VAN DAG TOT DAG
Theologische doorbraak
Explosie ie het Midden* Oosten
Jordaans leger sterker dan guerrilla's
BEROEP VAN ARAFAT OP
ARABISCHE LANDEN
Zaak Defregger
gesloten
Israel schond
bestand
Amman: stad waar
geweren regeren
Mensen hebben
genoeg van de
spanning
Zes Portugese
luitenants
vluchten naar
Zweden
Theologencongres in Brussel wijst
huidige kerkstructuur van de hand
Terug in Parijs
commentaar op actuele zaken
New York Times:
Verbijstering
in de Times
Fidels zuster uit
kritiek op Cuba
Loena-16 in baan
om de maan
NEDERLANDER PLEIT VOOR KERK IN COLLEGIALITEIT
f
DONDERDAG 17 SEPTEMBER 1970
George Habasj
Duitse hulpbisschop
wordt niet vervolgd
(Van een speciale verslaggever)
BRUSSEL Gisteren hield het wereldtheologencongres in Brussel zich
bezig met de structuren van de kerk van morgen. Het hoeft geen bevreem
ding te wekken dat dit congres de huidige hiërarchistische machtsstructuur
van de katholieke kerk afwees. Daarmee was nog geen duidelijk alternatief
gesteld. Maar wel hebben de inleiders Bas van Ierssel, Andrew M. Greely
en Yves Congar hun best gedaan voorwaarden op te stellen waaraan de
kerkstructuur van morgen moet voldoen.
Locale kerken
Leiders
Ter Metz co
BOUWEN, VERBOUWEN
RESTAURATIEWERK
Barricades
Nieuw spel
Het internationale theologencongres in
Brussel, waar een zeer belangrijk gezel
schap theologische theoretici uit de ge
hele wereld bijeen is, trekt de aandacht
door referaten die bijna zonder uitzonde
ring de organisatorische structuur van de
kerken verantwoordelijk stellen voor de
terugval in het geloofsleven.
Er moet bij de theologen van de moder
ne school iets zijn doorgebroken van wat
indertijd Erasmus van Rotterdam reeds
bewoog tot critische spotternij, ondanks
het feit dat hij een intens geloofsleven
bezat dat hem tot zijn dood toe onge
naakbaar maakte voor beschuldigingen
van ketterij en atheïsme: het besef na
melijk van een volkomen en consequente
scheiding tussen het geloof in de kerk
van Christus en de op zuiver maatschap
pelijke fundamenten opgetrokken kerke
lijke organisatievormen.
Ook een Nederlandse stem heeft op het
Brusselse congres merkwaardig onver
bloemde dingen gezegd over deze schei
ding. Dr. B. van Iersel, lector aan de
r.-k. universiteit van Nijmegen, hield een
referaat waarin de knieval van het chris
tendom voor maatschappelijke organisatie
modellen scherp werd gehekeld en zelfs
werd geschilderd als een dwaling, omdat
deze knieval in strijd is met de leer van
Christus.
Dr. Van Iersel verzette zich tegen de
vorming van machtsstructuren en sprak
zich uit voor een verandering van de
kerkelijke organisatie volgens het princi
pe van de gelijkheid aller gelovigen. In
feite verwierp hij hiermede de gehele
hiërarchische structuur van de kerk, de
paternalistische positie van de paus en
zelfs het gezag van de bisschoppen. Hij
baseerde zijn zienswijze op de grote
twijfel die hij meende te moeten koeste
ren ten aanzien van de vraag, of de op
volging van Petrus als hoofd van de kerk
wel in overeenstemming kan worden ge
acht met de christelijke leer. In ieder
geval, zo stelde dr. Van Iersel, mag de
kerk niet voortgaan in een „angstig stre
ven naar zelfbehoud" een organisatori
sche structuur te blijven aanhangen die
haar identificatie bepaalt, lijnrecht in te
genspraak met de woorden van Christus:
„Mijn kerk is niet van deze wereld."
