Het rapport^Falkenhagen
Na aflopen van wapenstilstand
RUST AAN SUEZKANAAL
WERD NIET VERSTOORD
Jakes spreekt
Husak tegen
Rechter wacht eerst rapport af
Parijs van contractbreuk beschuldigd
door twee luchtvaartondernemingen
Vrouwelijk personeel houdt Bernhold hand boven het hoofd
Rechtbank voor Rijnvervuiling komt
in ons land Rotterdammer verhoren
top
form
uuoantentrum
m
Belgische minister
gaf persoonlijk
standpunt weer
Kernproef in VS
natuurlijk naai
VRIJDAG 6 NOVEMBER 1970
3
Wel partijzuivering
Rad voor ogen
(Van onze redacteur in Parijs)
PARIJS Een Parijse rechtbank
heeft deze week in beginsel drie met
name genoemde internationale lucht
vaartmaatschappijen de Franse
„Air France" en de Amerikaanse
TWA en Panam aansprakelijk ge
steld voor de geluidshinder waarover
elf gemeenten in de buurt van de
grote luchthaven Orly zich hebben
beklaagd. Dat de KLM en andere
Europese maatschappijen niet bij
name werden genoemd, vond zijn
oorzaak in het feit dat Orly bijna uit-
Op persconferentie over
vestiging Progil
(Van onze correspondent)
KLEEF Zij die de Rijn vervuilden door er klandestien minstens twintig
miljoen liter gevaarlijke afvalstoffen in te gooien, wassen hun handen in
onschuld. Gisteren, op de vierde procesdag in Kleef, waar tankermagnaat
Bemhold uit Hamburg, zijn complete staf en tien van zijn kapiteins worden
ondervraagd over de nare gewoonte van de Hamburger Lloyd om dodelijk
afval van de Caltex-raffinaderij niet op zee te dumpen, maar gemakshalve
al op de rivier overboord te zetten, verhevigde officier van Justitie, dr. Hans
Söller, zichtbaar zijn pogingen om dr. Bernhold het juridische mijnenveld
in te lokken.
Breestraat 74-84 Beverwijk
u ziet daar zoveel meer dan ergens anders
Van Bolle
Erbij gezeten
De haven in
sluitend voor het intercontinentale
luchtverkeer gebruikt wordt.
Na tweeëneenhalf jaar studie heeft de
Interdepartementale Commissie Planolo
gie Luchtvaartterreinen het eindrapport
geproduceerd over de uitbreiding van
luchthaven Schiphol met een vijfde baan.
Het meest opvallende in het rapport
en daar wordt door de leden zelf telkens
weer met klem op gewezen is, dat de
twaalf leden wat betreft de toekomstvisie
over Schiphol in drie kampen verdeeld is.
De meerderheid vindt het op het moment
onverantwoord een vijfde baan aan te
leggen en wil een beslissing „ten hoog
ste" één jaar opschorten. In die tijd zou
dan alle aandacht besteed moeten wor
den aan „alternatieve voorzieningen", dus
aan de aard en plaats van een tweede
nationale luchthaven.
Interessant hierbij is de aanduiding
„ten hoogste" één jaar, want men zou er
uit kunnen afleiden dat wanneer onver
hoopt niet snel een geschikte vestigings
plaats voor een tweede luchthaven ge
vonden wordt, NV Schiphol eh de ge
meente Amsterdam nog meer argumenten
hebben en de vijfde baan met later een
zesde en een tweede verkeersareaal be
noorden Hoofddorp er gemakkelijker
zou kunnen komen.
Dat zou dan ook een plezierige gewaar
wording zijn voor die leden van de com
missie behorende tot de overblijvende
minderheid die al overduidelijk in het
rapport stellen het onverantwoord te vin
den het risico te nemen dat een tweede
nationale luchthaven niet tijdig beschik
baar zal zijn. Onverminderd wijzen zij
op de essentiële rol die Schiphol vervult
als economisch krachtcentrum. Over blijft
nog „de stroming" uit de minderheid die
pertinent van geen vijfde baan wil horen
en ook vindt dat met voorrang moet wor
den besloten tot de bouw van een tweede
nationale luchthaven.
Wat gaat er nu gebeuren?
