Executies in de meidagen van 1940
NA 1942 WERD NIEMAND
MEER VERVOLGD
Twee kinderen
op zebrapad
aangereden
Hij antwoord, hij prate
Kabinet wil nieuwe
spelling invoeren
Regering wil af van vast
patroon staatsbezoeken
I: WiÈfl f\i
G. J. Sollewijn Gelpke over fluoridering:
„Nederlandse volk wil niet
rede luisteren"
naar
Tot ziens dus bij
r
Euratom-personeel
in Petten staakte
Met drankfles in
hand verdronken
Gemeente sloopt
illegaal gebouwde
bungalow
Geen
regeerakkoord
vóór verkiezingen
„Geen rancuneuze
gevoelens
meer over"
mi
DE DIEREN
„MOULIN ROUGE"
J
ZATERDAG 21 NOVEMBER 1970
2
Ook in andere centra
Een witte leghorn had per brief
een haan uit Henegouwen lief
die zonder haar geschrijf te keuren
dit snel aan snippers placht te scheuren,
waardoor zijn schat en wat zij schreef
een leghornpuzzel voor hem bleef.
Trijntje Fop
Militair eerbetoon
GRAVINNESTEEG 9
In Nuenen
CHU-lijsttrekker Üdink:
BEZOEKT DE
Bar - Dancing - Discotheque
Prof. Schermerhorn bij
presentatie dagboek:
(Vervolg van pagina 1)
De zeventien gevallen van execu
tie tijdens de meidagen van 1940 zqn
opgespoord in verschillende militaire
archieven, in het archief van de advo
caat-fiscaal voor Zee- en Landmacht
en in het archief van het ministerie
van Justitie. Een onderzoek in het
archief van het gerechtshof en de
rechtbank in Den Haag was niet mo
gelijk, doordat die archieven bij het
bombardement van het Bezuidenhout
en het Korte Voorhout in Den Haag
op 3 maart 1945, waarbij ook het Pa
leis van Justitie werd vernietigd, ver
loren zijn gegaan.
Na 1 januari 1943 moest de rechtbank
in Den Haag de berechting van militaire
strafzaken op last van de Duitse bezet
ter staken. Na de oorlog is het niet meer
gekomen tot een verdere vervolging in
nog niet afgedarie militaire strafzaken
uit het begin van de oorlogsjaren.
De nota van de ministers geeft een op
somming van de zeventien gevallen.
IN BREDA liet op 12 mei 1940 een ser
geant-majoor twee in burger geklede mi
litairen doodschieten als .afschrikwek
kend voorbeeld". Beiden had hij als de
serteur opgepakt. Op 18 juni maakte de
politie rapport op, waarna de militaire
justitie een onderzoek instelde. Toen was
niet meer vast te stellen wie de dodelijke
schoten had gelost. De verantwoordelij
ke majoor werd niet vervolgd.
IN MOORDRECHT liet een eerste lui
tenant op 14 mei een dienstplichtig sol
daat doodschieten, die hij voor een Duit
se parachutist had aangezien. In 1942 is
de officier tot acht maanden veroor
deeld, van welk vonnis hij in beroep ging.
De zaak is echter niet verder behandeld.
IN VIANEN, op de dag van de capitu
latie, waarvan zij echter nog niet offici
eel op de hoogte waren gesteld, lieten
twee reserve-officieren een vaandrig exe
cuteren. Deze had een Nederlandse mi
litair neergeschoten en zich schuldig ge
maakt aan desertie. Berechting bleef
achterwege.
OP HET ZIJPE zonk op 15 mei het
marineschip Hydra. Een machinist
zwom naar de wal van Schouwen, waar
hij door een bewakingscompagnie werd
opgevangen die hem naar hun comman
dant, een reserve-kapitein, brachten. De
ze liet hem als spion executeren. De of
ficier later wegens werk in het verzet
door de Duitsers terechtgesteld.
IN DURGERDAM verwondde op 13
mei een kapitein der mariniers zijn
meerdere levensgevaarlijk en schoot
twee burgers dood. Hij is niet gestraft
wegend ziekelijke storing van zijn geest
vermogens.
