Haar journaal
Gouaches van Wortel:
bezeerde liefde bezongen
Expositie van
gevisualiseerde
dichtkunst
Witte LP's met
„Kralingen" op
de markt
Londense knie niet fini maar demi
INITIATIEF VAN NAP DE KLIJN
Laren krijgt Suzuki-school
voor vioolspelende kleuters
„MIJN LEREN
IS SPELEN"
35 gouden
sieraden
verdwenen
inde
smeltkroes
BOEIENDE TENTOONSTELLING
IN GALERIE AKTIE '68
Voorjaarsmode
kleuriger en
korter
Jurg Molenaar
gaat weg bij
„Proloog"
VRIJDAG 30 OKTOBER 1970
HAARLEM De bekende Ber
gense schilderes Ans Wartel expo
seert in Galerie Aktie '68 haar goua
ches. Een gave tentoonstelling, waar
op ruimer schaal dan destijds in de
inmiddels weer verdwenen Galerie
Drengel, werk van haar hand te zien
is. Opmerkelijk werk met een geheel
eigen karakter, ook al omdat Ans
Wortel een goede dichteres is en vaak
poëtische regels in of onder haar
werk plaatst. Haar beeldend ver
mogen en de verwoording van wat
in haar leeft gaan hand in hand en
zo ontstaat een persoonlijke expres
sie van wat haar zo sterk bezighoudt.
Aards en lyrisch
Stedelijk museum
Amsterdam
HOOGTEPUNTEN
POPFESTIVAL
Dichteres
laten we voor onze zwarte stammen
't grasveld kiezen
en voor onze sprakeloze rompen
de grijze nevel
laten we de schoonste hand
voor de ander houden
en hopen dat de zon onze tijd
in rood rijgt
als we elkaar 'n keer ontmoeten
DE LONDENSE boutique-ont-
werpers hebben de Franse en Ita
liaanse couturiers met de shows
van hun zomer 1971 creaties in een
lastig parket gebracht. Niet alleen
door Mary Quants sensationele
terugkeer naar de mini's maar mis
schien nog meer doordat de mode
makers van Kingsroad en Bond-
street helemaal van de sombere
weinig flatteuze art-deco-stoffen
zijn afgestapt en het volgend voor
jaar zelfs niets meer van grijs,
terracotta en aubergine willen
weten. In plaats daarvan kozen zij
zachte pasteltinten en bontgekleur
de negentiende-eeuwse bloemdes-
UITGEKEKEN
VERZET
ilil
KORTER
Ditjs het recept:
Kaasfonduevan
Nederlandsekaas.
Wegens bezinning op
artistieke taak
(Van onze correspondent)
LAREN „Aanvankelijk heb ik er
erg om moeten lachen. Moet je daar
nu kinderen mee plagen, vroeg ik
mezelf af. Maar nadat ik het met
eigen ogen in Canada had gezien,
werd ik op slag enthousiast, want
van plagen was geen sprake", zegt
violist Nap de Klijn (61). Hij is de
man die 2 november met een voor
ons land unieke vorm van muziek
onderwijs van start gaat: Een soort
kleuterschool voor aankomende vio-
listjes. De school krijgt de naam van
de Japanse violist en muziekpeda
goog Suzuki, die een jaar of vijf ge
leden begon met de nieuwe methode.
Doel van deze methode: Kinderen al
heel jong en spelenderwijs vertrouwd
maken met het instrument. De rede
natie: Waarom zou een peuter van
twee, drie of vier jaar zich niet even
soepel en bijna ongemerkt de taal van
de muziek eigen kunnen maken als
zijn moedertaal.
Geen wonderkinderen
horloges Spekstraat 3 Haarlem
Tournee Samy Molcho
IWVWWWWWWIM/WMWWWIWWIWWWWW'
i/mnnnn/mmwviiwiiwwwMWWwwww^w^^'
Ans Wortel Is expressionists, met een
hang naar het irrationele, uitgebeeld bin
nen de vormentaal van de nieuwe figuratie.
