Specialisten-groep met eigen stijl
Kwart eeuw geleden vormde
Hoogovens afdeling Ovenbouw
Langs sluizen en havens
I
MAXI JAPONNEN
7 -
Maison O T C li 1 cl
Nauwkeurigheid
eerste eisen
en veiligheid
Bejaardenhond
twintig jaar
deconstructie
Amsterdamsevaart
gaat beginnen
I „Singel"-schepen
Carillonklanken
over IJmuiden
VRIJDAG 30 OKTOBER 1970
illllll
Gulden per seconde
Jampotje
Jan Steen
WÊÊÊKKÊÊIÊBÊÊÊÊÊÊÊKÊÊÊÊÊm
IJMUIDEN Het motorschip
I Bergsingel was een coaster van
399 bruto reg. ton en 560 ton draag
vermogen en heeft toebehoord aan de
n.v. Invoer en Transport Onder
neming Invotra in Rotterdam. Het
vaartuig is indertijd besteld bij de
Scheepsbouwwerf De Vooruitgang
van D. Johè Boot n.v. in Alphen
aan de Rijn, werd 21 januari 1954 te
water gelaten en in april 1954 aan de
opdrachtgever overgedragen.
- i 1
'f
DAMESMODEHUIS
Exclusieve mode, betaalbaar voor iedereen
LANGE NIEUWSTRAAT 188, IJMUIDEN ZUIDARCADE
vlakbij Marktplein t.o. Simon de Wit. Telefoon 1 11 29
Kort IJmondnieuws
V,
(Van een onzer verslaggevers)
IJMOND De Ovenbouwers b(j Hoog
ovens vormen een aparte groep. Zij wer
ken haast nimmer op dezelfde plaats
zoals alle andere werknemers, maar zwer
men uit over het bedrijf tussen de 100
ovens en 550 „aanverwante" artikelen, nu
eens hier en dan weer elders; de ene keer
in asbest pakken om zich tegen de hitte te
beschermen, de andere maal in de kou
huiten. Zij genieten bekendheid door hun
grote feesten in vroeger tijden en door hun
nauwkeurigheid van werken, waarbij zij
soms mesdunne voegen moeten kunnen
maken. Dit alles heeft hen tot een sterke
homogene groep gemaakt met eigen ge
woonten, een eigen symbool „Jan Steen
een eigen blad „De stenen spreken".
Ofschoon reeds vanaf 1939 bij de komst
van de Martin Staalfabriek aan ovenbouw
wordt gedaan bij Hoogovens, bestaat de af
deling Ovenbouw echter nu eerst 25 jaar.
De man, die hierover zo goed als alles
kan vertellen is de bedrijfschef van de
afdeling Ovenbouw W. A. van Oijen, die
al 24 jaar „in ovens doet". Hij vertelde hoe
men met we komst van de Martinstaalfa
briek slechts een kleine groep metselaars
had voor het bouwen van ovens. Het wa
ren veelal losse krachten, daar men van de
veronderstelling uitging in 1939, dat als de
ovens gereed waren, deze mensen al
thans het merendeel naar huis gestuurd
konden worden. Maar de ervaring leerde,
dat deze ovens regelmatig onderhoud be
hoefden en er werd een eigen clubje
ovenbouw gevormd. Toen de heer Van
Oijen in 1945 bij Ovenbouw kwam tèlde
deze afdeling nog maar 45 personeelsleden.
Doch deze groep was bijzonder self-suppor
ting en ondergebracht bij de Bouw-afde-
ling. Er waren metselaars, timmerlieden
metselaars, bankwerkers en schilders. In
de daarop volgende tijd van geografische
opbouw van het bedrijf groeide de afde-
"1.
tie, hun bijzondere werk, de nauwkeurig
heid en de mobiliteit van het werk, het zijn
alle factoren, die hen tot een speciale groep
stempelen, zoals wij in de aanhef al schre
ven. Een groep van 320 personen, die zich
zelf één familie noemt, welke aan de kost
komt met het bedrijfsklaar houden van
rond 300 ovens en 550 bijkomende instal
laties. De grootste ovens zijn; hoogovens
100 meter hoog; continu-gloeioven 34 m
lang; de plakovens 35 m lang en de Mar
tin-ovens 25 m lang.
De Ovenbouw-familie is gek op cijfers.
