Kabinet wil wettelijke regeling
„OPENBAARHEID BESTUUR NODIG"
Langoor „het haasje"
Geen sabotage
in Leeuwarden
Militairen
bedankten
Offers brengen
voor fusie
Rapport-Biesheuvel
roept vragen op
U-model.
Kostuums naar m munt
en wens gemankt.
Exclusief bij Gerzon.
ol ironm 275.-
Gesprek met regering
erg teleurstellend
ïac.warnlng
Verouderde opzet
Ir. Manusama:
Schuldenlast van
V erkade-f raudeur
4,5 miljoen
„Bestrijding van
ziekteverzuim
geen taak van
bedrijfsarts"
Kamervragen over
martelingen in
Brazilië
Dansen Gezelligheid
bij
studie politicologie
RAAD VAN STATE:
leerling-verkoopster
„EVERGREEN"
DONDERDAG 8 OKTOBER 1970
2
DEN HAAG De regering is voornemens een wettelijke verplichting
tot openbaarmaking van bestuurlijke informatie in te voeren. Aldus blijkt
uit de woensdag verschenen nota „Openbaarheid van bestuur", waarin mi
nister-president, minister van Algemene Zaken De Jong, het regerings
standpunt over de openheid van het bestuur uiteenzet. Een algemene wette
lijke regeling over de openbaarheid van bestuur zal, naar het oordeel van
de regering, een aantal uitzonderingen moeten bevatten, welke uitzonde
ringen pas in het in te dienen wetsontwerp nauwkeurig zullen worden ge
formuleerd. De regering stelt zich voor, de wettelijke openbaarheidsver
plichting geleidelijk in te voeren.
Onderzoek op
vliegbasis
In Amsterdam
PvdA -Soesterberg
opgeheven
MOTIEVEN
MINISTERRAAD
FORMATIE
Wij hebben een plaats vacant
voor een
met interesse in de juweliers
branche. Kunstnijverheidsoplei
ding strekt tot aanbeveling.
Voorzitter Groene Kruis
Symposion in Den Haag
In de nota zegt de regering, dat zij de openbaarheid niet ziet als doel op zichzelf,
maar als middel tot betere communicatie tussen overheid en burger. Ten aanzien
van de genomen besluiten en de motieven en de feitelijke gegevens die daartoe hebben
geleid is de openbaarmaking middel tot het verschaffen van inzicht in dat bestuur
aan de burger.
LEEUWARDEN. Drie Starfighters
van de vliegbasis Leeuwarden zijn maan
dag een paar uur aan de grond gebleven
omdat men sabotage vermoedde. De com
mandant, kolonel J. J. Singor, besloot hier
toe, nadat een brandstofwagen niet wilde
starten. Op de wagen was met krijt een
vreemd teken aangebracht.
Gecombineerd met een weigerende tele
foon en een geforceerd sleutelkastje van
de brandstofhangar deed dit aan sabotage
denken. In de hangar vond men ook nog
een briefje, waarop de mededeling stond:
„Ik heb de sleutels teruggevonden".
Achteraf bleek dit afkomstig te zijn van
een personeelslid, dat zijn eigen sleutels
miste en daarom de reservesleutels uit
het kastje had gehaald. Op dat moment
wist men dit echter niet en daarom be
sloot de basiscommandant de drie Star
fighters die getankt hadden uit de „ge
merkte" tankwagen aan de grond te hou
den. Onderzoek van de brandstof wees
echter uit dat er niets mee aan de hand
was. Het merktekentje op de tankwagen
was er waarschijnlijk bij een oefening
opgezet.
Toch, aldus de Raad van State, geeft
meer dan één passage uit het rapport-
Biesheuvel aanleiding tot het stellen van
vragen, het uiten van twijfel en tot het
oefenen van kritiek. Die vragen, twijfel
en kritiek, komen in het advies tot uiting.
