Nixon over bacteriologische wapens:
„V.S. MOETEN PROTOCOL
VAN GENEVE TEKENEN"
Gezonken vrachtschip met
zenuwgas is onvindbaar
Pools vliegtuig
gekaapt
Studenten in Zuid
„Nieuwe tijger kooien"
Hevige gevechten
in Cambodja
Demonstratie in San Francisco
Dick Verkijk door Tsjechische
autoriteiten uit land gezet
Tsjechen herdenken „dag der schande"
bont- VO
collectie V1
dick bartels
NA ACHTERVOLGING EN VIER
DAGEN ARREST IN PRAAG
Bloedmonster van
besmettelijke
leverziekte
weggegooid
DONDERDAG 20 AUGUSTUS 1970
Vijf inzittenden vragen
politiek asiel
Verbranden
Doodkisten
Materiaal behouden
Tsjechische lezing
Zoutpakhuis
(Van onze redactie buitenland)
PRAAG In de Tsjechoslowaakse hoofdstad Praag is het tot dusver
rustig. Dat was vorig jaar anders omstreeks de 21ste augustus, toen er
demonstraties werden gehouden in verband met de herdenking van de
inval van troepen uit de Warschau-Pactlanden. Er zijn vorig jaar op de
„dag der schande" mensen om het leven gekomen. Nu lijkt het er wel
op of de Tsjechen zich hebben neergelegd bij de gang van zaken, ook al
worden de hervormers van twee jaar geleden thans door de „Rude
Pravo", het blad van de communistische partij, ondermijners van de
staat genoemd.
Slachtbank
Tanks
wagenweg
Virus in Franse rivier
WASHINGTON (Reuter) President Nixon heeft er gisteren hij de
Amerikaanse Senaat op aangedrongen het uit 1925 daterende Geneefse
protocol te ratificeren. In dat verdrag wordt het gebruik van gas en bac
teriologische wapens voor oorlogsdoeleinden verboden. Nixon maakt een
uitzondering voor traangas en ontbladeringsmiddelen. Volgens de president
hebben de Verenigde Staten, hoewel zij het stuk tot dusver nog niet hebben
geratificeerd, de beginselen en de doelstellingen ervan altijd in acht ge
nomen.
liet protocol, dat tot dusver door 85
landen is ondertekend, verbiedt het als
eerste gebruiken van chemische of biolo
gische wapens in geval van oorlog.
In een brief van minister Rogers, die de
verklaring van Nixon begeleidt, stelt de
regering voor dat ratificatie onderwor
pen is aan de voorwaarde dat het proto
col geen bindende kracht meer zal heb
ben zodra vijandelijke staten chemische
of biologische wapens in een oorlog zou
den gaan toepassen.
De kwestie of het protocol ook het ge
bruik van traangas en ontbladeringsmid
delen verbiedt, heeft de ondertekening
door de Verenigde Staten tot dusver tegen
gehouden. De Amerikanen hebben her
haaldelijk gebruik gemaakt van „anti-
oproergassen" zoals traangas, alsmede van
ontbladeringsmiddelen o.a. in Vietnam,
en het Amerikaanse ministerie van
ROENNE (Reuter). Een jonge Pool
heeft gisteren een Pools passagiersvlieg
tuig met negentien passagiers gedwon
gen te landen op het Deense eiland Born-
holm.
Het vliegtuig was onderweg van Dan
zig naar Warschau toen de jongen met
een handgranaat de piloot naar Dene
marken dwong te vliegen. Met hem zijn
vier andere inzittenden, onder wie een
vrouw, naar Denemarken gevlucht. Drie
kwartier na de landing steeg het vlieg
tuig weer op om naar Polen terug te
vliegen. De vijf Polen hebben politiek
asiel gevraagd.
Defensie verzet zich ertegen deze midde
len op te geven.
Overbodig geworden Amerikaans ze
nuwgas zal voortaan worden verbrand en
niet meer in zee worden gegooid. Dit
heeft het Amerikaanse ministerie van De
fensie gisteren bekendgemaakt.
Volgens het Pentagon zal de wapenop
slagplaats in de Rocky Mountains, bij
Denver, de taak van het vernietigen van
het op Okinawa (Japan) en in verschei
dene delen van de Verenigde Staten op
geslagen oorlogsgas krijgen.
