vierentwintig uur
zon per etmaal...
Kustlijn van
en ruimtezoekers
10.000 km. dorado voor rust-
HEUGELIJK NIEUWS VOOR DE PDEPJES,
DE ROTMENSEN EN DE NAAKTGEBORENS
Reeds na een halfjaar een
nieuwe „nette" familienaam
Naamsverandering
nu gratis beneden
de welvaartsgrens
1
VRIJDAG 17 JULI 1970
15
Park vol beelden
Fjordenparadijs
Vrij prijzig
Middernachtszon
t.
J
Bergen, schilderachtige haven
stad. Links: Lap met rendier in
de middernachtzon aan de
Noordkaap.
(Van onze correspondent in Oslo)
NOORWEGEN is niet alleen het land
waar Bols, Verkerk en consorten regel
matig schaatstriomfen vergaren tegen de
Scandinavische concurrentie. Op de tele
visie, en zelfs vanuit het Bisletstadion, ziet
u bijvoorbeeld niets van de ruim tien
duizend kilometers lange kustlijn: een
bedevaartsoord voor zwemmers, zeilers,
waterskiërs, wandelaars, natuurliefhebbers
en sportvissers. Noorwegen is vooral een
land met veel ruimte, ideaal voor iedereen
die aan een Scheveningen-syndroom of
een Zandvoort-claustrofobie lijdt. De be
volking bestaat uit helemaal 3.835.486
vriendelijke Noren, waarvan het merendeel
in het zuiden des lands woont. De schilder
achtig geklede Lappen en de laatste wal
visvaarders in Bergen genieten 's zomers
van de onvergetelijke middernachtzon.
Daarvoor hebben ze dan tien maanden per
jaar geen enkel soort zon, maar dat schijnt
er tegenop te wegen.
STEL DAT U er alsnog in slaagt,
een plaatsje te reserveren op een van
de schepen die Nederland met Noor
wegen verbinden (Fred Olsen Line
of de Jahre-lijn), iets wat wel tijdig
moet gebeuren, dan hebt u een aparte
vakantie voor de boeg, letterlijk en
figuurlijk. Waaraan kan worden toe
gevoegd dat men daarna óf dikwijls,
of nooit meer terug komt. Maar de
toeristencijfers stijgen, wat het beste
bewijs vormt voor de aantrekkelijk
heid van het land. Dit jaar verwacht
Noorwegen ongeveer honderdduizend
Nederlanders.
BEPERKEN WE ons voorlopig tot
Oslo en het Zuidnoorse kustgebied.
Via Denemarken (Kopenhagen) komt
u gemakkelijk door Zuid-Zweden
(Halsingör-Halsingborg, per veer
boot, 10 minuten). Naar Oslo, waar u
alsnog kunt overwegen of de Noord
kaap niet een waardige vakantie-be
kroning is voor een jaar hard werken.
Van Amsterdam naar Oslo via Bre
men, Hamburg, Flensburg en Frede-
rikshavn is een afstand van 985 km.:
anderhalve dag rijden dus. Bergen,
via dezelfde route, vergt 1515 km. op
merkzaamheid van de chauffeur,
maar biedt dan ook al de midder
nachtzon die onvergetelijke herinne
ringen op het netvlies van de bezoe
ker etst.
Uitgezonderd de Oslo-publiciteit,
ontstaan uit de „Sköyter" (schaats
wedstrijden) in het Bislet stadion, is
Noorwegen in de zomer van 1968 in
het wereldnieuws geweest door een
van de meest besproken huwelijken
op koninklijk niveau in Scandinavië.
Kroonprins Harald huwde de koop
mansdochter Sonja Haraldsen, en geen
Noor die daar een mésalliance in zag.
Een kijkje nemen bij kasteel Skau-
gum, waar het jonge paar woont, of
bij het koninklijke paleis, is altijd de
moeite wel waard.
MAAR ÉÉN bezienswaardigheid
heeft Oslo, die volkomen uniek is in
Scandinavië. Dat is het Viggeland-
park, genoemd naar de bekende Noor
se beeldhouwer Gustav Viggeland
(1869-1943). Hij werd geboren in Man
dal, vlak bij kaap Lindesnes. de
meest zuidelijke punt van het 1 and.