IN SLIEDRECHT is de kantonne-
mentseommandant door een reserve eer
ste luitenant doodgeschoten, toen hij zich
op 12 mei verzette tegen zijn arrestatie
door die luitenant en een reserve-kapi
tein. Beide militairen kregen gevange
nisstraffen van respectievelijk tien en
twintig jaar.
IN DE GREBBELINIE is een dienst
plichtig soldaat, die opdracht had vluch
tende militairen naar het front terug te
sturen op 12 mei 1940 door een Neder
landse officier doodgeschoten omdat hij
werd aangezien voor een deserteur. De
officier is niet gestraft.
BIJ WONS in Friesland schoot een
overspannen sergeant-majoor op 11 mei
een burger en een militair neer, waarna
hij is neergeschoten door zijn comman
dant. Er is later geen onderzoek inge
steld.
IN SEROOSKERKE is een adjudant,
die op 13 mei weigerde zich te legitime-
(Van onze correspondent)
RIJSWIJK In Rijswijk is gistermid
dag een Haagse taxi door rood licht ge
reden. Twee schoolkinderen, die op het
zebrapad overstaken, werden aangereden.
Met ernstig letsel zijn zij naar een zieken
huis gebracht. De politie moest de 47-
jarige Haagse taxichauffeur tegen het pu
bliek in bescherming nemen.
ren, neergeschoten. De identiteit van de
militairen kon later niet meer worden
vastgesteld.
OP WALCHEREN hebben in de nacht
13 op 14 mei 1940 Nederlandse militairen
elkaar onder vuur genomen. Daarbij
kwam een kapitein om het leven. Er is
geen onderzoek ingesteld.
IN AMSTERDAM is bij een treintrans-
port op 12 mei van leden van de NSB,
door soldaten op enkele gevangenen die
zich niet aan de orde hielden, gevuurd
waardoor onder de geïnterneerden vier
doden vielen. De officier die de leiding
bij het transport had, is vrijgesproken.
IN DORDRECHT heeft een luitenant
kolonel op 12 mei opdracht gegeven twee
broers te doen fusilleren, nadat hij had
vernomen dat het NSB'ers waren die uit
een huis waren gehaald, waaruit was ge
schoten. De luitenant-kolonel is in 1942
tot twaalf jaar gevangenisstraf veroor
deeld.
IN DEN HAAG werd op 13 mei een
woning omsingeld om daar huiszoeking
te verrichten. Nadat was aangebeld, zou
de bewoner die opendeed niet spoedig
genoeg aan het bevel de handen omhoog
te steken hebben gehoorzaamd, waarna
eerst de wachtmeester en vervolgens de
ritmeester Op hem heeft geschoten. Het
slachtoffer, een gepensioneerd officier
van het KNIL overleed de volgende dag
De ritmeester werd veroordeeld tot een
maand gevangenisstraf, de wachtmees
ter werd vrijgesproken.
PETTEN Het personeel van Eura
tom Petten is vrijdagmiddag om twaalf
uur voor de rest van de dag, evenals het
personeel van Euratomcentra in Italië,
Duitsland en België, in staking gegaan uit
protest tegen het „onsamenhangend beleid
van de Europese ministerraad betreffende
het onderzoekprogramma, de onnodige wij
ziging van het statuut en de weigering om
de vakbonden te erkennen als gespreks
partner".
Waarschijnlijk zal het Euratompersoneel
ook dinsdag in staking gaan uit solidari
teit met de EEG-ambtenaren in Brussel.
Er is een kans dat deze staking dan tot en
met vrijdag zal duren. Het personeel bij
Euratom in Petten omvat 150 personen.
IN KESSEL is op 10 mei een van spio
nage verdachte NSB'er door een reserve
kapitein neergeschoten. De kapitein is
tot vijf jaar veroordeeld.'
IN ROTTERDAM zijn twee burgers
doodgeschoten toen zij naar een politie
bureau werden overgebracht en hun han
den van de rug haalden hoewel hun dit
uitdrukkelijk verboden was. De agent,
die het dodelijke schot zou hebben ge
lost, is tot twee keer toe vrijgesproken.
Een onderluitenant van het KNIL
vuurde op een huis, waarin iemand te
gen een verbod in voor een raam stond.