Daarin wordt gesteld, dat de commissie
eenzijdig de nadruk heeft gelegd op de
vraag, hoe de informaties van de rege
ring ter beschikking kunnen komen van
de burger, met onvoldoende aandacht
voor de vraag hoe die informaties
van de regering ter beschikking kun
nen komen van de burger en met on
voldoende aandacht voor de vraag, hoe
de burgers informaties kunnen aanwen
den tot beïnvloeding van het overheids
beleid.
Een tweede bezwaar van de Raad van
State is de onvoldoende relatering van
het vraagstuk van de Nederlandse staat
kundige verhoudingen.
De Raad van State wijst er op, dat
de politieke democratisering behalve
door het verstrekken van informaties
aan de burgers, vooral versterkt behoort
te worden door enerzijds een decentrali
satie in geografische zin van bestuurlij
ke bevoegdheden en anderzijds door de
stichting van functionele organisaties en
kleinere gemeenschappen, kortom door
overzienbare eenheden, waarvoor de bur
ger zich direct verantwoordelijk kan we
ten.
De raad deelt het standpunt der com
missie, dat beleidsvoornemens die de be
langen van de burgers raken, kenbaar
dienen te worden gemaakt op een tijd
stip waarop nog zinvol over alternatie
ven kan worden gesproken, zij het dat
de noodzakelijke slagvaardigheid van het
bestuur niet in gevaar mag komen.
Niet aanvaardbaar acht de raad de
door de commissie bepleite regel van
openbaarmaking van voorbereidende
Ten aanzien van het te voeren bestuur
de elementen van de beleidsvoorberei
ding, van probleemstelling tot en met be
leidsvoornemen is ze middel om de
burger te betrekken bij de opinievorming.
,,De openbaarheid van bestuurlijke infor
matie is hiermee dus naar twee zijden
zinvol begrensd", aldus de premier.
Bij de begrenzing van het openbaar
heidsbeginsel moet, naar het oordeel van
de regering, worden gelet op de grond
slagen van ons staatsbestel en op andere
democratische belangen: eenheid van be
leid en ministeriële verantwoordelijkheid
tegenover het parlement, doelmatigheid
van het bestuur en bescherming van de
privé-sfeer.
In de nota, waarin onderscheid wordt
gemaakt tussen actieve en passieve open
baarmaking, wordt duidelijk gemaakt dat
de verplichting tot openbaarmaking van
besluiten, die algemeen verbindende re
gels bevatten, moet worden uitgebreid.
De regering volgt de commissie-Bies
heuvel ten aanzien van de actieve open
baarmaking van de beleidsvoornemens
en andere informatie in het stadium van
de beleidsvoorbereiding. Zodra met het
oog op een goede democratische bestuurs
voering opinievorming daaromtrent van
belang is, behoort deze openbaarmaking
plaats te vinden, en wel in de opvat
ting van de regering ten overstaan
van de kring van hen, die bij de materie
betrokken zijn. Ook het voorstel van de
commissie tot het actief openbaarmaken
van de adviezen der niet-ambtelijke or
ganen, neemt de regering over.
Wat de passieve openbaarmaking be
treft, wil de regering een wettelijke
plicht invoeren tot het openbaarmaken
van besluiten met de motieven en fei
telijke gegevens, die daartoe hebben ge
leid voorzver deze van belang zijn
voor het inzicht van de burger in het ge
voerde bestuur. De regering wenst geen
openbaarheid van bestuurlijke informa
tie zonder meer, omdat andere gewichti
ge belangen van staat en burger daaraan
in de weg staan.
In de opvatting van de regering moet
het niet zo zijn, dat een ieder bij een
departement of rijksdienst elk stuk in
formatie kan verkrijgen, dat niet onder
de uitzonderingsbepalingen valt. De infor
matie moet een functie vervullen in de
communicatie tussen bestuur en burger,
ze moet van belang zijn voor het inzicht
van de burger in het gevoerde bestuur.
