Hefboomactie D '66
Kans op verzoening in Cairo lijkt zeer gering
PALESTIJNEN WIJZEN BESTAND
VAN KONING HOESSEIN AF
Geen Russisch-Amerikaans
contact over Jordanië
Mogelijk voorbereiding tocht naar Mars
Loena-reis knappe prestatie
van Russische ruimtevaart
Ex-SS'er voor
de rechter
Noodtoestand
in Louisiana
Ky naar Parijs
Evacuatie gewonden uit Jordanië
top
ujoancentrum Breestraat 74-84 Beverwijk
Troepen klaar voor
„evacuaties-actie
Q OPEN HLAAROEN
commentaar op actuele zaken
Nobelprijswinnaars
roepen op tot
vrede
„Nieuwe Russische
radar in Egypte"
2
DINSDAG 22 SEPTEMBER 1970
3
f
Agressie
Astronaut
V ooruitzichten
Succes
Na rassenonlusten
open kaa
over
open haarden
-
natuurlijk naar
u ziet daar zoveel meer dan ergens anders
PLANNEN VOOR AMERIKAANSE
MILITAIRE INGREEP IN
JORDAN Ié ZIJN GEREED
Newsweek:
Het hoofdbestuur van Democraten '66
heeft een initiatief ontwikkeld om een
beweging te ontketenen in het Neder
landse politieke relatieveld, waardoor de
komende verkiezingsstrijd zich zou kun
nen afspelen rondom vaststaande gege
vens voor de wijze waarop ons land de
volgende jaren zal worden geregeerd.
D'66 wil die beweging op gang brengen
door de K.V.P. en de P.v.d.A. op basis
van een progressief prioriteitenplan te
verzoenen en vervolgens met deze twee
partijen tot een politieke troika" te ko
men om een werkbare coalitie voor de
komende jaren tot stand te brengen.
D'66 mikt niet uitsluitend op een
troika", een drie-partijencoalitie, maar
heeft blijkbaar niet veel hoop op de mo
gelijkheid om nog meer partijen op de
prioriteitenbasis tot medewerking te be
wegen. K.V.P., P.v.d.A. en D'66 kunnen
volgens deze gedachtengang samen de
verkiezingen winnen, wanneer zij hun
programma beperken tot de noodzakelij
ke en meest voor de hand liggende pun
ten die de grote meerderheid der kiezers
aanspreken.
Het is duidelijk dat het hoofdbestuur
van D'66 de V.V.D. naar de rechtervleu
gel van het parlement wil dringen en
daar de oppositie van meer of minder
rechts georiënteerde partijen wil doen
aanvoeren. Hoe daarbij de positie van
bijvoorbeeld de C.H.U. en de A.R. wordt
geanalyseerd, heeft voorzitter Van Mierlo
voorzichtigheidshalve niet uit de doeken
gedaan. Misschien bedoelde hij bij zijn
uiteenzetting voor de televisie dat hij ook
voor de A.R.P. en de C.H.U. de deur
wilde openlaten, mee te doen aan de pro
gressieve coalitie die hem voor ogen
stond. Het is merkwaardig dat de C.H.U.
bijvoorbeeld het idee om een programma
afspraak op prioriteiten met andere par
tijen te maken, al geruime tijd geleden
heeft geopperd. Het zou dus niet ondenk
baar zijn dat de C.H.U. ook voor het idee
van D'66 voelt, vooropgesteld dat de
christelijk-historische principes zich met
de aard van de prioriteiten kunnen ver
enigen.
De aard van dat prioriteitenprogramma
zal trouwens ook van beslissende beteke
nis zijn voor de vraag of de door Van
Mierlo voorgestelde verzoening tussen
K.V.P. en P.v.d.A. enige kans maakt. Aan
de kant van de socialisten is de bereid
heid tot een basis-overeenkomst met de
K.V.P. niet bijster groot, althans wat de
huidige K.V.P. betreft. Van Mierlo hoopt
kennelijk dat aan de kant van de K.V.P.
op een of andere manier zal worden
afgerekend met sterk conservatieve ele
menten in de partij; niet dat de K.V.P.
zichzelf zou zuiveren (want dat zal zelfs
de heer Van Mierlo niet durven hopen!)
maar wel dat het programma waarmee
de K.V.P. de verkiezingen wil ingaan,
zich zal beperken tot enkele hoogst be
langrijke en onontkoombare vernieuwin
gen in het politieke bestel en de politieke
denkwereld.
