Reclame. 20.20 KRO- Brandpunt. 21.00 De Andy Williams-Show. 21.50 Wij, Heren van Zichem (feuille ton). 22.45 Geef ze en dak boven het hoofd (film). 22.55 NOS: Journaal. Nederland II 18.45 NOS: Pipo de Clown. '8.51 STER: Reclame. 18.55 NOS Journaal. 19.00 STER: Reclame. 19.04 NOS' Den Haag Vandaag. 19.09 Holland Festival 1970. 19.30 AVRO: Wat nu, Mr. Deeds (film). 19.55 STER: Reclame. 20.00 NOS Journaal. 20.15 STER: Reclame. 20.20 AVRO- Peyton Place (feuilleton). 21.10 Zeven weken op het ijs - Nobile documentaire). 22.40 NOS: Journaal. Nederland I 17.00 AVRO: Voor de kinderen. 18.45 NOS: Pipo de Clown. 19.51 STER: Reclame. 18.55 NOS: Journaal. 19.00 STER: Reclame. 19.04 NOS: Den Haag Vandaag. 19.09 Puffenstuf (serie). 19.30 CVK/IKOR/RKK: Kenmerk. 19.55 STER: Reclame. 20.00 NOS: Journaal. 20.15 STER: Reclame. 20.20 Uitz. PSP. 20.30 NOS: Holland Festival. 21.05 Socutera. 21.10 Les mauvaix coups (speelfilm). 22.50 Journaal. 22.55 Wereldkamp. Voetbal Mexico. Nederland II 18.45 NOS: Pipo de Clown. 18.51 STER: Reclame. 18.55 NOS: Journaal. 19.00 STER: Reclame. 19.04 AVRO: Aktie onder water (film). 19.20 INFO. 19.55 STER: Reclame. 20.00 NOS: Journaal. 20.15 STER: Reclame. 20.20 AVRO: Zeven weken op het ijs - Nobile (documentaire). 21.45 Chansons-programma. 22.15 NOS: Journaal. 22.15 TELEAC: Spaanse les - les 19 (herh.). ïwwwMMwwwwwwwwiwiiimimmifmuwmnimiimMMMM»

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1970 | | pagina 9