Groots opgezette herdenking
van de Japanse capitulatie
„Voor de eerste en tevens laatste keer
Nieuwe gouverneur drs. Lei to: „Totale
onafhankelijkheid bestaat niet meer"
Gebrek aan onderwijzers op
Antillen ontstellend groot
OPRUIMING
BONTMANTELS
MULTIBONT
Nederlands Grootste Bontmagazijn
Borego-Lam 425? 330.-
Persianer-Pattes 490? 375.-
RussischLam 485.-
Nerts-Pièces S9Ö? 675.-
Nerts-Bisam 4J85? 860.-
Black Diamond Bisam J525? 1075.-
Persianer met Nerts J775^ 1395.-
Nerts-Delen J825? 1450.-
Breitschw.Persianer ,2750? 1975.-
Royal Pastel Mink 4250? 2775.-
Ranch-Nerts 5400? 3550.-
MULTIBONT
510 t
mmmxm®
Vlag halfstok
Tante Truus
In Haarlem
(Van onze correspondent)
DEN HAAG De 47-jarige drs. B. M. Leito, die sinds enige weken
gouverneur van de Nederlandse Antillen is, is een goedlachs en beweeglijk
man. Snel en soms bewogen formulerend, is hij van nature geneigd tot
mededeelzaamheid, een eigenschap, die nu getemperd wordt door de be
perkingen van het ambt. „Ik moet boven de partijen staan", zegt hij. Enkele
malen benadrukt hij dit wezenskenmerk van zijn functie, als was dat niet
alleen voor de aangesprokene, maar ook voor de spreker zeer nuttig. Boven
de partijen staan. Het credo is één ding, de naleving ervan iets anders in
het door en door verpolitiekte gebied der Nederlandse Antillen. Het
gouverneurschap, moet hem overigens wel lichter vallen dan bij een uit
gesproken partijman het geval zou zijn. Drs. Leito heeft op Curasao over
wegend ambtelijke functies in de financieel-economische sfeer bekleed.
Zijn bezoek aan Nederland had tot doel: beëdiging, en „een oriënterende
gedachtenwisseling met de regeringsautoriteiten".
Groot verlof
Steun
Gebondenheid
De opruiming begint
f donderdag 16 juli 70
Reiskosten voor 2
personen binnen
Nederland worden
bij aankoop vergoed.
Schriftelijke garantie
het juiste adres
MULT1-B0NT X
X uitsluitend t
Amsterdam - Keizersgracht 510 -Telefoon 62693
Geopend: maandag t/m zaterdag 9-18 uur.
DEN HAAG Prins Bernhard
heeft zich bereid verklaard als be
schermheer op te treden van het
„Comité 15 augustus 1970", dat zich
ten doel heeft gesteld de organisatie
van de op 15 augustus te houden her
denking in het Haagse Congresge
bouw van de capitulatie van Japan.
Deze capitulatie was het einde van de
Pacific-oorlog en het einde van de
tweede wereldoorlog. Door de loop
der gebeurtenissen in Indonesië heeft
zich daar nimmer de mogelijkheid
voorgedaan voor een massale herden
king van de gevallenen tijdens de
strijd met Japan en de slachtoffers
van de bijna 3y jaar durende Japanse
bezetting.
Waardig herdenken
ItATIf VAN JAPAN
Ir. Vrijburg: „Wij willen, los van ras,
geloof, politieke overtuiging of nationali
teit, op waardige wijze allen herdenken
die tijdens de Pacific-oorlóg hun leven
verloren in de strijd, de door de Japan
ners geëxecuteerde leden van vemielings-
ploegen, de vele duizenden in krijgsge
vangenschap gestorvenen, de geëxecu
teerde verzetsstrijders, de duizenden om
gekomen mannen, vrouwen en kinderen
in interneringskampen en de velen bui
ten de kampen die aan kampbewoners
hulp verleenden en na ontdekking be
zweken onder de folteringen van de
Japanners.
In Nederland zelf, maar ook in veel
Europese landen en van ver overzee is
gereageerd op de oproep van het comité,
dat al bijna 7000 aanmeldingen van
reünisten heeft binnengekregen en aan
'iften en inschrijfgelden ruim 80 millb.
