IJmuider Courant
,-. -
Socioloog prof. dr. Sj. Groenman:
„Kleine gemeenten
moeten zich niet
laten opslokken!'
GEWESTVORMING ALS WAPEN
TEGEN ANNEXATIEDREIGING
Nederlands dorp in Israel
„LOCALE DEMOCRATIE
STAAT OP H
w m i iiiis
i
SSW'f 9 isl ïË3iMiËÊMʧ!MSSiMMB^':
■fI
Jrï
Van een onzer redacteuren)
Het vormen van een gewest leidt onvermijdelijk
TOT AANTASTING VAN DE PROVINCIEGRENS. NU DE GE
WESTVORMING HOE LANGER HOE MEER GESTALTE BEGINT
TE KRIJGEN WE ZIEN HET O.A. AAN HET GEWEST EINDHOVEN
- IS ER ALLE AANLEIDING, DE GRENSWIJZIGINGEN EN ANNEX
ATIES OP EEN LAAG PITJE TE ZETTEN".
AAN HET WOORD is de socio
loog prof. dr. Sj. Groenman, hoog
leraar in Utrecht, die de laatste
tien jaar een deel van zijn tijd be
steedt aan de annexatie-problema
tiek. Een problematiek die de be
stuurders van de kleine gemeenten
hoe bekwaam ook niet zonder
de hulp van buitenaf (socioloog,
planoloog of jurist) aankunnen.
„Wanneer heel Nederland zou wor
den ingedeeld in gewesten, zou de
gemeentelijke indeling daaraan
ondergeschikt moeten worden ge
maakt. Daarmee zouden die an
nexatie-problemen de wereld uit
zijn", aldus prof. Groenman.
9 Testcase
De Twenteraad is een orgaan
voor overleg tussen vertegen
woordigers van alle gemeente
raden »r? Twente over de ruim
telijke ordening en de structure
le ontwikkeling van Twente. De
43 leden zijn door de raden der
gemeenten gekozen. Het aantal
leden ver gemeente varieert van
1 tot 6. afhankelijk van het
inwonertal.
Het arbeiasterrem van de Twenteraad overlegorgaan van 18
samenwerkende gemeenten
Exit: provincie
Op-art
A
l,M«
Erbij
Y-
w
Over het algemeen oiijktn de in
woners van ie zoeenaamde kleine ge
meenten weinig ingenomen met de
plannen van een naburige grotere
plaats om haar te annexeren We
zien het aan een eemeent. als Hoog
land dat met de moed lei van hoop
vecht om zich het oprukkende Amers
foort var he, ii' tf hoimen Wat zijn
de bezwarer van een annexatie voor
de burgers van een geannexeerde ge
meente?
PROi. GROENMAN „Wanneei
een kleine gemeente door een stad
van pakweg honuerdeuizenc. zielen
wordt opgeslokt, wordt de afstand van
burger to+ he* gerneentebesniur groter
Die burger weet dar nie, meer welke
wegen hij moet hewandeiei ter op
lossing van zijn problemen In de ei
gen kleine gemeente kende hii „zijn
mensen. Zijn invloed wordi kleiner.
De specifieke belangenbehartiging
verslechtert voor hem in de grote
stad Een annexat'e beteken aldus
een directe aanva op he< functione
ren van de iiicalt democratie Een
dreigende rnnexatu gaat net beleid
van de bedreigde gemeente te veel
beheersen. De annexatienmcedure kan
daarbii wel drie iaar of tanger duren"
Trekt de „bedreigde' gemeente
doorgaans aar het kortste eind?
