Minister Bakker in Zuid-Afrika:
DIALOOG MOGELIJK MET BEWIND
DAT IETS LIBERALER WORDT
Sint preekte in raad
„Alleen maar veroordelen
is mij te goedkoop"
Ultimatum van
neerlandici
verschoven
Minister vaag over
mogelijk verbod NVSH
iÖSEfDT
liefhebbers
konden zich
niet meer
bedwingen
ARAGNE»
Amsterdamse raadsleden willen enquête:
WAAR BLIJFT CHEMISCHE AFVAL f
Ook militairen
moeten kunnen
stemmen
Bezwaren tegen lidmaatschap
van minderjarigen
Publiceren van
Lottocijfers
toegestaan
Soepeler procedure
dienstweigeraars
Eervol ontslag voor
dr. T. de Booij
DINSDAG 17 NOVEMBER 1970
VOOR 88 NAAR
NIEUW ZEELAND
Onder de indruk
Kleurlingen
Kerkelijk probleem
Geen criticus
RECHTBANK:
Bejaarde neergeslagen
-
Minister Den Toom:
TWEE GEWONDEN
BIJ EXPLOSIE
(Van onze reisredacteur H. Kolb)
JOHANNESBURG „Ik ben hier als Nederlander
komen kijken hoe de problemen er van dichtbij uitzien
en om na te gaan welke mogelijkheden zich aanbieden
om tot oplossing van een gigantisch complex van vraag
stukken b(j te dragen. Dat doe ik als vriend van Zuid-
Afrika, niet met hooghartigheid doch op basis van een
dialoog". Dit zei ons vice-premier en minister van Ver
keer en Waterstaat, drs. Bakker, tijdens zyn bezoek aan
Zuid-Afrika, een bezoek dat in Nederland nogal wat
ontstemming heeft gewekt. Sommige kringen zien het
als een allerminst noodzakelijke politieke concessie aan
het beleid van premier Vorster en zijn Nationale Partij,
welke gemakkelijk door de regering in Pretoria tot een
politiek succes zou kunnen worden uitgebouwd. De
Nederlandse bewindsman koestert deze vrees niet: „Van
wege de onmiskenbare oude verwantschap hunkert men
hier naar een gebaar van Nederland. En ze willen ook
wel luisteren naar hetgeen je te zeggen hebt".
Welnu, wat minister Bakker te zeggen had is van het begin af duidelijk geweest.
Hij is een tegenstander van apartheid. En hij is er rotsvast van overtuigd dat zijn
boodschap zal beklijven, ook bij een groot aantal van de vaak stugge, dikwijls racis
tisch denkende doch gelovige blanken die in premier Vorster en zijn kabinet hun
stemrecht hebben geïnvesteerd. Hij acht een dialoog mogelijk. Maar is een dialoog
wel mogelijk met een land of althans met een bewind dat ruwweg geschat zo'n
80.000 boeken heeft verboden (niet alleen pornografische), dat voorts openlijk oppo
nerende tegenstanders zonder opgaaf van redenen paspoorten afneemt en zijn burgers
op deze en nog vele andere manieren de vrije vorming van een opinie en de open
hartige uitwisseling van mening verhindert?
MINISTER BAKKER
AMSTERDAM Op 30 november zal
het instituut voor de neerlandistiek van
de universiteit van Amsterdam alle on
derwijs stopzetten als een onderhoud, dat
minister Veringa van Onderwijs en We
tenschappen zondagmiddag aan prof. dr.
G. Stuiveling, een van de directeuren,
heeft toegezegd, niet leidt tot schriftelijke
garanties ter verbetering van de nood
situatie op het instituut. Dit heeft een
plenaire vergadering van studenten en
stafleden maandag besloten.
Een maand geleden had het instituut om
het nijpende gebrek aan onderwijzend
personeel te onderstrepen gesteld, dat per
15 november het onderwijs zou stoppen.
Ruim 500 studenten konden al geen on
derwijs krijgen.
Vrijdag zullen de neerlandici de garan
ties gaan bespreken, die zij van de mi
nister op schrift willen krijgen.
