VAN DAG TOT DAG
De prijzentragedie
Twee vergaderingen per week in Helsinki
SALT-GESPREKKEN OVER
SS-9 EN ABM-SYSTEEM
Allende geïnstalleerd
BÉSfl
Sovjet-Unie en
US verminderen
vlootsterkte
Door machtsvertoon politie
Protestacties in
Spanje mislukt
Amerikaanse verkiezingen leverden
geen duidelijke koersbepaling op
commentaar op actuele zaken
Medewerker Scheel
beschuldigd van
oorlogsmisdaden
Geleerden praten
over bescherming
tegen straling
Jumbo-vliegtuig
verloor wiel
De Gaulle-straat
veranderd in
Laporte-weg
DEMOCRATEN BEHOUDEN MEERDERHEID IN CONGRES
IstlBfÉW
WOENSDAG 4 NOVEMBER 1970
3
25 megaton
mm
Galosh
In Middellandse Zee
Overal agenten
(Van onze redacteur in Washington)
WASHINGTON Op een enkele uitzondering na zijn de Amerikaanse
verkiezingen geëindigd zoals de campagne die eraan vooraf ging: niemand
is er veel wijzer van geworden. De Republikeinen bleken er in de Senaat,
zoals voorspeld, twee zetels op vooruit te zijn gegaan. De Democraten be
hielden echter zowel in de Senaat als in het Huis van Afgevaardigden hun
meerderheid. Waar het de gouverneurschappen betreft, blijken de Republi
keinen onverwachte verliezen te hebben geleden.
Verrassingen
Kennedy
Verliezen
DOUBLÉ
dames armbandhorloge
Het besluit van het kabinet tot afkon
diging van een prijsmaatregel is in den
lande met gemengde gevoelens ontvan
gen. De minister van Economische Zaken
heeft door een uitvoerige toelichting ge
probeerd, zijn beleid in deze aangelegen
heid te argumenteren en hij heeft daar
mee ongetwijfeld bereikt dat het begrip
voor de getroffen maatregel groter is ge
worden. Maar van een algemene aan
vaarding van het beleid is geen sprake.
Er zijn te veel vragen, te veel onzekerhe
den en ook te veel onlogische omstandig
heden ontstaan, die het vertrouwen op
een goede uitwerking van alles wat om
trent lonen en prijzen nu door het kabi
net wordt ondernomen, sterk ondermij
nen.
Het is op zichzelf een verstandige maat
regel te noemen, dat de regering de onbe
heerste prijzenontwikkeling zal tegen
gaan, waarbij de bepaling dat een aantal
kostenverhogende factoren in de prijzen
zal mogen worden doorberekend, vol
doende zou moeten zijn om het ongenoe
gen van de ondernemers te temperen. De
consument heeft eveneens reden tot vol
doening, maar deze voldoening zal sterk
wonden afgeremd door de zekerheid dat
in ieder geval met stevige prijsverhogin
gen rekening zal moeten worden gehou
den en dat nog maar moet worden afge
wacht of de regering in staat zal zijn niet
toegestane prijsverhogingen te ontmaske
ren en te straffen.
De onzekerheid over de vraag of de
prijsbeheersing effectief kan worden toe
gepast, komt vooral voort uit de gecom
pliceerdheid, die nu is ontstaan in ver
band met de doorberekeningsfactoren
Eén daarvan, de vierhonderd gulden-uit
kering, heeft in ieder geval een volkomen
©nevenwicht'ge en chaotische situatie ge
schapen. De vierhonderd gulden zijn
slechts door ongeveer de helft van de Ne
derlandse inkomenstrekkers ontvangen.
Degenen die er nuchter van bleven, moe
ten nu toch meebetalen aan de doorbe
rekende kosten ervan.