De gas bevattende wapens zullen eerst
onschadelijk worden gemaakt en dan on
der zorgvuldig toezicht worden verbrand.
Bij het arsenaal in de Rocky Mountains
zullen voor dit doel twee fabrieken wor
den gebouwd, waarvan de eerste in de
tweede helft van dit jaar in bedrijf komt.
Daar zullen dan 3.408 tanks worden ver
nietigd, die elk een ton mosterdgas be
vatten.
De andere fabriek zal in het voorjaar
beginnen met de vernietiging van 21.107
houders, die elk 76 kleine met zenuwgas
gevulde bommen bevatten.
De bekendmaking van hel Amerikaanse
ministerie van Defensie volgt op een golf
van protest uit de gehele wereld naar
aanleiding van het tot zinken brengen
van een met in blokken beton verpakt
zenuwgas geladen Liberty-schip in de At
lantische Oceaan.
Gisteren bevestigde een woordvoerder
van de Amerikaanse marine eerdere be
richten dat men na het tot zinken bren
gen van het schip niet met zekerheid weet
of de blokken beton, die ontsnapping van
het zenuwgas moeten voorkomen .onbe
schadigd op de bodem van de Atlantische
Oceaan zijn aangeland. Al enkele minu
ten nadat het schip onder de zeespiegel
was verdwenen, raakte het uit het „ge
zichtsveld" van de elektronische appara-
ten van de marine. Volgens de woord
voerder kwam dit door de grote snelheid
waarmee het schip kelderde.
Een andere marinefunctionaris ontken
de later, dat men geen proeven met zee
water uit dit gebied meer behoeft te ne
men omdat men toch de juiste plaats van
het wrak niet meer weet. Aan de romp
zijn flessen bevestigd, die gedurende de
eerste acht uur na de operatie met tus
senpozen aan de oppervlakte moeten ko
men nadat zij met zeewater zijn gevuld
liet Russische persbureau Tass veroor
deelde gisteren het dumpen van strijd
gas in de oceaan. Tass noemt deze daad
een misdadige handeling, waarbij de
openbare mening en de waarschuwingen
van wetenschapsmensen tegen de moge
lijke gevolgen in de wind zijn geslagen.
„De Amerikaanse militairen hebben
met het laten zinken van deze betonnen
doodkisten een gevaarlijk spel gespeeld",
aldus Tass.
HILVERSUM. De radio-verslagge
ver Dick Verkijk heeft een spannend
avontuur meegemaakt toen hij in op
dracht van de NOS in Praag vertoefde
om opnamen te maken in verband met
het feit, dat het vrijdag a.s. twee jaar
geleden is. dat de Russische troepen
Tsjeelio-Slowakije binnenvielen. Na eni
ge dagen gevangenschap is hij inmid
dels in ons land teruggekeerd.
Verkijk vertoefde in Tsjecho-Slowakije
met een geldig visum. Hij logeerde in
een hotel in Praag. Tijdens zijn verblijf
in deze stad had hij al bemerkt, dat hij
geregeld werd gevolgd door een rode
Renault 16. Het was hem steeds gelukt
aan zijn achtervolgers te ontkomen, ook
toen hij een bezoek bracht aan een par
ticuliere vriend, een kunstschilder waar
hij bleef logeren. Deze kunstschilder
schonk hem een schilderij dat hij mee
nam naar zijn hotel.
Aangezien zijn vervolgers leden van
de veiligheidspolitie afdeling contraspio
nage tijdens zijn afwezigheid geregeld
zijn kamer doorzochten, vonden zij ook
het schilderij. Het was gesigneerd. Hier
door kon de kunstschilder worden gear
resteerd.
Dick Verkijk had tijdens zijn verblijf
een op een bandje gesproken dagboek
gemaakt, dat de veiligheidspolitie ook
heeft afgeluisterd. Hieruit werd hun dui
delijk, dat hun vervolging door Verkijk
was opgemerkt. Zij hebben hierin aan
leiding gevonden ook hem te arresteren.
Dat gebeurde vorige week donderdag.
De politiemensen hebben Verkijk
scherp verhoord, doch de Nederlandse
radio-journalist beriep zich op de zwijg
plicht die voor hem geldt en liet geen
namen los. Hierbij kon nog worden ge
voegd de opdracht die de NOS hem had
gegeven: maak opnamen over de her
denking van de Russische inval, maar
zorg ervoor dat er geen politieke figuren
in moeilijkheden kunnen komen.