De Commissie Planologie Luchtvaart
terreinen kortweg naar haar voorzitter
ir. Falkenhagen genoemd heeft als vol
gende programmapunt het uitbrengen van
een rapport over de aard en plaats van
de „alternatieve voorzieningen", dus weer
die tweede luchthaven. Aanvankelijk
werd dit rapport in het voorjaar van 1971
verwacht, maar nu reeds wist een woord
voerder van het ministerie van Verkeer
en Waterstaat te melden dat dit tijdstip
zeker tot midden 1971 verschoven wordt.
Dan ontvangt de minister opnieuw een
rapport met aanbevelingen. Hoewel in
middels fors gespeculeerd wordt over de
plaats van een tweede nationale luchtha
ven West-Brabant, Flevoland of de
Markerwaard worden genoemd zullen
midden volgend jaar de aanbevelingen
van de commissie een uitgangspunt zijn
om op verder te borduren. En bij ambte
lijk borduren worden nimmer sensatione
le snelheidsrecords gemaakt. Buiten dat
is er nog de roep om inspraak door de
bevolking, die steeds meer gehoord wordt,
maar een inwoner van Dinteloord bij
voorbeeld zal er weinig voor voelen zijn
nu nog ongestoorde nachtrust in te ruilen
voor een nachtje onrustig dromen over
Jumbojets en andere metalen vogels.
Een jaar is zeer kort en de tijd dringt
voor Schiphol. Na het verstrijken van het
nu aanbevolen jaar zal de luchthavendi
rectie zeker opnieuw in Den Haag staan
te dringen en een spoedige beslissing vra
gen: „Want heren, weet u, anders gaan
we de mist in als wereldluchthaven. De
wachttijden worden te lang. Denk aan
onze economie."
Inmiddels heeft de actiegroep „Schip
hol Stop" een communiqué uitgegeven,
waaruit een volle tevredenheid blijkt over
het werk van de commissie. Men gelooft
de eerste ronde in de strijd tegen een ver
dere utibreiding gewonnen te hebben. Het
is te hopen voor de actiegroep dat een
volgend communiqué niet moet komen
met het aloude gezegde „Eerste gewin is
kattegespin", want nu het lang verbeide
rapport openbaar is, zal na een periode
van uitvoerige commentaren van allen
die ermee te maken hebben, een tijd van
rust aanbreken, waarin zo leert de er
varing de publieke opinie snel indom
melt. Emotionele betrokkenheid van het
ene moment aangewakkerd door aller
hande acties kan snel verflauwen, on
danks het feit dat de dreiging blijft.
Een laatste punt dat als zeer interes
sant in het rapport opvalt, is de rol van
het provinciaal bestuur in deze zaak. Dat
bestuur heeft zich eigenlijk nimmer in het
openbaar een standpunt laten ontlokken.
Onder leiding van Gedeputeerde Roel-
se is een rapport tot stand gekomen met
als onderwerp de geluidshinder. Enige
maanden geleden informeerde een Staten
lid in een vergadering naar dat rapport.
Het werd toen „op korte termijn" toege
zegd.
Het begrip „korte termijn" is in de
ambtelijke wereld altijd moeilijk vertaal
baar gebleken. De enige vertaling zou mis
schien kunnen zijn: in een periode die
varieert van 1 tot x dagen. Hoe het ook
zij, het rapport-Roelse is nog niet open
baar gemaakt, het uur-X is kennelijk nog
niet aangebroken.
De mening van het Provinciaal Bestuur
is wel in het rapport vervat. Dat is wan
neer gesproken wordt over EEN ZESDE
BAAN, waar een vijfde operationeel niet
buiten zou kunnen. Letterlijk staat dan
geschreven: „Het Provinciaal Bestuur ziet
onder bepaalde voorwaarden wel moge
lijkheden voor de aanleg van de zesde
baan."