Dankbaar is het comité voor steun en
hulp van particulieren, bedrijfsleven, de
overheid en de gemeente Den Haag. Ir.
Vrijburg: „Ontroerende brieven hebben
wij ontvangen van mensen die zelf niet
kunnen komen, maar wel geld stuurden."
Op erevelden in Indonesië zullen 14 augustus kransen worden gelegd.
De nog altjjd wereldvermaarde Pasar Baroe (nieuwe markt) te Djakarta: het Haagse Statenkwartier komt van 15 tot en
met 19 augustus in het teken te staan van deze drukke winkelstraat in de Indonesische hoofdstad.
Op vrijdag 14 augustus, de dag vooraf
gaande aan de herdenking, zullen kran
sen worden gelegd op erevelden in Indo
nesië en in het Pacific-gebied, op de
burger-begraafplaats Tanah Abang in
I Djakarta, het Indonesische ereveld Kali
Bata, op erevelden in Nederland, bij mo
numenten van verzetsstrijders en andere
bijzondere monumenten. Ook worden
kransen neergelaten in de Noordzee
en in de Javazee. Het centrale comité
verzoekt de burgerij die dag de vlag half-
stok te hangen.
Na de officiële herdenking op zaterdag
I 15 augustus van 12.15 tot 14.15 uur zal
het Congresgebouw, dat inclusief de on
dergrondse parkeergarage en het par
keerterrein is afgehuurd, het domein zijn
van de vele duizenden reünisten met
zang, film, dans en muziek. Onder meer
wordt die dag medewerking verleend
door de koninklijke militaire kapel.
Men zal die dag ook nog eens graag
I genoegen nemen met een „Nasi Rames
Tante Truus", dat op het menu prijkt.
De 69-jarige tante Truus en haar echt
genoot Paatje van der Capallen (87) zijn
al weken, met vele helpende handen, druk
bezig met voorbereidingen voor de nasi
rames voor zo'n kleine 10 000 reünisten.
Tante Truus en Paatje zijn een begrip
geworden op Java, vooral in Bandoeng,
waar zij tijdens de bezetting begonnen
met gratis maaltijden te verstrekken aan
de Romusha's, de Indonesische jongens,
die voor de Japanners op de eilanden in
dwangarbeiderskampen moesten werken.
Van die tijd stamt het sinds jaren in
Nederland ingeburgerde nasi rames: Het
bordje rijst, voedzame groenten, wat
vlees, wat sambal. „Eigenlijk is het nasi
remus", zegt Tante Truus, „verkruimelde
rijstmaaltijd". Tijdens de bezetting zorg
de Tante Truus ook dat er eten en soms
broodnodige medicijnen in vrouwenkam
pen terecht kwamen in de strenge ge
vangenis Soeka Miskin even buiten Ban
doeng. Hoe, dat wist niemand. „Gevaar
lijk werk van die vrouw", zegt Paatje
sinds 1935 gepensioneerd als directeur
gemeentewerken van Blitar. „Niet mee
bemoeien zegt Tante Truus".
Na de capitulatie van Japan ging Tante
Truus door met haar gaarkeuken in Ban
doeng: 10.000 porties per dag voor de wer
kers en werksters van instellingen. Eerst
nog gratis, later voor een gulden per
„ompreng" (bordje). Voor haar menslie
vendheid werd Tante Truus na de oorlog
dan ook geridderd. Terug in Nederland
introduceerde zij eerst in Haarlem, later
in' enkele restaurants in Den Haag nasi
rames: Hun eigen restaurant verwierf
grote faam. Sinds enkele jaren hebben zij
echter in Den Haag een winkel voor
kant-en-klare-maa'tijden.
Het Haagse Statenkwartier komt van
zaterdag 15 tot donderdag 20 augustus
in het teken te staan van de nog altijd
wereldvermaarde Pasar Baroe van Bata-
'via-Djakarta. Met een Balinese poort en
nagebootste geveltjes van Chinese en In
donesische toko's. Met verkopers van
saté, soto en eslilin fijs op een stokje).
Warongs en toko's zullen open zijn en in
restaurants kan een „splitje" (borrel)
worden besteld.
