Commentaren van politici op ons onderzoek:
„UITSLAG ENQUETE GEEFT BLIJK
VAN GEZOND VERSTAND"
Regering doet
werk goed,
zegt 35%
Rotterdammers
minst belust
op de 400.-
Vooral overheid moet
maar bezuinigen
Strenger optreden tegen ordeverstoringen?
Hoe lager de welstand, hoe groter de instemming
iac.warnlng
Slechts: 24
Ruim tweehonderd
interviewers
Amsterdammers het meest
Publiek meent (volgens enquête):
leerling-verkoopster
ZATERDAG 26 SEPTEMBER 1970
2
B. Roolvink
Drs. Schmelzer
Drs. Den Uyl
Drs. Udink
Mr. Van Mierlo
Mr. Geertsema
Art. 8 Loonwet
Staking
Op afbetaling
Voor en tegen kabinet
Weg of niet
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Mr. B. W. Biesheuvel, fractieleider van de ARP in de
Tweede Kamer heeft op onze enquête als volgt gereageerd: „Uit de steek
proef blijkt dat de doorsnee-Nederlander begrijpt dat er iets mis dreigt te
gaan. Dat pleit voor het gezonde verstand van de burgers. Het is, geloof ik,
nuttig, dat de politieke leiders bij de komende algemene politieke beschou
wingen in de Tweede Kamer, aandacht besteden aan het vraagstuk van het
gezag en de persoonlijke vrijheid van de burger. Dat is duidelijk een punt
dat de mensen raakt.
De roep om herstel van het centrale
loonoverleg, die uit de uitslag spreekt
is een begrijpelijke reactie. Het wordt
voor Kloos dan ook hoe langer hoe moei
lijker aannemelijk te maken waarom
het NW zich zo isoleert. Dat de rege
ring-De Jong tot de verkiezingen moet
blijven zitten, is een verstandige uit
spraak. De politici moeten dan ook zo
verstandig zijn nu geen bijzonder gekke
dingen meer te gaan doen", aldus mr
Eiesheuvel.
Minister Roolvink van Sociale Zaken
en Volksgezondheid: „Deze uitslag ver
rast mij niet. Het is een redelijke reac
tie, die mijn mening bevestigt dat een
groot deel van het Nederlandse volk een
gezond inzicht heeft in de huidige econo
mische situatie. Dat de cijfers op zo'n
gevoelig punt als de loonpauze wat dich
ter bij elkaar liggen dan bijvoorbeeld op
het punt van de gezagshandhaving, ver
wondert mij niet. Wat die gezagshand worteld is. Datzelfde blijkt uit het ant-
having betreft: Ik had niet anders ver- woord op de vraag naar de geloofwaar-
wacht. Ons volk is een rustig volk. Het digheid van de regeringsvoorspelling
gunt een ander de vrijheid, maar wil over de kosten van levensonderhoud. Een
met dat die vrijheid wordt misbruikt", grote meerderheid gelooft daar niet in.
Het is duidelijk dat het regeringsbeleid
vooral beoordeeld zal worden naar de
mate waarin de prijsstijging binnen de
perken wordt gehouden.
Het valt op dat een zo groot deel van
de bevolking staken voor de 400 gulden
gemotiveerd vindt. Tenslotte vindt een
grote meerderheid van de kiezers dat
het kabinet tot aan de verkiezingen moet
aanblijven. Dat vind ik ook. Het gaat
niet aan dat de regeringspartijen nu de
inflatie in volle gang is zich nog voor de
verkiezingen van de verantwoordelijk
heid daarvoor zouden ontdoen"
„Mijn algemene indruk is aldus drs
Schmelzer (K.V.P.) dat uit de peiling
als geheel de volgende karakteristieken
van de instelling van het Nederlandse
volk naar voren komen:
1. Realiteitsbesef. Kennelijk ziet men in
dat de sociaal-economische ontwikke
ling door gevaren wordt bedreigd en
dat niet alle wensen tegelijkertijd kun
nen worden vervuld. Krachtig bijstu
ren van de regering lijkt men min of
meer te verwachten.