De passieve openbaarmaking die de re
gering voorstaat impliceert, dat de geïn
teresseerde burger onder het hiervoor
vermelde algemene voorbehoud door
de betrokken bestuurlijke instantie geïn
formeerd moet worden over de inhoud
van het besluit, waar zijn belangstelling
naar uitgaat, alsmede over de motieven
en het feitenmateriaal, die tot dat besluit
hebben geleid. Van wat aan het besluit is
voorafgegaan, zijn alleen de motieven en
het feitenmateriaal die aan het besluit
ten grondlsag liggen van wezenlijk be
lang voor het inzicht van de burger in
het gevoerde bestuur. Hieronder kunnen
ook vallen overwegingen, waarop bepaal
de alternatieven zijn verworpen. De in
formatie, die de burger hieromtrent ver
krijgt, moet hem in overzichtelijke en
bevattelijke vorm worden verschaft. Alle
andere ideeën, opvattingen en feiten, die
tijdens de voorgeschiedenis wel naar vo
ren zijn gebracht, maar niet van wezen
lijke betekenis zijn geweest bij het tot
stand komen van het beslui, vallen bui
ten de bestuurlijke informatieplicht.
Het beginsel van openbaarheid van
bestuur is, zo vervolgt de nota, ook van
toepassing op de vergaderingen van de
ministerraad. Voor zover de raad for
mele besluiten vaststelt, zullen ze, met
de motieven en het feitenmateriaal die
eraan ten grondslag hebben gelegen, on
der de verplichting tot openbaarmaking
vallen, indien deze bijdraagt tot inzicht
van de burger in het gevoerde bestuur.
Evenmin als elders in de rijksdienst zal
er voor de raad een verplichting bestaan,
agenda's en notulen openbaar te maken.
Dit geldt a fortiori voor de standpun
ten die de individuele bewindslieden bij
de discussie in de raad hebben ingeno
men.
Overige punten uit de regeringsnota zijn:
Elk departement zal moeten beschik
ken over een permanente „informa-
tion-desk", waar de bezoekers in eer
ste instantie de weg kan worden ge
wezen.
In grote departementsgebouwen dienen
geschikte ruimten te zijn, waar zij die
informatie wensen, deze kunnen ver
krijgen.
De overheidsvoorlichting mag niet het
karakter krijgen van public-relations
en mag ook niet worden beschouwd als
onderdeel daarvan.
De regering acht het wel juist om
public-relations-adviseurs in de over
heidsvoorlichting te betrekken in ge
vallen van concreet gerichte acties, die
betrekking hebben op politiek niet-
controvertiële overheidsactiviteiten.
Sociaal wetenschappelijk onderzoek
ten behoeve van de voorlichting acht
de regering onmisbaar.
Over het uitgeven van een voor het
publiek meer toegankelijke staatsalma
nak en van beknopte departementale
gidsjes wil de regering zich nog nader
beraden.
Ook over de noodzaak en het nut van
de instelling van een openbare infor
matiebank acht de regering nog nader
beraad nodig.
In beginsel staat de regering even
als de Raad van State zelf niet af
wijzend tegenover openbaarmaking
van de adviezen van de raad over
wetgeving. Een definitief oordeel daar
over behoudt de regering zich evenwel
voor tot de staatscommissie van ad
vies inzake de grondwet en de kies
wet (de commissie Cals-Donner ad
vies zal hebben uitgebracht
In de nota van de regering wordt ten
slotte nog ingegaan op het vraagstuk van
de openbaarheid bp kabinetsformaties. De
regering stelt zich op het standpunt, dat
de openbaarheid het moeilijke proces van
de formatie niet extra mag bemoeilijken
en voorts dat ze niet met de onschendbaar
heid van het staatshoofd in strijd mag ko
men.
Voor de regering volgen hieruit twee
conclusies. In de eerste plaats, dat het niet
bij voorbaat juist kan worden geacht, tij
dens de (in)formatieperiode alle beschik
bare informatie openbaar te maken. Vooral
het politiek verkennende werk van een in
formateur ten behoeve van een volgende
stap, door het staatshoofd te zetten, leent
zich in beginsel minder voor openbaarheid
dan bijvoorbeeld het rapport van een for
mateur. Daar, waar openbaarmaking tij
dens de (in)formatie-periode niet mogelijk
is, behoort deze na beëindiging van die pe
riode opnieuw te worden overwogen.