Een zinsnede natuurlijk ook weer die
voor velerlei interpretaties vatbaar is, zo
dra eventuele critici uit de Staten om
nadere precisering zouden vragen.
iWWWWWWvwvvwwfMvvwwvwy|*JI*<t<t<tl"tlll><wl/><WWMWWIIIWItluwt<w^^
(Van onze redacteur in Jeruzalem)
JERUZALEM Formidabel bewapend en gereed voor nieuwe gevechten
op grote schaal stonden gisteravond om tien uur Jeruzalemse tijd de Is
raëlische en Egyptische troepen tegenover elkaar. Aan beide kanten van
het kanaal scheen men elk moment te verwachten, dat de andere partij het
vuur zou openen. Of beter: men was daarop voorbereid. Want Israëlische
militaire kringen geloven niet, dat de eerste weken een schending van de
verlengde wapenstilstand te registreren zullen geven, althans niet één met
kanongebulder, mitrailleur-geratel en mortiergedreun. Wat daarna zal
komen? „God mag het weten", zei mjj een jonge luitenant met maanden
lange kanaal-ervaring, „maar wij zijn in elk geval op alle eventualiteiten
voorbereid".
Dat zijn niet alleen de Israëliërs. Dat
de Egyptenaren de negentig dagen heb
ben gebruikt om een luchtdoelraketten-
systeem op te bouwen, dat zijn weerga
niet vindt, weet men nu wel. Maar zij
hebben meer gedaan en het resultaat
van hun activiteit was duidelijk van de
oostelijke kanaaloever af te zien.
Kanonnen kunnen heimelijk verdekt
worden opgesteld (en dat is op grote
schaal gebeurd), maar tientallen tracto
ren en graafmachines kunnen geen bun
kers, stellingen, loopgraven en geschut-
emplacementen scheppen of versterken,
zonder dat zij aan de overkant van het
water in de gaten lopen.
De Egyptenaren hebben hier en daar
het Israëlische systeem overgenomen
om bepaalde gedeelten van de frontlijn
aan het gezicht van de vijand te onttrek
ken en zelf een betere kijk te hebben op
wat de tegenstander in zijn schild voert.
Zij hebben hoge dijken opgeworpen. En
gisteren nog was men heel de dag bezig
met het herstellen van de wegen en wa
terleidingen, die door de Israëlische
bombardementen van „destijds" vrijwel
op non-actief waren gesteld.
stampt, zorgt voor water voor de koe
lers in de stellingen. De bunkers hebben
van binnen een gedaanteverwisseling
ondergaan en bieden nu een relatief com
fort, al mag men zich daarvan niet te
veel voorstellen. En als klap op de vuur
pijl is een volledig hospitaal, van de mo
dernste apparatuur voorzien, gebouwd,
zodat gewonden niet meer over honder
den kilometers naar een ziekenhuis in
Israel behoeven te worden gevlogen,
maar betrekkelijk dicht bij het front
kunnen worden behandeld.
Gisteravond hadden alle Israëlische
posten het bevel onmiddellijk terug te
vuren als op hen zou worden geschoten.
Eigenlijk was dat geen nieuws, want tij
dens de gehele wapenstilstand gold die
stelregel. Er behoefde alleen geen ge
volg aan te worden gegeven, want, op
een paar losse schoten na, heerste er
diepe stilte. Men vertelt aan het kanaal,
hoe onlangs een Egyptische soldaat het
met zijn zenuwen te kwaad kreeg en
aanstalten maakte om te schieten. Hij
werd ijlings ontwapend door zijn kame
raden, die kennelijk minder „trigger-
happy" waren.
Van zo iets als een zenuwachtige span
ning was gisteravond in de vooruitgescho
ven Israëlische posten geen sprake. Wel
legde men er wat meer dan anders waak
zaamheid aan de dag. Tenslotte was tien
uur de deadline.
PRAAG (AFP). Recente verklaringen
van de Tsjechoslo waakse party leider Hu-
sak, dat er geen sprake zal zqn van een
„permanente zuivering" binnen de party,
zijn formeel weersproken door Milos Ja
kes, voorzitter van de controle- en revisie
commissie van de party.
In het jongste nummer van „Zivot
Strany" (het ideologische blad van het
Centrale Comité) schrijft Jakes dat de par
tij zich ook na afloop van de omruil der
lidmaatschapskaarten „in het dagelijks
leven en zonder speciale campagnes" moet
blijven ontdoen van die leden die het lid
maatschap niet waard blijken. De feiten
tonen volgens Jakes aan de „rechts" op
nieuw tracht zijn meningen, openlijk of
in het geheim, te verbreiden en ook po
gingen in het werk stelt zich te hergroe
peren.
