IN DE GEEST VAN GANDHI
EN MARTIN LUTHER KING
IJmuider Courant
Robert van Heeckeren offerde een miljoenenfortuin
aan het ideaal van wereldvrede door verbroedering
ff
0 Paus Paulus
0 Directe actie
Geweld
4 Kamillethee
0 Waterman
0 Bosarbeider
Meditatie cursus
0 Lunch
99
99
Erbij
RODE BARON" VOERT
PRIVÉ-OORLOG TEGEN
HET OORLOGSGEWELD
(Van een onzer verslaggevers)
DIEP IN DE STILLE wereld van de Achterhoek
leidt een smal bospad naar het verblijf van
baron Robert van Heeckeren.
Deze 62-jarige telg uit een vermogend adelijk geslacht
verkocht een aantal jaren geleden, ten bewijze van
een opperste sociale bewogenheid, zijn landgoed en
„havezathe" De Veldhoeve (700 ha.) aan Staatsbos
beheer en resideert nu opgewekt in een oude jacht
hut. De voormalige grootgrondbezitter behoort niet
langer tot de rijken onder ons. Met het voorbijvliegen
van de jaren vol meditatie en vlammende boodschap
pen naar de geknechte mensheid is in de blokhut in
het donkere woud een fortuin geheel in een levens
beschouwing opgeteerd. Van de aanvankelijke 1,7
miljoen resten baron Robert nog slechts enkele
schamele duiten.
Van Heeckeren is een lange, pezige man, die wij
in de jachthut aantreffen, hij is bezig uit sint janskruid,
duizendblad en wilde braam kruidenthee te bereiden.
Hij wil ons gaarne inlichten over de ideeën, die zijn
leven bepalen sedert hij zich in de dertiger jaren on
der de arbeiders in de Rotterdamse haven begaf. Hij
neemt daartoe in de bekende yoga-zit met de gekruis
te benen onder de kaarsrechte romp plaats op een
mat.
Robert baron van Heeckeren in
mediteerhouding in zijn jacht
hut. De deken helpt by de
concentratie.
HET IS ONS in het nabije Neede
ter ore gekomen dat zijn hervor-
mingsarbeid zich in belangrijke
mate richt op een opvoeding voor
de vrede. Is dat de kern van zijn
„denkoorlog" tegen het militaire
geweld? „Ik ben erg blij dat u
juist daarover begint", zegt Van
Heeckeren. „Deze zaak ligt mij
inderdaad zeer na aan het hart. Ik
spreek daar met afschuw over. De
jeugd is altijd opgevoed in de ge
dachte dat militair geweld nood
zakelijk is voor de instandhouding
en bescherming van onze bescha
ving".
„IEDERE JONGEN die redelijk weer
baar is, moet daarin getraind worden.
Het is een diep tragisch idee. dat wij
voor de jeugd geen beter alternatief
hebben ter voorbereiding op haar taak
in de samenleving. Maar onze wezen
lijke plicht is, de jeugd een andere
weg te wijzen. Een weg die leidt naar
een volkomen inzet op geestelijk, ze
delijk en sociaal vlak. Dat is de taak
voor iedereen, ook voor de overheid,
speciaal ook voor de kerk!"
VIER JAAR geleden zette Robert
van Heeckeren zijn denkbeelden in een
privé-audiëntie van achttien minuten
aan paus Paulus uiteen. Hij sprak over
de honger in de wereld en de proble
matiek van oorlog en vrede en ver
zocht de paus, een oproep te doen aan
de jeugd uit de gehele wereld om de
wapens neer te gooien en zich te wij
den aan het werk voor een betere
wereld. De paus ontving tevens Van
Heeckerens memorandum „het schep
pend alternatief", waarmee hij overi
gens ook Dom Helder Camara verraste
toen deze, enkele maanden geleden,
ons land bezocht.