Piot Groenman- „De Kleine ge
meente is ie Kei niet oii voorbaai
kansloos De willekeur in argunien
tatie bij annexaties is vaak we' groot
Neem Amersfiort er Hooa'iara Amers
foort wil uitbreiden en wei via Hoog
land dat nu zesduizend zielen telt Een
gemeente als Leusden. die nauwelijks
meer inwoners heeft en op ongeveer
dezelfde afstand 'igi var Amersfoort
wordt door Amersfoort >ti gemoeid ge
laten Waarom Hoogland wè1 en Leus
den niet? Lensden mag een satelliet
stad worden voo* zo'n Jert'Pduizenc
mensen, maai hef mag daarbij zelf
standig blijver Hoogland mag ook
groeien op dezelfde mam ei maar zon
een stadswijk moeten wwden van
Amersfoort,. Onbegriipeliik" vindt
ornf "rroenman
EK1\ GEZeiNi'l'. gemest,i> dis Die
penveen (Overijssel), dat door Deven-
tei ireigi t» worden ng""*f(i heeft
dacht ik een goerte kam de annexa
tie-dans te ontspringen diepenveen is
een soort testcase Het verdedigt Qer
sterke zaaK Sterk tierom net is geen
kleine gemeente Het eelt elfduizend
zielen m een oekwaam bestuur H»
ligt in *er orok latuui la* niet **»r
of lei mag /aden ran dt won ngbnuw
Deventer zeg* ruimte nodig te hebben
om te kunnen bouwen en wij dat via
Diepenveen doen Diepenveen op zijn
beurt heeft een alternatief plan dat
voorziet in de broodnodige ruimte om
binnen streeK verhand te kunnen bou
wen. Het wijst een aanta1 gemeenten
aan, waar die woningen neergezet
kunnen worden binnen een straal van
vijftien kilometer. Tot Olst in Wijhe
toe en verder Twel'o, Gorssei en Raai
te Verdei is Diepenveen bereid ook
in de eigen gemeente een flink aantal
woonhuizen te bouwer /onder dat dit
onherstelbare schade t.oe za brengen
aan het natuurschoon. Daarmee met
die concessie en met het totaie plan-
voor-de-streek, komt het annexatie
motief voor Deventer te vervallen.
Deventer kan moeiliik bezwaar maken
tegen een woon-werk-afstand van vijf
tien kilometer
Zou een socioloog als minister deze
zaken (annexatie en grenswijzigingen!
anders behandelen dan een jurist, zoals
nu het geval is (minister Beemink)?
Groenman Moeilijke vraag Minis
ter en staatssecretaris hebber eind vo
rig jaar een goede nota over de ge
westvorming geoubticeerd vermoede
lijk hecht ^en socioioog evenwel meer
waarde aan het voortbestaan van de
locale democratie, die bij het huidige
tempo van annexaties toch wei gevaar
loopt, om hals gebracht te worden
Overigens is de departementale argu
mentatie onder staatssecretaris Wes
terhout bepaaldelijk verbeterd; die
heeft inderdaad een sociaal-weten-
schappeliike opleiding gehad"
Vriezenveen
Tubbergen
Denekamp
Ootmarsum
Hellendoorn
Wierden
Almelo
Borne
Weerselo c, Losser
Olden-
zaal
Rijssen
StadLDeldeffj Hengelo
Markelo CGoor\Ambl Delden
Enschede
Diepenheim
Haaksbergen
Ovei de provinciegrenzen zegt prot.
Groenman: ,Het is natuurlijk een
vreemde zaak dat een gemeente als
Vianen (da* notabene in Zuid- Holland
ligt) geheel georiënteerd is op (Ttrecht.
vijftien kilometer verder Ev zijn meeT
van die voorbeelden. Hattum (Gelder
land) ten opziehtc van Zwolle (Overij
sel). Hoevelaken (Gelderland) ten op
zicht.e van Amersfoort (Utrecht) en de
de kop van Drente een streek die vol
ledig georiënteerd is op de stad Gro
ningen"
De gedachte "an de gewestvorming
wint veld Het rijk strekt zijn bemoei
ingen „naar beneden toe" al uit door
middel van een soort inspecteurs die
niet aan één provincie gebonden zijn.
De inspecteui heeft een benaaid rayon
onder zijn hoede, dat is een reëler
begrip dan eer, provincie' In feite
wordt de provincie weikei historisch
gegroeide grenzen niet aangepast zijn
aan de behoefte van tiid ven twee
kanten bedreigd; door het rijk en
daarnaast dooi de opkomende gewes
ten".
„Eigenlijk zou ae gang van zaken zo
moeten zijn, dat eerst een gewest
wordt gevormd en dat daarna de be
trokken gemeenten het onderling eens
worden over de eventuele noodzaak
van grenswijzigingen of annexaties,
het omgekeerde dus van wat nu ge
beurt. Ook het eventueel ipneffen van
een gemeente moet uitgaan van het
gewest. Binnen het gewest kunnen de
gemeenten het eens worden over het te
voeren beleid van woningbouw recrea
tie aanleg van .vegen en wat de
laatste tijd steeds urgen+er wordt
milieubescherming"
„Deze nieuwe vorm van oestuursin-
deling is, dacht 'k heel goed binnen
een jaar of vijf te realiseren Maar
het uitvoeren van dergelijke maatrege
len duurt meestal langer, leert de prak
tijk"
U denkt dus niet aan vier bestuurs
lagen?