Zo heeft iemand uitgerekend, dat de jaar
omzet in 1970 ruim 35 miljoen gulden zal
zijn. Dit komt overeen met ongeveer een
gulden per seconde. Daarbij Wordt gebruik
gemaakt van 100.000 ton vuurvast mate
riaal in ongeveer 3.000 steensoorten en
merken. Deze hoeveelheid is voldoende om
een muur van drie meter hoogte en 50 ki
lometer lang rondom Amsterdam te bou
wen; dan wel een voetpad aan te leggen
vanaf IJmuiden naar Bremen of naar Ca
lais. De waarde van de vuurvaste voor
raad bedraagt ongeveer negen miljoen gul
den. Al deze materialen liggen opgesla
gen op 48.000 vierkante meter terrein, ge
lijk aan een sportpark met acht voetbal
velden.
Een hele accommodatie dus voor dit aan
tal gespecialiseerde werknemers van Hoog
ovens, die er niet tegenop zien om hun
specialisme op allerlei manieren waar te
maken. Een van de wijzen waarop zij dat
reeds deden is het ontwerpen van de zo
genoemde „slingermachine" waarmee de
zandbekleding in de pannen wordt aange
bracht. De gemetselde pannen namelijk
moeten worden voorzien van een binnen-
mantel bestaande uit een speciale zand-
massa welke een bepaalde kleefkracht be
zit. Voorheen geschiedde dit door het zand
tegen de stenen wanden te stampen. Drie
man hadden toen tien uur nodig om één
pan te bekleden.
Door eens hier en daar rond te kijken,
door rond de tafel te gaan zitten en veel
te bepraten en tevens door allerlei mo
gelijkheden te ontwerpen en in elkaar te
knutselen ontwierp een groepje ovenbou
wers een „slingermachine".
Deze komt in werking, nadat een pan
bemetseld is en er mallen in zijn geplaatst,
die ruimte langs de wand openlaten. De
slingermachine brengt nu die speciale
zandmassa in de overgebleven ruimte en
laat dit tegen de wand slingeren. De kracht
waarmee en de methode waarop dit ge
schiedt doet dan de gewenste zandbekle
ding ontstaan. Nu gebeurt het werk door
vier man, doch dit viertal bekleedt dan
vijf pannen in tien uur. Een aanmerkelijke
verbetering dus, waarvoor zelfs belangstel
ling bestaat uit Amerika, Japan en Zwe
den.
deraad. Bij bepaalde jubilea kan Iemand,
die zich bijzonder verdienstelijk heeft ge
maakt voor het ovenbouwkundige werk
benoemd worden tot Gildebroeder en wordt
hij lid van het Gilde. Tot dusver is dit ze
ven mensen bij Hoogovens deelachtig ge
worden. De ceremonie van het inschrijven
als Gildebroeder is dan ook een zeer im
posante en feestelijke doch dat liet zich
al wel raden.
Maar tussen al het ploeteren bij dag en
bij nacht om de ovens op gang te hou
den, mag best wel eens een feestje wor
den gebouwd menen de ovenbouwers,
die overigens op dit gebied reeds een repu
tatie hebben opgebouwd als wij terugden
ken aan de tijd, toen jubilea nog in klein
verband en per afdeling werden gevierd
en de muren van het Kennemer Theater
daverden onder het feestrumoer van deze
mannen van Jan Steen.
Mannen, die overigens de volgende dag
dan weer op hun posten stonden om goed
te werken en veilig te werken en om
daarover gehonoreerd te worden met de
veiligheidstrofee of zoals vorig jaar de
„Drikusman", de bij Hoogovens welbeken
de wisseltrofee van de Iideeënbus.
De afdelingschef van Ovenbouw de
heer W. A. van Oijen: „Toen ik hier
kwam werkten, er nog maar 45 man".
ling ovenbouw uit tot een afdeling met
625 personeelsleden. Daarna is alles meer
specialistisch ingesteld, met als gevolg, dat
het aantal ovenbouwers terugliep tot 320
man.
Daarnaast wordt er „met derden" ge
werkt, firma's, die zich hierop hebben in
gesteld en personeel voor bepaalde kar
weien kunnen leveren. Dit om bepaalde
werkpieken te kunnen opvangen.
In den beginne was het niet moeilijk
personeel aan te trekken. Iemand, die ge
solliciteerd had, aangenomen werd en aan
leg had, werd bij een metselaar neergezet
en van hem leerde hij het vak. Maar al
lengs waren er meer leerlingen, dan met
selaars en werden de eisen ook hoger en
strenger, terwijl de animo voor het beroep
van metselaar geringer werd. Een onlangs
ingesteld onderzoek bij lagere technische
scholen in deze omgeving wees uit, dat er
slechts 18 leerlingen voor dit vak zijn
Thans heeft Hoogovens een eigen school
waar de leerlingen het vak van ovenbou-
wen tot in de finesses leren en zij als goe
de vaklieden straks een uitstekend beleg
de boterham kunnen verdienen.
