m
1
Vlakbij
huis, een
oase m
Leiden
r*
Y<?
Elf levensgevaarlijke
kruisingen verdwijnen
ZATERDAG 11 JULI 1970
Erbij
GAAT U DIT JAAR het maar
eens wagen? Steekt u de zee
over en gaat u naar Tunesië of
wellicht naar Marokko? Omdat
men daar nog een wereld hoopt
te vinden die genoeg afwijkt van
de gewone om het begrip „oos
ters sprookje" tot een werkelijk
heid te maken? Mogelijk hebben
vrienden en magen u enthou
siast gemaakt en verteld van
woestijnen en karavanen, van
palmen en bontgeklede vrou
wen. En zonder uitzondering
waren ze genoeg geïmponeerd
door het gebodene om die ene
reis als dé reis te beschouwen.
Niet vermoeiend
Zwerf- en stuifzand
Karavaanleider op Djerba.
W/
Romantisch
Dertig miljoen
Klaagzang
GRONINGEN
LI 'Z*
LEEUWARDEN
SNEEK
RW. 6
ASSEN
LEMMER
TEENWIJK
EMMEL
OORD
EPPEL
ALKMAAR
KETELBRUG
ZWOLLE
/LELYSTAD
GEPROJECTEERDE
AUTOSNELWEG
RANDSTAD HOL
LAND-GRONINGEN
(RIJKSWEG 6)
^R.W.6
HAARLEM
AMSTERDAM
Zeeweringen
Duizend, jaar oude moskee in een oase.
Als u dus het plan hebt naar de
woestijnen te reizen en als u daar
echt wilt genieten dan kan ik u geen
betere raad geven dan u naar Lei
den te begeven het ligt tenslotte
vlakbij en daar de oase te gaan
bezien die midden in de stad werd
opgebouwd in het Rijksmuseum van
Volkenkunde. En een tip: voor kin
deren is het bezoek aan die oase een
grote vreugde want ze worden aan
de ingang al begroet door een (op
gezette) ezel onder een palm
Nu zijn er verschillende manieren
om een onbekend en daardoor moei
lijk te begrijpen land te gaan bezoe
ken. Men kan zich per groep of privé
met een gids laten rondleiden, de
dingen met min of meer aandacht
bekijken en er plaatjes van schieten
om later te vertonen. Maar men kan
ook van tevoren die tentoonstelling
in Leiden gaan zien en dan tienmaal,
wat zeg ik? honderdmaal meer ge
nieten tijdens uw reis omdat u dan
wéét wat u te zien krijgt en begrijpt,
waarom het zó en niet anders is. Dan
zult u niets meer gek vinden (en dat
gebeurt helaas maar al te vaak)
maar wel verbazingwekkend, zo niet
bewonderenswaardig.
DE TENTOONSTELLING is niet
groot en ook niet vermoeiend uit
gebreid. U kunt hem in een half uur
maar ook in meer dan een uur be
kijken en aan de hand van een uit
stekende diavertoning wordt de zaak
nog eens extra uiteen gezet. En daar
gaat dan die woestijnwereld voor u
open. Nu gaat u begrijpen hoe die
herders met hun kudden, die gere
geld de markt van het eiland Djerba
bezoeken, leven en in leven blijven.
Nu gaat u begrijpen waarom een
oasehuis, en wat dat betreft prak
tisch ieder huis in deze landen, van
de buitenwereld is afgesloten door
hemelhoge muren met alleen een
deur erin. Want nu heeft u de ma
quette gezien van zo'n huis en nu
weet u dat het daar achter die mu
ren heel behoorlijk wonen is, koel
en schemerig en met plaats voor de
hele familie: het vee beneden in de
stallen, mannen en jongens op één
en twee hoog, de vrouwen eigenlijk
op het beste plekje, namelijk de gro
te dakterrassen waar ze ongezien
door het manvolk met elkaar kun
nen praten over de straatjes heen
en waar ze hun huiswerk doen en
zelfs vaak hun brood bakken.
