CLASCA OZINGA: TEKENINGEN ZIJN
DE SPIEGEL VAN DE KINDERZIEL
NEDERLANDERS ZIJN
GOEDE „VERLIEZERS
Veel gevonden voorwerpen
worden nooit teruggeëist
Kruistocht voor beter en vrijer tekenonderwijs
WÊ
1970
OKTOBER
ZATERDAG
(Van een onzer verslaggevers)
EEN VRIENDELIJKE GRIJZENDE DAME met hel
dere blauwe ogen ontvangt ons met koffie en koek in
haar Utrechtse bovenhuis. Zij wil graag praten, als het
maar niet op onderwijzen neerkomt. „Daarvoor kunt u
beter mijn boek lezen". Ze heeft er een hekel aan, steeds
in herhalingen te moeten treden. Ze houdt van vooruit
gang, doorzettingsvermogen en afgeronde werkzaam
heden. „Als kind trainde ik me al in doorzettingsver
mogen", zegt ze met een diepe stem, waarin de humor
duidelijk doorklinkt. „Ik leerde mezelf, op het aller
laatste moment voor een rijdende trein weg te springen.
Een noodzakelijkheid voor „later" toen het op werke
lijk doorzettingsvermogen aankwam".
Na-apen
Begrip nodig
Abstract
Open staan
1Jt
Erkenning
Tekening van een 15-jarig Ne
derlands meisjedie het onder
werp „Feest" uitbeeldt. Clasca
Ozinga tekent (in „Kind en
kreatieve aktiviteit'hierbij
aan: „getuigt niet alleen van
aanleg, maar ademt tevens, door
beweeglijke suggestieve kleur
vlekken in de achtergrond, een
uitgesproken feestelijk karak
ter".
MET HETZELFDE GEMAK waarmee het pu
bliek zich waardevolle artikelen aanschaft, ver
liest het die ook weer: horloges, sieraden, verre
kijkers, fototoestellen. De politie, de ANWB en
tal van andere instanties zeggen eensgezind dat
nonchalance en slordigheid oorzaak zijn van de
jaarlijks groter wordende aantallen verliezen.
Wie de cijfers van vijf jaar geleden legt naast
die van thans, kan niet anders dan tot dezelfde
conclusie komen.
H
Zomaar een greep uit het
G.V.-magazijn ten politieburele:
de oogst varieert van zakmessen
to damescorsetten en van kunst
benen tot de complete werken
van ene Shakespeare
N.S.daling
Diefstal uit auto's
Eerlijke vinders
„No claim..."
MEVROUW CLASCA OZINGA'S KRUISTOCHT
tegen het starre tekenonderwijs aan de jeugd is einde
lijk na een kwarteeuw met succes bekroond. Dat
is een verdiende triomf voor deze thans zeventigjarige
Utrechtse ex-tekenlerares die de stelling verdedigt dat
kinderen zich in hun tekeningen uitleven, er hun emo
ties in „kwijt" raken. Die wisselwerking tussen kinder
ziel en kindertekening is ook door anderen geconsta
teerd, maar mevrouw Osinga bewees de juistheid van
die visie, en ook: de mogelijkheid om via die teke
ningen het kind zelf te analyseren, om aldus zijn „ver
borgen problemen" te leren kennen. Zjj heeft er 25 jaar
onderzoek aan gewijd, waarvan de resultaten zijn neer
gelegd in vijf boeken van haar hand. Haar laatste werk,
het vorig jaar verschenen „Kind en kreatieve aktivi-
teit", heeft internationale erkenning verworven. En in
Utrechts Centraal Museum exposeert Clasca Ozinga nu
tot en met 24 oktober een aantal kindertekeningen uit
haar verzameling die met tekst en uitleg duidelijk
maken, welk een belangrijk nieuw wapen zij de kinder
psychologen met haar „tekeningen-ontleedkunde" in
handen gespeeld heeft
Mevrouw Ozinga herinnert zich le
vendig hoe haar ideeën omtrent het
tekenonderwijs destijds de gevestigde
meningen van de goede gemeenschap
deed wankelen. „Iedereen had vast
staande ideeën omtrent allerlei kunst
manifestaties. Niemand dacht verder
na over de betekenis, die achter de
kindertekeningen schuilgaat", zegt
ze, terwijl ze pagina na pagina om
slaat van haar laatste boekwerk. Nu
en dan wijst ze alleen op enkele speci
fieke facetten van het kind, dat de te
kening maakte.