Als tijdgenoot van een veel vermaar-
der Noorse kunstenaar, Edvard Munch,
genoot hij niet zoveel bekendheid bui
ten Scandinavië. Hij werkte na bij
Auguste Rodin in Parijs in de leer te
zijn geweest alleen nog maar in
Oslo, waar hij in het Frognerpark
(nu Viggelandpark) zijn omstreden
levenswerk schiep. Honderden beel
den en reliëfs zijn samengebracht in
het grote park, een monumentaal
schouwspel van realistische kunst.
Zijn oeuvre verzinnebeeldt de levens
cyclus, van bevruchting tot dood. en
de beelden staan op terrassen en fon
teinen.
Op een eilandje in de Oslofjord ligt
nog een kunstcentrum dat een uit
stapje waard is: het Sönja Heme-mu-
seum, dat tevens dient als toevluchts
oord voor kunstenaars die er werk
ruimte ter beschikking gesteld krij
gen.
NATUURLIJK biedt de Noorse
hoofdstad veel meer dan deze cultuur
monumenten. De fjordenliefhebber
kan al een begin maken met een klei
ne rondvaart in de Oslofjord. De bo
ten die van de kade voor het stadhuis
vertrekken bieden verschillende mo
gelijkheden. De vissers nemen af en
toe tegen geringe vergoeding toeris
ten mee. en andi\rs zijn er altiid nog
de gewone rondvaartboten en een
vleugelboot, een zgn. hydrofoil. De
boten voeren u niet alleen langs het
wrak van het Duits oorlogsschip Blü-
cher, dat met zijn lekkende olietanks
nog slechts de stranden bevuilt. Daar
bij wordt u dan duidelijk dat de Oslo-
fjord als zwembad even ongeschikt is
als de „verontreinigde" Rijn bij ons.
„Te dik om in te zwemmen", klaagt
men in Oslo, „maar nog te dun om te
ploegen". Maar 15 minuten buiten
Oslo ligt de hele zuidkust voor u open:
iedereen zijn eigen fjord. En als er
meer dan twee mensen zijn, hoort
men de Noren mompelen dat het weer
zo druk is vandaag! Natuurlijk wordt
het met het toenemende toeris
me elk jaar wel moeilijker om zo'n
oase van rust, zee en zon te vinden.
Maar de Noorse VVV verzekert dat
er voor de 100.000 Nederlanders, die
men dit seizoen verwacht, nog ruim
plaats over is. Zandstranden zijn ove
rigens schaars in dit magnifieke sche
ren- en fjordengebied.
DE NOORSE ambassade in Den
Haag (Lange Voorhout, tel. 180166)
of de op Scandinavië gespecialiseer
de reisbureaus beschikken over kilo's
bewijsmateriaal om aan te tonen dat
Noorwegen echt zo mooi is als menig
een reeds denkt. Een gebied dat in de
kleurrijke folders omschreven wordt
als Costa del Sol Norvega vindt men
in de buurt yan de kleine pittoreske
havenstadjes Fevik en Arendal. En
kele honderden Nederlandse vakantie
gangers zijn hier jaarlijks te gast. Er
moet natuurlijk wel op worden gewe
zen dat het verblijf in een hotel, ze
ker voor een gezin, een vrij kostbare
aangelegenheid kan worden. Met het
samenstellen van de vakantiekas moet
er dan ook rekening mee worden ge
houden dat de hotelprijzen iets hoger
liggen dan in Nederland. Natuurlijk
kan men op campings en in jeugd
herbergen terecht, die veel schappe-
lijker tarieven berekenen. Een ander
alternatief, waarbij de reisbureaus in
Nederland graag helpen, is het reserve
ren van een zomerhuisje. U krijgt ^en
blokhut (stuga) ter beschikking in
de rimboe of in groepsverband en
verder bent u op uzelf aangewezen.