De opnamebandjes leverden de veilig
heidspolitie dus geen nieuws op. De poli
tie ging er toen toe over hem vier dagen
lang eenzame opsluiting te geven in een
cel, waar hij door een luikje slechts wa
ter en brood kreeg. Ook na deze behan
deling, waarbij overigens geen mishan
deling aan te pas is gekomen, heeft Ver
kijk geen namen losgelaten.
Hij werd, zo bleek bij een verhoor, be
schuldigd van het clandestien maken
van radio-opnamen, het clandestien wo
nen in Praag en van het werken voor de
inlichtingendienst van een vreemde mo
gendheid.
Woensdagmiddag om kwart over vier
w.erd hij vrijgelaten met de opdracht het
land om half zeven te hebben verlaten.
Hij reed met zijn auto om kwart over zes
over de Tsjechisch-Duitse grens en kreeg
van de grensbewaking te horen dat hij
nog een kwartier de tijd had. Verkijk
gaf er de voorkeur aan zo snel mogelijk
Tsjecho-Slowakije te verlaten en reed
linea recta naar een restaurant in Schait-
tenbach om zich een voedzaam maal te
laten voorzetten. Hij had hieraan wel be
hoefte na vier dagen water en brood.
Van het opgenomen materiaal is niets in
beslag genomen.
Het officiële, door de staat gecontro
leerde, Tsjechische persbureau CTK
geeft een andere lezing van het gebeur
de. Het schrijft: ..Tijdens zijn verblijf
in Tsjecho-Slowakije was zijn gedrag
strijdig met de geldende Tsjechische
.wetten", zo 'liet het ministerie van Bin
nenlandse Zaken weten. „Hij had een
kamer in een hotel te Praag, maar had
gelijktijdig een appartement gehuurd,
waar hij geheime bijeenkomsten met
burgers organiseerde, van wie hij gehei
me inlichtingen verkreeg.
Het ministerie van Binnenlandse Za
ken vertelde niet waar deze inlichtingen
uit bestonden en met wie Verkijk gespro
ken had. Het vervolgde: „Verkijk maak
te gebruik van vermommingen en ver
anderde zijn uiterlijk om de autoriteiten
in de war te brengen. Zijn gedrag kwam
niet overeen met het normale gedrag
van bezoekers uit het buitenland aan
Tsjecho-Slowakije".
CTK zei dat het Tsjechische publiek
via de pers op de hoogte zou worden ge
steld van Verkijks activiteiten.
PNOM PENH, (Reuter/AEP en DPA).
Voor de tweede maal binnen 24 uur zijn
nabij Pnom Penh zware gevechten uitge
broken. Drie bataljons Noordvietnamese
troepen en eenheden van de Vietcong
trachten bij Prek Tameak, op ongeveer
15 kilometer van de Cambodjaanse hoofd
stad, door de verdedigingslinie rondom de
stad door te breken. Dit is door een mili
taire woordvoerder in Pnom Penh mee
gedeeld.
Het ontruimde dorp Pek Tameak ligt op
de oostelijke oever van de rivier de Me
kong tegenover Pnom Penh. De Noord-
vietnamezen maken bij hun aanvallen ge
bruik van zware wapens, waaronder gra
naatwerpers. De Cambodjaanse troepen
worden door de luchtmacht en de marine
gesteund. Volgens de woordvoerder heb
ben beide partijen zware verliezen gele
den.
Ten zuiden van de gedemilitariseerde
zone van Vietnam en aan de grens met
Laos, dat al tien dagen het toneel is van
voortdurende Noordvietnamese aanvallen,
zijn vanmorgen vroeg nieuwe gevechten
uitgebroken bij de Amerikaanse artillerie-
posten. Amerikaanse B-52-bommenwer-
pers hebben aanvallen gedaan op Noord
vietnamese stellingen. Een militaire woord
voerder in Saigon heeft meegedeeld, dat
zes Amerikanen zijn omgekomen bij een
ongeluk met een helikopter in de provincie
Binh Dinh.
Een regiment, bestaande uit. 1800 Cam-
bodjanen die staatsburger van Thailand
zijn zal half september voor militaire
dienst naar Cambodja verstrekken. Het
regiment is gevormd uit 3.000 Thaise vrij
willigers van Cambodjaanse afkomst die
twee maanden geleden hun basisopleiding
kregen. Wanneer de overige 1200 naar
Cambodja zullen vertrekken, is niet be
kend.