Comité-voorzitter ir. Vrijburg: „De her
denking op 15 augustus is het hoogte
punt. Daarnaast hebben we getracht voor
de reünisten iets weer te geven van de
sfeer waarin zij vroeger vele jaren heb
ben geleefd en gewerkt. Het weerzien
zal voor velen, na soms jaren, toch al
een belevenis zijn. Misschien voor het
laatst. Daarom organiseren wij het een
maal, voor de eerste en laatste maal.
Want over nog eens 25 jaar zullen er
niet zo veel van ons meer zijn voor een
herdenking."
Tot slot: het adres van het „Comité
15 augustus 1970" is* Vivienstraat 68.
Den Haag.
ADVERTENTIE
Wat dringt zich hierbij in het bijzonder naar voren? „Eén van de urgente vraag
stukken is het gebrek aan onderwijzers in de Antillen. Bij mijn aankomst op Schiphol
heb ik daar al de aandacht op gevestigd. Ik heb een beroep gedaan op de pers mee
te werken aan een zodanige berichtgeving over de Antillen, dat de uitwerking positief
is. Wij zijn een klein gebied In ontwikkeling met veel moeilijkheden van complexe
aard. Grondslag voor verbetering is ook beter onderwijs. Het tekort op Curacao be
draagt ruim 100, op Aruba vijftig man".
Op de Antillen verluidt, dat een Vara-
tv-uitzending, een jaar na de gerucht
makende 30ste mei 1969, vele gegadig
den heeft afgeschrikt. Een aantal van
80 wordt genoemd.
„Ik wil niet verder gaan dan alleen
constateren dat volgens Antilliaanse on
derwijskringen, met name op Curacao,
een aantal gegadigden in Nederland zich
naar aanleiding van die tv-uitzending
heeft teruggetrokken. Ik weet, dat er
hier veel actie is gevoerd onder onder
wijzers, er zijn mensen uit de Antillen
overgekomen om met de kandidaten te
spreken. Die campagne leek wel succes
te hebben. Daar was men erg blij mee,
omdat men bij het Antilliaans onderwijs
met de handen in het haar zit. Ik hoop,
dat de gegadigden alsnog de stap zullen
zetten om een bijdrage te leveren, voor
al in het belang van het kind."
Drs. Leito zegt dat het grote werkloos
heidsprobleem vooral van ongeschool
den, ook gevolg is van onvoldoende
(technisch) onderwijs. „Je kunt wel stre
ven naar nieuwe industrieën, maar dan
moet je toch werkkrachten kunnen aan
bieden."
Het heet dat de opheffing van de groot
verlofregeling (eens in de zes jaar een
halfjaar Europees verlof) oorzaak is van
het grote verloop onder Nederlandse on
derwijskrachten.
„Ik geloof van niet. Vroeger, toen men
sen voor 15, 20 jaar uitkwamen, speelde
die regeling erg mee. Nu komen zij voor
een jaar of drie, ze komen niet eens aan
groot verlof toe. Nu krijgen zij ieder jaar
in de Antillen een extra bedrag aan
vakantiegeld".
Drs. Leito zegt, dat de grootverlofre
geling op sociale en morele gronden is
opgeheven. „In het onderwijs worden
steeds meer Antillianen opgenomen, zij
zagen hoe een deel van de mensen gra
tis naar Nederland mag en zij zelf kre
gen niets. De onderwijskrachten hebben
nu eenmaal dezelfde rechten. De gega
digden, die nu naar de Antillen zouden
gaan, hadden trouwens die regeling aan
vaard. Ook huisvestingsmoeilijkheden kun
nen het niet geweest zijn. Daarvoor was
wel een oplossing te vinden."
Zult u bepaalde financieel-economische
wensen kenbaar maken?
Drs. Leito: „Daarmee kan ik niet naar
buiten treden, u begrijptIk heb wel
bepaalde ideeën, maar dat moet ik eerst
thuis met de ministers bespreken. Wat
minister Nita voor zijn onverwachte dood
hier kortgeleden aan financiële steun
heeft gevraagd, weet ik niet. Ik heb hem
niet meer kunnen spreken.