2. Behoefte aan solidariteit, zich uitend
in overleg en samenwerking. Kenne
lijk geeft men daaraan de voorkeur
boven onnodige en onvruchtbare con
flicten.
3 Voorkeur voor een geleidelijke en or
delijke ontwikkeling in 's lands za
ken. Dit blijkt mij Uit de cijfers over
de ordeverstoring en het aanblijven
van het kabinet, in ieder geval tot de
verkiezingen.
Slotopmerking: in een nogal bewogen
tijd, waarin het kabinet met weinig po
pulaire maatregelen moet komen, is de
totaaluitslag redelijk bemoedigend voor
het kabinet en de regeringspartijen".
Drs. Den Uijl (P.v.d.A.): „Er zijn in
de enquête vier vragen waarop tenmin
ste zoveel ondervraagden hebben gerea
geerd, dat het antwoord commentaar
verdient. Een grote meerderheid vindt
dat tegen ordeverstoringen krachtig moet
worden opgetreden. Terecht, maar het
is jammer dat niet gevraagd is wat men
ziet als de oorzaak van de veelvuldige
ordeverstoringen. Het ontbreken van een
visie daarop is juist een van mijn voor
naamste punten van kritiek op deze re
gering.
Met de loonpauze is een meerderheid
het eens. Het bewijst hoe diep de vrees
voor prijsstijgingen na loonstijging ge-
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG. Op de vraag of de
maatregelen die de regering van plan is
te gaan nemen, goed of niet goed zijn voor
Nederland, kwamen de volgende antwoor
den:
Heel goed voor Nederland5 pet
Goed voor Nederland 40 pet
Niet goed en niet slecht voor Ned. 40 pet
Slecht voor Nederland22 pet
Heel slecht voor Nederland 4 pet
Hieruit kan men concluderen dat de
regering het vertrouwen van de Neder
landse bevolking niet heeft geschokt en
zelfs meer steun dan tegenstand zal onder
vinden bij haar plannen voor 1971.
Er zijn overigens ook meer personen die
vinden dat de wijze waarop de huidige
regering haar werk doet goed is, dan per-
sonenen die duidelijk kritiek hebben, (zie
staatje hieronder).
De regering doet haar werk:
Zeer goed 2
Goed 33
Niet goed, niet slecht41
Slecht 18
Zeer slecht 6
Opvallend is het aantal ondervraagden
dat geen uitgesproken mening heeft over
het werk van de regering. Hierbij zijn
vanzelfsprekend ook diegenen die menen
dat wij thans een middelmatig kabinet
hebben.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG. Het politieke en so
ciale onderzoek dat in onze opdracht
door Makrotest is gehouden, vond
plaats in het weekeinde van 19 en 20
september. Ruim 200 interviewers van
Makrotest hebben persoonlijke gesprek
ken gehad met 1023 hoofden van huis
houdens in Nederland. Er werd bewust
voor de gezinshoofden gekozen omdat
de aangesneden problematiek hen in de
eerste plaats aangaat. Wanneer in za
ken betreffende arbeidsonrust en ge
zagshandhaving ook de huisvrouwen
waren gevraagd, zouden de antwoorden
vermoedelijk nog meer behoudend van
karakter zijn geweest.
De door Makrotest genomen steek
proef is representatief voor de Neder
landse gezinshoofden van 18 jaar en
ouder en verdeeld over 200 gemeenten.
De keuze van de gemeenten werd ge
daan naar indeling in sociale klasse,
naar provincie en grootte. Het aantal
steekproeven in een gemeente werd af
hankelijk gesteld van de grootte.
Om in het vakjargon van Makrotest
zelf te blijven: „in de op deze wijze ge
selecteerde gemeenten werden a-select
startadressen getrokken uit het bevol
kingsregister. Vanuit de startadressen
werden via de „random-walk"-methode
(een voorgeschreven toevalswandeling)
de mannelijke gezinshoofden gevon
den".