„Al hun emoties hoe jong ze ook
ïijn brengen ze over in een tekening.
Daarom meen ik, dat het huidige te
kenonderwijs volkomen faalt. Nog
steeds wordt de kinderen op school
geleerd, dat ze voorbeelden na moe
ten tekenen. Maar een kind is niet
creatief als het imiteert. Dat ben je
ook als volwassene niet. Daarom is
het helemaal idioot, dat ze nu nog bij
een mulo-examen platen moeten na
tekenen", zegt ze. En weer klinkt die
lage lach door in haar stem. „Dan
heb je ook nog die methode om de
techniek van de leraar over te nemen.
Daar zijn kinderen bliksems handig in.
Dan krijgen ze goede cijfers. Afschrik
wekkende methoden", zegt ze.
Trouwens, het hele cijfersysteem
zeker in het tekenonderwijs vindt
ze belachelijk. „Hoe kun je een teke
ning ooit met een juist cijfer honore
ren? Je limiteert het kind in zijn acti
viteit om creatief te zijn, als je het
op cijfers laat aankomen." Een goe
de tekeleraar(es) moet in de eerste
plaats met het kind zelf rekening hou
den. „In elke levensfase zal het kind
in zijn tekening een andere weergave
van zijn emoties tonen. Een goede le
raar zal met al die verschillende fa
cetten rekening moeten houden. En
dat doen de meesten althans op
enkele jongeren na niet. Ze vragen
grotemensenprestaties van kinderen,
die nog bezig zijn hun gedachten in
beelden (op papier) weer te geven en
daarbij begrip nodig hebben." Zelf
heeft ze dikwijls, tot tranen geroerd
door het leed dat een kind in een te
kening verbeeldde, de nodige stappen
ondernomen. Dan sprak ze met het
hoofd der school, de psycholoog of de
directeur, over zo'n kind en zijn pro
blemen en dan viel er soms wel
iets te verbeteren bijvoorbeeld aan
de huiselijke moeilijkheden in het ge
zin waartoe dat kind behoorde.
„Kijk, dit is het werk van een blij,
vrolijk kind. Typisch een kind uit een
gelukkig gezin; let maar op de
kleur!", verklaart ze bij een met veel
oranje en rood gekleurde tekening.
Een tekening van een huis, grauw en
met een leeg deurtje, werd gemaakt
door een kind van een gescheiden
vrouw. „Een eenzaam kind, hoor.
Vriendelijkheid en warmte vond het
buitenshuis."
OOK DE verschillende teken- en of
schildertechnieken (twee verschillende
begrippen, die we niet mogen verwar
ren) oefenen invloed uit op de ontwik
keling van de kinderziel. Zo staat zij
bijvoorbeeld afwijzend tegenover ab
stract tekenen.
„Weet je wat het zeggen wil, als
een kind gaat abstraheren? Het dis
tantieert zich van zijn moeilijkheden.
Als je kinderen van zes tot veertien
jaar abstract laat tekenen, maak je
ze gek. Anders wordt het, wanneer je
ziet dat een kind van 16, 17 jaar in
moeilijkheden zit. Dan moet je ze juist
abstract laten tekenen, want dan leer
je ze, van hun problemen afstand te
nemen."
HOEWEL mevrouw Ozinga 25 jaar
nodig had om haar onderzoek omtrent
de samenhang van tekening en psyche
van het kind te voltooien betekent dit
niet, dat nu elke kindertekening voor
haar „een psychologische test in zich
bergt".
„ONBEWUST legt iedereen iets van
zijn ziel bloot in zijn tekening als hij
ermee bezig is. Dus kun je je uitein
delijk van elke tekening wel een test
maken. Maar dan belemmer je ook
weer de vrijheid van het kind".
CLASCA OZINGA, die haar onder
zoek gebaseerd heeft op de nieuwste
ontwikkeling in de psychologie
openstaan voor alles hoopt, dat de
ouders van de schoolgaande jeugd ook
openstaan voor het huidige tekenon
derwijs. „Zij moeten voor hun kinde
ren pleiten. Van onder af moet er
weerstand tegen het huidige tekenon
derwijs op de scholen geboden wor
den", zegt ze en schroomt daarbij niet
te vertellen, dat ook zij vanuit haar
eigen schoolervaring tot deze conclu
sies kwam.