Ze staat dus midden in haar tijd maar
speelt toch volkomen haar eigen rol. Haar
boodschap is even onbeperkt als het den
ken over de liefde is, want dat is bijna het
enige onderwerp: de band tussen man en
vrouw, vrouw en vrouw, moeder en kind,
mens en groep.
Ze schildert haar beelden, alsof ze met
alleen door de liefde is aangeraakt maar
ook bezeerd, terwijl ze desondanks blijft
zingen. In veel werk schildert ze het ver
langen naar of bereiken van een extase,
die aan de lichamelijkheid ontstijgt en tot
natuurlyriek, soms zelfs mystiek wordt.
Dan zweven haar geliefden als een wolk
boven het landschap. Dan krijgen haar
logge aardse figuren met te korte armen
en te grote handen toch een losheid die
hen boven de omstandigheden uit tilt. In
dit opzicht is dit werk een soort „ver
zoening van tegendelen", zeer aards ge
tekende figuren, de kleuren „ingevuld
AMSTERDAM. Van 7 november tot i
en met 3 januari wordt in het Stedelijk
Museum in Amsterdam een tentoonstel
ling gehouden onder de titel „Konkrete
poëzie". Het is een internationaal over-
zicht, waaraan ca. 100 kunstenaars deel
nemen.
De „konkrete" poezie zoals die door
Eugen Gomringer en de Noigandres-
groep in Sao Paulo in het begin van de
jaren vijftig werd geformuleerd, was
één van de belangrijkste pogingen na de
oorlog om het gedicht te visualiseren ol
te verklanken. De tekst wordt als beel
dend materiaal beschouwd en bekeken op
vorm-mogelij kheden, dus niet alleen op j
zijn taalkundige waarde.
Op de tentoonstelling zullen eerst een
aantal werkwijzen getoond worden door
middel van fotovergrotingen. Dan volgt
een overzicht van de ontwikkelingen van
de verschillende opvattingen over con
crete poëzie in groepen, tijdschriften en
landen ingedeeld en ten slotte een aanta
nieuwe richtingen.
De tentoonstelling zal verder een do
cumentatie tonen van op dit gebied ver
schenen uitgaven en begeleid worden
door een catalogus in drie talen en een
grammofoonplaat met nog met eerdei
geregistreerde klankgedichten. De klank
poëzie zal via bandprogramma s te vol
gen zijn. Na Amsterdam gaat de ten- i
toonstelling naar Stuttgart, Neurenberg
en Engeland.
(Van onze correspondent)
UTRECHT. Witte L.P.'s zoals die on
der meer van de Rolling Stones en Bob
Dylan zijn uitgebracht, zijn niet langer een
buitenlandse exclusiviteit. Sinds eind vori
ge week zijn er in Nederland ongeveer
2.000 sets met elk drie witte L.P.'s in om
loop, waarop alle hoogtepunten staan van
het Rotterdams popfestival.
Het popfeest trok eind juni in het Kra-
lingse bos tienduizenden bezoekers en er
traden wereldberoemde groepen op die die
zelfde week op het Island of Wight festival
speelden.
De witte L.P.-set kost slechts 15 gulden,
de platen zijn in een eenvoudige plastic
hoes verpakt. Op zes L.P.-kanten (in totaal
ongeveer twee uur muziek) staan de vrij
wel volledige optredens van Soft Machine,
Pink Floyd, Byrds en Jefferson Airplane
en verder flitsen uit de optredens van
Santana, Country Joe Macdonald en dr.
John the Nighttripper.
De opnamen voor de illegaal uitgebrach
te platen zijn door verschillende leden van
een popcommune uit Leiden gemaakt. De
plaat kost slechts 15 gulden, omdat de
Leidse commune er niet aan wil verdienen.
De commune houdt zich ook bezig met de
illegale vermenigvuldiging en verkoop van
gestencilde boekjes met het repertoire van
popzangers.
met waterverf, die toch poëtisch werken
omdat ze vaak naar de hemel trachten te
reiken.