De baron citeert met heldere stem
uit zijn (ook ih het Engels en Frans
vertaalde) pleidooi voor een wereld
die in de geest van sociale gerechtig
heid wil leven. „Eenieder moet heden
kiezen wie hij dienen zal, of de macht
van het geweld en verwoesting of de
macht van de geest. De vruchten van
zulk een „dienstbetoon" zijn waarheid,
gerechtigheid, vrijheid, liefde en vre
de"
„IN DE STRIJD voor de redding
van de mensheid zal de overwinning
behaald worden door directe actie op
het sociale front. De toekomst van onze
beschaving zal beslist worden in een
dergelijke „vuurlinie". Tenzij wij alle
krachten mobiliseren in een bovenge-
welddadige strijd voor de vrede en
sociale gerechtigheid, zullen de volken
nog eeps de noodlottige weg moeten
gaan die leidt naar geweld en ver
woesting."
DE EENZAME jachthut bezit een
keukentje, waarin reform voedsel en
eigenhandig bijeengegaarde kruiden
het aanrecht bijna geheel aan het ge
zicht onttrekken, een smal slaapver
trekje met een planken bed en een
leefruimte, waarin filosofische, reli
gieuze en mystieke boekwerken tot
hoog aan het houten plafond reiken,
een klein kruis op het transistor-ra
diootje en een bureau waarop de cor
respondentie, de zelf opgestelde ge
schriften en de pas weer gearriveerde
publikaties over het oosterse denken
elkaar in lijvige stapels verdringen.
DE BARON draagt een sportieve
broek, een blauw truitje met een pull
over en grijze wollen sokken en reci
teert uit een boodschap die hij on
langs aan Nijmeegse studenten ver
kondigde: „Het is dringend geboden,
onverwijld de dynamische krachten
van de mens, die zeer algemeen aan
gewend worden voor geweld en ver
woesting om te zetten in een door ho
gere hartstocht ontbrand verruimend
gevoelsvermogen van het hart en in
een door hogere wijsheid bezield
scheppend denkvermogen van het ver
stand, vóór het te laat is!"
DE NIET-agressieve levenshouding
die hij predikt is, zo verzekert hij
steeds weer, te bereiken via de lange
weg van de mystieke meditatie. „Dat
wil zeggen", roept hij uit. „via de di
recte confrontatie van de mens met de
kosmische krachten van liefde en me
dedogen. Wie zich daarvoor in medi
tatie openstelt, moet vervolgens tot ac
tiviteiten komen, geheel volgens de
lijn van Tolstoi- Gandhi - Martin
Luther King - Dom Helder Camara
met wie ik mij zeer sterk identificeer."
DE ORIéNTAALSE zit, waarin de
baron zich dagelijks een aantal uren
ophoudt en waarin hij ons ook nu te
woord staat, bezit naar zijn ervaring
aanwijsbare voordelen voor ieder die
via de stille arbeid van de bezinning
tot wereldhervorming wil komen. Hij
zegt: „Het is de zit waarin men geheel
tot rust komt, maar tevens tot de on
ontbeerlijke geestelijke paraatheid.
Het gaat om het zitten en de ademha
lingstechniek. Maar ook om het vas
ten, waarin het spijsverteringskanaal
wordt gereinigd."
Tot het laatste dragen in het Achter-
hoekse bos ook darmspoelingen met
kamillethee bij. Baron Robert propa
geert ter heilzame overbrugging van
de moeizame overgang van de slaap
naar de wachtende dag tevens een
meditatie van een uur lang.
Hij voert deze onmiddellijk na het
ontwaken uit, zittend op het harde
bed, de deken met de behaaglijke
nachtwarmte als een tent om het lijf
geslagen, de blik vredig op de ziel ge
richt. „Doet u het ook maar eens", zo
spoort hij aan, „het is ongemeen ver
frissend voor geest en lichaam en in
dat opzicht stellig beter dan een uur
slapen."