DEN HAAG. Nederlandse emigran
ten naar Nieuw Zeeland krijgen een gro
tere tegemoetkoming in de reiskosten. De
overtocht gaat voor de ongetrouwde emi
grant vanaf 18 jaar of ouder niet meer
dan 88 gulden kosten. Een echtpaar, in
begrepen kinderen onder de 18, betaalt
172 gulden.
Minister Bakker: „De wind gaat hier
duidelijk waaien uit een liberalere hoek.
De regering is in haar opvattingen vaak
al verder gevorderd dan haar aanhan
gers willen toestaan. Ik heb veel men
sen ontmoet, ook Bantoes en kleurlingen,
die zeggen: „Men moet vanuit de reali
teit van vandaag met deze regering mee
denken naar een oplossing voor de toe
komst. Want dit is een regering die ook
wel eens iets waarmaakt van wat zij
beweert.
Er zijn hier twee categorieën van men
sen. De ene bestaat uit degenen die wer
kelijk willen helpen zo'n oplossing te be
reiken. De andere heeft niet méér op het
oog dan de bescherming van de eigen
huid. Aan die laatste groen heb ik na
tuurlijk geen boodschap. Het is de eer
ste groen die deze regering zeer nadruk
kelijk wil vertegenwoordigen en zij is be
reid uit te gaan van de absolute gelijk
heid van mensen. Zelfs vele zwarte Zuid-
Afrikanen zeggen: „Wij geven de rege
ring het voordeel van de twijfel". En
één ding mag niet worden vergeten: In
de politieke partijen vindt men nergens
voorstanders van volledige integratie.
Het „one-man-one-vote-systeem", waar
over men dan gaarne spreek, is hier op
dit moment illusoir en past ook niet bij
het stamverband dat in Zuid-Afrika nog
miljoenen tezamen bindt".
Hoe denkt minister Bakker over de
legale aspecten van de Zuidafrikaanse
samenleving, waar, naar het oordeel
van internationaal befaamde juristen, wil
lekeur tot wet wordt verheven, maar wet
ten met recht niets meer hebben uit te
staan?
Minister Bakker: „Het is eenvouding
om op dat punt critiek te oefenen. Dat
kost mij geen moeite. Maar het is on
redelijk om dit alleen Vorsters partij en
regering aan te wrijven. De resterende
politieke partijen zijn niet anders; een
aantal wetten bestaat al van vóór de
oorlog".
De toekomst? „Een deel van de ontwik
keling in de zogenoemde „thuislanden"
DEN HAAG Het ministerie van just-
tie heeft maandag desgevraagd gereageerd
op de mededelingen van de voorzitter van
de NVSH, dr. G. J. Smit. Dit gebeurde
door middel van een persverklaring. De
heer Smit had zaterdag tijdens het congres
van de NVSH gezegd dat het voornemen
van de vereniging, de leeftijdsgrens voor
het lidmaatschap te laten vervallen, geen
koninklijke goedkeuring zal krijgen.
Volgens de heer Smit had minister Polak
in een gesprek met de NVSH geprobeerd
het hoofdbestuur te intimideren door de
mogelijkheid niet uit te sluiten, de NVSH
tot een verboden vereniging te verklaren-
Op het ministerie van justitie kon men
maandag geen rechtstreeks antwoord ge
ven op de vraag of in dat gesprek de mo
gelijkheid tot het verbieden van de ver
eniging werd opengelaten in verband met
de huidige activiteiten van de NVSH. Men
verwees naar de tekst van de uitgegeven
verklaring.
In deze verklaring staat dat staatssecre
taris Wiersma op 11 november in een
gesprek met de juridisch raadsman van de
NVSH „nader de bezwaren heeft kenbaar
gemaakt tegen een hangend verzoek om
goedkeuring van een statutenwijziging."
Het gesprek was een vervolg op een eerder
gehouden bespreking met het bestuur van
de vereniging en een briefwisseling over
hetzelfde onderwerp.
Door de voorgestelde statutenverande
ring zou de vereniging worden opengesteld
voor minderjarigen van welke leeftijd dan
ook. De bezwaren richtten zich tegen deze
openstelling van het lidmaatschap in ver
band met de uitgaven van de vereniging,
„Sextant" en „Sextant-Contacten", in het
bijzonder met de daar gepropageerde idee-
en over seksuele omgang met jonge kinde
ren."