De sleutel tot openen van de deuren
die tussen de voornaamste politieke par
tijen in Nederland zitten is uiteraard de
door alle politieke stromingen onder
kende noodzaak tot vernieuwing en evo
lutie van maatschappelijke omstandighe
den, aanpassing van de wetgeving aan
nieuwe denkbeelden en versterking van
de democratische invloeden in alle secto
ren van de maatschappij. Als een formule
zou kunnen worden gevonden waarmede
de voornaamste partijen deze sleutel zou
den kunnen accepteren, zouden de deuren
kunnen worden geopend en zou een
vooruitstrevende regeringscoalitie de
kans krijgen om te bewijzen dat het alge
mene Nederlandse belang partij-principes
overheerst.
Iets dergelijks moet het hoofdbestuur
van D'66 voor ogen hebben gestaan, toen
het in plaats van zijn verouderde ont
ploffingstheorie tot ontwikkeling van een
nieuwe „hefboomactie" kwam.
Het is geen blijk van grote zelfverze
kerdheid, dat D'66 door dit initiatief heeft
gegeven. Er zal een goede dosis twijfel
aan enig vruchtbaar stembussucces bij
D'66 hebben meegespeeld. De heer Van
Mierlo heeft overigens gelijk als hij zegt
dat het politieke patroon verstard en
doods zal blijven, indien niet iets wordt
ondernomen dat de Nederlandse kiezer
een nieuwe, aantrekkelijke keuze biedt.
D'66 wil de gedachtenwisseling over de
basisprioriteiten laten beginnen in de af
delingen, dus van onderop, wat uiteraard
de enige manier is om de hoofdbesturen
tot nieuwe gedachten te brengen. Het
gevaar daarvan echter is, dat zijn initia
tief door onenigheid tussen de afdelingen
in een heilloze verwarring verzandt. De
reacties van verschillende kanten zijn tot
dusver niet erg bemoedigend, maar het
plan is nog te vers om er al een voor
spelling van succes of mislukking aan te
verbinden.
Het is in ieder geval interessant dat
thans een element is aangedragen dat de
bewogenheid over het toekomstige lot van
politiek Nederland kan bevorderen. Aan
welke kant men ook staat, men kan niet
ontkennen dat er tot dusver eerder van
onbewogenheid sprake moest zijn.
WVWWWWWMWWWWWWWWIAWWWVWMWAWWWWMWnWWWtfWAMMWWWWWWWWWWWWWWWWWWMWV
BEIROET (Reuter en AFP) Koning Hoessein van Jordanië heeft gister
middag meteen na ontvangst van een boodschap van de Egyptische presi
dent Nasser zijn troepen gelast het vuren in Amman te staken. De Palestijn
se reactie hierop was: „Wij zullen doorvechten". In de Jordaanse hoofdstad
zijn tot dusver naar verluidt vijf- tot tienduizend doden en gewonden ge
vallen. Deze cijfers werden in Libanon genoemd door een functionaris van
het Internationale Rode Kruis, Marcel Boisard, die juist uit Amman was
aangekomen. Hij had ze vernomen „van mensen in de stad", maar stond
niet in voor de juistheid ervan.
De bestandsorder houdt duidelijk ver
band met de Arabische topconferentie die
vanmiddag in Cairo zou beginnen. In de
Egyptische hoofdstad zal getracht wor
den een verzoening tussen Hoesseins be
wind en de Palestijnse verzetsbeweging
tot stand te brengen. De kansen op suc
ces lijken zeer gering. President Atassi
van Syrië is al in Cairo aangekomen,
volgens zijn minister van Voorlichting
echter niet om de topconferentie bij te
wonen maar om overleg te plegen met
de presidenten van Egypte, Libië en Soe
dan, welke drie landen een bemiddelings
commissie voor Jordanië vormen.
Jordanië heeft Syrië van agressie be
schuldigd. Twee tot drie Syrische pant
serbrigades zouden Palestijnse guerrilla
strijders in Noord-Jordanië te hulp zijn
gekomen.
De Israëlische radio sprak van zeker
tweehonderd tanks. In Amman is uit zeer
goede bron vernomen dat koning Hoes
sein en zijn officieren zeer bezorgd zijn
over de situatie in het noorden van het
land. De Syrische troepen zouden stellin
gen hebben betrokken langs een lijn van
meer dan twintig kilometer, dwars door
Noord-Jordanië.