Zeer interessant belooft de uitspraak
van het Brusselse congres te worden over
de noodzaak tot harmonisatie van de
structuur van de r.-k. kerk, de oosterse
kerken en de protestantse kerken, een
harmonisatie die in feite moet leiden tot
de afbraak van de r.-k. hiërarchie en het
primaat van de paus. Het congres zal
zich bovendien nog moeten uitspreken
over de wenselijkheid van verandering
van de procedure der pauskeuze, in die
zin dat alle gelovigen zich via diocesane
kiescolleges over die keuze kunnen uit
spreken.
De uitspraken van dit congres zijn
uiteraard niet bindend voor de kerken.
De Romeinse curie-colleges en ook de
paus zelf kunnen zich van deze uitspra
ken distantiëren, maar de bisschoppen,
die in hun eigen gebied te maken heb
ben met een snelle en onstuitbare door
werking van nieuwe denkbeelden over
de structuur van de kerk, zullen de in
vloed die de moderne theologen op de
massa der gelovigen uitoefent, moeilijk
kunnen ontgaan.
Het Brusselse congres zou een nieuwe
stroomversnelling kunnen veroorzaken in
de toch al zo snelle vloed van geestelijke
heroriëntatie in de r.-k. kerk, met als
gevolg ongetwijfeld nieuwe, harde bot
singen tussen groeperingen die zich reeds
overal rondom behoudende of progressie
ve kerndenkbeelden hebben gevormd.
De thans in alle hevigheid woedende
burgeroorlog in Jordanië is de ontplof
fing van het kruitvat, dat reeds lang in
het Midden-Oosten binnen het Arabische
kamp een brandende lont had.
Het is bijna onvermijdelijk dat de grote
mogendheden die hun belangen in dit
deel van de wereld op de hun eigen wijze
verdedigen en trachten uit te breiden,
zich met de ontstane situatie zullen be
moeien. De wereldvrede blijft afhangen
van de vraag of die groten in het belang
van de totale ontwikkeling één lijn zullen
blijven trekken bij hun pogingen om de
brand te blussen.
Voor Israel is de toestand ongetwijfeld
gunstiger geworden. Het is nu wel dui
delijk, dat er geen sprake van kan zijn
de Arabische intenties vrij hun gang te
laten gaan, omdat niet alleen de tegen
stellingen binnen de Arabische wereld
elk positief resultaat verhinderen, maar
ook omdat het voortbestaan en de invloed
van Israel in het Midden-Oosten zich af
tekenen als belangrijke factoren voor een
normale, stabiele ontwikkeling van het
gehele gebied.
De Palestijnse verzetsorganisaties
vechten een wanhopige strijd, niet zozeer
tegen de Jordaanse troepen dan wel te
gen het gevaar dat hun idealen en pro
blemen verwateren in de chaotische ver
houdingen tussen Arabische mogendhe
den en totaal verschillende opvattingen
over dex soort orde, die in het Midden-
Oosten moet ontstaan.
Het is onwaarschijnlijk dat de Sovjet-
Unie koppig op het verkeerde paard zal
blijven wedden, als zij de keus heeft tus
sen een escalerende oorlog in het Mid
den-Oosten en een bevestiging van het
bestaansrecht van Israel, een bevestiging
die een garantie van de grote mogend
heden nodig heeft, vooraleer kan worden
begonnen met een gesprek over de defi
nitieve grenzen en de oplossing van het
Palestij nse vluchtelingenprobleem.
nAAftAAAA#VWVIAA#WWVVI/WWWV\IVMAAAAIWVWIAI\AAAMWWUVIIWIIVWWIAAAIW\IWV\AAAAAAA/WWI/\AAIWWWIAAAAIWIWMA
WlM>WIIWWWWWWWWWWW\AAftAAAAAAAAAAmWWWWWWWW\milMWW\AAAA/WWWWWWVW\AAAA/WMVWWWWWA
(Vervolg van pagina 1)
AMMAN (Reuter, AFP en DPA) Jordanië bevond zich gisteravond
op de rand van een burgeroorlog toen de overeenkomst tussen de Jordaanse
regering en het Centrale Comité van het Palestijnse verzet niet was nage-
komen.Palestijnen zouden volgens dit akkoord de wapens bjj de grote
guerrilla-organisaties inleveren. Verder zouden de Palestijnen hun stellin
gen in Amman ontruimen.