De jongeman werd dodelijk getroffen.
Over een bestraffing van de luitenant is
niets bekend.
IN WASSENAAR schoot een reserve
kapitein op 13 mei een man dood, die het
bevel de handen omhoog te houden on
voldoende zou hebben opgevolgd. Aan
vankelijk werd de kapitein tot twee
maanden veroordeeld, nadien nog eens
tot acht jaar.
UTRECHT Uit het water langs de
rijksstraatweg in Baambrugge is gisteren
een auto opgehaald met het stoffelijk
overschot van een 36-jarige man uit
Nieuwersluis. De politie was gebeld door
iemand die de man de avond tevoren slin
gerend had zien rijden. Toen hij de vol
gende ochtend uit het water werd gehaald
had hij nog een fles cognac in de hand.
DEN HAAG. De regering is van
oordeel dat een wat soepeler opzet ge
wenst is bij de uitvoering van staatsbe
zoeken aan Nederland. Dit blijkt uit een
nota, die vrijdag aan de Tweede Kamer
is aangeboden. Er moet wat meer vrij
heid bestaan om variaties in de organi
satie en het verloop van deze staatsbe
zoeken aan te brengen. De regering staat
positief tegenover een ontmoeting tassen
het bezoekende staatshoofd en het parle
ment. Het ontstaan van een vast patroon
voor zo'n ontmoeting, welke een der be
langrijkste onderdelen van een staatsbe
zoek kan zijn,dient evenwel te worden
vermeden.
Als het bezoekende staatshoofd met
de wens van de Statengeneraal hiertoe
instemt, kan een openhartig dialoog tus
sen hem en een kleine vertegenwoordi
ging uit het parlement zinvol zijn en de
waarde van het staatsbezoek verdiepen.
Een ontvangst in eeii verenigde verga
dering der Staten-generaal met de Eer
ste en Tweede Kamer, zoals die aan en
kele zeer prominente staatslieden na af
loop van de tweede wereldoorlog is te
'r; WH
beurt gevallen, is een buitengewoon eer
betoon, dat een grote uitzondering moet
blijven.
Elk staatsbezoek, zo vervolgt de nota
gaat uit eerbied voor de hoge gast en
het land dat deze vertegenwoordigt, met
een zeker eerbetoon gepaard, vooral tij
dens de officiële hoogtepunten. De re
gering onderzoekt of, door in deze hoog
tepunten een zekere flexibiliteit aan te
brengen, het patroon van een staatsbezoek
kan worden verlevendigd en officiële
verplichtingen kunnen worden vermin
derd. Zij denkt bijvoorbeeld aan een
vervanging van het regerigsdiner door
een lunch, waar inplaats van alle mi
nisters, ook vertegenwoordigers uit de
Nederlandse samenleving zullen aanzit
ten.
De regering is van oordeel dat de
omvang van het in Nederland tijdens
staatsbezoeken gebrachte militair eerbe
toon, in vergelijking met ons omringen
de landen en zeker ook voor wat de
Oostbloklanden en de jonge staten bui
ten Europa betreft, niet zodanig is dat
tot vermindering zou moeten worden be
sloten. Het afvuren van saluutschoten
bij aankomst van het bezoekende staats
hoofd is in internationaal gebruik zo zeer
verankerd dat dit dient te worden ge
handhaafd.
Wel is de regering van oordeel dat het
opstellen en inspecteren van militaire
erewachten enigszins zou kunnen worden
beperkt. Bij het begin en het einde van
een staatsbezoek dient dit eerbetoon ech
ter te worden gehandhaafd.
Het verlenen van onderscheidingen tij
dens een staatsbezoek is een historisch
gegroeid en internationaal gebruik, ge
baseerd op wederkerigheid.
Tot eenzijdige afschaffing of vermin
dering van het aantal toe te kennen on
derscheidingen wil de regering niet over
gaan. De regering is echter wel van plan
als niet door internationale afspraken
afschaffing van dit gebruik kan worden
bereikt, bij de regeling van elk staats
bezoek met de andeer partij na te gaan
in hoeverre redelijkerwijs het aantal on
derscheidingen zo laag mogelijk kan wor
den gehouden.