DE VERSCHRIKKELIJKE STRIJD
om het bestaan zonder mensen
praktisch géén oasen wordt dui
delijk als men ziet wat zwerf- en
stuifzand betekent, hoe ontzettend
hard men moet werken en volgens
welke ijzeren regels om het water,
de enige reden van bestaan voor een
oase, boven de grond te krijgen.
De vaak oeroude ambachten wor
den er getoond en dan ziet men hoe
bespottelijk goedkoop, want schrik
barend onderbetaald de bekende
wollen kleden, te koop in de steden,
eigenlijk zijn. De smid met zijn pri
mitieve maar zeer effectieve blaas
balg maakt er gebruiksvoorwerpen
en sieraden. In een Moors café zitten
de mannen en drinken hun kopje en
houden hun eindeloze babbels.
In de tuinen onder de dadelpal
men werken de vrouwen en kinde
ren, slepen de manden met zand
weg, verzorgen de jonge plantjes.
En van oase naar oase trekken, nog
altijd, de nu kleine karavanen van
ezels en kamelen en vervoeren de
producten die niet door vrachtauto's
worden meegevoerd.
Zéér aan te bevelen Tot 12 okto
ber 1970.
BOB TADEMA SPORRY
«vvwnnivuvvuwvvvvvwwo/uwwvuinivinivvvwvin/vwuwin/vwvwvvvvvwuvwvvvvvvvvuvvuvvvvwuuvi/innnii
Ketelbrug
schakel in
autoweg
Haarlem-
Groningen
De nieuwe brug over het Ketelmeer.
(Van een medewerker)
Als minister J. A. Bakker (Verkeer en Waterstaat)
op woensdag 15 juli officieel als eerste de nieuwe brug
over het Ketelmeer passeert, zal hij met enig geluk
nog de laatste veelkleurige fazanten kunnen opmerken
die snel nog enig voedsel bijeenpikken. Na deze datum
zal het gedaan zijn met de stilte die deze vogels in het
nauwelijks ontgonnen Oostelijk Flevoland verleidde
zo dicht mogelijk hij de bouwplaats te komen. Reeds
nu maken de dagrecreant en het „zakelijk" verkeer zich
op, de nieuwe Ketelbrug zo snel mogelijk in bezit te
nemen, niet alleen omdat een tocht via de nieuwe brug
een weids uitzicht over het moeras van een nieuwe
polder garandeert, maar vooral omdat noordelijk
Nederland dan zeker twintig kilometer dichter bij de
randstad komt te liggen. Een welkome beperking in af
stand en tijdsduur van de rit.
DRIE JAREN HEEFT Rijkswater
staat erover gedaan om deze 770 meter
lange brug te slaan tussen Oostelijk
Flevoland en de Noordoostpolder. De
bouw had ongetwijfeld langer geduurd
als niet reeds in de jaren vijftig, bij
de aanleg van de dijk rond Oostelijk
Flevoland, een ingenieur met visie in
zag dat op de plaats waar deze dijk
de Noordoostpolder nadert, goede mo
gelijkheden voor een toekomstige ver
binding tussen de beide polders be
stonden.. Het oorspronkelijke tracé van
de dijk rond Flevoland werd gewijzigd
en men legde de dijk dichter bij de
Noordoostpolder. Zo'n vijftien jaar la
ter verrees op deze plaats, duidelijk
herkenbaar op de kaart, inderdaad de
Ketelbrug.