Niet in alle bladen werkt Ans Wortel zo,
sommige tonen voornamelijk de gekwetste
mens, zó getekend, dat men ze voor aan de
kindertekening verwant zou houden. Dat
is het geval echter niet, want binnen het
schijnbaar eenvoudige kader varieert Ans
Wortel haar werk met een intuïtieve ge-
raffineerdheid bijna eindeloos. Haar hul
peloze figuren spruiten niet voort uit een
hulpeloos talent, integendeel. Het is juist
een talent, dat zowel zijn limieten als alle
mogelijkheden daarbinnen kent en dan van
een ruime hoeveelheid grafische en beel
dende middelen gebruik maakt.
Onder die middelen behoren ook haar
teksten, soms complete gedichten, soms
enkele regels. Het zijn gevoelige gedichten,
maar nergens „lijmerig" ondanks de be
zongen liefde. Ze zijn eenvoudig, duidelijk
en toch lyrisch, met een tendens naar het
paradijsverlangen, dat soms onvervulbaar
schijnt binnen haar regels, maar soms
binnen handbereik (en dat dan letterlijk)
van haar figuren.
Eén ding is er wel: Ans Wortel zou
misschien een openbaring kunnen worden
als ze de opgave na jarenlang gouaches
schilderen eens moeilijker ging stellen.
De moeilijkheden die bijvoorbeeld het
schilderen in olieverf enerzijds, dan wel
het graveren en etsen anderzijds, in tech
nisch opzicht opleveren kunnen via de
strijd met deze media meer spanning in
het werk brengen. Het begint er nu op te
lijken of het haar allemaal wel wat te
gemakkelijk afgaat.
HEIN STEEHOUWEP
V»
Het werd tijdens de shows van de af
gelopen week wel duidelijk dat modieus
Londen het volgend jaar naar een
nieuw modebeeld toe wil. Een vrouwe
lijke, romantische modelijn moet de sex-
loze midi-rage van Rome en Parijs gaan
vervangen.
De vrouw krijgt het volgend voorjaar
bij de Britse Boutique-ontwerpers de
keus uit mini-shorts, broekpakken, een
handbreedte over de knie vallende de-
mi-jurken en mantelpakjes en uiterst
romantische sprookjesachtige avondja
ponnen.
Nog even dus en de echte midi's en
maxi's zijn voor overdag in Londen
„uit". Het komt waarschijnlijk omdat
men in de afgelopen paar jaar in Enge
land al meer dan genoeg lange rokken
heeft gezien.
Na de kortstondige uniformenrage
werden precies drie jaar geleden dooi
de armste hippe meisjes van Chelsea de
maxi's uit grootmoeders tijd op de rom
melmarkt van Portobello Road voor het
eerst weer opnieuw ontdekt. De pluizige
maxi-gewaden sloegen zo in dat de Pa-
rij se modekonnig Yves St. Laurent er
aan het begin van dit jaar een interna
tionale mode van maakte en voor de
winter deden ontwerpers uit de hele
wereld mee.
Het zou waarschijnlijk nog een hele
tijd goed met de midi's zijn gegaan
wanneer de couturiers en confectionairs
niet zulke armoedige stoffen en lijzige
modellen hadden gekozen. Want ook al
kregen de smakeloze Parijse midi's de
steun van de wollen stoffenfabrikanten
en het invloedrijke modedagblad de
„Women's wear daily", de moderedac
trices van de belangrijkste Engelse dag
bladen moesten er niets van hebben. Ze
hadden geen goed Woord over voor de
- v-y.
creaties van de Franse en Italiaanse
couturiers. Achter de schermen stelden
zij alles in het werk om de syntheti
sche stoffenfabrikanten voor het ko
mende voorjaar voor meer kleurige
bloemdessins te interesseren.
Joseph Bancroft, de fabrikant van
Ban-Lon, kwam met klaproosdessins als
eerste over de brug, gevolgd door de
verwerkers van crimplene, courtelle,
acryl en qiana die zich meer door exo
tische lelies lieten inspireren.
De Franse zij den-stof fenf abrikan ten
Bianchini en Staron besloten toen ook
maar om in plaats van de trieste terra
cotta streepjes voor het komende voor
jaar kleurige bloemdéssins te gaan fa
briceren.