Studentenleiders in Saigon hebben gis
teren de Zuid-Vietnamese regering ervan
beschuldigd haar beloften niet na te ko
men dat de „tijgerkooien" op het eiland
Con Son zullen worden afgebroken.
Volgens de studenten worden nieuwe
cellen gebouwd op afgelegen plaatsen,
waar bezoekers van de grote gevangenis
niet kunnen komen.
Cao Nguyen Loi, een woordvoerder van
de vereniging van studenten in Saigon,
die zelf zes maanden in een tijgerkooi
heeft gezeten verklaarde gisteren op een
persconferentie dat een onlangs vrijge
komen vrouwelijke gevangene op Con Son
de studentenvereniging heeft ingelicht
over de bouw van de nieuwe cellen.
Loi zei dat onlangs een nieuw gebouw
is gereed gekomen dat door de gevangenen
het „zoutpakhuis" wordt genoemd.
(UUHIAAAAAAAAAAA/UUUUIAAAAAAAAAAAftAiMMUWVAAIÜUWUWIAAAAA/VAMAAAAAAAAAAIWAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAi
Het blad beschuldigde gisteren in
tellectuelen als prof. Vaclav Cerny,
Jan Prochazaka en Vaclav Havel er-
ervan dat zij „het socialisme en de
republiek wilden verkopen voor geld
dat zij al uit de Verenigde Staten,
Frankrijk en West-Duitsland hadden
ontvangen".
Vandaag is in Londen een biografie
verschenen van de man die twee jaar
geleden als de grote leidende figuur
werd beschouwd van het Tsjechoslo
waakse „socialisme met een mense
lijk gezicht": Alexander Dubcek. De
Britse journalist William Shawcross
stelt daarin dat Dubcek als een beest
werd behandeld tijdens zijn gedwon
gen bezoek aan Moskou na de inval
in zijn land.
„Wat er toen in Moskou precies
met hem is gedaan, is nog niet duide
lijk, maar zijn behandeling is een van
de afschuwelijkste en weerzinwek
kendste aspecten van de invasie. Men
behandelde hem meer als een beest
op weg naar de slachtbank dan als
een vooraanstaand politicus uit een
verbonden land" aldus Shawcross, die
overigens Dubcek „een kleinsteedse
politucus en geen staatsman van na
tionaal, laat staan internationaal for
maat" noemt.
Alexander Dubcek is zo zal m en
zich herinneren op 26 juni van dit
jaar uit de Tsjechoslowaakse Com
munistische Partij gestoten en offici
eel ontslagen als ambassadeur van
Tsjecho-Slowakije in de Turkse hoofd
stad Ankara. Er is zeer veel veran
derd, vooral voor deze Slowaak,
sinds de beruchte datum van 21 au
gustus 1968.
Eigenlijk begon het allemaal al op
20 augustus omstreeks middernacht.
Toen kwam de toenmalige premier
Cernik het presidium van het centra
le comité opgewonden vertellen dat
bondgenoten de grenzen hadden over
schreden.
Om 01.00 uur 's nachts verzoekt ra
dio-Praag de luisteraars wakker te
blijven en te wachten op een belang
rijk bericht van het Centrale comité.
Het presidium van dit comité blijkt
niet eenstemmig te zijn over de tekst
van de oproep. Bilak, Kolder, Svest-
ka en Rigo stemmen tegen. De tekst
wordt telefonisch doorgegeven aan
radio-Praag die tot twee uur in de
morgen de boodschap onafgebroken
uitzendt. De inval wordt genoemd
„een daad niet alleen in tegenspraak
met de grondslagen van de betrekkin
gen tussen de socialistische landen,
maar tevens een miskenning van de
normen van het internationale recht".
02.00: Midden in een zin valt radio-
Praag plotseling weg, maar twee uur
later komt de zender opnieuw in de
lucht om de boodschap weer uit te
zenden en andere berichten te geven
over de invasie.
Inmiddels is ook radio-Moldau in
de ether gekomen met meldingen als
„leiders van Tsjecho-Slowakije heb
ben zich tot de regering van de Sov
jet-Unie gewend met het verzoek om
militaire hulp tegen contrarevolutio
nairen". Commentaar van Tsjecho-
slowaken op deze nieuwe zender:
„Slecht grammaticaal taalgebruik en
een afschuwelijke uitspraak".