De tweede gevolgtrekking is, dat het
aandeel van het staatshoofd in de gedach-
tenwisseling geen onderwerp van publieke
discussie mag kunnen worden, aldus de re
gering.
„Dit vind ik erg teleurstellend", aldus
ir. Manusama, „omdat zowel premier
De Jong als minister Luns mij op 31
augustus beloofd had tijdens een ge
sprek de gehele problematiek der Zuid-
molukse Republiek te zullen behandelen.
Nu werd mij min of meer verweten dat
ik na twintig jaar nog niet van mening
ben veranderd en nog steeds voor het
zelfde doel vecht".
De heer Manusama zei dat hij en zijn
mede-gesprekspartner, de heer Hitianu-
bessy, even overwogen hebben om het
gesprek af te breken. Dit hebben wij
niet gedaan omdat we de Nederlandse
regering niet het argument in handen
wilden spelen, dat wij niet wilden pra
ten", aldus ir. Manusama.
De Zuidmolukse leider zei voorts de
beide bewindslieden erop gewezen te heb
ben, dat de Zuidmolukse zaak geen soci
aal of maatschappelijk maar een politiek
ZAANDAM De man, die als admi
nistrateur tien jaar lang verduisteringen
pleegde bij de Verkadefabriek in Den
Bosch, heeft een schuldenlast van 4,5
miljoen gulden.
De curator en zijn failissement is
over de vooruitzichten van de schuldei
sers somber. De totale baten worden op
niet meer dan een half miljoen gulden
geschat. Als vordering van Verkade
wordt 2,8 miljoen genoemd.
De man pleegde zijn verduisteringen
door gebruik te maken van vervalste
loonstaten. Als verklaring voor zijn rijk
dom gaf hij op een erfenis te hebben ge
kregen en gelukkig gespeculeerd te heb
ben in onroerend goed.
Tijdens de „Ornithophilia" in de
Bernhardhal van het Jaarbeurscom
plex in Utrecht zijn heel wat mooie
en lieve dieren getoond. De baasjes
en bazinnen hadden tevoren eens
extra de kam over de vacht van hun
kort- en langharige vrienden gehaald,
want ze moesten er prachtig uitzien.
Het ging immers om de Grote Prijs
van Nederland. Op de foto poseert
een Engelse langoor voor een recht-
opzittende gedresseerde dwerg. De
Grote Prijs zal ze maar matig ge-
ipteresseerd hebben, aan een dikke
peen zouden ze meer plezier beleefd
hebben. Of moeten ze met een karig
schoonheidsmenu volstaan?
ADVERTENTIE
Korte Houtstraat 16, Haarlem.
Tel. 311582. Zijstraat Grote Houtstraat,
lste straat links vanaf Houtbrug.
Tel. na 6 uur 316470.
probleem is. Ook „Wassenaar", zo zei
hij, was een politieke daad. „Onze jon
geren verwijten ons dat Nederland ons
twintig jaar lang niet kon vinden, maar
door „Wassenaar" gebeurt er nu iets".
De heer Manusama zei geen voorstan
der te zijn van het gebruiken van geweld
om een bepaald doel te bereiken. Hij zei
de resultaten van het onderhoud uitvoe
rig te hebben besproken met de leden
van zijn kabinet. „Op zo kort mogelijke
termijn zullen wij thans onze mensen in
lichten, voor wie dit, evenals voor mij,
een diepe teleurstelling zal zijn".
GRONINGEN. De voorzitter van de
algemene vereniging „Het Groene Kruis"
mr. J. W. van Gelder, heeft vandaag in
Groningen op de jaarlijkse Groene Kruis
dag al gezegd dat een fusie tussen de
drie landelijke kruisorganisaties offers
waard is. Voor Het Groene Kruis zou dat
betekenen, dat de huidige eigen organi
satie verdwijnt en dat de fustepartuers
de garantie zal moeten worden gegeven,
dat zoveel mogelijk een zorg zal worden
geboden die rekening houdt met de be
hoefte van allen.