En het statuut?
„Dat komt zeker ter sprake tijdens
onze oriënterende besprekingen". Onge
vraagd treedt hij in een nadere precise'
ring: „Als er sprake is van „onafhanke'
lijkheid" zie ik dat dat in de huidige we
reld voor geen enkel land meer in absolU'
te zin bestaat. Je kunt onafhankelijkheid
niet anders zien dan de grootst mogelij
ke vrijheid die voor een land in gebon
denheid is te bereiken. De economie, de I
bevolking, de ligging, de mankracht, het
industrieel potentieel het zijn alle din
gen die de mate van vrijheid bepalen. Ik I
kan me alleen maar afvragen: welke vrij
heid zou ik kunnen bereiken gezien de
eigen situatie, welke gebondenheid zou ik
moeten accepteren?"
Gebondenheid maar waaraan?
Als gouverneur kan ik in dit stadium
niets anders zeggen dan: wat is in net be
lang van de bevolking? Dat is de kwestie.
En niet een modieus mee willen doen aan I
de kant van de Antillen en evenmin de be
vreesdheid aan Nederlandse kant het
predikaat „koloniaal" opgedrukt te krij-
gen. Ook 'zal Nederland niet gedreven mo-
gen worden door de vrees voor de verant
woordelijkheid, die groter is naargelang
een land sterker en rijker is".
Uw zienswijze op het gouverneur
schap?
„Ik wil alles doen wat i n mijn vermo-
gen ligt in de gedachtengang, die ik daar
net ontwikkeld heb. Ik streef de grootst I
mogelijke vrijheid in handelen voor de
Antillen na, maar met die vorm van ge
bondenheid die voor de bevolking het
grootste welzijn waarborgt. En binnen
dit grote kader moet alles gedaan wor
den om eensgezindheid te scheppen tus
sen alle groeperingen van de burgerij.
Alleen dan kunnen de Antillen groot wor
den".
Betekent groei naar eensgezindheid I
ook een groei naar een eigen Antilliaanse
identiteit?
„Identiteit. Die krijg je niet alleen met
praten, maar door werkzaamheid. Na
tuurlijk moet je je daarop bezinnen, I
maar woorden zijn niet voldoende, al wer- J
kende moet dat vorm krijgen.
Vaak wordt in dit verband een veel be
langrijker positie voor de landstaal, het
Papiamento bepleit.
„Zeker, die taal moet gestimuleerd
worden, maar niet met de bedoeling om
je af te sluiten van de buitenwereld. Die I
taal is bijvoorbeeld wenselijk in de eerste
twee klassen, om voor de kinderen het
contact met een verder verwijderde we
reld te vergemakkelijken. Ik wil mjj I
daarbij neerleggen. Maar als het gebruik
van het papiaments zou betekenen, dat het
de plaats inneemt van andere talen en
dat die daardoor in het gedrang komen
Nederlands of Spaans of Engels
dan wordt het contact met de buitenwe
reld bemoeilijkt en zou het een achteruit
gang betekenen. Ik ben tegen een Antil
liaanse papiamento-muur, die het kind
zou isoleren".
Let op
nr.
Het embleem van het „Comité
15 augustus 1970" is geïnspireerd op
het embleem van de militaire lucht
vaart in het voormalige Nederlands
Oost-Indië: een oranje driehoek met
zwarte rand.
Het „Comité 15 augustus 1970", onder
voorzitterschap van ir. G S. Vrijbrug,
meende daarom, dat er zeker re
den was om nu op 15 augustus de 25ste
verjaardag van de capitulatie van Japan
in het bijzonder en officieel te herdenken.
Vandaar dat ir. Vrijburg het bescherm
heerschap van prins Bernhard het mooi
ste nieuws noemde dat hij kon geven.
Bovendien heeft minister-president De
Jong schriftelijk laten weten dat een ver
tegenwoordiger aanwezig zal zijn tijdens
de massale herdenkingsbijeenkomst op
het grote parkeerterrein voor het con
gresgebouw, die zal worden geleid door
prof. Brugmans en dominee Van Duinen.
„De herdenking krijgt daarmee een na
tionaal cachet".