De zogenoemde „commissie van vijf",
die belast is met een verzoeningsmissie
tussen Jordanië en het Centrale Comité
vroeg om een spoedbijeenkomst van de
Arabische Liga ten einde de toestand in
Jordanië te onderzoeken.
Volgens een communiqué heeft het ver
zoek als reden de weigering van het Cen
trale Comité de akkoorden van 10 juli en
15 september na te komen.
De spanning steeg snel nadat koning
Hoessein het ontslag van premier Rifai
had aanvaard en de militairen de macht
in handen gaf.
Het Centrale Comité van het Palestijnse
verzet reageerde snel. Het gelastte de on
middellijke vereniging van alle Palestijnse
commando-groepen onder opperbevel van
El Fatah-leider Yasser Arafat. Het riep
Mevrouw Ngoejen Thi Binh is giste
ren in Parijs teruggekeerd om haar
functie van onderhandelingsleidster
voor de Vietcong bij de vredesbespre
kingen weer op te nemen. Op de foto
de aankomst van mevr. Binh op Orly.
voor vandaag een algemene staking uit en
verklaarde het als zijn doel het „fascisti
sche militaire bewind" te verdrijven.
Yasser Arafat vroeg alle Arabische
staatshoofden in een boodschap tussen
beide te komen „om een eind te maken
aan het bloedbad".
Het Centrale Comité maakte voorts de
opschorting ongedaan van de betrekkin
gen met het Volksfront voor de Bevrijding
van Palestina, de extreme organisatie die
vorige week de vier vliegtuigen liet kapen.
George Habasj, leider van het Volksfront,
zei in een vraaggesprek met „Stern" des
noods een derde wereldoorlog te willen
riskeren om zijn doelstellingen te berei
ken.
De Palestijnse verzetsbeweging kreeg de
steun van Syrië dat een beroep deed op
„alle progressieve Arabische krachten om
de weg te blokkeren voor de huurlingen
die nu in Jordanië aan de macht zijn."
Bij een treffen tussen het Jordaanse le
ger en de Palestijnse guerrilla's liggen
volgens militaire waarnemers de papie
ren het gunstigst voor het leger-
Numeriek sterker, zwaarder bewapend
en beter geoefend en gedisciplineerd heeft
het in een open slag weinig te duchten van
de Palestijnen. Anders ligt het echter als
het om Amman zou gaan waar de Pale
stijnen een heel leger op een afstand zou
den kunnen houden. Slechts ten koste van
zeer zware verliezen onder de burgerij en
grote schade zou het leger zich van de
MUENCHEN (AFP). De rechtbank
van München heeft gisteren besloten tot
ontslag van rechtsvervolging voor de
Münchener hulpbisschop Defregger. De
fregger werd ervan verdacht als kapitein
van een eenheid Alpenjagers van het
Duitse leger, medeverantwoordelijk te
zijn voor de executie van 17 burgers in
1944 in het Italiaanse Abruzzendorp Fi-
letto.
De rechtbank zal Defregger en zijn
voormalige ondergeschikte, luitenant Paul
Ehlert, niet vervolgen omdat „zij hebben
gehandeld in overeenstemming met het
Duits militair recht, dat in 1944 van
kracht was."
De zaak-Defregger kwam vorig jaar
juli aan het rollen door een publikatie in
het Westduitse weekblad „Der Spiegel".