De vierhonderd gulden waren bedoeld
om de gestegen kosten van levensonder
houd te compenseren. Het gevolg is ech
ter averechts: de ene helft van de gezin
nen moet de ontvangen vierhonderd gul
den (na aftrek van een stevige belasting!)
weer terugbetalen in hogere prijzen. De
andere helft moet boven de voor hen niet
gecompenseerde hogere levenskosten nog
een extra-aderlating ondergaan om de
producenten het verlies van de extra
uitkering te vergoeden. Waar zijn nu de
baten van die vierhonderd gulden-rage
gebleven? Het antwoord is heel duidelijk
in de staatskas, in de vorm van loon- en
inkomstenbelasting en straks in de vorm
van de hogere BTW-tarieven. Als de re
gering nu tenminste nog een uitkering
doet aan de trekkers van sociaal verze
keringsgeld, wordt er iets van de schrij
nende onrechtvaardigheid goedgemaakt,
maar lang niet alles. Want het feit blijft
bestaan, dat talrijke gezinnen zwaarder
getroffen worden dan nodig zou zijn ge
weest, indien de regering krachtig was
opgetreden tegen de escalatie van de vier
honderd gulden-manie, die alleen in de
bedrijfstak waar koppelbazen werkten,
enige harmoniserende werking had.
Wat het kabinet zich voorstelt van een
in de hand houden van de prijzen, kan
worden beluisterd uit de toelichting van
minister Nelissen, die moest erkennen dat
hij volkomen onzeker was over de mate
waarin de prijsverhogingen zich zullen
ontwikkelen na het in werking treden
van de verhoogde BTW-tarieven. Tevens
uitte hij herhaaldelijk de overtuiging dat
het bedrijfsleven nieuwe kostenverhogin
gen heel moeilijk zal kunnen opvangen
zonder hogere inkomsten uit de produk-
tie te verkrijgen.
Waar minister Nelissen nog niet over
gesproken heeft, is het feit dat uitgere
kend minister Schut een niet onbelang
rijke kostenverhoging voor vele gezinnen
heeft uitgedacht, die hij opgewekt presen
teerde op dezelfde dag dat de minister
van Economische Zaken zijn uiterste best
deed de ongerustheid over een absurde
stijging van de kosten van levensonder
houd enigszins te temperen: een nieuwe
extra-verhoging van de extra-huurverho
ging in niet geliberaliseerde gebieden, die
grote complexen woningen nog minder
bereikbaar zal maken voor de kleinere
inkomens dan zij nu al zijn.
TEL AVIV. (AFP) Een van de lef
ders van de Israëlische liberale parti,
Hillel Zeidel, heeft in een brief aan de
Westduitse minister van Buitenlandse
Zaken, Walter Scheel, een van diens
naaste medewerkers, Friedrich-Karl Wia
Ion, ervan beschuldigd een oorlogsmis
dadiger te zijn geweest.
Zeidel, wiens brief door de „Jerusa
lem Post" is gepubliceerd, zegt in het
bezit te zijn van bewijzen omtrent de
„misdadige activiteiten" van Wialon tij
dens de oorlog. Zeidel speele toen een
belangrijke rol in het verzet in de Balti-
sche staten.
Wialon is niet werkzaam op het West
duitse Ministerie van Buitenlandse Za
ken, zo is door het Ministerie in Bonn
bekendgemaakt.
Volgens Bonn is Wialon eind 1966 ge
pensioneerd. Hij was een hooggeplaatst
ambtenaar in het Derde Rijk en heeft
tijdens de oorlog het Duitse Ministerie
van Financiën vertegenwoordigd in de
bezette Baltische landen. Na de oorlog
bekleedde hij belangrijke posten op het
Ministerie van Financiën in Bonn. In
1963 werd hij door enkele Russische
nisterie van Economische Samenwerking
en Ontwikkeling, waarvan minister
Scheel toen de portefeuille beheerde. In
1963 wer- hij door enkele Russische
groeperingen in de Sovjet-Unie beschul
digd van medeplichtigheid aam de ver
volging en de moord op de joden in de
Baltische landen. Toen een officieel on
derzoek naar zijn oorlogsverleden werd
Ingesteld, ging hij in 1966 met vervroegd
pensioen.
(Van onze redactrice in Helsinki)
HELSINKI Gisteren om elf uur zijn de Amerikaanse en Russische
delegaties in de Russische ambassade in Helsinki voor de eerste werkver
gadering tijdens de tweede ronde van de S.A.L.T. bij elkaar gekomen. De
vergadering duurde vijftig minuten, waarna men nog drie kwartier infor
meel bij elkaar bleef. Over de inhoud van de bespreking is niets bekend
gemaakt.