„IK BEN in Roemenië geboren en
was een vrijgevochten kind. School
gaan vond ik niets. Op mijn veertiende
ging ik dan ook pas. Maar al na drie
dagen zei ik tegen mijn ouders „Ik ga
niet meer naar school, dat is een ver
velend zaakje daar". Later, natuurlijk
overtuigd van de noodzakelijkheid van
het onderwijs, heeft de gedachte aan
een beter onderwijssysteem haar nim
mer losgelaten. Uitgaande van een fi
losofie die overigens de laatste ja
ren pas in de praktijk wordt beoefend
bouwde zij „vanuit een gedachten-
flits" een theorie op, die ze nu, na 25
jaar bevestigd weet: de theorie dat
het kind tekent om zijn emoties af te
reager'en.
„Dan komt het op je doorzettings
vermogen aan. Want, als zou blijken,
dat je onderzoekingen niet kloppen,
moet je de moed hebben, weer hele
maal opnieuw te beginnen".
SUCCES en erkenning heeft me
vrouw Ozinga tenslotte gekregen. Haar
boek, inmiddels vertaald in het Noors
en Frans, en met twee op handen zijn
de vertalingen een Engelse en Spaan
se) gaat grif van de hand. Ook de ten
toonstelling in Utrecht draagt zijn
steentje bij tot een algemene erkenning
en bewondering van de levenstaak van
Clasca Ozinga, die nog één probleem
heeft: „Ik moet iemand vinden, die
straks met mijn werk verder gaat. Er
is nog zoveel aanvulbaar materiaal te
vinden. Het mag gewoon niet stoppen".
DE GEGEVENS van de afdeling reisverzekeringen
van de ANWB vormen een onthutsend beeld van de
geringe zorg die het vakantie houdende publiek aan
zijn kostbare bezittingen besteedt. In 1965 bedroeg het
aantal claims wegens verlies en diefstal van voorwer
pen ongeveer 2.500. Dit jaar zal het de tienduizend te
boven gaan.
„DE SLORDIGHEID is de laatste
jaren enorm toegenomen", zegt de
heer W. Böhle van ANWB's reisver
zekeringen. „Het scheelt ontzettend
veel, vergeleken met het begin van
de jaren zestig".
Voorbeelden van nonchalance komen
hem dagelijks onder ogen: „Het ver-
DE NS constateert een daling van
het aantal gevonden voorwerpen:
van 123.99 7 in 1965 tot 101.284 in
1969. Dat betekent niet dat het
„spoorpubliek" beter op zijn bezit
tingen past. maar houdt verband
met het geringer wordende aantal
treinreizigers.
VAN DE verleden jaar verloren
artikelen werden er 23.705 na drie
dagen bij de stations opgehaald.
De rest verhuisde naar de centrale
opslagplaats in Utrecht. Meer dan
43.000 passagiers deden in 1969 aan
gifte van verliezen. Ongeveer de
helft kreeg zijn bezittingen terug.
OOK DE NS is van mening dai
de passagiers slordiger zijn gewor
den. Dat blijkt uit het aantal kost
bare voorwerpen dat wordt verlo
ren. Typerend is eveneens dat het
publiek „vrij laks reageert" nadat
het van de NS bericht heeft ont
vangen dat de verloren spullen zijn
gevonden.
liezen van horloges en scheerappara-
ten in zwembaden en op campings is
de gewoonste zaak van de wereld.
Men vergeet eenvoudig zijn eigendom
men meteen mee te nemen, men laat
ze achter en pas wanneer men ze
mist, gaat men op zoek. Maai dan is
het in de meeste gevallen te laat
HET GEBREK aan zorg voor eigen
spullen is heel vaak ook de oorzaak
van diefstallen uit al dan niet afge
sloten auto's of caravans. Ondanks
indringende waarschuwingen die bij
het begin van elk vakantieseizoen
worden gegeven, gebeurt het tiental
len malen dat dieven ais het ware
worden gelokt door de uitstalling van
kijkers, foto- en f'lmcamera's op de
achterbank van auto's.