„De raadsman zou de meegedeelde be
zwaren tot het aanhangige verzoek met
het bestuur van de NVSH bespreken en
dan nader bericht zenden", vervolgt de
verklaring van het ministerie. In de ge
sprekken zijn ook aan de orde geweest de
juridische aspecten van de nieuwe wet
geving na de invoering van boek twee van
het nieuwe Burgerlijk Wetboek, waarvoor
een wetsontwerp bij het parlement is in
gediend. Die nieuwe wet vereist geen voor
afgaande goedkeuring voor het verkrij
gen van rechtspersoonlijkheid bij oprich
ting of statutenwijziging van de vereni
ging. Maar de mogelijkheid dat de rechter
een vereniging op grond van haar doel
stelling of werkzaamheden verboden ver
klaart, zal blijven bestaan, aldus het
ministerie van justitie.
heeft wellicht kansen van slagen. Maar
wat de economie betreft zet ik er wel
een vraagteken bij".
(Thuislanden zijn de voor negerstam
men aangewezen gebieden waar zij zich
gescheiden kunnen ontwikkelen naar
staatkundige zelfstandigheid, gekoppeld
aan economische integratie).
„In de Transkei (het eerste thuisland
dat verregaand is gevorderd op de weg
naar politieke zelfstandigheid) ben ik on
der de indruk gekomen van de integriteit
en de hoge standaard van de Bantoebe
stuurders die een ontwikkeling op inter
nationaal niveau hebben waarbij je als
Nederlander je vingers kunt aflikken.
De universitaire ontwikkeling is gaande.
De ontwikkelingsexplosie is niet meer te
gen te houden".
Bij deze opmerking van minister Bak
ker nog een aantekening: Op 14 maart
publiceerde het te Johannesburg verschij
nende dagblad de „Star" dat 40 percent
van de Transkeise kinderen vóór het tien
de jaar sterft aan de sedert Biafra niet
onbekende ziekte kwashiorkor. Het staat
vast dat uit de stedelijke en voor blanke
industrialisatie bestemde gebieden vele
duizenden zwarte mensen worden wegge
stuurd na-ar „homelands" waar zij nog
nooit hebben gewoond, waar zij geen em
plooi kunnen vinden en niet in hun onder
houd kunnen voorzien. Vooral het aantal
tbc-gevallen is daar zeer verontrustend.
Er is een bevolkingsgroep in Zuid-Afri
ka voor wie de thuislandentheorie niet
opgaat, die van de kleurlingen. Minister
Bakker: „Die hebben helemaal geen
„homeland" waarheen zij teruggestuurd
kunnen worden. Wat er met hen moet
gebeuren is niet duidelijk. De kleurlin
gen zelf zgggen: „We kunnen niet alle
vraagstkken in één dag oplossen, maar
we willen wel het gevoel hebben dat we
naar een oplossing onderweg zijn".
„Ik heb bij heel wat mensen ook bij
zwarte Afrikanen en kleurlingen begrip
gevonden voor dat feit. Men moet niet
zo veel veroordelen en tegen schenen
schoppen, zeggen zij, want daarmee helpt
men niemand en ons zeker niet", aldus
minister Bakker.
„Zoals gezegd, er komen liberale ge
dachten boven in dit land. Tenslotte
heeft de jeugd van de Nationale Partij
bij een recent congres verlangd dat de
regering rechtvaardiging zou geven van
het kleurlingenbeleid, omdat het allemaal
niet meer werd begrepen. Je moet", zo
meent minister Bakker, „die verschijnse
len willen zien. En het is mij te goed
koop om alleen maar te veroordelen".
„Er is in Zuid-Afrika ook een kerkelijk
probleem en daarom is het contact van
uit de Gereformeerde Kerk in het bijzon
der, belangrijk. Wij moeten hun ver
trouwen winnen en vanuit dat vertrou
wen spreken. De houding van de kerken
blijft hier een bepalende factor. Van
daar dat het ook goed is dat i k hier
ben. Want ik kan als gereformeerd politi
cus meepraten over de Statenbijbel, over
psalmen en gezangen. Maar ik moet zeg
gen: „Ik heb nog nooit zoveel over de
jA
j jkm
-
Statenbijbel gesproken als in deze dagen".
Hoe heeft minister Bakker het stand
punt van de Nederlandse regering over
gebracht?