Drs. Udink, minister voor ontwikke
lingssamenwerking, lijsttrekker van de
C.H.U.: „Een verheugende uitslag. Ik
sta uiteraard ook zelf voor 100 percent
achter de passage in de Troonrede, waar
in krachtig optreden tegen ordeversto
ringen wordt aangekondigd. Dat bete
kent niet dat ik een soort Spiro Agnew
ben, of een Maoïsten-bestrijder of een
man van „law and order". De kritiek op
mij is een gevolg van slecht begrijpen
of slecht willen begrijpen. Ik wens daar
niet eens op te reageren. Ik ben een
voorstander van verdraagzaamheid. De
noodzakelijke vernieuwing van onze
maatschappij, is alleen mogelijk in een
geordende samenleving. Dat is ook de
geest die de passage in de Troonrede
ademt. Ik ben blij dat zovelen daar ach
ter staan".
Mr. Van Mierlo, fractieleider van D'66é
„Het vertrouwen in de regering, dat uit
ae uitslag spreekt, vind ik voor de coa
litie die aan de macht is niet groot. Aan
die vraag over de ordeverstoring hecht
ik niet zoveel waarde. Natuurlijk wil ie
dereen dat er krachtig tegen ordever
storingen wordt opgetreden. Maar dat is
de zaak niet. Ik geloof niet zo erg aan de
law and order behoefte onder de kiezers
In ieder geval doe ik er niet aan mee.
Er zijn al politici genoeg, die bezig zijn
de angst onder de kiezers te cultiveren
Dat het centrale loonoverleg moet wor
den hersteld, is ook de mening van mijn
partij. De zaak is helaas in een soortge
lijke deadlock geraakt als de partijpoli
tiek. Om daaruit te komen, hebben wij
inmiddels een initiatief-wetje tot schrap
ping van artikel 8 bij de Tweede Kamer
ingediend.
Mr. Geertsema (V.V.D.): „Een plezie
rige uitslag, vooral het duidelijke cijfer
over de handhaving van de orde, zegt
wel iets. De mensen gaan langzamer
hand inzien dat het zo niet meer kan.
Men wil hier geen Zuidamerikaanse toe
standen, en raakt zich er kennelijk van
bewust, wat er kan gebeuren als het ge
zag wegvalt. Dat betekent niet dat we
van ons land nu maar gelijk een politie
staat moeten maken. Waar het om gaat
is dat pogingen tot stelselmatig afbraak
van onze democratische verworvenhe
den worden verijdeld. Dat men dit inziet
stemt mij tot tevredenheid. De cijfers
over de loonwet tonen aan dat veel men
sen met mij vinden, dat Kloos bezig is
met chantage. Daarvoor heb ik al op
Prinsjesdag gewaarschuwd".
(Van een onzer verlaggevers)
DEN HAAG. Het zijn vooral de
Amsterdamse geënquêteerden (32 pet)
dei de 400 verlangen, hoewel dit
prijsstijgingen tot gevolg heeft. De Rot
terdammers zijn er het minst (8 pet) in
geïnteresseerd. Dit is gebleken uit het
onderzoek dat voor de GPD werd inge
steld. Een ander opmerkelijk feit kwam
aan het licht bij de nadere verwerking
van de gegevens, namelijk dat een groot
aantal gezinshoofden die ouder zijn dan
65 jaar die 400 in ieder geval willen
hebben. Landelijk bezien wil 16 percent
van de ondervraagden dit extra bedrag
ook als de prijzen erdoor stijgen. Van
de beiaarden wil in dat geval 27 per
cent deze extra-uitkering.
Uit de regionale gegevens blijkt dat
men in Noord-Holland meer op de vier
honderd gulden is gebrand dan in an
dere provincies- Vooral de mensen uit
de middenklasse willen liever geen
vierhonderd gulden hebben als daar
door de prijzen stijgen.
Bij degenen die geloven dat de prij
zen volgend jaar méér dan normaal
zullen stijgen (75 pet. van de onder
vraagden), zijn de Amsterdammers rui
mer vertegenwoordigd (84 pet). Verder
is gebleken dat de welgestelden (meer
dan het landelijk gemiddelde) vinden
dat het noch geloofwaardig, noch on
geloofwaardig is dat de prijzen extra
zullen stijgen. Degenen die meer dan
anderen het regeringsbeleid steunen,
geloven ook meer dan anderen dat de
prijzen niet abnormaal omhoog zullen
gaan.