Onmiddellijk daarna werd hij uit het
bisschoppelijk ambt geschorst.
Jordaanse hoofdstad meester kunnen ma
ken.
De sterkte van de Palestijnse eenheden
is niet precies bekend. Men meent dat er
20.000 tot 30.000 guerrilla's zijn, waarvan
ongeveer de helft van El Fatah. De sterkte
van de militie zou ongeveer even groot
zijn. De Palestijnen beschikken over grote
hoeveelheden kleine wapens, meest van
Oosteuropese en Chinese makelij, maar
niet zwaarder dan raketwerpers. Het
zwaarste rollend materieel bestaat uit
jeeps, meest met mitrailleurs bewapend.
Het Palestijnse bevrijdingsleger, de ge
regelde eenheden van de Palestijnen, om
vat 10.000 man uitgerust met wat artillerie
en pantserwagens. Het is echter nog maar
weinig in actie geweest tegen Israel.
NEW YORK. (Reuter) De Verenig
de Staten beschikken over bewijzen, dat
Israel het bestand in het Midden-Oosten
heeft geschonden. Dit meldde gisteren
de „New York Times".
Ambtenaren hebben gisteren tegen
over de correspondent van dit Ameri
kaanse blad verklaard dat Israel al in
de eerste week van het bestand was be
gonnen met verkenningsvluchten boven
Egyptisch gebied en hei versterken van
stellingen langs het Suezkanaal. De
kwestie was al herhaaldelijk met de Is
raelische regering opgenomen, maar de
ze heeft tot dusver de hestandsschendin
gen ontkend.
ft
(Van onze redactie binnenland)
LONDEN. Het komt niet to
vaak voor dat Nederland de aan
dacht krijgt in het eerste hoofdar
tikel van het eerbiedwaardige En
gelse blad „The Times".
Gisteren vroeg het blad zich na
lezing van de troonrede bezorgd
af: „Is dit Holland?". En om de
spanning nog wat vast te houden
ging het verder: „Welke Europese
regering vindt het nodig om te
waarschuwen dat met kracht zal
worden opgetreden tegen elke
groep die de vrijheid misbruikt om
zijn overtuiging en levenswijzen aa
anderen op te dringen? De Griek
se? De Poolse? Die van Noord-Ier-
land? Het zal voor velen een ver
rassing zijn dat het antwoord luidt:
de Nederlandse regering".
Het blad suggereert dat de ko
ningin in haar troonrede zinspeel
de op het risico van putsch om de
orde te herstellen. De slotconclusie
van „The Times" is dat de Ne
derlanders weliswaar met een groot
aantal problemen worstelen maar
dat het niet in hun aard ligt om
die problemen met een of ander
schietwapen op te lossen.
KYOTO (AFP) Juanita Castro, ns
zuster van de Cubaanse premier Fldel
Castro, heeft in Kyoto verklaard te vreze»,
dat Cuba een Russische kolonie wordt.
Zij noemde de landhervorming van Fidel
Castro „gronddiefstal". Juanita Castro
woont in Kyoto de vierde bijeenkomst bij
van het anti-communistische wereld-
verbond, die dinsdag is begonnen. Na
aanvankelijk aan de zijde van haar broer
te hebben gestreden, vertrok zij in 1964
naar de VS, omdat de Cubaanse revolutie
er volgens haar niet in geslaagd zou zijn
een ware democratie te vestigen.
(Van onze redacteur in Beiroet)
AMMAN Het „Allah el Akbar" uit de luidsprekers op de minarets van
de moskee in Amman was het enige dat men vijf keer per dag goed op tijd
kon horen. Het draait echter automatisch af en geen mens heeft dus in
vloed op het schrille, toegeknepen geluid. Er is geen geronk van automoto
ren, geen geschuifel van voeten of zelfs maar het geroezemoes van mensen,
die altijd wel ergens praten in een stad van ruim een half miljoen inwoners.