Hij zegt: „Ik deel het principiële
standpunt van Zuid-Afrika niet. Dat heb
ik in het openbaar bij herhaling gezegd.
Ook toen ik geschenken heb aangeboden
aan de heer Vorster: een schrijfbureau
en een stoel welke Paul Kruger heeft
gebruikt aan boord van de kruiser „Gel
derland", welke door koningin Wilhelmi-
na tot zijn beschikking was gesteld om in
Europa hulp te halen voor zijn verslagen
boeren.
Minister Bakker: „Ik heb iedere dag
wel twee of drie keer moeten spreken en
ik heb nooit mijn mond behoeven te hou
den. Ik vind dat het Zuidafrikaanse be
leid zo slecht gepresenteerd wordt dat
ook de goede aspecten ervan, zoals de
eigensoortige ontwikkeling van grote
groepen Bantoes in de thuislanden, niet
voldoende tot hun recht komen. Ik ben
jaloers als ik zie hoe Zuid-Afrika een
Bantoe-universiteit op poten heeft gezet
en als ik daarbij bedenk met hoeveel
meer problemen de opbouw van de Su
rinaamse universiteit tot stand is geko
men".
Waarom is minister Bakker niet, zo
als sommige andere bezoekende politici,
naar het Robbeneiland gegaan waar
Zuid-Afrika zijn politieke gevangenen
achter tralies heeft. Nelson Mandewa,
leider van het buiten de wet geplaatste
African National Congress, zit er levens
lang.
Minister Bakker: „Als „Realpolitiker"
heb ik er vooral naar gestreefd om in
contact te komen met mensen die hier
politieke invloed hebben en die tenslotte
politieke veranderingen moeten bewerk
stelligen. Ik ben niet naar het Robben
eiland gegaan omdat daar de verande
ring niet vandaan komt. Maar als ik
nóg een week tijd zou hebben zou ik er
ongetwijfeld wel een bezoek hebben wil
len brengen".
„Ik heb mijn best gedaan om vertrou
wen te winnen, om geen criticus te zijn
maar een vriend die feilen toont terwijl
hij een vriend blijft. Om van de proble
matiek iets te begrijpen en iets te kun
nen uitrichten moeten we proberen door
te dringen in de ziel van de Zuidafrika
nen, die soms nog met opvattingen le
ven welke bij ons reeds lang zijn ach
terhaald. Om de dialoog open te houden
moeten we geen economische contacten
afsnijden. We moeten bijvoorbeeld ook
werken aan uitwisselingsprogramma's
op universitair niveau, zodat de Zuidafri
kaanse horizon wordt verruimd. Het
gaat om het waarheidsgehalte van wat
men hier beoogt. Ik heb daaromtrent
mijn twijfel en ben bereid daarover te
praten. Ik besef ook in welke politiek
riskante situatie ik mij heb gestort. Ik
heb hier echter vertrouwen willen vesti
gen en ik wil het in Nederland graag be
houden. Men is hier zeer ontvankelijk
voor kritiek mits die in vriendschap
wordt geopperd".
ROTTERDAM. Het Rotterdamsch
Nieuwsblad mag iedere week de winnen
de cijfers van de Westduitse Lotto publi
ceren. Er is geen sprake van dat hier
door deelneming aan een buitenlands
kansspel wordt bevorderd.
Zo luidde dinsdagmorgen de uitspraak
van de Rotterdamse rechtbank in dit
proefproces, dat in onderling overleg tus
sen de Rotterdamse krant en het Open
baar Ministerie was aangespannen. De
officier van Justitie had 100 boete ge-
eist. De officier zal beroep aantekenen.
AMSTERDAM De 78-jarige mevrouw
M. Geijtenbeek-Wezel is zondagavond in
de Haarlemmermeerstraat in Amsterdam
neergeslagen en van haar handtasje be
roofd.
De man had de vrouw eerst gevolgd.
In het tasje bevonden zich een legitima
tiebewijs, sleutels en 25 gulden. Bij de
beroving liep de vrouw een hoofdwond op.
Zij moest in het ziekenhuis worden opge
nomen.