Syrië ontkent alle berichten over een
inval. In Washington herhaalde Nixons
perschef Ziegler gisteren, dat er naar
het oordeel van de Amerikaanse regering
duidelijk sprake is van Syrische inter
ventie. Na afloop van spoedberaad tussen
Nixon en diens naaste medewerkers deel
de Ziegler mee, dat de VS de toestand in
Jordanië als zeer ernstig en gecompli
ceerd beschouwen. „Er blijft een grote
mate van onzekerheid bestaan. Wij vol
gen de ontwikkeling zeer aandachtig en
blijven diep bezorgd over de Amerikaan
se gijzelaars en onze andere onderdanen
daar", zo voegde hij eraan toe. Recht
streeks contact met Russische leiders
heeft Nixon gisteren niet gehad. De si
tuatie heeft voorts nog geen aanleiding
gegeven „tot een wijziging van zijn plan
nen voor een Europese reis", die zondag
aanstaande moet beginnen.
De Palestijnen zeiden gisteren voor de
(Van onze ruimtevaartmedewerker)
HAARLEM De Russische Loena-16 die zondag een zachte landing op de maan
maakte, is gisteren van de maan opgestegen. De Loena is nu op de terugweg naar de
aarde. Het ruimtevaartuig voert maanmateriaal mee, waaruit geconcludeerd mag
worden dat een zachte landing op aarde in de bedoeling ligt. Het zou voor de eerste
maal zijn dat de Russen zelf stukjes maan naar de aarde brengen.
Zij doen dat met een onbemand ruimte
vaartuig, terwijl de Amerikanen het in
het afgelopen jaar tweemaal met een be
mande capsule hebben gedaan. Om hoe
veel maanmateriaal het gaat, is niet be
kend, noch of dit met behulp van televi
siecamera's van de aarde af door deskun
digen is geselecteerd, of dat men de
Loena-apparatuur zelfstandig een keuze
of een greep in het wilde weg heeft laten
doen.
Het is bijzonder knap wat de Russen
hebben gepresteerd. Zij slaagden erin een
onbemand ruimtevaartuig onbeschadigd
op de maan te plaatsen, daar werk te
laten verrichten, het weer te laten op
stijgen en naar de aarde terug te halen.
Dit is in verschillende opzichten een be
langrijke primeur. De Amerikanen heb-
WEST-BERLIJN (Reuter) In West-
Berlijn is gisteren het proces begonnen
tegen de 59-jarige voormalige SS-officier
Richard Hartmann, die in de jaren 1941-45
betrokken zou zijn geweest bij het weg
voeren en vermoorden van o.a. joodse Ne
derlanders.
Hartmann, die destijds een onderge
schikte was van Adolf Eichmann, ver
klaarde niet schuldig te zijn aan de hem
ten laste gelegde moord op minstens 8.577
joden, onder wie 5.000 uit Kroatië en de
andere uit Duitsland en Nederland. Hij
noemde zijn werk in de tweede wereld
oorlog „louter technisch".
De verdachte was in 1968 in West-Ber-
lijn aangehouden, waar hij een café dreef.
Men verwacht dat het proces drie maan
den zal duren.
ben mensen op de maan gezet, daar werk
laten verrichten en veilig naar de aarde
teruggehaald.
Een goed opgeleide astronaut kan beter
op onverwachte situaties reageren en in
steeds wisselende situaties een keuze uit
alle mogelijke programma's maken dan
een robot, die alleen maar kan uitvoeren
wat hem in een geheugen of brein is
meegegeven.
In dat opzicht worden aan een automa
tisch onbemand ruimtevaartuig veel ho
gere eisen gesteld dan aan een bemand.
Anderzijds moet een bemand vaartuig
weer aan veel hogere technische eisen
voldoen om de veiligheid van de ruimte
vaarders te garanderen en bovendien hun
leefklimaat te verzorgen. Ook betekent
het vervoer van mensen door de ruimte
een aanzienlijk groter gewicht van het
vaartuig.
De Russen moeten op hun manier veel
verfijndere automatische apparatuur
meevoeren. De Amerikanen echter veel
meer apparatuur en een veel grotere be
drijfszekerheid waarborgen. In de onbe
mande ruimtevaart telt een mislukking
niet zo zwaar, zeker niet wanneer deze
geen propagandistische mislukking bete
kent, omdat de Russen de tactiek volgen
niet van tevoren het doel van een ruimte-
experiment aan te kondigen.
Het Russische systeem van het onbe
mande onderzoek van een ander hemel
lichaam geeft voor de komende jaren
evenwel een enorm voordeel.