Om zes uur in de ochtend zendt de
Praagse radio een boodschap uit van
Alexander Dubcek. De partijleider
vraagt de arbeiders naar hun werk te
gaan en rustig te blijven. „Dat is in
de situatie van nu het enige mogelij-
OOSTvX
.dOitslani
spooewee
OUELEKXHG
XANA4L
Ion
Mliow
oSotlwi
MiCMHC
t-JTHWC
Een politieman in de Amerikaanse
stad San Francisco gebruikt het lange
haar van een demonstrant als hou
vast. In zijn andere hand heeft hij
een gummilat waarmee hij op het
hoofd van de betoger slaat. Zo maak
te de politie een einde aan de pro
testen van een groep jongeren, die
solidariteit betuigden met de „Sole-
dad broeders" en „Los Siete". De
eerstgenoemde groep zou een cipier
hebben vermoord. Door „Los Siete"
zou een politieman zijn vermoord.
ADVERTENTIE
ke". Anderhalf uur later verzoekt de
radio dringend niets te doen tegen de
bezetters. Niettemin worden de eer
ste meldingen gedaan van botsingen
tussen Tsjechoslowaken en bezetters.
Half acht 's morgens: de eerste
Russische tanks zijn voor het radio
station verschenen. Radio-Praag la
coniek: „Er staan zes tanks voor on
ze deur. Zo lang we kunnen zullen we
blijven zenden. Anderhalf uur later,
kort nadat een boodschap is uitgezon
den van president Svoboda, zwijgt de
radio in de Tsjechoslowaakse hoofd
stad. In geheime studio's worden de
uitzendingen voortgezet, maar het of
ficiële geluid van de liberale hervor
mers als Dubcek, Smrkovski. Cernik
en Ota Sik zou voortaan anders klin
ken.
De Tsjechoslowaken pleegden in die
augustusdagen twee jaar geleden
voornamelijk geestelijk verzet. Voor
lopig bleven leiders als Dubcek en
Cernik in hun functies, vermoedelijk
vooral omdat de bevolking als één
man achter de leiders bleef staan.
Smrkovski was een van de eersten die
moest verdwijnen. Hij raakte in ja
nuari vorig jaar zijn functie van par
lementsvoorzitter kwijt. Drie maan
den later werd Dubcek als partijlei
der vervangen door Gustav Husak,
die een hardere koers volgde dan zijn
voorganger.
Maar Hus'ak is zeker geen stalinist,
eerder een realist van het midden.
Hij werd in de jaren vijftig negen
jaar gevangen gehouden en kwam
pas begin 1968 na de liberalisatie-pe
riode terug in de politiek. Op 28 sep
tember vorig jaar na een partijcon
gres van drie dagen verdwenen ten
slotte alle leiders van de liberale
koers uit het partijpresidium, het be
langrijkste bestuursorgaan van de
Tsjechoslowaakse republiek, waar
mee definitief een einde was geko
men aan het liberalisatieproces dat
een half jaar had geduurd.
Alvorens U een BONTMANTEL
aanschaft, oriënteert U zich eerst
in onze nieuwe
BONTSPECIAALZAAK
SPECIALE AANBIEDING:
Nerishoeden 202.50
Lange nertskoppen-
mantel in black dia
mond en standaard,
met nertskraag 1255,00
NOG ZOMERPRIJZEN
HAARLEM
TEL. 316529
146
ANGERS (Reuter) Een bloedmonster,
genomen van een vrouw die aan een be
smettelijke leverziekte was overleden en
dat per ongeluk door het ziekenhuisperso
neel was weggegooid, is oorzaak van de
besmetting van de Franse rivier de Maine
"bij Angers. Dit is gisteravond meegedeeld
door de gemeentelijke autoriteiten.
Het infectiegevaar werd eergisteren ge
constateerd bij het geregelde wateronder-
zoek door het gemeentelijk laboratorium.
Gezondheidsfunctionarissen zeggen dat
het virus een jaar in het water kan blij
ven, maar onder normale condities zal het
al binnen die tijd ongevaarlijk zijn. Er is
geen gevaar voor verspreiding van dp in
fectie.
De gemeente gaf dinsdag de bevolking
de waarschuwing elk contact met het
water uit de Maine te vermijden.