De heer Böhle: ,Jlandige dieven
hebben er weinig moeite mee een ruit
van een auto te forceren en de open
en bloot liggende voorwerpen weg te
grissen. Meestal hebben ze ook nog
wel tijd voor een inspectie van het
dashboardkastje. En vaak met succes,
want talrijke Nederlanders hebben
nog steeds de slechte gewoonte, hun
portefeuille met geld, paspoorten en
andere documenten in de auto te be
waren".
LANDGENOTEN-op-vakantie heb
ben, aldus de heer Böhle, giewoonten
die dieven en zakkenrollers aantrek
ken. „Er zijn veel Nederlanders die
hun portefeuille in de achterzak van
hun broek dragen, goed zichtbaar om
dat zij er een eind bovenuit steekt.
Toeristen uit ons land zijn de enige
die dit doen. Mensen die op diefstal
uit zijn, weten dat en slaan regelma
tig hun slag!"
Het is de ervaring van de ANWB
dat buitenlanders doorgaans wél goed
op hun bezittingen passen, veel beter
in elk geval dan Nederlanders. De
heer Böhle: Buitenlanders gaan op
reis met weinig geld en veel reis-
chèques. Nederlanders daarentegen
gaan met al hun vakantiegeld op stap
en gebruiken (bijna) geen reischèques".
ques".
GOEDE GRAADMETERS voor de
nonchalance van het publiek zijn de
afdelingen gevonden voorwerpen van
de politie in de grote steden. In Am
sterdam vertelt een politieman: „Het
publiek neemt vaak niet eens de moei
te om te informeren of de spullen
misschien zijn gevonden, hoewel het
aantal aangiften van verliezen jaarlijks
groter wordt".
De onverschilligheid spreekt het
meest als het gaat om fietsen en
brommers. In de hoofdstad worden
elk jaar zo'n 1.200 onbeheerd aange
troffen tweewielers naar een opslag
plaats gebracht. Van tijd tot tijd laat
de politie weten dat de eigenaars wel
kom zijn als ze willen kijken of hun
fiets of brommer erbij staat. „Maar
men komt niet eens. Het enige dat wij
dan kunnen doen, is de hele partij
verkopen".
Men stapt tegenwoordig veel ge
makkelijker over zijn verlies heen.
Dikwijls gebeurt het dat een gedu
peerde niet eens meer bij ons infor
meert of er mogelijk iets is gevonden.
Men geeft er kennelijk de voorkeur
aan meteen maar nieuw te kopen", is
de mening van de politie in Rotter
dam.
„Vergeleken met tien jaar geleden
worden er nu veel minder gevonden
voorwerpen afgehaald. Trouwens
hier in Rotterdam loopt ook het aan
tal aangiften terug. Dat is eveneens
een indicatie voor de nonchalance".
In Rotterdam heeft de politie gecon
stateerd dat de waarde van de gevon
den voorwerpen een stijgende lijn ver
toont. „Na afloop van de zomermani-
festatie „Jeugdland" wordt bij ons al
tijd een grote kist met kinderkleding
bezorgd: zo goed als nieuwe kleding
stukken. Maar denk niet dat de ouders
ooit komen vragen of het jasje dat
hun zoon of dochter heeft verloren er
misschien bij isDat geldt trou
wens ook voor de hoeveelheden goe
deren die in warenhuizen worden ge
vonden en voor de sportkleding die in
zwembaden en sporthallen wordt ach
tergelaten".
Illustratief voor de waarde van ar
tikelen die nog niet zo lang geleden
in Rotterdamse straten zijn gevonden
zijn deze (willekeurige) voorbeelden
uit een lange rij: een televisietoestel,
accordeon, tas met bijna complete dok
tersuitrusting, gashaard. De eigenaars
moeten zich nog melden.
Het enige positieve geluid komt van
de afdeling gevonden voorwerpen
van de KLM: „Onze indruk is dat er
minder wordt verloren. In elk geval:
de waarde van de gevonden goederen
is minder dan vroeger. Dat blijkt uit
de veilingopbrengsten die een dalende
tendens te zien geven. Waardevolle ar
tikelen worden wel degelijk afgehaald'
Hierbij dient evenwel te worden ver
meld dat deze ervaringen van de lucht-
vaartmaatschanpij beslist niet Neder
landers alleen gelden, doch reizigers
uit alle delen van de wereld. Daarbij
komt dat bij het uitstappen stewardes
sen nauwkeurig nagaan of de passa
giers niets in het bagagerek, of op en
onder hun stoelen hebben laten lig
gen.