HOEWEL IN TECHNISCH opzicht
deze brug tot de grootste van ons land
behoort en daarom dus reeds een ver
melding waard is, schuilt zijn voor
naamste waarde in het feit dat deze
betonnen brug de belangrijkste scha
kel vormt in een nieuwe autosnelweg
naar het noorden en noordoosten. Of
eigenlijk gaat vormen. Ter weerszij
den van de brug zijn op 15 juli nog
slechts kleine gedeelten (vier kilome
ter in de Noordoostpolder en tien
kilometer in Oostelijk Flevoland) van
deze autosnelweg geheel of gedeelte
lijk gereed. In de toekomst zal echter
van Haarlem af, via Muiderberg, de
Flevopolders, de Ketelbrug en Fries
land een breed asfaltlint rechttoe,
rechtaan op de Groningse Martinito
ren aflopen. Het noorden wordt hier
mee als het ware aan het hart van
de Randstad Holland gedrukt. Een om
helzing die Groningen zich overigens
altijd al heeft gewenst. De Ketelbrug
is berekend op de toekomstige massale
capaciteit. Bij de opening kent de brug
nog 2x2 rijstroken, zodra de nieuwe
autosnelweg (rijksweg 6) gereed is, zal
de brug 2x3 rijstroken krijgen, en
nog een fietspad.
RIJKSWEG 6 ZAL nog wei enige
jaren op zich laten wachten, maar dit
houdt niet in dat de Ketelbrug nu van
minder betekenis zou zijn. Integendeel.
De afstand Amsterdam-Emmeloord
kan via deze brug binnen het uur wor
den afgelegd, terwijl het lokale ver
keer niet meer over Kampen behoeft
te rijden, waar de wel romantische
maar beslist niet doelmatige IJssel-
brug voor wachttijden van meer dan
een uur zorgt.
IS GRONINGEN HET EINDDOEL
van de chauffeur uit het westen, dan
kan hij spoedig na het passeren van
de brug gebruik maken van rijksweg
50, een autoweg die vanaf Emmel-
oord, via Lemmer naar Joure loopt.
Even voor Joure zal de automobilist
rechtsaf kunnen slaan om over rijks
weg 43, langs Heerenveen, Groningen
te bereiken. Beide wegen (50 en 43)
zullen in de nabije toekomst dubbel-
baans worden gemaakt, waarbij rijks
weg 50 gedeeltelijk door het Tjeuke-
meer wordt aangelegd.
DE BRUG OVER HET KETEL-
meer heeft dertig miljoen gulden ge
kost, maar dit is maar een fractie van
de totale kosten die worden besteed
om Friesland en Groningen een bete
re aansluiting met het westen te ge
ven. Naast de route die de nieuwe
Ketelbrug nu mogelijk maakt, bestaan
er reeds enige tijd twee andere r&utes
naar het noorden: de weg over de
Afsluitdijk en de autosnelweg Amers
foort, Harderwijk, Zwolle die tot voor
kort voorbij Zwolle overging in een
enkelbaans weg Lichtmis, Staphorst,
Meppel, met vele gevaarlijke kruisin
gen en een rit langs het Lichtmiska
naal. Vooral het rijden langs dit ka-
maal, dat eertijds werd gegraven om
de afvoer van turf mogelijk te maken,
heeft in de loop der jaren een hoge
tol aan ongelukken geëist. Dit najaar
is deze ellende echter voorbij. Van
Zwolle af tot aan Staphorst komt dan
een dubbelbaans autosnelweg gereed,
die begint bij een nieuwe brug over de
IJssel (de brug Katerveer bij Zwolle)
en eindigt bij de geprojecteerde rond
weg Meppel. waarvoor de plannen in
middels zijn ingediend. Een stukje
autosnelweg van globaal 22 kilometer,
waarvoor het rijk 110 miljoen gulden
neertelde. Onder meer verdwenen op
over deze dijk, zal aan de verhoging
moeten worden opgeofferd. Het ge
volg is dat de Afsluitdijk aan de IJs-
selmeerzijde belangrijk moet worden
verbreed, om op dit gedeelte de aan
leg van, een totaal nieuwe autosnelweg
mogelijk te maken. Nabij Breezand-
dijk kan men thans de Afsluitdijk
reeds in zijn definitieve gedaante zien.