Rijdt men kort na het vallen van d#
duisternis door de doodstille straten, dan
duikt de taxichauffeur op elke kruising
achter zijn stuur in elkaar.
In de schaduw van gebouwen ziet men
de schimmen van guerrillastrijders, wier
voorzichtige bewegingen doen beseffen
dat elk moment gevaarlijk is. Men be
grijpt dan ook beter het vijf minuten na
sidderen van anderen bij het horen van
een explosie. In de Jordaanse hoofdstad
zijn er momenten dat op alles wat be
weegt wordt geschoten.
Een enkele keer is een explosie hoor
baar, soms dichtbij. Dan schrikt men
even op. De situatie in Amman is erger
dan bij enige vorige crisis. Er is vaak
waarlijk geen mens op straat. De ver
lichting is 's avonds uit in een groot deel
van de stad.
(Van onze redacteur in Stockholm)
STOCKHOLM. Zes luitenants van
het Portugese leger hebben gistermiddag
tijdens een persconferentie in Stockholm
te kennen gegeven politiek asiel te willen
vragen in Zweden. De zes, die sedert drie
dagen in Zweden verblijven, verklaarden
gedeserteerd te zijn om hun afkeer van
het Portugese koloniale bewind duidelijk
te maken. Hun leeftijd varieert tussen 26
en 29 jaar.
De desertie had men gezamenlijk voor
bereid, zo verklaarde een van hen, nadat
men via de Portugese bevrijdingsbewe
ging Frelimo was ingelicht over de wer
kelijke gang van zaken in Mozambique,
Portugees Guinee en Angola. Door be
middeling van de Frelimo-beweging was
men in Parijs beland, waar men aanvan
kelijk hoopte te kunnen blijven. Toen dit
minder wenselijk bleek, werd de hoop
gevestigd op Nederland, maar de daar
heersende onrust droeg ertoe bij het be
sluit te nemen naar Zweden te gaan.
Uit de haatcampagne die de Portugese
regering bedrijft ten opzichte van Zwe
den blijkt wel dat het voor ons als deser
teurs beter is hier politiek asiel te zoe
ken, verklaarde de 26-jarige Fernando
Cardeira. De Zweedse sociaal-democrati
sche partij heeft in samenwerking met
de jongerenvereniging „Socialistische
Jeugd" tot dusverre de beide bevrijdings
bewegingen PAIGC en, Frelimo gesteund
met rond 45.000 gulden.
Op de vraag of de zes Portugezen poli
tiek asiel zouden krijgen, konden de
Zweedse immigratie-autoriteiten gisteren
nog geen definitief antwoord geven.
BOCHUM (AFP). Het Russische
ruimtevaartuig Loena-16 is in de afgelo
pen nacht om 00.30 uur in een baan om
de maan gekomen, zo heeft het observa
torium van Bochum meegedeeld. De door
de Loena uitgezonden signalen worden
daar perfect ontvangen.
Dr. Van Ierssel, exegeet en verbonden
aan de universiteit van Nijmegen, stelde
dat het Nieuwe Testament onvoldoende
richtlijnen geeft hoe de structuur van de
kerk eruit moet zien. Wel kunnen wij ons
afvragen hoe de eerste christenen zich
zelf als kerk begrepen. Volgens Van Iers
sel begrepen zij zich als „gemeenten van
God" en tegelijk als „gemeenten van
Christus."
Dit laatste had zelfs de overhand. Zij
voelden zich verantwoordelijk voor het
voortzetten van de zaak van Jezus. Als
zodanig vormden zij een groep en als
groep is men aan een sociologische wet
matigheid onderhevig. Dit vormt tevens
haar bedreiging. Zo gauw een gemeente
een structuur krijgt, wordt de structuur
gauw aangezien voor de gemeente. Het
kader de hiërarchie in de kerk
wordt gauw aangezien voor de kerk, voor
al als de ambten in de hiërarchie gesa-
craliseerd worden.