Ovens bouwen en schoorstenen bouwen
is namelijk een specialistische arbeid. Hier
wordt precisiewerk gevraagd. Men moet
uiterst dunne voegen kunnen maken tussen
de verschillende stenen en er altijd voor
zorgen, dat die voegen ten opzichte van de
laag stenen er onder of erachter, versprin
gen. Zulk secuur werk wordt van een bui
tenmetselaar niet gevraagd. Het is een
soort van kathedraal-bouw, dat hier op
verschillende plaatsen op het bedrijf ver
richt moet worden. Bovendien is het sterk
afwisselend werk dat nu eens verricht
wordt in een rijdende menger met een in
houd van 450 ton, dan weer moet men voor
het laboratorium een oventje metselen ter
grootte van een jampotje. Soms staat men
in een intens hete omgeving te werken,
dan weer buiten in weer en wind. Dit
maakt het werk vonden de ovenbou-
wers zo aantrekkelijk. Hun specialisa-
Al het werk, dat de ovenbouwers doen
is precisie-werk. Op veiligheid komt het
aan en het begrip veiligheid wordt dan
ook nauwlettend gehanteerd. Het doet
daarom wat vreemd aan, dat zij als sym
bool „Jan Steen" hebben gekozen, doch dit
is meer een gevolg van de naam, dan van
's mans huishouding zo werd ons ver
zekerd. Bij de ingang van het dienstgebouw
staat een levensgrote Jan Steen, verklein
de modellen doen dienst als wisselprijs bij
veiligheidswedstrijden en acties „goed huis
houden". Daarnaast bestaat er het „Gilde
van Jan Steen" met aan het hoofd een Gil
(Van een onzer verslaggevers)
BEVERWIJK. De Algemene Bond
van Bejaarden afdeling Beverwijk bestaat
twintig jaar en gaat aan dit feit aandacht
besteden met een receptie, die op vrijdag
middag 6 november wordt gehouden van
drie tot vijf uur in café-restaurant „Sport"
aan de Kerkstraat.
Een pan zo wordt een reusachtige
stalen ketel met een inhoud van
100 ton genoemd bij Hoogovens. Deze
pan komt uit de Oxystaalfabriek I en
moet van een nieuwe binnenmantel
worden voorzien. Een nauwkeurig
werk.
Een moeilijk karwei in een rijdende
menger met een inhoud van 450 ton,
is het bemetselen van de wanden.
Hier wordt begonnen recht onder het
stortgat op de plek, waar de eerste
vloeibare ruwijzer op de bodem te
recht komt.
Voor de ingang van het dienstge
bouw staat het beeld van Jan Steen
volgens de interpretatie van de
Ovenbouwers. De secretaresse van
afdelingschef W. A. van Oijen, me
vrouw G. Hundling-Poelstra was be
reid even bij dit Ovenbouw-symbool
te poseren.
HAARLEM Over twee weken wordt
een begin gemaakt met de werkzaamheden
rond de Amsterdamsepoort in Haarlem
Het reconstructieplan voorziet in de dem
ping van de Oostersingelgracht en ver
breding van de flessehals aan het Haar
lemse eind van de verbinding Amsterdam-
Haarlem. Het karwei, dat 10 miljoen zal
vergen, brengt met zich mee dat het ver
keer twee jaar lang rekening zal moeten
houden met wegverleggingen en -omleg
gingen-
Een stuk van de Amsterdamsevaart zal
worden gedempt, zodat de te zijner tijd als
vierbaansweg gereconstrueerde invalsweg I
vanuit Amsterdam niet meer in een ver
nauwing eindigt bij de Amsterdamsepoort
zoals nu het geval is.
De Amsterdamsepoort komt op een eiland
je in een siervijver te staan waar hij niet
langer het verkeer zal hinderen. De He-
renvest zal aan' de zuidkant van de poort
worden omgelegd.
Het project omvat slechts een gedeelte
lijke reconstructie van de wegen om Haar-
lem. In een later stadium zal bijvoorbeeld
pas de doorsteek worden gemaakt van de
Papentorenvest naar de Parklaan en krijgt
de te verbreden Herenvest een uitloper in
een brug over het Spaarne heen de bin
nenstad in.