Een opmerkelijk verschil van mening
tussen de inwoners van de grote steden
en de rest van het land is naar voren
gekomen bij de vraag of de vakcentra-
len weer aan de onderhandelingstafel
moeten gaan zitten voordat artikel 8
uit de Loonwet moet worden geschrapt.
Er zijn meer Hagenaars die vinden dat
artikel 8 eerst moet worden geschrapt
(43 pet, tegen een landelijk gemiddelde
van 35 pet). De Rotterdammers daar
entegen vinden in groten getale dat de
vakcentrale direct weer in het overleg
moeten treden. De Amsterdammers kan
het niet zoveel schelen (27 pet).
hele A' Den R'
volk dam Haag dam
Eerst art. 8 weg 35 38 43 21
Direct overleg 50 35 43 64
Onverschillig 15 27 12 14
De jongste leeftijdsgroep (tot 25 jaar)
staat onverschilliger tegenover het al
dan niet schrappen van artikel 8 dan
de gezinshoofden van 61 tot 65 jaar.
Het vreemde is dat men in Zuid-Hol
land, waar in de afgelopen weken juist
de arbeidsonrust is ontstaan, vaker
vindt dat de vakcentralen niet moeten
wachten op schrapping van artikel 8.
In Friesland en Gelderland staat men
het meest positief tegenover hernieuwd
loonoverleg van de regering met vak
centralen (resp. staat slechts 5 en 8 pet
er onverschillig tegenover, tegen 15 pet
gemiddeld). In Noord-Holland, Noord-
Brabant en Zeeland weet men het minst
van de betekenis van artikel 8 in de
Loonwet af.
Zoals wellicht te verwachten was
vinden de welgestelden en degenen die
behoren tot de middenklasse het veel
juister dat er een loonpauze zal worden
ingesteld dan andere bevolkingsgroepen
Opnieuw nemen de Amsterdammers
een uitzonderingspositie in: Zij vinden
het afkondigen van een loonpauze meer
een onjuiste maatregel dan bijvoor
beeld de Hagenaars (55 pet tegen 40 pet)
In Noord-Holland was men het meer
dan elders eens met de stakers die
400 extra willen krijgen. Van de
Noordhollanders vindt 59 percent het
terecht of zeer terecht dat de werkne
mers voor de extra-uitkering staken.
Dit geldt echter vooral voor Amster
dam, waar 75 percent het ermee eer.s
is. De minste aanhang krijgen de sta
kers in Noord-Brabant: 28 percent.
De geschoolde arbeiders vinden sta
ken voor vierhonderd gulden meer te
recht (56 pet) dan de overige beroeps
groepen (tussen 57 pet en 23 pet).
Ook bij de vraag of men zelf mee
zou doen aan een staking om vierhon
derd gulden krijgt men hetzelfde beeld:
hoe lager de welstand hoe vaster men
besloten is zeker met staken mee te
doen. Meer dan de helft van de mid
denklasse en welgestelden zal waar
schijnlijk of zeker niet meedoen.
In de hogere beroepsgroepen blijkt er
toch een opmerkelijk aantal potentiële
stakers te zijn. In de groep van hoofd
zakelijk vrije en akademische beroepen,
directeuren van grote ondernemingen,
leraren m.o. en hoge ambtenaren wil
23 percent „zeker" of „waarschijnlijk"
gaan staken als op hun bedrijf het
werk wordt stilgelegd of ƒ400 te krij
gen. In de groep van hoofdzakelijk
hoge employés, directeuren van kleine
ondernemingen, hoofdambtenaren en
middelbare technici zal 16 percent zeker
meestaken en 11 percent waarschijnlijk.