De volgende zitting is overmorgen in
de Amerikaanse ambassade. Evenals ver
leden jaar herfst in Helsinki en deze lente
en zomer in Wenen zullen de vergaderin
gen beperkt blijven tot twee per week.
Een belangrijk onderdeel van de be
sprekingen zullen hoogstwaarschijnlijk de
SS-9-raketten van de Russen vormen.
Evenals het Amerikaanse ABM-systeem,
oftewel de anti-rakettenraketten, zou ook
de nieuwe SS-9 de fatale mogelijkheid
tot een „first strike capability" kunnen
bieden. Het aangevallen land zou dan niet
meer tot een vernietigende tweede klap
in staat zijn, waarmee het nu bestaande
nucleaire evenwicht, namelijk het even-
WVV\AAVW\ftAMVWW»/VVWWWWWWWtfl/WWWi/l
M#VWWWWW«JWWWVWIft/WVi/WWWWW4/IAJWV
k m mgmm
Dr. Salvador Allende, het eerste
Latijns Amerikaanse gekozen links-
socialistische staatshoofd, is gisteren
geïnstalleerd als president van Chili.
De Cubaanse minister van Industrie
Carlos Rodriguez (op foto links) feli
citeerde namens zijn regering de
nieuwe Chileense president bijzonder
hartelijk. Ook Noord-Vietnam, China,
Albanië en de DDR hadden vertegen
woordigers naar de installatie ge
stuurd.
wicht van de angst voor vergelding, zou
dreigen te worden verstoord.
Deze SS-9-raketten kunnen een lading
van 25 megaton, eventueel verdeeld over
verscheidene kernkoppen, transporteren
Dat is een zo grote explosieve lading, dat
daarmee de intercontinentale raket
ten, de zogenoemde „minute man", van
de Verenigde Staten in hun ondergrondse
bunkers zouden worden vernietigd, ook
al zou de SS-9 die bunker niet precies
raken. Aangezien de B-52-kernbommen-
werpers ook al ernstig worden bedreigd
door de uitbreiding van de Russische on-
derzeebootvloot, die van vlak vóór de
Amerikaanse kust de vliegvelden met ra
ketten kan beschieten, zullen de V.S. in
geval van een nucleaire aanval dan al
leen nog op de raketten op hun eigen
onderzeeërs kunnen rekenen.
Eind 1969 bezaten de Russen naar
schatting tweehonderd SS-9-raketten.
Eind 1970 zullen het er volgens de bere
keningen ruim driehonderd zijn. De Ame
rikanen schijnen op het ogenblik nog niet
over een gelijkwaardig offensief wapen
te beschikken, in ieder geval niet over
eentje, dat ook de andere voordelen van
de SS-9-raket combineert: namelijk de
geringe vlieghoogte van tachtig kilometer,
waardoor het Amerikaanse radarsysteem
zou moeten worden uitgebreid en aange
past, hetgeen weer grote investeringen
eist èn de manoeuvreerbaarheid van de
SS-9, waardoor de route en het doelwit
niet of pas op het laatste moment kun
nen worden berekend, hetgeen de verde
diging ertegen aanzienlijk bemoeilijkt.
De Amerikanen zouden daarom op de
vorige SALT-ronde in ruil voor een be
perking van de SS-9-raketten een beper
king van het eigen ABM-verdedigingssys
teem hebben aangeboden.
De Russen evenwel schijnen met hun
defensieve wapens nog achter te liggen
bij de Amerikaanse anti-rakettenraketten
Deze kunnen, bestuurd door computers,
vijandelijke kernkoppen al 800 a 1600
kilometer vóór het doel onschadelijk ma
ken, zodat het eigen land niet al te zeer
onder de vrijkomende radio-activiteit
heeft te lijden. Wel heeft ook de Sovjet-
Unie rond Moskou een soortgelijk afweer
systeem met naar het schijnt 67 lanceer-
bases gebouwd „Galosh" genoemd, maar
de radarinstallaties daarvan zijn betrek
kelijk primitief en ook de computers
schijnen nog niet nauwkeurig genoeg te
functioneren. De Russen zijn met de uit
breiding van Galosh dan ook na twee jaar
weer opgehouden.