WE OPPEREN dat baron Roberts
meditatieve levenshouding nog maar
weinig anderen in den lande tot geest
drift en navolging heeft gebracht.
„Maar welnee", antwoordt onze gast
heer, die ter demonstratie van zijn eer
ste ochtenduur een dikke deken heeft
omgeslagen, „het interessante en uit
dagende wat nu gebeurt is dat steeds
meer jongeren en intellectuelen alge
meen in deze richting gaan zoeken om
dat zij alles om zich heen als zo te-
|PurctoUond ervaren."
„Al die afschuwelijke dingen. Viet
nam, Griekenland, de bewapenings
wedloop, uitbuiting van de arme lan
den, dat zijn zaken die de gevoelige
mensen enorm aanspreken. Voor hen
is het een uitdaging om het „naar bin
nen" te zoeken. En wilt u ook niet
vergeten dat het Waterman-tijdperk is
ingetreden? Dat is immers het tijdperk
van de grote verbroedering en de so
ciale gerechtigheid, de tijd van op
stand tegen oorlog en verwoesting en
het bouwen aan een nieuwe wereld
orde."
HIJ OVERHANDIGT ons een van
zijn in druk verschenen pamfletten:
de „toespraak bij het afscheid van de
zeer eerwaarde heer pastoor Buisman."
Van Heeckeren merkte op, toen deze
zieleherder van Ruurlo naar Soest ver
trok: „Eindelijk, eindelijk, eindelijk
begint de gedachte baan te breken dat
„door het geweten bezielde zelfbe
schikkingsrecht" het geestelijk erf
goed is van de gewone man en hem
in staat stelt, het buitengewone te
doen."
Hij staat op en vindt op het bureau
twee albums, waarin de dorpsfoto
graaf van Neede de in een miniscuul
broekje geklede baron heeft vereeu
wigd in talloze variaties van de voga-
houding. Van Heeckeren betreurt het
dat er in de westelijke landen een
sterke neiging te bespeuren valt om de
yoga-beoefening slechts „als een fit-
makende bezigheid" te beschouwen.
„Een conclusie waartoe je met yoga
moet komen is", legt hij uit, „dat je je
niet de gedachten van een ander laat
opdringen. Zo veel mensen worden
door hun omgeving zo enorm
beïnvloed dat ze eigenlijk gevangenen
zijn van die omgeving. Die tot geeste
lijke slavernij leidende beïnvloeding
kan via de meditatie bestreden wor
den, zodanig zelfs dat men inderdaad
tot werkelijke bevrijding komt Van
daaruit bereik je de situatie dat de
mensen zich niet langer als kuddedie
ren laten mobiliseren in een militair
verband dat is gericht op geweld en
verwoesting."
HET IS duidelijk dat baron Van
Heeckeren. die in het buitenland vier
maal gelegenheid vond om zijn opvat
tingen aan Martin Luther King voor
te leggen, als een pacifist van het zui
verste water moet worden bestempeld.
Dat bewees hij ook in de praktijk van
de naoorlogse jaren, toen hij weigerde
het vaderlandse leger tijdens de poli
tiële acties in Nederlandsch-Indië te
dienen en vervolgens geruime tijd in
het dienstweigeraarskamp Vledder te
werk werd gesteld.
IN DE JAREN '52 en '54 werkte hij
als bosarbeider in Zweden. „Vanwege
de identificatie met de arbeiders daar
was dat voor mij een geweldige bele
venis", zegt hij, „hoewel het natuur
lijk wel zo was dat ik op mijn land
goed, dat ik in 1945 erfde, al lang ont
dekt had dat bosarbeiders belangrij
ker waren dan bomen. Geheel in de
geest van Tolstoi heb ik ook getracht
hen geestelijk en fysiologisch tot ont
wikkeling te brengen."