In een kerk die in haar structuur we
reldkerk wil zijn, zal altijd het gevaar
aanwezig zijn dat zij machtsinstituut wil
worden naast andere machtsinstituten als
bijvoorbeeld politieke partijen. Deze ge
varen kunnen bezworen worden als de
nadruk wordt gelegd op de lokale kerken
of combinaties van deze lokale kerken.
De voortzetting van de zaak van Christus
kerkbegrip van de eerste christenen
wordt beter gewaarborgd in lokale ker
ken dan in een kerkelijk toporgaan.
Daarom pleitte Van Ierssel voor een
synodaal kerkmodel, dat is een kerk in
collegialiteit, niet alleen collegialiteit van
hogere en lagere ambtsdragers, maar van
alle gelovigen. In deze synodale kerk is
plaats voor bisschoppen, presidenten van
bisschoppencolleges enz.; in zover zij de
gemeente uit het evangelie inspireren en
met het evangelie confronteren. In de
kerkstructuur van morgen zal het syno
dale alleen met het hiërarchale te ver
binden zijn als het synodale beslissend is.
De Amerikaanse socioloog Andrew M.
Greeley benaderde het vraagstuk socio
logisch. Als organisatie in de moderne
wereld zal de kerk dezelfde leiderspro
blemen hebben als elke andere wereld
lijke organisatie. Zo'n probleem is bij
voorbeeld het feit dat in deze moderne
samenleving de kritieke posten niet meer
door individuen bezet kunnen worden,
maar door teams. Enkelingen kunnen niet
meer over voldoende informatie en er
varing beschikken om ingewikkelde pro
blemen te beheersen. Voorwaarde voor
het vruchtbaar werken van deze teams is,
dat zij uit vrienden bestaan in de zin van
mensen, die vertrouwen, genegenheid en
respect voor en in elkaar hebben. Dat
noemde Greeley een functionele nood
zaak.
De leider van zo'n team moet een man
zijn, die de vriendschap in het team be
vordert. John F. Kennedy en Martin
Luther King zijn voorbeelden daarvan.
Zij moeten verder geloofwaardig zijn. Zij
moeten opkomend enthousiasme bij hun
collega's niet bedwingen, maar kanalise
ren. Zij moeten niet de man zijn die ant
woorden uitdeelt, maar die de goede vra
gen stelt. Hij geeft problemen op, geen
oplossingen. Deze leidersfiguur mag geen
paternalistische vaderfiguur zijn, op wie
men leunt en die men tegelijkertijd haat.
Zijn leiderschap moet zich in broeder
schap voltrekken. Zijn autoriteit kan
slechts daarin bestaan dat dit de samen
werking in de gemeenschap inspireert.
Aan dit soort leiding ontbreekt het in
de kerk, is de mening van de socioloog
Greeley. Toch is zij nodig om de visie,
zoals het tweede Vaticaans concilie die
van de kerk had, te verwezenlijken.
Met veel voorzichtige en wijze woor
den heeft de theoloog Yves Congar deze
mening van de beide andere inleiders on-
ADVERTENTIE
ADVIEZEN EN ONTWERPEN
TE KOOP GEVRAAGD
Percelen voor restauratie.
Klein Heiligland 29 - Haarlem
Telefoon 31 11 97
dersteund. In de huidige neiging tot vor
ming van kleine gemeenten in de kerk
informele groepen, basis- of kernge
meenten, undergroundchurches zag hij
een bewijs dat de kerk als massaliteit en
als instituut niet meer aan de behoefte
van de moderne mens voldoet en zelfs
werkt als oord van vervreemding. De
eenheid van de leer blijft in deze kleine
kerken werken in een veelheid van cha-
rismen, ambten en diensten. De kerk van
morgen zal een nieuw evenwicht leren
kennen tussen het hiërarchische ambt in
de kerk en een grotere verscheidenheid
aan ambten, die uit de kring van de gelo
vigen zullen ontstaan. De priester wordt
minder middelaar tussen God en mensen
en meer dienaar van de samenbinding der
mensen.