BRUSSEL (ANP). In de Franse stad
Toulouse Is dinsdag een internationaal
colloquium begonnen dat georganiseerd is
door de Europese Commissie, samen met
het Centre de Physique Atomique et Nu
cleaire van de universiteit „Paul Sabatier"
in Toulouse.
Gesproken zal worden over de be
scherming tegen straling. Er nemen 200
deskundigen uit zeventien verschillende
landen deel aan de conferentie, die duurt
tot en met vrijdag.
De deskundigen zullen zich vooral be
zig houden met de emissie van parasi
taire röntgenstralen door electronische
systemen, zoals gelijkrichterbuizen, zend-
buizen, thyratrons, klystrons, magnetrons,
verdampers met electronenbundels en
ook televisie-ontvangers. Er zal getracht
worden een inventaris op te maken van
de vraagstukken inzake de bescherming
tegen straling.
SAN FRANCISCO. (AP) Gisteren is
tijdens de start van een Boeing-747
(„Jumbo Jet") een van de achttien gro
te wielen van het landingstoestel afge
broken.
Een uur na het ongeluk landde het toe
stel, dat toebehoorde aan de United Air
Lines, evenwel veilig in San Fancisco,
Het keerde terug na een uur te hebben
rondgevlogen.
De machine was op weg naar Honoloe
loe. Het wiel, dat een gewicht heeft van
410 kilo, viel in de Baai van San Francisco
zonder iets te raken.
WASHINGTON (Reuter). De Vere
nigde Staten en de Sovjet-Unie zijn be
gonnen hun vlootsterkte in de Middelland
se Zee te verminderen. Gedurende de
Jordaanse crisis hadden beide landen het
aantal oorlogsbodems in het Middellandse-
zeegebied opgevoerd.
De vermindering werd gsteren bekend
gemaakt door het Amerikaanse ministe
rie van Defensie. Een woordvoerder van
het ministerie zei dat tien Amerikaanse
oorlogsbodems de Straat van Gi
braltar zijn gepasseerd, waarmee de
sterkte van de zesde Amerikaanse vloot
is teruggebracht tot iets minder dan 50
schepen. Meer schepen zullen tegen half
november zijn teruggetrokken en de vloot
zal dan zijn gereduceerd tot haar sterkte
van voor de Jordaanse crisis van 40. met
inbegrip van onderzeeboten.
De woordvoerder zei dat ook de Sovjet-
Unie haar vloot in de Middellandse Zee
terugbrengt op ongeveer 50 schepen, de
sterkte van voor de Jordaanse crisis. De
Russische schepen hebben de Middellandse
Zee verlaten, zowel via de Bosporus al»
via de Straat van Gibraltar.
MONTREAL, (Reuter). De Charlt.
de Gaulle-staat in een voorstad van Mon
treal zal een andere naam krijgen en
wel die van de vermoorde Quebecse mi
nister van Arbeid, Pièrre Laporte. Dit i»
gisteren van officiële zijde in Montreal
meegedeeld.
De straat werd ongeveer tien jaar ge
leden vernoemd naar de voormalige Fran
se president.
i
(Van onze redacteur in Madrid)
MADRID. De protestacties op lan
delijke schaal die de Spaanse oppositie
heeft georganiseerd om haar eis van am
nestie voor politieke gevangenen kracht
bij te zetten, hebben maar weinig succes
geboekt. Volgens de summiere bericht
gevingen is het gebleven bij een aantal
kleine stakingen en betogingen in enkele
industriesteden zoals Madrid, Barcelona,
Tarrasa, Sevilla en Bilbao.
Zelfs de meest optimistische schattin
gen van de oppositie kwamen voor het
hele land niet boven de 50.000 stakers,
terwijl de regering verzekerde dat nog
geen twee percent van de hele werkende
bevolking gevolg had gegeven aan de op
roep van de oppositie. Zonder enige twij
fel kan worden geconcludeerd, dat de op
positie gefaald heeft in een gecoördineer
de actie op landelijke schaal. Enerzijds
te wijten aan het feilloze optreden van
de politiemacht en haar inlichtingenap
paraat, anderzijds aan het gebrek aan or
ganisatie in oppositiekringen.