Een Israëlische soldaat houdt op de
laatste dag van de wapenstilstand
met oen periscoop de overkant van
het Suezkanaal in de gaten vanuit
een versterkte positie op de door
Israel bezette oostelijke oever van de
waterweg.
De Israëliërs begonnen met hun front-
versterking praktisch op hetzelfde mo
ment toen zij ontdekten, dat hun en de
wereld een rad voor de ogen werd ge
draaid. Militaire waarnemers hier stel
den gisteren vast dat de frontlijn en ook
de daarachter liggende linies thans on
vergelijkelijk veel sterker zijn dan vóór
de wapenstilstand. De fortificaties in hun
nieuwe staat zouden erop zijn berekend
tegen het gebeuk van onverschillig welk
wapen stand te houden, met inbegrip
van de 203 millimeter kanonnen, waar
van het nog maar kort geleden heette,
dat letterlijk niets tegen hun projectie
len bestand was. Bij de versterking van
de linies, een karwei, dat ettelijke mil
joenen heeft gekost, is er vooral reke
ning mee gehouden, dat in het verleden
de meeste slachtoffers aan Israëlische
kant buiten de onderkomens zijn geval
len.
Men heeft daarom de keukens, eetge-
legenheden, douches en wc's opgenomen
in het granaatvrije deel van de stellin
gen. Alle bestaande wegen zijn gerepa
reerd en verbreed. Water hoeft niet meer
per tankauto te worden aangevoerd,
maar stroomt door een gloednieuwe buis
leiding. Er zijn grote opslagplaatsen en
magazijnen gebouwd voor voedsel, mu
nitie en onderdelen voor alle mogelijke
voertuigen en wapens, zodat de afhanke
lijkheid van het thuisfront sterk is ver
minderd.
Een eigen ijsfabriek ergens in de Si-
naï in bliksemtempo uit de grond ge-
BRUSSEL, (ANP). De fractie van
volksvertegenwoordigers van de Belgische
Socialistische Party heeft er gisteren de
aandacht van de Belgische regering op
gevestigd dat de Belgische staatssecretaris
voor streekeconomie, professor Vlerick, ty-
dens diens persconferentie in Sint Niklaas
vorige week donderdag „een volkomen
persooniyk standpunt heeft ingenomen be
treffende een zaak waarover de regering
nog geen enkele beslissing heeft genomen".
Zoals bekend zette Vlerick tijdens die
persconferentie uiteen dat er wat hem be
trof geen enkele bezwaar was tegen de
vestiging van Progil in 't Belgische Kalloo
by Antwerpen. Professor Vlerick verklaar
de daar ook dat de afwijzing van de Pro-
gilvestiging in Nederland indertijd „om
politieke redenen" was geschied.
WASHINGTON (Reuter). Op het
proefterrein in Nevada is donderdag een
ondergrondse kernproef uitgevoerd. De
Amerikaanse kernenergiecommissie (AEC)
meldde dat de sterkte van de ontploffin
gen tussen de 20.000 en 200.000 ton TNT
lag.
Als we na afloop van deze zittingsdag
met de officier naar buiten lopen, windt
hij er geen doekjes om: de kapiteins die
om geldelijk gewin 's nachts op de Rijn
de kraan opendraaiden en de rommel
lieten weglopen, doen hem niet zoveel.
Ze zijn betrapt, ze hebben voor het me
rendeel schuld bekend en ze hangen
praktisch. Het gaat nu om de grote man
nen die erachter zitten: de opdracht ga
ven en de kwiekste vervuilers met de
vetste premies beloonden.
Dit zou menselijkerwijs gesproken de
directeur en vijfvoudig wereldkampioen
dansen dr. Bernhold moeten zijn, maar
ADVERTENTIE
stoutenbeek
vraag onze catalogus 1970
de grootmeester van de cha-cha-cha wil
deze dans graag ontspringen.
Het was gisteren in Kleef de dag van
de vrouwen. Voor de officier van Justitie
had het een dag van Wein, Weib und Ge-
sang moeten worden, maar dat zat er nog
lang niet in: niemand van de Hamburger
Lloyd bleek bereid te zijn klare wijn te
schenken. Directeur Bernhold zag nog
geen reden om een toontje lager te zin
gen en ook aan het vrouwelijk element
van de Lloyd beleefde Söller deze dag
nog geen plezier.