■niWWMWWIIIflfWMWWWWWWWWWy^AWAAA/WVAAfWWA/IIIAfWIIWWWWWA/WUWWIfWWWIfWWWAAAWAAA/VWWUWWWVh
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG. Als er in ons land be
zuinigd moet worden, zoals minister Wit
te veen van Financiën wil. dan moeten
vooral de overheid en de werkgevers hun
bijdrage daaraan leveren vinden de
meeste ondervraagden bij de G.P.D.-en
quête. Ongeveer twintig percent van de
ondervraagden vindt zelfs dat de werkne
mers helemaal niet hoeven mee te bezui
nigen. Eveneens een vijfde deel wil dat
de werknemers minder dan tien percent
bijdragen aan de bezuinigingen.
Ongeveer hetzelfde beeld ontstaat bij
de vraag wie (de overheid, de werkge
vers of de werknemers) zou moeten bij
dragen aan de ontwikkelingshulp en vooi
hoeveel. In dit geval echter slaat de ba
lans nog meer door naar de overheid, dat
wil zeggen dat men de ontwikkelingshulp
meer ten laste van de overheid wil la
ten komen en minder ten laste van de
werknemers. Zoals bekend is wordt in de
nieuwe begroting precies één percent van
ons nationale inkomen besteed aan ont
wikkelingshulp.
Op de vraag of men het juist acht dat
de regering het autorijden opnieuw duur
der wil maken, antwoorde 63 percent ont
kennend en 27 percent vindt het wel juist.
In het volgende overzicht worden de
antwoorden over het duurder autorijden
nader uitgewerkt- De vraag luidde: „Eén
maatregel die de regering wil nemen om
meer geld te krijgen is het autorijden
duurder maken. In hoeverre vindt u dat
een juiste maatregel?"
Zeer juist7
Juist 19
Niet juist, niet onjuist 10
Onjuist37
Zeer onjuist 26
Een van de maatregelen die de rege
ring wil nemen om de uitgaven te be
perken is, het moeilijker te maken iets
op afbetaling te kopen of geld te lenen
In het staatje hieronder staan de ant
woorden op de vraag „Denkt u nu dat
veel mensen dat vervelend zullen vin
den?"
Zeker niet 4
Waarschijnlijk niet 10
ADVERTENTIE
EDELSMIT
JUWELIER
Wij hebben een plaats vacant
voor een
met interesse in de juweliers
branche. Kunstnijverheidsoplei
ding strekt tot aanbeveling.
Korte Houtstraat 16, Haarlem.
Tel. 311582. Zijstraat Grote Houtstraat,
lste straat links vanaf Houtbrug.
Tel. na 6 uur 316470.
Ik denk van niet 11
Waarschijnlijk 49
Zeker wel 25
Hieruit kan men dus zien dat deze
maatregel als vervelend wordt ervaren
bij het merendeel var de gezinshoofden.
Dat weet minister Wit+eveen dan nu ze
ker, als hij het al niet had vermoed.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Uit het onderzoek onder
duizend gezinshoofden is duidelijk geble
ken dat voornamelijk de minder-welge-
stelden, de confessionelen (met name de
Gereformeerden) en de ouderen het eens
zjjn met de regeringsplannen om strenger
te gaan optreden tegen ordeverstoringen.
In Noord-Holland en Zuid-Holland is men
het minder eens met krachtig optreden
dan in de overige provincies. In Noord-
Holland wenst 73 percent, in Zuid-Holland
79 percent krachtig optreden tegenover
ongeveer 90 percent in de andere provin
cies. In Amsterdam is de weerstand tegen
de regeringsplannen het grootst: 55 per
cent vindt het onjuist.
De confessionelen vinden kennelijk dat
gezagsdragers harder moeten optreden,
althans gezien het feit dat 64 percent (te
gen gemiddeld 52 percent) antwoordde het
er zeer mee eens te zijn. Van de rooms-
katholieken wil 91 percent (63 pet. zeer
mee eens en 28 pet. mee eens) een krach
tiger optreden en van de Gereformeerden
gevers) 93 DCt. (70 DCt zeer mep eens pn 93 nrf mpp 7.nalc urollinhf f a vpruraphton urac MpHprlanHpr Ho maatrpcfplpn PnoH unnr r»nr»+ iron Ho AmctorHammorc 1 onrlo I i ilr
93 pet. (70 pet zeer mee eens en 23 pet. mee
eens), tegen 86 percent voor beide catego
rieën gemiddeld. Van degenen die beslist
van plan zijn mee te doen bij een staking
om vierhonderd gulden extra, is 35 per
cent er echter voor dat de regering krach
tig de orde handhaaft.