„Hij is de naaf van een wiel, dat de
spaken de lokale kerken bijeen
houdt en het wiel tevens vast aan de as
verbindt", zo illustreerde Congar zijn op
vatting.
Bij dit nieuwe zicht op de komende
kerkstructuur is het logisch dat één van
de proposities van dit theologencongres
waarover vandaag gestemd wordt luidt:
verandering van de procedure der paus
keuze en der bisschoppenbenoemingen is
noodzakelijk. Aan de gelovigen moet ech
te medezeggenschap worden gegeven, bij
voorbeeld in representatieve kiescolleges
met gekozen leden.
Leo kardinaal Suenens heeft gisteren
gezegd dat de volgende paus zou moeten
worden gekozen door een gewone synode
door een raad waarin elke bisschop er 15
vertegenwoordigt. Van zo'n synode zou
den 150 bisschoppen deel moeten uitma
ken.
„Op deze manier zou men meer kansen
hebben op de verkiezing van jongere
mensen", zei de kardinaal op een pers
conferentie. Hij oefende scherpe kritiek
uit op het huidige college van kardinalen,
dat een paus kiest
Afdwalen van de hoofdroutes heeft
geen zin, in de zijstraten stuft men op
barricades. Vanachter de omringende
huizen komen dan guerrilla'! tevoorschijn
die vragen, wat je er doet en of je gok
bent.
Zelf rennen ze diep in elkaar gedoken
naar de andere kant van de straat Zelfs
in de militaire kampen in en buiten Am
man is vrijwel geen teken van leven.
Toch zijn de militairen er. Rond de heu
vel van het paleis van koning Hoessein
zijn bunkers van waaruit geschoten
wordt.
Bij de ingang van enkele van de be
langrijkste openbare gebouwen van de
stad is één „fedayein" te vinden, die do
wacht houdt. Maar zoals de totale afwe
zigheid van Jordaanse militairen uiter
lijke schijn is, zo bzvinden zich meer
naar achter in het gebouw vijf soms tien
leden van de elitetroepen van de koning,
de Bedoeïnen. Zij hebben onder het
schild van absolute chaos aan de opper
vlakte in werkelijkheid toch nog vrijwel
alle macht. Bij enigermate gewichtige
beslissingen wordt eerst de toestemming
van een onzichtbare militaire functiona
ris gevraagd.
Toch dragen de facades van Amman
weinig tekenen van het verbitterde vech
ten dat telkens weer oplaait. Want, zo
dra de beschietingen zijn gestaakt, wor
den van overheidspanden, die het voor
naamste doelwit zijn, de beschadigingen
onmiddellijk hersteld.
Veel minder heersen de spanning en
stilte in de vluchtelingenwijken van Am
man. Kinderen spelen nog ln niterst nau
we straten tussen de zelfgebouwde hul
zen.
Zij hebben een nieuw spel: controle
postje spelen. Knaapjes van tien jaar
gebaren auto's tot stoppen. Toont do
chauffeur de neiging dat ook te doen,
dan hollen de knapen juist voordat hij
stil staat hard weg en hebben enorme
pret.
De vrouwen kunnen hier meer dan el
ders hun gewone gang gaan. Zij houden
buiten hun gewone buurpraatje. Ook de
winkels zijn voor het merendeel steeds
open. In het primitieve café spelen de
mannen hun dagelijkse spelletje trick
track Wel zijn de prijzen sterk geste
gen. Er is weinig groente en ook gebrek
aan brood. Dit kost in plaats van de ge
wone vijftig cent per kilo nu vaak het
dubbele.
Iedereen heeft wel genoeg van de
spanning. Hoelang het zal duren voordat
het leven weer zijn gewone gang kan
gaan weet niemand. Soms zegt men te
wachten op een „sterke man".