„Nee. De Drovincie zaJ er tussenuit
vallen"
„Het is namelijk een verouderd
standpunt dat een werknemer dicht
bij zijn verk dient te wonen. Werkge
legenheid is inderdaad voora in De
venter te vinder net streekoentrum
Maar de streek als geheej leent zich
als woongebied Deven ei kan niet
zeggen: dit zijn ,onze" mensen, nee,
die mensen die er werken behoren toe
aan de gehele itreek, waarvan De
venter de exponei t is Ook de werk
gelegenheid is liet een louter Deven
ter zaak. zij wordt «venwel op goede
gronden in Deventer geconcentreerd.
Deventer ziet alle„ te locaal, het moet
gewestelijk of regionaal leren den
ken"
Hoe zit het met die willekeur in de
argumentatie?
.Prof. Groenman. „Neem nu de
pas gerealiseerde herindeling van
Zeeuws-Vlaanderen. Daar zijn in een
paar jaar tijds vier plannen geweest
en telkens was er een andere argu
mentatie. Soms heette het dat de ver
schillen in geloof unoverkomeliik wa
ren, soms deed datzelfde verschil er
niets toe. Een andere keer werd een
verbinding ossen twee plaatsen goed
genoemd, eer paar iaar eerder of la
ter gebrekki?"
„Het lijkt er veel op dat in zulke
gevallen eerst leuke grensliinen wor
den getrokken en dat dan pas voor
de bijbehorende argumentatie wordt
gezorgd. Ik neb die optisch-gemakke
lijke lijnen in een openbare zitting
van Gedeputeerde Staten var Zeeland
wel eens „op art" genoemd. Nog een
goed voorbeeld: in een streek gaan
gemeenten, die paralelle belangen
hebben, samenweiken op nasis van
de wet gemeenschappelijke regelin
gen. Je zou zeggen- ais ze samenwer
ken (dus al bezig zijn, een .gewest"
voor te bereiden) is daarmee een mo
tief. om ze tot éér gemeente samen
te voegen, vervallen. Helerr.aa' fout!
Het streven tot samenwerking op ge
westelijk niveau wordt juist *egen zul
ke gemeenten uitgespeeld. He!- bewijst
de verwevenheid van belangen, wordt
dan gezegd. Als „e elk voor zich had
den voortgemodderd, hadden ze mis
schien we) zelfstandig moger, blijven
bestaan! Waar di- op siaat? Op de
Zaanstreek, waar men diverse ge
meenten wil samenvoegen tot één
nieuwe „Zaanstad"!
Prof. Groenman neeft m die tien
jaar te maken gekregen met zo'n
twintig „gevallen" in negen provin
cies, waarbii zest'g gemeenten wa
ren betrokken. De praktijk heeft hem
geleerd dat de vaste commissie voor
Binnenlandse Zaken uit de Tweede
Kamer de zaken heel goed bekijkt en
ampele aandacht besteedt aan de
verschillende argumentaties.
a
Deze maand wordt in de Israë
lische stad Haila een begin gemaakt met
de bouw van een Nederlands vakantie
dorp. „Isradam", waarvoor in eerste in
stantie 10 milsoen gulden geïnvesteerd
wordt. Daarvan kunnen 350 twee- en
vierpersoons-bungalows naar neven
staand modei gebouwd worden, die ten
dele nog dit laa* voltooid zullen zijn
Aanleiding is de stijgende belangstelling
in Nederland voor een vakantie in Israel,
alsook het geringe aantal goedkope hotels
aldaar. Het terrein ligt aan de voet van
de berg Carmel ir< een vallei op 1 km
van een prachtig strand. De koopprijs
van de (eenvoudig ingerichte) bungalows
is f 22.000 mciusiet vier vliegtickets. In
de tijd dat m ei zelf niet verblijven,
kunnen de sipenaars ze verhuren aan
andere toeristen.
ruuinnnnnnnnnnnnfinnntwin