In Barcelona en omgeving was de ar
beidersactie het belangrijkst in het ver
pauperde textielstadje Tarrasa. Prak
tisch alle bouwvakkers namen deel aan
stakingen of langzaamaan-acties, die ook
oversloegen naar de metaal- en textiel-
industrieën, zij het daar in mindere ma
te. Een zeventiental arbeidersleiders die
in de vroege ochtend langs de fabrieken
ging öm tot staking op te roepen werd
spoedig gearresteerd. Enkele honderden
studenten van de plaatselijke textielschool
hielden een illegale bijeenkomst en zit-
stakingen. maar kwamen niet in botsing
met de politie.
In Barcelona waren vooral de studen
ten actief. Hier had de politie echter or
ders om niet de minste oproer te dul
den, en trad onmiddellijk op tegen ille
gale bijeenkomsten, waarbij het tot vech
ten kwam. Er werden echter geen arres
taties verricht.
Het machtsvertoon van de politie was
zo groot, dat men moeilijk tot betogin
gen kon komen. Het centrum van de
stad leek „genomen" te zijn door agen
ten met stalen helmen en wapenstok
ken en overal stonden politiejeeps met
versterking klaar. Arbeidersstakingen
schijnen in Barcelona, evenals in Ma
drid, Sevilla en Bilbao veelvuldig voor te
komen, maar zonder massale deelname.
In Madrid, een stad van drie miljoen
inwoners, schatte men het aantal sta
kers op vijftienduizend. Ook hier waren
de studenten het actiefst, maar het bleef
bij enkele kleine botsingen met politie
wegens illegale bijeenkomsten. Van aan
houdingen in de Spaanse hoofdstad is
niets bekend.
De uitspraak is op 17 november.
ADVERTENTIE
Terwijl de gegevens in de loop van de
nacht binnenkwamen, bleek steeds dui
delijker dat er geen definieerbare ten
dens was vast te stellen in de richting
van de conservatieven of van de libera
len. Amerika, met andere woorden, ver
keert nog steeds op het dode punt waar
het door de oorlog in Vietnam en zijn
binnenlandse crisis werd geplaatst. En
de vraag welke koers het land zal in
slaan, die van reactionair-isolationisme
of van een politieke verjonging, zal dien
tengevolge pas werkelijk beantwoord
kunnen worden in de presidentsverkie
zingen van 1972.
Zoals verwacht, wonnen de gouver
neurs Rockefeller en Reagan in New York
en Californië, evenals George Wallace in
Alabama, de laatste met niet minder dan
77 percent van de stemmen. De kiezers
buiten zijn staat, die in de afgelopen pre
sidentsverkiezingen op hem stemden, ble
ken nu echter niet naar het behoudende
conservatisme van de Nixon-kandidaten
overgelopen te zijn, maar naar de De
mocraten. Dit zou een aanwijzing kun
nen zijn dat de kwestie van de slechte
economie en de bijna 414 miljoen werklo
zen in het land onder deze vroegere Wal
lace-supporters, die voornamelijk uit de la
gere middenstand en de arbeidersklasse
kwamen, meer een rol heeft gespeeld
dan het accent dat president Nixon en de
vice-president hebben gelegd op de mis
daad en de terreur van „de linksen".
Echte verrassingen waren de zwakke
kansen van de zeer conservatieve Repu
blikeinse senator Roman Hruska uit Ne
braska, een van Nixons trouwste aan
hangers, die het volgens de laatste ge
gevens scheen af te leggen tegen de de
mocraat Frank Morrison die al twee keer
eerder probeerde een senaatszetel te ver
overen. Gezien de niet geringe overwin
ning van gouverneur Ronald Reagan in
Californië, was het ook een verrassing
dat de jonge Gene Tunney, zoon van de
bekende bokser en vriend van de Ken
nedy's, een senaatszetel wist te ontfutse
len aan de bejaarde ex-filmster en con
servatieve Republikein George Murphy.
Vooral president Nixon heeft zich in de
campagne veel gelegen laten liggen aan
Murphy, en het feit dat hij ondanks Rea
gan's meerderheid niet herkozen bleek te
worden, was opnieuw een verwarrende
factor voor hen die in deze verkiezingen
duidelijke aanwijzingen hadden verwacht
omtrent het huidige Amerikaanse natio
nale temperament.