Volgens Makrotest is voorts gebleken:
Hoe lager de welstand, hoe groter de goed
keuring van krachtig optreden tegen orde
verstoringen.
wel- mid- hogere lagere
gest. denkl volkski volkski
Zeer mee eens 40 57 65 69
Mee eens 30 26 24 23
Totaal 70 83 89 92
Vrijwel alle (97 pet.) ondervraagden van
65 jaar en ouder zijn het vaker eens met
de harde lijn dan andere leeftijdsgroepen.
Bij plaatsing van de jongsten naast de
oudsten ontstaat het volgende beeld:
tot 20 jaar 65 jaar en ouder
Zeer mee eens 36 81
Mee eens 31 16
Totaal
67
97
Zoals wellicht te verwachten was,
krijgt onze regeringscoalitie (K.V.P. en
A.R.P., C.H.U. en V.V.D.) bij de voorge
nomen maatregelen meer steun van de
confessionelen en de hogere inkomens
groepen. Het „linkse" Amsterdam staat
het negatiefst ten opzichte van de in de
Troonrede aangekondigde maatregelen.
Van de confessionelen (vooral de gere
formeerden) vindt 51 percent dat de re
geringsplannen goed zijn voor ons land,
tegen 35 percent gemiddeld in het gehele
land. De welgestelden en de middenklas
sers staan positiever ten opzichte van de
te nemen maatregelen dan de lagere en
hogere volksklasse, waarbij de welgestel
den zich het positiefst uitlaten. De lagere
volksklasse keurt de maatregelen het
meest af: 39 percent vindt dat de plan
nen „zeer slecht" voor Nederland zijn,
tegenover ongeveer 25 percent bij de an
dere groepen.
Vindt 45 procent van de gemiddelde
Nederlander de maatregelen goed voor
ons land, slechts 29 percent van de Am
sterdammers is het ei mee eens. Meer
dan de helft van de Amsterdammers (56
percent) zegt dan ook dat de huidige re
gering haar werk slecht of zeer slecht
doet. Vanzelfsprekend zou men bijna
zeggen zijn het opnieuw de confessione
len en welgestelden die vaker van mening
zijn dat de regering haar werk goed doet.
De lagere volksklasse Is het sterkst in
haar afkeuring: 38 percent is ontevreden
over het werk van de regering. Lande
lijk gezien is 24 percent ontevreden.
Ook uit de antwoorden op de vraag, of
het kabinet-De Jong zou kunnen blijven
zitten tot de verkiezingen volgend jaar,
ziet men dezelfde groepen positief rea
geren als bij de vraag of de regering
haar werk goed doet. Hoe welgestelder
men is hoe vaker men denkt dat de re
gering wel zal aanblijven, terwijl 32 per
cent van de Amsterdammers (landelijk
19 percent), vindt dat deze regering weg
moet. Verder is gebleken dat alleen
staanden er iets minder zeker van zijn
dat de regering zal kunnen aanblijven:
63 percent van deze groep denkt dat de
regering kan aanblijven tegen ongeveer
75 percent van de gehuwden.
In Utrecht en Zuid-Holland is men er
meer van overtuigd dat de regering kan
aanblijven. Landelijk gezien vond 73 per
cent dat de regering zou kunnen blijven,
terwijl dit percentage in Utrecht 83 en in
Zuid-Holland 78 is. In Noord-Holland,
Gelderland, Groningen en Drente is men
er minder van overtuigd (ongeveer 65
percent)
Toch blijkt vijftien percent van de
mensen die denken dat premier De Jong
en zijn ministers zouden kunnen aanblij
ven, het beleid van het kabinet af te
keuren. Aan de andere kant vindt min
der dan de helft (41 percent) van dege
nen die denken dat, het kabinet mag blij
ven, het beleid goed.