planmatig wegenstramien, zoals dat
enige jaren terug werd neergelegd in
het zogenoemde Structuurschema
Hoofdwegennet. Dit schema, een on
derdeel van de Tweede Nota Ruimte
lijke Ordening geeft op schematische
wijze een overzicht van de hoofdver
bindingswegen, zoals deze in de ko
mende dertig jaar in ons land moeten
groeien. Het is geen defintief plan,
maar met opzet zo ontworpen dat on
voorziene ontwikkelingen een wijzi
ging van het wegennet mogelijk ma
ken. De totale aanlegkosten zoals deze
staan vermeld in het structuurschema,
worden geschat op vijftien miljard
gulden. Het schema dateert van 1966,
de schatting is dus aan de lage kant.
DE KLAAGZANG DAT de automo
bilist in de wurggreep van de fiscus
weinig van zijn geld terugziet in de
vorm van nieuwe wegen, bruggen en
tunnels moge deels terecht zijn. Een
feit is echter dat op het lijstje van
dit stukje weg elf dodelijk gevaarlijke
kruisingen die hoofdzakelijk door het
landbouwverkeer werden gebruikt.
Daarvoor in de plaats kwamen vier
viaducten. De andere verbinding met
het noorden, de weg over de 9fsluit-
dijk, is reeds grotendeels dubbelbaans
De autosnelweg is daar verlegd op
een dijklichaam dat in het IJsselmeer.
is uitgebouwd. Daar wordt op dit mo
ment ook gebouwd aan een viaduct
over de autosnelweg, tussen de werk-
havens aan de zijde van de Waddenzee
gemaakt. Toch is dit een tijdelijke
affaire.
DE STORMRAMP VAN 1953 bleek
niet alleen gevolgen te hebben voor
het Deltagebied, maar voor alle zee-
werende dijken langs onze kusten. Zij
moesten worden verhoogd, een eis die
ook voor de Afsluitdijk geldt. Een rij
baan van de huidige dubbelbaans weg
en het IJsselmeer.
Dit viaduct krijgt hoofdzakelijk een
recreatieve functie. Sportvissers, wan
delaars en fietsers zullen straks hier
veilig de snelweg kunnen oversteken.
Tevens zullen bij Breezanddijk terrei
nen voor caravans en kampeerders
worden ingericht.
DE DRIE HIER GESCHETSTE rou
tes naar het noorden staan niet op
zichzelf, maar maken deel uit van een
Rijkswaterstaat een indrukwekkende
hoeveelheid projecten voorkomt, die de
komende jaren binnen het kader
van dit structuurschema en het Rijks
wegenplan 1968 voltooid moeten
worden.
EEN KLEINE GREEP: nieuwe auto
snelweg Utrecht-Amersfoort, die de
uiteindelijke voltooiing van rijksweg
28 Amersfoort-Zwollebetekent, vol
tooiing van de autsnelweg Breda-
Utrecht-Eemmeer, die straks in Zuide
lijk Flevoland zal aansluiten op rijks
weg 6 (Haarlem-Groningen), tunnel
bij Dordrecht, autosnelweg Gouda-
Utrecht van vier op acht rijstroken
brengen, met daarbij een nieuw aqua
duct onder de Gouwe, drie nieuwe
bruggen over het Maas-Waalkanaal
met de nog nimmer voor bruggen ge
bruikte bouwstof „lichtbeton", een
nieuwe Galecopperbrug over het Am
sterdam-Rijnkanaal die voortaan op
stoppingen op het verkeersplein
Oudenrijn zal voorkomen, een uniek
turbine-knooppunt bij Leidschendam,
naar men zeker meent te weten het
eerste knooppunt van dit type in
Europa.
De lijst is lang niet compleet, maar
wellicht voldoende om enige hoop voor
de toekomst te blijven behouden.
Althans wat betreft het wegverkeer.
L