Even onverklaarbaar was het verlies
van de liberale senator Joseph Tydings
in Maryland, die door alle opinie-onder
zoekers praktisch van zijn herverkiezing
verzekerd leek, maar die het aflegde te
gen Glenn Beall, een zo goed als onbe
kend lid van het Huis van Afgevaardig
den, die persoonlijk door president Ni
xon werd verzocht zich kandidaat te stel
len voor de Senaat.
Senator Edward Kennedy, die zes maan
den lang aan zijn verkiezingscampagne
werkte, wón met ongeveer 63 percent
van de stemmen. Dat percentage was
voor hem van belang om aan te tonen
dat zijn reputatie geen schade had on
dervonden van het auto-ongeluk op het
eiland Chappaquidick, waarbij een secre
taresse van zijn broer Robert om het le
ven kwam, en om zijn geloofwaardigheid
en invloed in de Democratische partij te
peilen. Het percentage lag evenwel be
neden de verwachtingen (in 1964 kreeg hij
niet minder dan 74 percent van de stem
men, maar dat was kort na zijn vlieg
tuigongeluk, toen hij geen campagne kon
voeren en de kiezers uit sympathie voor
hem stemden), maar niet beneden het
niveau waarbij hij nog steeds gezien kan
worden als een mogelijke kandidaat voor
het presidentschap in 1972.
In zijn overwinningstoespraak zei Ken
nedy in Boston, dat hij zich verder zou
inzetten voor de vrede in Vietnam, en
voor de hereniging van het verdeelde
Amerika. Met deze laatste opmerking
plaatste hij zich opvallend in de koers
van senator Edmund Muskie, die ook
werd herkozen, en die in een televisie
toespraak op de avond voor de verkie
zingen het herenigingsthema stelde te
genover de verdeeldheid die de Nixon-
iji
n:
thema doet verbloeden dat hij zichzelf al
lerminst heeft uitgeschakeld voor de pre
sidentsverkiezingen in 1972, wanneer Mus
kie zich vrijwel zeker zal beijveren voor
de Democratische partij kandidatuur.
Agnew-campagne naar zijn mening had
veroorzaakt. Kennedy's nadruk op dit
Ex-vice-president Hubert Humphrey
won de zetel die door senator Eugene
McCarthy werd prijsgegeven met onge
veer 58 percent van de stemmen in Min
nesota, twee percent meer dan in 1964,
en ongeveer hetzelfde percentage als in
1968, toen hij de democratische kandidaat
was voor het presidentschap.
De meest gevoelige verliezen waren
die van senator Albert Glore, de libera
le Democraat van Tennessee,die de re-
gering-Nixon een voortdurende doorn in
het oog was met zijn acties tegen de Ni
xon-kandidaten voor het hooggerechtshof
en tegen een door Nixon gewenste uit
breiding van het kernrakettensysteem
(ABM) Daartegenover stond echter dat
senator Philip Hart, een liberale Demo
craat wiens vrouw zelfs deelnam aan
anti-oorlogsdemonstraties in Washington,
zijn zetel behield voor de staat Michigan,
hoewel zijn tegenstandster, mevrouw
Romney, de echtgenote van de minister
voor Huisvesting, van meet af aan wei
nig kans werd gegeven.
In New York, waar de meeste belang
stelling naar uitging, werd voor de De
mocraten en de liberalen in het algemeen
het grootste verlies geleden door de over
winning van de conservatieve James
Buckley, die op een onafhankelijke kies
lijst de liberale en door de regering-Ni-
xon weinig beminde republikein Charles
Goodell versloeg, zowel als de gematigde
Democraat Richard Ottinger. Hoewel
Buckley technisch geen Republikein is,
betekent zijn overwinning zeker een steun
voor de pro-Nixon-fractie in de Senaat
en tevens een overwinning voor de stra
tegie die Nixon en Agnew in New York
hebben gevoerd.
pre-
Sierlijke en stijlvolle modellen.
Ook de band van duurzaam
doublé.
17-steens Zwitsers Ancre
cisie uurwerk.
JAAR VOLLEDIGE GARANTIE.
De prijs mag u gerust sensatio
neel noemen!
Elders 89,
Juweliers-shop-prijs: 49,—
UW emiBAREaSH J CARRY juwelier
GENERAAL CRONJÉSTRAAT 83
HAARLEM
(naast de brandweer)