IN 1967 verkocht hij het landgoed,
dat eeuwenlang aan het oude geslacht
had behoord, aan Staatsbosbeheer. Er
was geen speciale reden voor", zegt hij
„ik vond het alleen bezwaarlijk, zo
veel geld in een landgoed te houden
dat op andere manieren zo veel beter
gebruikt kon worden De ongebruike
lijke transactie leidde in de volgende
vier jaar tot een pijlsnelle verschra
ling van het aanzienlijke banksaldo.
Maar de beminnelijke Van Heeckeren
zit er op zijn matje allerminst als een
toonbeeld van rouw en schuldbesef bij.
Hij zegt eenvoudig: „Ik had niet an
ders kunnen doen. Als ik als een land
heer op het landgoed was blijven zit
ten, had ik noch de wereld, noch me
zelf kunnen helpen. In mijn strijd voor
sociale gerechtigheid en vrede heb ik
in de geest van Gandhi ook mezelf le
ren verkennen. Het geld is nu alle
maal op."
„Ik heb nog een klein stukje grond
hier rond dit huis om de zaak te over
bruggen, maar ik heb al een b vontheek
op het huis moeten nemen Alles wat
ik ondernomen heb al die reizen, al
die geschriften, hebben enorm veel
geld gekost. Ik ben onlangs bijvoor
beeld drie weken op het Wereldvoed-
selcongres in Den Haag geweest. De
correspondentie, het telefoneren, al die
voorbereidingen die het halve voor
jaar in beslag hebben genomen, dat
kostte allemaal weer veel geld."
TOCH DAGEN nu in zijn leven vol
sociale en mystieke dimensies wat be
scheiden inkomsten. De baron, die on
langs ter uitbreiding van zijn idealen
contact heeft opgenomen met oud-
minister Egas en vertegenwoordigers
van Kerk en Wereld, sociale acade
mies en sociale vormingstehuizen, is
al uitgenodigd een cursus in de mystie
ke meditatie te geven in Fashion, de
Hengelose pendant van het hoofdste
delijke Kosmos.
Van Heeckeren begint niet onge
schoold aan dit cursuswerk. Twintig
inwoners van het landelijke Neede
kwamen dit voorjaar onder zijn lei
ding regelmatig in het dorpshuis bijeen
voor een naar de omschrijving van de
baron „revolutionaire trainingscursus,
bestaande uit meditatie, ademhalings
oefeningen en yoga, en bedoeld om de
mensen geestelijk weerbaarder te ma
ken."
DE ADELLIJKE blokhutbewoner,
op wiens aanbeveling een ieder gebaat
is met het lezen van prof. Fortmanns
onlangs verschenen boekwerkje „Oos
terse renaissance", acht dan de tijd
gekomen om de beloofde kruidenthee
te serveren De principiële vegetariër
raakt op de korte wandeling naar de
keuken nog een uitgebreide monoloog
kwijt over het belang van plantaardige
eiwitten en betrekt naast vlees ook
nicotine en alcohol in zijn afkeuring.
„HET VLEES is nog het ergste", zegt
hij. „Daarvoor maak je immers een
ander wezen dood. De alcohol is ge
vaarlijk omdat ze enorm agressief
werkt. Daarom wordt alcohol ook in
grote hoeveelheden gebruikt in de
voorste lijn van de loopgraven van
Vietnam. Dat heb ik ook tegen paus
Paulus gezegd: „Het Pentagon houdt
met alcohol en prostitutie die voorste
lijn in stand!"
Dan gebruiken we een eenvoudige
maaltijd met de baron: de thee uit het
achter de hut genlukte sint lanskrtiid.
met honing en een snuifje ieneverhes-
senpasta en begeleid door sneetjes vol
korenbrood met hazelnnntmoes Dp ba
ron. die sedert kort geen v»'- '•mid
del meer bezit, brengt ons naar de
auto .Ft wachten mij drukke tijden"
zegt hü soms weet ik niet hoe ik het
allemaal nog moet nakomen." A
i