Ook zal een gedeelte van de Amster
damsevaart voorlopig nog niet worden
aangepakt, en wel tussen de Prins Bern-
hardlaan en de Vaartstraat.
Het was een coaster van het raised
quarter decktype met een lengte over al
les van 48,20 m, lengte tussen de loodlij
nen 43,50 m, breedte 8,19 m, holte 3,32
m en een diepgang van 3,25 m. De hoofd
motor was een 6 cil. Industrie diesel van
450 pk voor een vaart van 10 knopen.
De Bergsingel is op 20 april 1957 ge
strand op de kust van Algerië, bewesten
Kaap Bougaroni tussen Ras el Kaaken en
I Nersa Damus.
Op 21 april arriveerde het berg-ings-
vaartuig Em. Z. Switzer. In de volgende
dagen heeft het schip getracht de Berg
singel vlot te brengen nadat de lading
was gelost. Op 11 mei 1957 gaf de Em.
Z. Switzer z'n pogingen op. Alle opvaren
den verlieten toen de Bergsingel, die als
totaal verlies moest worden opgegeven
Zusterschepen van de Bergsingel zijn
de in 1953 gebouwde Westersingel en de
het jaar daarop opgeleverde Heemraads
singel, beide eveneens uit Alphen aan de
Rijn afkomstig.
Ht eerste schip van „Invotra" was de
in 1953 in Deest door de Scheepswerf
Gebr. van der Werf gebouwde Coolsingel,
die meer korte tijd vdor de rederij heeft
Het motorschip „Bergsingel".
gevaren want in 1955 werd het schip ver
kocht naar Engeland en sedertdien vaart
het als Greenfield voor de Zillah Shipping
Co Ltd te Liverpool.
In het jaar 1957 verkreeg de Rederij
Invotra twee schepen voor de grote vaart
de 8355 bruto reg. ton metende Coolsin
gel en Statensingel, die een drietal ja
ren voor de maatschappij hebben geva
ren. Zij werden verkocht naar India: de
Coolsingel kreeg in 1959 de naam State
of Assam, en een jaar later werd de
Statensingel verdoopt in State of Bihar;
beide schepen werden eigendom van The
Shipping Corporation of India Ltd in Cal
cutta.
Na de Westersingel, Bergsingel en
Heemraadssingel kwamen er meer „sin-
gel"-schepen. In 1962 werd de NV Invo
tra overgenomen door P. A. van Es
Co NV in Rotterdam, een dochteronder
neming van Phs. van Ommeren.
De Westersingel en de Heemraadssin
gel werden in 1964 verkocht en wel aan
R. Pilon in Appingedam. Beide schepen
hebben een verbouwing ondergaan. Aan
vankelijk als raised quater deckers ge
bouwd, veranderden zij in coasters van
het gladdektype. De Westersingel ver
kreeg toen de bruto inhoud van 470 ton
en heet thans Kolga. De Heemsraads-
singel draagt nu, met een bruto inhoud
van 465 ton, de naam Bara.
De overige „Singel" schepen werden
in de loop der jaren eveneens verkocht.
Een ernstige ramp is voorgekomen in
januari 1965, toen het motorschip Mau-
ritssingel op 26 januari van Bayonne
vertrok met een lading graan met be
stemming Hamburg. Volgens schema
werd het schip aldaar op 1 februari ver
wacht maar het was op 5 februari nog
niet in Hamburg gearriveerd. Het laatste
bericht is geweest op 28 januari 1965,
toen het schip zich ter hoogte van
Quessant bevond: dat is het laatste ge
weest wat van het schip en de beman
ning is vernomen.
ARIE VAN DER VEER
ADVERTENTIES
Het programma van de beiaardbespeling
door Hein de Ligt van het stadhuiscarillon
in IJmuiden zaterdagmiddag van vier tot
vijf uur luidt als volgt:
Preludium, van W. de Vries; Lorelei, van
Fr. Silcher; De wind, van C. J. Geerlings»
Het molentje, van B. Verhallen; Detto del
cücü, van F. Gasparini; La badine, van P.
J. Leblan; Improvisatie, van H. de Ligt;
Bonnie banks of Loch Lomond; Beautiful
dreamer; Polly wolly doodle; Trumpet vo
luntary, van Jer. Clarke; Chaconne, van
Aug. Durand; Barcarolle, van Jac's Offen
bach; Brazilia, van P. van Beels; Fantasie,
van W. Gréman.
Spreekuur. De wethouder van sociale
zaken in Velsen, de heer J. van Leeuwen,
houdt woensdag 4 november geen spreek-