'V <v<
UMllll|l|||liWM»lHl MÉÉ
Sint Nicolaas is maandag in Den Haag
uit de vergaderzaal van de gemeente
raad verwijderd. Hij verstoorde de
orde door tijdens de raadsvergadering
een verklaring af te leggen namens
het Haagse Onderwijsfront en de
Katholieke Werkende Jeugd. Met de
kindervriend werden enige van zijn
trawanten door de politie van de pu
blieke tribune gehaald, voor welk
karwei burgemeester Marijnen de
vergadering schorste. Aan de orde
was de nota van B. en W. over het
onderwijs. De afgelopen weken had
den het Onderwijsfront en de KWJ
reeds op de nota gereageerd. Sint
Nicolaas vond het leuk, dat ook het
gemeentebestuur het kind centraal
wil stellen, maar wees er op, dat in
de Nederlandse maatschappij reeds-
gesproken wordt over „onderwijs en
vorming, een bedrijfsbelang". De
kindervriend meende dat in het be
staande onderwijs het kind in Neder
land niet wordt opgeleid tot een mon
dige democratische staatsburger,
maar tot een passief gehoorzamende
werknemer in het produktieproces,
dat gebaseerd is op een zo groot mo
gelijke winst. De politie maakte aan
de „preek" van de Sint op zijn „kan
sel" rap een einde.
ADVERTENTIE
'ÏJïït
-it-c kivst
,v -•<
V ïïil'ÖSïl
Vt-■ v."
-o - 'i
Dat was dan de derde inbraak
bij Aragne. Alweer dat liefheb
bers van Aragnesieraden en
horloges de volgende dag niet
meer konden aftvachten en in
het holst'van de nacht hun
kraak zetten.
Komt u liever overdag, dan is
Aragne gewoon open en wij
vertellen u graag alles over
onze nieuwe begerenswaardige
kollektie.
edelsmeedkreaties en
horloges.Spekstraat 3 Haarlem
AMSTERDAM. In een nota aan de
Amsterdamse gemeenteraad van de
raadsleden Martini, Van Antwerpen en
Wessels (D'66) over het verbranden van
chemisch afval in Amsterdam wordt op
gemerkt dat het noodzakelijk is om door
een enquête bij de daarvoor in aanmer
king komende bedrijven te informeren op
welke wijze zij hun chemische industrie
afval laten vernietigen. Na het verdwij
nen van het veel klachten verwekkende
bedrijf voor de verbranding van che
misch afval aan de Diemerzeedijk is de
verwerking van dit industrieafval ten de
le toegevallen aan de stadsreiniging. Op
vallend is, aldus de nota, dat na de over
name door de stadsreiniging ook een deel
van het lokale chemische afval niet meer
wordt aangeboden ter verbranding en
blijkbaar op andere wijze wordt ver
werkt. Er is sprake van een teruggang
van ongeveer 20 percent in het aanbod
In hoeverre de prijs van de gemeente
lijke voorziening een rol speelt, is moei
lijk te beoordelen.
Een vermindering van de hoeveelheid
chemisch afval vinden de raadsleden
echter niet aannemelijk. De vele klach
ten over snel toenemende waterverontrei
niging zouden naar hun mening wel eens
een indicatie kunnen zijn dat chemisch
industrieafval op niet toelaatbare manier
verdwijnt.
In de afgelopen maanden werden, on
danks de vermindering van de hoeveel
heid verbrand chemisch afval, klachten
ontvangen uit Amsterdam, maar ook uit
onder andere Friesland over luchtveront
reiniging tengevolge van roet en stank. De
vraag is in hoeverre de Amsterdamse
huisvuilverbranding en de chemische af
valverbranding, veroorzakers van roet en
stank., tot deze klachten leidden. Er ko
men bij vuilverbrandingen aanzienlijke
hoeveelheden roet vrij, vooral indien er
extra maatregelen getroffen te worden
om te bewerkstelligen dat deze stoffen
zo worden verbrand dat roetvorming
wordt voorkomen en geen schadelijke
gassen kunnen opleveren voor de omge
ving.