DE HOGE drankprijzen zijn een
gevolg van Noorwegens feodale drank-
politiek, en in geen land wordt er dan
ook zoveel eigen gestookt benevelend
vocht geconsumeerd als hier. Dat de
hoge rekeningen een welwillende po
ging van de kasteleins zijn om de con
sument te ontnuchteren, wordt sterk
ontkend. Vakantiegangers doen er
dan ook goed aan het toegestane
kwantum drank en sigaretten op de
boot of bij uw vertrek van Schiphol
belastingvrij te kopen. Zorgt men
zelf voor zijn maaltijden en koopt men
de levensmiddelen in zelfbedienings
zaken, dan is er eveneens geen reden
tot klagen.
Wil men zich te buiten gaan aan
een echt Noorse maaltijd, dan is in Os
lo het restaurant „Drie Koks, Wijn
en Voedselhuis" aan te bevelen. Eige
naar is de bekende gourmet Hroar
Dege, tot voor kort directeur van het
Noorse Voedselcentrum. Alleen het
menu a] is een studie waard, en de
berebiefstuk of de rendierragoüt be
taalt u naar gewicht.
Twee andere populaire restaurants
in Oslo zijn „La P'tite Cuisine" en
„Bagatelle". Specifiek Noors is een
maaltijd, bestaande uit gelijke delen
aquavit (brandewijn) en „smörre-
brod", sandwiches met een toren van
beleg. Met melk of bier smaken die
versierde sandwiches overigens even
goed.
AAN TE BEVELEN in Zuid-Noor-
wegen is een bezoek aan het Tele-
mark- en Setesdalgebied: werkelijk
ongeschonden natuur, met machtige,
grillige rotsformaties. Natuurlijk lig
gen er hotels en campings in de buurt
die het verblijf in dit dalgebied (dat
pas kort geleden uit zijn isolement
werd verlost), veraangenamen. Jet
Arendal als uitgangspunt voor tocht
jes in Telemarken woont u in een leuk
havenstadje, zij het met beperkte uit
gaansmogelijkheden. Maar om dit te
compenseren vindt men vlakbij het
plaatsje Grimstad waar Ibsens nala
tenschap bewonderd kan worden. Nor-
hölmen, woonplaats van de in 1952
overleden schrijver Knut Hamsun,
ligt ook vlakbij.
DE MIDDERNACHTZON is wel
iswaar in Zuid-Noorwegen merkbaar,
maar de echte liefhebber van dit na
tuurverschijnsel zal er toch verder
voor naar het hoge noorden moeten.
Het mooiste is dit fenomeen aan
de Noordkaap tussen 15 mei en eind
juli. Rendierhuiden en geweien zijn
geliefde souvenirs die tevens erg goed
koop zijn. De middernacntzon schijnt
helemaal voor niets, al moet men wel
even wennen aan die 24 uur daglicht
per-etmaal. Vooral bij jonge kinde
ren kan deze verstoring van het dag-
nacht-ritme wel eens tot slapeloze
„nachten", en dus tot oververmoeid
heid leiden.
Een geldig paspoort is nodig voor
buitenlandse bezoekers. Wie per auto
reist zorge voor een geldig Hjbewijs
en een WA-kaart die geldig is voor
alle vier de Scandinavische landen.
(Van een onzer verslaggevers)
Het ministerie van Justitie heeft de af
gelopen jaren flink geschrapt in de was
lijst van „ongewenste familienamen"
Honderden verzotken om naamsverande
ring werden ingewilligd omdat daarvoor
gegronde redenen waren. Vroeger ging
men kennelijk niet gebukt onder een
naam die de lachlust opwekt of verwar
ring sticht (Poepjes, Kattestaart, Bloots
hoofd, Konijn, Vrek, Rotmensen). Nu wil
men er tegen betaling van vijfhonderd
gulden (beneden de weistandsgrens gra
tis) graag van af.
HET RISICO van een familie
breuk neemt men vaak op de koop
toe. Gebleken is dat de dragers
van namen als Jansen, De Vries,
Smit en De Wit niet zoveel pijn
aan hun naam hebben als het mi
nisterie veronderstelde toen dit in
1966 via nieuwe richtlijnen het
brengen van meer variatie wilde
aanmoedigen in dergelijke veel
voorkomende familienamen. Slechts
een klein aantal mensen maakte
van deze nieuwe gelegenheid ee-
bruik.