In Parijs lekte het inmiddels uit dat
de Franse couturiers voor de komende
zomer in plaats van de midi's uiteinde
lijk toch maar de nieuwe tot iets over
de knie vallende demi-lengte kozen, de
favoriete roklengte van grand old lady
Coco Chanel. Insiders verwachten ech
ter dat André Courreges en Louis Fe-
Ook in Londen: een show van
nieuwe Schotse wolprodukten.
Links een tartaanse cape, knicker
bocker en pet, rechts een „Cul-
loden" tartaanse poncho, gaucho
broek met pijpen net over de knie
recht afgesneden. Voor het voor
jaar van 1971.
raud na Mary Quant opnieuw de
sprong naar de mini's zullen wagen.
Voor de Nederlandse vrouw is dat op
merkelijk nieuws want er zijn maar
weinig steden ter wereld waar mode-
minnende dames door de intensieve
midi-reclamecampagnes het hoofd zo op
hal hebben laten brengen als in ons
eigen Amsterdam.
Terwijl de Londense warenhuizen
Harrod's, Liberty, Selfridge's, Fortnum
en Mason en Derry en Toms nog steeds
meer korte dan midi-rokken verkopen
proberen bij ons vooral de Bijenkorf en
C A er iedere vrouw van te over
tuigen dat zij echt niet meer zonder
midi kan.
ADVERTENTIE
Caquelon inwrijven met knoflook.
Dan 4 dl halfdroge witte wijn in
de pan verwarmen tot de wijn
gaat bruisen. Vervolgens 500 gr
fijngesneden jong belegen Goudse
toevoegen, goed roeren en weer
aan de kook brengen. Binden met
maïzena, op smaak
afmaken met
zout, peper,
nootmuskaat
en wat kirsch.
EINDHOVEN. Jurg Molenaar heeft
aan het bestuur en de medewerkers van
de Eindhovense Toneelwerkgroep „Pro
loog" de wens te kennen gegeven per 1
september 1971 ontheven te worden van
zijn functie als artistiek leider van deze
groep. Hij heeft zijn verzoek gemotiveerd
door er op te wijzen, dat zijn relatief
langdurig verblijf bij „Proloog" het wen
selijk maakt hem gelegenheid te geven
zich opnieuw te bezinnen op zijn taak als
toneelkunstenaar in het artistieke vor
mingswerk. Hij meent ,dat bij langer aan
blijven in deze functie het gevaar zou kun
nen gaan bestaan, dat hij in een verstar
ringsproces zou belanden, dat noch hem
zelf, noch het gezelschap ten goede zou
komen.
Jurg Molenaar houdt ernstig rekening
met de mogelijkheid na verloop van het
seizoen 1971-72 opnieuw een bijdrage te
leveren aan het werk van „Proloog." Het
bestuur respecteert de wens van Jurg
Molenaar en beraadt zich over de benoe
ming van een nieuwe artistiek directeur.
ADVERTENTIE
Nap de Klijn is ervan overtuigd en
hij zag dat door de Canadese praktijk
bevestigd dat dit wonderwel lukken
kan, als het maar gebeurt in de sfeer
van het kind. Eén van de feiten waar
van de methode uitgaat: Een kind re
gistreert onbewust klanken in zijn ge
heugen. Vandaar dat muziek, die op
varing heeft aangetoond dat het kind dan
niet alleen de taal van de klank leert,
maar er ook plezier in krijgt méér te
grammofoonplaten is opgenomen, dage
lijks wordt herhaald. Ook thuis, want dat
is een belangrijk onderdeel van de me
thodiek: Moeder moet meehelpen. De er-
leren. Het is één van de grote voordelen
vergeleken met het muziekonderwijs zo
als het tot nu toe was.