Het ligt volgens de nota voor de hand
gelet op de luchtverontreiniging in Ne
derland dat het gemeentebestuur in
Amsterdam en nog te vestigen bedrij
ven en industrieën wijst op het initiatief
van het bureau milieuhygiëne van de
werkgeversverbonden. Dit initiatief houdt
in dat chemisch afval van Nederlandse
bedrijven in West-Duitsland en te zijner
tijd in België kan worden verbrand in in
stallaties, die daarvoor geheel zijn inge
richt. Het afvoeren en verbranden van
chemisch afval zullen ongetwijfeld veel
kosten met zich brengen en deze kunnen
bij de vestigingsvoorwaarden een belang
rijke rol spelen.
Daarnaast zal onderzocht moeten wor
den of een beperkt en zich daartoe le
nend deel van het industrieafval ver
brand kan worden in de Amsterdamse
huisvuilverbrandingsinstallatie.
De raadsleden zouden het op prijs stel
len indien B. en W. over deze materie
een pre-advies zouden willen uitbrengen
In hun nota geven ze een aantal punten
aan die het advies zou moeten bevat
ten.
DEN HAAG. B\j de komende Kamer
verkiezingen op 28 april van het volgend
jaar zal getracht worden zoveel mogelijk
militairen aan de stemming te laten deel
nemen. Minister Den Toom van Defensie
heeft maandagmiddag, in de openbare
vergadering van de vaste Kamercommis
sie voor Defensie meegedeeld, dat hij geen
bezwaar heeft tegen het inrichten van
stembureaus op kazemeterreinen. De com
mandanten z(jn van dit standpunt op de
hoogte gebracht.
De dienstplichtige militairen, die in het
buitenland verblijven, worden thans reeds
op de hoogte gebracht van de mogelijkhe
den die er zijn om bij volmacht te stem
men, aldus de minister. Voor de beroeps
militairen, die in het buitenland gevestigd
zijn, ligt de zaak moeilijker. Om hen aan
een stemming te laten deelnemen, moet de
Kieswet gewijzigd worden, en dit onder
werp maakt deel uit van het complex van
vraagstukken rond de wijzigingen van
Grondwet en Kieswet.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG. Minister van Defensie
Den Toom komt spoedig met een wijzi
ging op de wet gewetensbezwaren mili
taire dienst. Die veranderingen betreffen
uitsluitend de procedure, want de minis
ter voelt er niets voor de criteria van
de wet te wijzigen, samengevat in „gees
telijke en zedelijke" bezwaren tegen elk
oorlogsgeweld. „De overheid kan niet
voor elke individuele overtuiging opzij
gaan," aldus minister Den Toom gisteren
in een openbare vergadering van de Twee
de Kamercommissie voor Defensie.
Daarom blijven politieke motieven on
geldig, en komt er evenmin ruimte voor
meer genuanceerde bezwaren als tegen
het gebruik van bepaalde wapens, zoals
voorgesteld door het interkerkelijke vre
desberaad. Het Kamerlid Wieldraaijer
(P.v.d-A.) reageerde met een motie,
waarin hij minister Den Toom vroeg het
desbetreffende wetsartikel 2 alsnog te
wijzigen.
Het kamp Vledder voor dienstweige
raars moet om financiële redenen wor
den opgeheven. Op het ogenblik zijn er
vier ondergebracht.
AMSTERDAM. Het college van cu
ratoren van de universiteit van Amster
dam heeft per 1 december eervol ont
slag verleend aan dr. T. de Booij, we
tenschappelijk hoofdmedewerker aan
het Geologisch Instituut van de gemeen
teuniversiteit in de hoofdstad.
Een commissie van goede diensten
was begin dit jaar in het leven geroepen
om een oplossing te zoeken voor de pro
blemen van het Geologisch Instituut. Uit
het onderzoek bleek dat de heer De
Booij in zijn functie weinig samenwer
king met zijn collega's had. In overleg
met hem werd besloten, dat hem per 1
december eervol ontslag zou worden
verleend.
De moeilijkheden met het instituut
voor geologie deden zich voor doordat
het aantal studenten door conjuncturele
omstandigheden voortdurend afnam.
Hierdoor ontstond vaak een situatie van
één docent op twee studenten.
(Van onze correspondent)
ZEVENBERGEN Twee opvarenden
van het binnenvaartuig „Delta X" zijn
maandagmorgen met ernstige brandwon
den in een ziekenhuis in Breda opgeno
men- Voor hun leven wordt gevreesd. Ze
liepen de verwondingen op bij een ont
ploffing in de machinekamer.