Evenals de kapiteins van de Lloyd eer
der hadden gedaan, bleven nu de meisjes
fungeren als reddingsboeien voor de
charmante, 36-jarige miljonair, die omge
ven door zijn raadslieden vanaf het po
dium in de raadszaal de havenlichten
voor zijn personeel blijft bedienen en
wiens aanwezigheid op het personeel
meer indruk lijkt te maken dan het hele
binnenaanvaringsreglement. Onder zijn
ogen geen muiterij bij de Lloyd.
Wat hadden dan de meisjes van het
rederijkantoor aan de Justitie te vertel
len, nu de kapiteins volhouden dat de
opdrachten niet afkomstig waren van
hem, ofschoon hij er goud aan verdiende,
maar van zijn inmiddels spoorloos naar
Amerika verdwenen mededirecteur Bolle?
Niets. Nou ja, het was de boekhoudster
wel eens opgevallen dat bij sommige
salariszakjes extra sommen moesten ver
dwijnen, maar met al die vakantie-uitke
ringen, overwerkuren en kinderbijslagen
raakt een eenvoudige boekhoudster het
inzicht in de materie wel eens kwijt.
En de secretaresse dan, wilde zij eens
even bij de groene tafel komen kijken
of een nogal belastende brief van enkele
jaren geleden was neergepend in het
typische handschrift van haar baas, dr.
Bernhold, die zich deze brief zelf niet
meer kon herinneren?
Het meisje kwam, keek en haalde haar
fraaie schouders op. Regelrecht tegen
spreken wilde ze het niet, maar het kon
ook best het handschrift van Herr Bolle
zijn.
„Bolle, Bolle, altijd Bolle", zuchtte de
officier, nadat hij tot driemaal toe de
meisjes van de Lloyd had meegedeeld,
dat bij hem maxi de mode zou zijn als
het mocht uitdraaien op een vervolging
wegens meineed. De meisjes werden er
koud noch warm van, want hun radar
was op de directeur gericht.
Dan moest maar weer een kapitein in
de rechtszaal verschijnen om zijn baas de
boot in te helpen. Kapitein Strehau dit
maal, die zich in het prilste stadium van
onderzoek had laten ontvallen dat dr.
Bernhold er bij had gezeten, toen Bolle
hem, Strehau, opdracht had gegeven zich
een reis naar zee te besparen en de kwa
lijke lading onderweg te verliezen.
„Heb ik dat gezegd? Dan heb ik de
vraag toen zeker verkeerd begrepen. Ik
heb destijds opgebeld naar de werf en
kreeg Bolle aan de lijn. Dan kan ik toch
niet geweten hebben of Bernhold er bij
zat?"
President: „Bent u nog in dienst bij
Bernhold?"
Strehau: „Ja, meneer de president."
In het kwalijk riekende proces in
Kleef, waarvoor oorspronkelijk drie da
gen waren uitgetrokken, maar waarvan
na alle ontkenningen en geheugenstoor
nissen nu niemand meer weet hoeveel
dagen of weken het nog gaat duren, duikt
telkens de naam op van de directeur van
het Rotterdamse scheepsschoonmaakbe-
drijf Booy. Volgens de oorspronkelijke
contracten zou hij in Rotterdam de ladin
gen afvalolie van de Hamburgse tankers
overnemen en naar zee brengen. Maar
kwamen die tankers tenslotte nog wel
bij hem aan? En hoe zat het dan met de
afrekeningen? Aan de nota's van Booy
had Bernhold in Hamburg toch ook kun
nen zien of zijn tankers in Rotterdam
waren geweest en of het overnemen van
de vracht nog de moeite loonde?
Kennelijk kwam er na een maanlichte
nacht nog wel eens een Hamburgse tan
ker in Rotterdam met volle ruimen aan.
Kapitein Strehau: „Nou, ik kwam een
keer met 750 ton afvalolie in Rotterdam.
Toen lag daar een schip van 200 ton van
Booy om het over te nemen."
President: „Waar liet het bedrijf van
Booy dan de rest?"