IEMAND die altijd en overal het
mikpunt van spot was, is de heer
Lykele Palmbergen in Assen. Zes
jaar geleden heette hij nog Lykele
Poepjes. Dankzij zijn initiatief dra
gen zijn vader en broer nu ook de
naam Palmbergen. De gloednieu
we, zelf verzonnen naam staat ech
ter een aantal andere familieleden
niet aan. De heer Palmbergen on
dervindt dat vaak genoeg, maar
hij praat er liever niet over. Hij
is blij dat zijn vrouw Trijntje Bekke-
ma en hun drie zoontjes gespaard
zullen blijven voor vervelende si
tuaties die hij als kind en later als
vertegenwoordiger van een schoen
fabriek heeft meegemaakt.
„TOEN IK in Friesland woonde
waren wij een familie van aanzien,
ook al omdat mijn grootvader, Ly
kele Poepjes, een beroemd schaat
senrijder was. Als hij een wedstrijd
reed schreeuwden zijn supporters
Hup Po-èp-jes! Er waren toen dus
ook al mensen die onze naam niet
goed durfden uit te spreken.
Ik ging als jongen naar een kost
school en daar kreeg ik de eerste
dreun op m'n kop. Ik had al vlug
door dat je buiten je eigen woon
oord vaak voor schut wordt gezet
met zo'n naam als de mijne. Er
waren altijd mensen die zich daar
rot om lachen moesten. Dat was
om door de grond te zakken. Daar
na in militaire dienst. Onmiddel
lijk was ik daar de populaire ion
gen, alleen vanwege m'n naam.
Poepjes was overal bij, had alles
gedaan en met hem kon je lachen
Ik heb al eens in de bak gezeten
voor iets waar ik part noch deel
aan had. In een tijdschrift las ik
over onderduikers die hun naam
lieten veranderen. Ik dacht, ver-
rek, dat kan ik dus ook. Maar ik
was een wispelturige jongen, wist
niet wat ik wilde. Op de bonnefooi
ging ik naar Den Haag, waar ik
als clown deel uitmaakte van een
variété-gezelschap. Ik noemde me
zelf Kruimeltje omdat ik zo'n lang
end ben. Dat was in 1960. Clown
spelen begon me al gauw te ver
velen en ik rolde het zakenleven
in. Als ik de naam Poepjes had
behouden, zou dat zeker een be
lemmering zijn geweest voor m'n
carrière."
WWWWWWWVWWWWMWWVWWMWWWWWWWWWW
IftW/WWWWWWWWWWWWWWWWMWWWWWWWW
„IK STOND dus op het punt om
een nieuwe familienaam te cre-
eren. Ik speelde al een tijd met de
naam Palmbergen. Ik gebruikte
ook vaak de naam Dijkstra, zo
heet mijn moeder van haar meis
jesnaam. Ik had lang genoeg met
een rotnaam gelopen en wilde ein
delijk een mooie naam hebben, een
die niemand anders had. Omdat ik
zo met namen goochelde zat ik nog
al eens in de rats. In het kosthuis
waar ik was kwamen brieven voor
Poepjes, telefoontjes voor Palm
bergen en mensen aan de deur
voor Dijkstra. Mijn kostbaas wilde
de politie op m'n dak sturen; hij
dacht dat ik ergens uitgebroken
was. Ik heb hem alles verteld, van
Poepjes tot en met Palmbergen."
Eindelijk was het zover, ik mocht
me officieel Palmbergen noemen.
Met de nieuwe naam stapte ik
naar een nieuwe klant. Ik zei m'n
naam en daar zegt die vent: dito.
Palmbergen was voor mij plotse
ling niet nieuw meer, ik kon me
wel voor m'n kop slaan. Maar la
ter hoorde ik dat die man Dito
heette."
DE NAAM Poepjes dateert van
driehonderd jaar geleden. „Hij
heeft niets te maken met uitwerk
selen. Zigeuners en oogsthelpers
die vanuit Duitsland naar hier trok
ken brachten de naam „pupen"
mee, een scheldnaam voor room
sen. („Fijndoekspoepen": Friese
bijnaam voor Duitse r.-k. gastar
beiders in de vorige eeuw red.).