Mr. Van Gelder gelooft niet, dat de zorg
die een confessionele kruisvereniging in
de huidige tijd geeft nog zoveel speci
fieks biedt, dat dit binnen het kader van
een „positief algemene" kruisvereniging
ook niet zou kunnen.
Als het lang gaat duren voordat er
een fusie komt zouden intussen de moge
lijkheden voor een nauwere samenwer
king belangrijk kunnen worden vergroot.
Volgens mr. Van Gelder zou dat het bes
te kunnen gebeuren via de Stichting Sa
menwerkende Landelijke Kruisverenigin
gen,
(Van onze correspondent)
DEN HAAG. De vraag of de moder
ne bedrijfsarts een taak heeft bij het be
strijden van het sterk toegenomen ziek
teverzuim is besproken in een vandaag
gehouden symposion over ziekteverzuim,
georganiseerd door de Nederlandse Ver
eniging voor Arbeids- en Bedrijfsgenees
kunde.
Twee inleiders, de heer A. P. A. Rie
men, hoofdbestuurder van de NKV-Me-
taalbond St. Eloy, en prof. J. de Groot,
beantwoordden die vraag ontkennend. De
derde inleider, dr. A. Jongbloed, stelde
echter dat de bedrijfsarts wel een be
langrijke taak heeft. Hij constateerde
ook dat ondernemingen tegenwoordig
vaak worden voorgesteld als „ongunsti
ge poliepen, die hun vangarmen overal
naar uitsteken". Een waarschuwing van
medische zijde tegen een „dergelijk be
derf van het leefklimaat" is zeker op
zijn plaats volgens deze arts.
De heer Riemen noemde het onjuist
aparte maatregelen te overwegen om
het ziekteverzuim te bestrijden. Hij
noemde een verouderd arbeidsklimaat,
waarin de werknemer zijn persoonlijk
heid niet kan ontplooien en geen of on-
draagt, een van de oorzaken van het
sterk toegenomen ziekteverzuim.
Ook prof. De Groot stelde met klem
dat de bedrijfsarts geen taak heeft bij
de bestrijding van het ziekteverzuim. Ziek
teverzuim moet voor de bedrijfsarts een
signaal zijn. Hij moet nagaan wat het
betekent, en zoeken naar factoren als de
gezondheidstoestand, de arbeid, de ar
beidsomstandigheden en de arbeidsver
houdingen. De bedrijfsarts moet zich er
echter voor hoeden partij te kiezen in
bestaande of zich ontwikkelende tegen
stellingen tussen werkgever en werkne
mer.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG. Het Tweede-Kamerlid
Westerterp (K.V.P.) heeft minister Luns
van Buitenandse Zaken gevraagd of hij
al kan meedelen of de nationale raad
voor mensenrechten in Brazilië bijeen is
geweest over de schending van mensen
rechten, waaromtrent de berichten blijven
aanhouden na de arrestatie van de lei
ding van de Katholieke Werkende Jeugd.
Is er ook al een uitspraak gedaan? vraagt
de heer Westerterp.
Ook wil het Tweede-Kamerlid graag we
ten wat het resultaat is geweest van het
toegezegde contact van de minister met
een aantal landen voor het doen van een
eventuele interventie in de algemene ver
gadering van de Verenigde Naties over
de martelingen en de politieke arrestaties
in Brazilië.
De regering heeft op 1 juni in de vaste
commissie voor Buitenlandse Zaken der
Tweede Kamer toegezegd, dat er een de
legatie van het internationale Rode Kruis
naar Brazilië zou gaan om ter plaatse
een onderzoek in te stellen naar de juist
heid van de berichten over de martelin
gen. „Wat is daarvan het resultaat ge
weest?, aldus de heer Westerterp.