In de eerste plaats moet dan worden
gedacht aan het onderzoek van de buur-
planeten Mars en Venus. Voor bemande
vluchten naar deze planeten moeten leef-
systemen voor de astronauten worden
ontwikkeld en gebouwd, die hun in staat
moeten stellen ongeveer een jaar in hun
capsule te verblijven. Op zichzelf vergt
dit al een enorme investering en daarna
de bouw van geweldige ruimtevaartuigen.
Daar zijn de VS zeker nog niet aan toe,
nu het ruimtevaartbudget steeds verder
wordt besnoeid.
Zonder die bezuinigingen, die enkele
jaren geleden begonnen, zouden de VS
in 1975 mensen op Mars, hebben kunnen
zetten. Nu zal het wel tot het begin of
het midden van de jaren '80 duren. Bo
vendien blijkt de planeet Venus zo warm
te zijn dat mensen daar niet zonder uit
zonderlijk ingewikkelde voorzieningen
kunnen verblijven of zelfs maar landen.
Onbemand onderzoek, waarop de Sov
jet-Unie zich specialiseert, vergt niet deze
extra-voorzieningen, terwijl robots in
staat zijn meer extreme omstandigheden
te verdragen dan mensen. Weet de Sovjet
Unie haar techniek van onbemand onder
zoek van hemellichamen met de maan als
oefenterrein snel te ontwikkelen, dan
heeft het een goede kans als eerste appa
ratuur op één van de buurplaneten te
laten landen en met materiaal naar de
aarde te laten terugkeren.
Dat zou een verbluffend succes zijn,
dat de balans in de ruimte, die nu naar
Amerikaanse kant doorslaat, weer naar
de Russische zijde zou doen kantelen.
Misschien is de vlucht van de Loena-16
daarvan de inleiding, maar het zal zeker
nog wel vijf jaren duren, voordat dat
blijkt.
tweede achtereenvolgende dag dat ze
door Israëlische vliegtuigen zijn aange
vallen. Israel ontkent dit ten stelligste.
In Amman is uit diplomatieke bron ver
nomen, dat koning Hoessein de afgelopen
dagen contact heeft opgenomen met de
vertegenwoordigers van de „Grote Vier"
in zijn land. Hij vroeg ze om een ge
meenschappelijke actie naar aanleiding
van de Syrische inval in Jordanië. In
Londen is van gezaghebbende zijde mee
gedeeld dat een gezamenlijk optreden van
de vier grote mogendheden alleen van
diplomatieke aard zou kunnen zijn.
HOUMA (Reuter) In de Amerikaanse
staat Louisiana heeft gouverneur McKeit-
hen gisteren de noodtoestand afgekondigd
nadat bij gevechten tussen blanke en
negerstudenten vijf gewonden waren ge
vallen. V(jf scholen werden gesloten.
De ongeregeldheden begonnen, toen voor
het eerst de scholen toegankelijk waren
voor blanken en negers. De gouverneur
verklaarde op dit moment niet van plan
te zijn de hulp van de nationale garde in
te roepen.
SAIGON (AP) De Zuidvietnamese
vice-president Ngoejen Cao Ky is vanoch
tend uit Saigon vertrokken naar Parijs,
waar hij het vredesoverleg over Vietnam
zal bijwonen.
Vanuit Parijs zal Ky verder reizen naar
Washington. De Zuidvietnamese vice-pre
sident werd op het vliegveld uitgeleide ge
daan door onder meer de Amerikaanse
ambassadeur Ellsworth Bunker.
ADVERTENTIE
V
Wees zeker van uw keus.
Stuur voor gratis kleurige
documentatie no 51 een
kaartje aan Ringlever,
Antwoordnummer 1444,
Rotterdam
SYSTEEM
PERFECTIE SINDS 1902
Havenstraat 209-213,
Rotterdam-W.
Tel. (010)-25.65.65*
Showr. geopend v. 9-17 u.
zateraags van 9-13 uur.
Eigen parkeerruimte.
Een vliegtuig van het Rode Kruis is
gisteren in Beiroet aangekomen met
tien gewonden, de eerste mensen die
uit Jordanië worden geëvacueerd.
Onder hen bevindt zich Ole Ohlsson,
een cameraman van de Zweedse tele
visie die de vorige week een schot in
zijn been heeft gekregen. Op de foto:
een van de gewonden wordt uit het
vliegtuig gedragen.