Strehau: „Dat pompten ze meteen zelf
de haven in."
Officier van Justitie: „Met wat er in
Holland gebeurde, heb ik niets te maken,
maar ik wil Booy spreken over zijn reke
ningen. Hij hoeft nergens bang voor te
zijn. Ik heb hem zelfs vrijgeleide in
Duitsland gegarandeerd, maar hq komt
niet."
Ook de rechtbank was van mening dat
de bescheiden heer Booy die alle invita
ties van de Duitse Justitie voor een be
zoekje blijft afslaan, toch echt eens iets
van zich moet laten horen.
Aan het slot van de gisteren gehouden
zitting werd daarom besloten om de vol
gende week het proces maar te onder
breken en met de gehele juridische ploeg
naar Rotterdam te reizen, om te zien of
de heer Booy op eigen terrein en onder
voorzitterschap van een Nederlandse
rechter-commissaris mededeelzamer wil
worden.
De burgemeesters van die elf plaatsen
hebben ook geëist dat de genoemde maat
schappijen de kosten zullen betalen om
een groot aantal scholen, ziekenhuizen en
andere openbare instellingen tegen dat
lawaai vanuit de lucht te beschermen.
Elke twee minuten daalt of vertrekt een
luchtreus op of uit Orly. Alleen tussen
half twaalf 's avonds en zes uur 's och-
tens wordt de bewoners van de dichtbe
volkte zuidelijke voorsteden (een betrek
kelijke) rust gegund.
Alvorens de drie luchtvaartonderne
mingen een dwangsom op te leggen of tot
betaling van die insonarisatiekosten te
gelasten, heeft de rechter nu eerst drie
experts een vliegtuigingenieur, een
professor in de medicijnen en een deur
waarder verzocht hem een uitvoerig
rapport uit te brengen. Een hele waslijst
van gedetailleerde vragen moeten ze be
antwoorden om oorzaken en gevolgen van
deze bedreiging van het menselijke leef
milieu nader te bepalen.
Eén van die vragen luidt als volgt:
zouden die reactievliegtuigen, technisch
gesproken, zich niet enkele decibels dis
creter kunnen gedragen en zo ja, waar
om de vliegtuigindustrieën aan die eisen
dan niet eerder zelf hebben voldaan.
Ofschoon met het onderzoek en de op
stelling van het rapport zeker nog heel
wat maanden gemoeid zullen zijn. heeft,
na het Hof van Appèl in Aix en Pro
vence in 1966, een Franse rechtbank nu
ten tweede male een principiële uitspraak
gedaan om de bevolking tegen de over
last der vliegtuigen te beschermen. De
protesten van de gemeentebesturen en
van particuliere comités, die afgelopen
maanden enkele zwijgende manifestaties
bij Orly tegen het vliegtuiggerucht had
den georganiseerd, hebben bij de rechter
nu dus gehoor gevonden. En de verweer
schriften der Amerikaanse luchtvaart
maatschappijen zijn gelijktijdig door die
zelfde rechter verworpen. De Panam en
de TWA hebben de Franse staat bij voor
baat al van contractbreuk beschuldigd,
wanneer aan de eisen der bevolking ge
hoor zou worden gegeven. Want in hun
ogen zouden ze Orly dan moeten mijden,
aangezien die geluidshinder, volgens hen,
onmogelijk te voorkomen is. Een bewe
ring die de rechter nu dus eerst door de
experts bevestigd of verworpen wil zien.
Tot welke consequenties het standpunt
van de Parijse rechter nog zal kunnen
voeren, is op dit moment nog nauwelijks
te voorspellen.
Maar nu men zich in steeds wijdere
kring gerechtvaardigde zorgen begint te
maken over de catastrofale keerzijde van
de glimmende medaille der technische
vooruitgang, is het misschien bemoedi
gend dat die Parijse rechtbank in prin
cipe heeft verklaard dat de mens in de
toekomst tegen de machine beveiligd zal
moeten worden. Vooral ook omdat die
machine dat wil zeggen het vliegtuig
zich in dit geval maar in dienst van
enkele honderden personen stelt, terwijl
van zijn overlast verscheidene miljoenen
mensen dagelijks te lijden hebben.
ti