ADVERTENTIE
Houtplein 16 A - Haarlem
ZATERDAG- EN ZONDAGAVOND
m.m.v. QUALIFIED SECTION
AMSTERDAM. Het dagelijks bestuur
van het Amsterdamse Instituut voor Po
liticologie wil opheffing van de sectie
politicologie aan de Amsterdamse uni
versiteit. In plaats van de huidige
opzet, waarin naast politicologie ook vak
ken als geschiedenis, economie, recht en
sociologie worden bestudeerd, zou volgens
het bestuur voor de doctorale studenten
een zware politicologische studie moeten
worden opgebouwd zonder deze bijvakken
De massale en toenemende onvrede van
de studenten is volgens het bestuur te wij
ten aan de verouderde studieopzet. De ar
beidsomstandigheden en toekomstmoge
lijkheden voor het wetenschappelijk per
soneel zijn hierdoor dermate achteruit ge
gaan, dat ten minste zes leden van het
wetenschappelijk korps en andere betrek
king overwegen en een hooggewaardeer
de assistent het instituut reeds heeft ver
laten, aldus het bestuur.
SOESTERBERG. De afdeling Soes
terberg van de Partij van de Arbeid is
kort vóór het 25-jarig bestaan opgeheven,
mede als gevolg van het feit, dat vele
beroepsmilitairen, waaruit de Soester-
bergse gemeenschap voor een belangrijk
deel bestaat, voor hun lidmaatschap heb
ben bedankt omdat zij de indruk hebben,
dat zij van hun lidmaatschap van de par
tij-afdeling schade ondervinden in hun
werk.
De voorzitter-secretaris van de thans
opgeheven afdeling en vertegenwoordiger
van het PAK in de Soester gemeente
raad, zegt meermalen geconfronteerd te
zijn met deze reden voor de opzegging
van het lidmaatschap. Hij verklaarde
voorts, dat een aantal partijleden (be
roepsmilitairen) onlangs op een discussie
avond over de vraag of een beroepsmi
litair lid kan zijn van een politieke par
tij, niet voor hun mening durfden uitko
men uit vrees voor de eventuele conse
quenties in hun werk.
DEN HAAG Het standpunt van de commissie-Biesheuvel, als zou het parlement
„geen recht van primeur hebben op kennisgeving van door de regering openbaar te
maaken besluiten, voorstellen, voornemens en dergelijke" is, naar het oordeel van de
Raad van State, te ongenuanceerd om als uitgangspunt te kunnen dienen.
Aldus blijkt uit het advies van de Raad
van State, dat als bijlage is opgenomen
in de woensdag gepubliceerde regerings
nota over de „Openbaarheid van bestuur".
De Raad van State is van oordeel, dat
de commissie lof verdient voor haar
werk. De in het rapport-Biesheuvel neer
gelegde gedachten kunnen, aldus de
Raad van State, een belangrijke bijdra
ge betekenen op de weg naar meer open
heid en, waar nodig, meer openbaar
heid in ons staatsbestel.
ambtelijke beleidsadviezen. De open
baarheid dient aan te vangen, zodra de
alternatieven zijn opgesteld. Het voorbe
reidend ambtelijk advieswerk behoort
zijn neerslag te vinden in een te publice
ren samenvattend memorandum over de
alternatieven, aldus de Raad van State.
ADVERTENTIE
U kiest een model. U-model. U kiest
een stof. Een kleur. Een dessin.
Een coupe. De details. U kiest voor
een prijs... De Gerzon coupeur
neemt de maat. En na drie weken
is nw kostuum klaar. Naar üw
wensen. Naar üw model. Uw
U-model kostuum. Voor een
aantrekkelijke prijs hebt u een
kostuum, speciaal gemaakt
naar uw maat. Afhankelijk van
uw stofkeuze
Welke stof wilt U!
U hebt een prachtige keus.
Bijv. jacquards,
Prince-de-Gallesruiten,
pieds de poule, gestreepte
mattings, tweeds, maar ook
de klassieken.
DEN HAAG De president der Zuid-Molukkers in Nederland, ir. J. A. Manusama,
is zeer teleurgesteld over het gesprek, dat hjj woensdagmorgen met premier De Jong
en minister Luns van Buitenlandse Zaken heeft gevoerd. In een commentaar zei de
Zuidmolukse leider, dat beide Nederlandse bewindslieden hem duidelijk te verstaan
hadden gegeven dat zjj de Zuidmolukse zaak als een afgedane zaak beschouwen.