NEW YORK (Reuter). De zes nog
levende winnaars van de Nobelprijs voor
de vrede hebben in een verklaring ter ge
legenheid van het 25-jarig bestaan van de
Verenigde Naties opgeroepen tot beëin
diging van de bewapeningswedloop.
Met name doen zij op de VS en de Sov
jet-Unie een beroep om onverwijld de ont
wikkeling en de aanleg van stelsels voor
strategische kernwapens op te schorten.
De Nobelprijswinnaars zijn de Ameri
kaan Ralphe Bunche, zijn landgenoot prof.
Linus Pauling, de Canadese oud-premier
Lester Pearson, de Britten Philip Noel-
Baker en lord Boyd Orr, en de Fransman
René Cassin.
Razak. Sultan Abdoel Halim van Maleisië
heeft Toen Abdoel Razak, die tot nog toe
vice-premier was, benoemd tot premier.
Razak zal het nieuwe kabinet later be
kend maken.
ADVERTENTIE
stoutenbeek
vraag onze catalogus 1970
(Van onze redacteur in Washington)
WASHINGTON. Het wachten in
Washington is niet langer op een ver
scherping van de crisis in Jordanië, van
een verdere ondermijning van koning
Hoessein, maar op de reactie van de
Sovjet-Unie op het verzoek om advies,
dat de koning tot de vier mogendheden
heeft gericht, en op de afloop van de
ontmoeting van Arabische leiders in
Cairo. Het Witte Huis maakte bekend,
dat het verzoek van Hoessein in overwe
ging is genomen.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken
richtte een diplomatieke waarschuwing
aan de Syrische regering en verklaarde,
dat de invasie van Jordanië „het gevaar
inhoudt van een zich uitbreidend con
flict". In kringen van de Verenigde Na
ties, waar de Jordaanse ambassadeur
overigens ontkende iets van het verzoek
van zijn koning af te weten, werd Hoes
seins oproep onmiddellijk uitgelegd als
geen verzoek om militaire hulp. Verder
wacht men ook daar op de reactie van
Moskou.
In Washington klampt men zich nu
vast aan de enige concrete aanwijzing
die men heeft over de bedoelingen van
Moskou, namelijk het feit dat de Syrische
regering enkele dagen geleden ook door
het Kremlin tot voorzichtigheid is ge
maand. Hierin leest men dat ook de
Russische leiders een confrontatie met
ae Verenigde Staten in het Midden-Oos
ten willen vermijden.
Wat de samenkomst van Arabische
leiders betreft, zijn de verwachtingen
niet optimistisch. Waarnemers in Was
hington achten het onwaarschijnlijk dat
er een vergelijk getioffen kan worden
tussen koning Hoessein en de Syriërs (die
zich volgens de berichten afzijdig hou
den van de bijeenkomst), maar men
heeft nog hoop dat een ontmoeting tus
sen de koning en de Palestijnse guerrilla
leider Arafat tot afspraken kan leiden,
die de crisis kunnen beteugelen.
Niettemin liggen de plannen voor een
beperkte Amerikaanse militaire ingreep
in Jordanië klaar. Het eufemisme voor
deze ingreep is „evacuatie", evacuatie
van de 460 Amerikanen in dat land. In
werkelijkheid is er al overleg geweest
tussen Jordaanse en Amerikaanse experts
over de uitvoering van deze „evacuatie"-
plannen, die grote overeenkomst verto
nen met die van 1956, toen de Syrische
regering dreigde Libanon binnen te trek
ken en president Eisenhower 5000 man
mariniers op het Libanese strand zette,
terwijl de Britten troepen naar Jorda
nië zonden.
Tienduizend parachutisten en ander
militair personeel staan klaar in het le
gerkamp Fort Bragg in North Carolina
om naar het Midden-Oosten gevlogen te
worden. Nog een aantal Amerikaanse
oorlogsbodems is naar de Middellandse
Zee gedirigeerd, maar het Pentagon ver
strekt geen nadere gegevens over het
soort vaartuigen, noch over hun bestem
ming.
NEW YORK (Reuter). De Russen
hebben in Egypte een nieuw type radar
geïnstalleerd, met behulp waarvan het ge
hele Israëlische luchtruim kan worden
overzien. Dit meldt het Amerikaanse
weekblad „Newsweek".
De installatie, die zich op circa 130 km
ten oosten van Alexandrie zou bevinden,
zou ongeveer 24.500 meter hoog en ruim
480 kilometer ver reiken.