Nap de Klijn is er ook van overtuigd
dat een kind van drie jaar („Daarmee
beginnen we, twee jaar vind ik wel ver
schrikkelijk jong") veel soepeler is in
het opnemen van de nieuwe ervaringen
dan bijvoorbeeld een jongen of meisje
van acht, negen jaar die bovendien al
huiswerkzorgen heeft. Bij de peuters kan
het spelletje daardoor ongemerkt over
gaan in de ernst, zonder dat daardoor het
speelse element voor hen verdwijnt. Een
grote rol is dus voor de moeder gereser
veerd. De bedoeling is dat ze meekomt
naar de les en er ook viool leert spelen.
Haar taak is verder om thuis de plaats
van de leraar in te nemen en dagelijks
twee of drie keer tien minuten met haar
kind te werken.
De moeder leert precies op dezelfde
manier viool spelen als het kind, onder
vindt dus zelf de problemen en gaat be
grijpen waarom en hoe gestudeerd wordt.
Zij krijgt in de beginperiode dan ook de
meeste aandacht op de les. Naarmate het
concentratievermogen van het kind toe
neemt, zal er minder tijd aan de moeder
besteed worden. Naast de privé-les is er
iedere week ook een groepsles, al zullen
die groepjes altijd klein blijven. Nap de
Klijn hoopt met een dertigtal leerlingen
te beginnen, maar verwacht dat er meer
aanmeldingen binnen zullen komen, want
per slot van rekening woont hij niet voor
niets in een streek waar musici van radio
en tv zo dicht bij elkaar wonen.
Voorlopig gaat De Klijn in de Prunus
hof, het mooie landhuis aan de Rijksweg
in Laren, samenwerken met Marcel Pink-
se, die in Canada alles aan de weet kwam
van de Methode-Suzuki. Pinkse: „Er is
geen specifieke begaafdheid nodig. Het
gaat er alleen maar om de kinderen ple
zier in de muziekbeoefening bij te bren
gen. Het moet een leuke spelvorm wor
den. Natuurlijk zijn er kleintjes bij wie
het toch niet lukt. Die vertikken het een
voudig. Dan moet je ze er niet toe dwin
gen. In Amerika was het percentage af
vallers klein: 15 a 20 percent."
Geen verplichting dus voor kleuters die
veel liever op straat zouden spelen. Ook
Nap de Klijn legt telkens weer het accent
op het spelelement, de vreugde die er
moet zijn.
Dreigt de nieuwe school desondanks
geen opleiding voor wonderkinderen te
worden?
De Klijn: „O, alsjeblieftdat is het
laatste wat ik wil, kweken van wonder
kinderen. Ik hou trouwens helemaal niet
van wonderkinderen. Het is dodelijk voor
het enthousiasme waar we nu juist naar
toe willen."
Gaat de nieuwe methode concurrentie
voor de bestaande muziekscholen opleve
ren?
Ook dat wordt met kracht ontkend:
„Integendeel. We geven alleen de voorop
leiding. Wanneer de kinderen straks op
die muziekscholen komen, zijn ze dus al
een eind op weg en dat kan alleen maar
betekenen dat het onderwijs daar op een
hoger niveau kan komen."
Geen wonderkinderen in de toekomst
uit Laren. Maar De Klijn zou het wel erg
plezierig vinden als er dank zij de nieuwe
methodiek een einde komt aan het
schreeuwend tekort aan violisten in ons
land. „Alle provinciale orkesten zitten er
mee en hebben buitenlanders nodig om
het te redden. Zelfs het Concertgebouw
orkest speelt met zeven Japanse violisten
Als wij op deze manier kunnen helpen dat
probleem op te lossen, zal dat al een hele
i mooie beloning van ons werk zijn."
Als een edelsmid zich zo in
spant om' zoveel ontwerpen te
maken voor er één van in de
kollektie kan worden opgeno
men,dan kunt u er gerust van
uitgaan dat de nieuwe kollektie
van Aragne echte edelsmeed-
'-.reaties zijn.
0
AMSTERDAM. De uit Israel afkom
stige pantomime-danser Samy Molcho zal
van 12 tot 22 november een toernee door
Nederland maken. Zijn eerste voorstel
ling is donderdag 12 november in de Rot
terdamse Schouwburg.