Zij gingen als dagloners werken op
de boerderijen in Zuidoost-Fries
land en bouwden een bestaan op
als hereboeren. Van Pupen maakte
men Poepjes en iedereen had er
vrede mee. Er zijn nog meer Poep
jes die hun naam hebben veran
derd, in Palmen en Portema".
Lykele Palmbergen, die zelf in
dertijd twee gulden vijftig betaal
de voor zijn naamsverandering,
vindt het belachelijk dat die proce
dure zo duur is. „Onredelijk gedoe,
je wordt immers met die naam
geboren? Alsof het niet erg genoeg
is, dat het bloed onder je nagels
vandaan wordt gehaald en dat om
een naam".
GENOEG over Poepjes, vindt
Palmbergen. Maar voor we ver
trekken wil hij nog iets „organise
ren". Hij haalt zijn vader erbij, die
zich even later voorstelt. „Aange
naam", en dan volgt een langge
rekt „Poepjes". Hij__ lacht. Lykele
Palmbergen: „Pa, één ding, wat
ging er in jou om toen je plotseling
meneer Palmbergen was?" Vader
Palmbergen aarzelt even. „Ik vind
het beter zo, zeker. Maar vroeger
kon het me niet schelen. Je woonde
op een dorp en je wist niet dat je
een rare naam had. Als ze me nu
nog Poepjes noemen reageer ik
niet eens meer!"
DE OPLUCHTING die de fami
lie Poepjes heeft ondervonden na
dat hun nieuwe naam een feit vas
geworden, staan de heer Jan Rot
mensen in Hardenberg, zijn vrouw
Geertje Fidder en hun twee kinde
ren nog te wachten als zij over en
kele maanden Rohmensen zullen
heten. Voorlopig zitten zij nog in
de ambtelijke molen; ,een lijdens
weg", zegt de heer Rotmensen, ter
wijl hij een stapel papieren door
neemt.
Het gezin Rotmensen in Harden
berg verbeidt met moeite het
moment dat het gehate naam
bordje van de deur verdwijnen
kan.
„DE NAAM Rotmensen heeft
voor ons een nare klank. Als kind
werd ik ermee geplaagd. Op m'n
werk en door de telefoon moet ik
twee keer mijn naam noemen. De
mensen denken dat ze me niet
goed verstaan hebben. Dat wil ik
mijn kinderen besparen. Ik maak
dagelijks de opmerking: Ja, het is
een bijzondere naam. Je gaat je
zelf verontschuldigen en je merkt
dat de andere partij schuchter is.
Als je je voorstelt glimlacht men
wel eens, wat men fatsoenshalve
dan weer probeert te onderdruk
ken. Daar wil ik van af. Ik wil
straks geen enkel stuk meer hebben
waar de naam Rotmensen nog op
staat. Ik heb familie in een doip,
maar die zitten er niet mee. Als je
voor je werk veel met mensen om
gaat ligt dat wel even anders". De
heer Rotmensen is hoofd van een
bouwkundige afdeling bij een fa
briek.
OMDAT DE familie Rotmensen
toch nog iets wilde behouden van
de oorspronkelijke naam lieten zij
maar één letter veranderen. Dat is
het eenvoudigste en bovendien
heeft de naam dan ook geen bete
kenis meer. Mijn broer heet al
Rohmensen. Een achterneef voel
de meer voor Rootmensen. Ik weet
niets over de geschiedenis van on
ze naam. Wel heb ik gehoord dat
hij van Duitse origine is. Rotmen
sen komt het meeste voor in Zuid-
oost-Dremte. Vroeger vonden ze
die naam ook al niet zo prettig.
Soms lieten ze stiekem het woordje
Rot weg. Mijn opa werd Geert
Mensen genoemd. En op mijn rap
port stond vaak genoeg Jan Men
sen zonder dat ik daarom gevraagd
had. Pas in de oorlog kwam de
volledige naam weer aan het Licht
omdat je je toen moest legitime
ren. De enige leuke herinnering aan
mijn naam heb ik overgehouden
uit diensttijd. Vaste prik op de ap-
pèllijst was elke dag: Rietstapcl.
Rotmensen, Suiker en Tabak"
'uuuiqnjuin. l l'ij mnnr ~n~n
f
J