(Vervolg van pagina 1)
UTRECHT „Door elke dag wit
ste! van de drinkwaterfluoridering
worden grote groepen kinderen, de
ADVERTENTIE
(aan het Spaarne, tussen Oude Gracht en
Melkbrug). Ruime parkeergelegenheid.
volwassenen van morgen, veroor
deeld tot een zeer vroegtijdig kunst
gebit met alle kwalijke gevolgen van
dien. Als het Nederlandse volk dit wil
en daar lijkt het thans op als
men werkelijk niet bereid is te luis
teren naar de rede en in plaats daar
van slechts oor heeft voor bang
makerij en bakerpraat, dan dient men
de consequenties daarvan te kennen
en te aanvaarden".
Dit heeft de tandarts G. J., Sollewijn
Gelpke, hoofdbestuurslid van de Neder
landse Maatschappij tot Bevordering van
de Tandheelkunde, gezegd in de jaarver
gadering van deze maatschappij.
Het gaat er volgens de heer Sollewijn
Gelpke niet meer om het feit of de drink
waterfluoridering werkelijk een veilige,
efficiënte en noodzakelijke maatregel is
volgens hem ten dienste van de volksge
zondheid. Die feiten liggen vast en zijn
internationaal erkend op grond van we
tenschappelijk onderzoek en zeer uitge
breide praktische ervaring. „Het gaat
nu alleen om het bestrijden van onware
en onmaatschappelijke redeneringen,
van verdachtmakingen en aanvallen en
om een voorlichting die niets met voor
lichting te maken heeft".
Hij noemde de cariësbestrijding een
volksgezondheidsprobleem van de eerste
orde. Jaarlijks vallen drie miljoen kie
zen en tanden aan de extractietang ten
offer. Dat is evenveel als het completd
gebit van alle inwoners van een stad als
Leiden.
Dagelijks bevolken zo'n 10.000 k 15.000
kiespijnlijders de wachtkamers van de
tandartsen en er is op de scholen bijna
geen kleuter meer te vinden met een
nog te herstellen gebit. Slechts één op de
100 kinderen heeft op 12-jarlge leeftijd
nog een gaaf gebit en op 25-jarige leef
tijd is reeds meer dan de helft van het
gebit door tandbederf aangetast. Er is
bijna geen tandarts meer die niet ge
noodzaakt is geweest een volledig kunst
gebit te maken voor een 1G- of 17-jarige.
Zonder invoering van de drinkwater
fluoridering zal van een effectieve ca
riësbestrijding geen sprake kunnen zijn,
aldus de heer Sollewijn Gelpke, die ver
klaarde dat door fluoridering de weer
stand van het gebit tegen cariës met ten
minste 60 percent wordt verhoogd. De
directe kosten van tandheelkundige be
handeling, die nu al zo'n 250 miljoen gul
den per jaar bedragen, zullen waar
schijnlijk zonder fluoridering een veel
voud van dit bedrag gaan vragen. Hij
wil de tegenstanders van fluoridering
niet het recht op ongefluorideerd drink
water ontzeggen. De Raad van State
heeft dat recht trouwens ook erkend,
zonder aan te geven hoe dat moet ge
beuren. De Maatschappij tot Bevorde
ring der Tandheelkunde meent dat de
verstrekking van ongefluorideerd drink
water geen enkel probleem behoeft op te
leveren. Het kan bijvoorbeeld worden
gedistribueerd via de melkfabrieken.
Ook het ontfluorideren door middel van
een filter op de kraan is niet zo'n moei
lijk technisch probleem. Een derde mo
gelijkheid is het kopen van mineraalwa
ter bij de kruidenier.
Van deze bungalow is nu vrijwel niets
meer over.
(Van onze correspondent)
NUENEN. In opdracht van het ge
meentebestuur van Nuenen is daar gis
teren een enkele jaren oude bungalow
met een waarde van ongeveer 70.000 gul
den gesloopt. Het huis was zonder ver
gunning gebouwd. De sloop geschiedde
onder politietoezicht. Tientallen omstan
ders gaven blijk van hun misnoegen over
het karwei door scheldpartijen aan het
adres van het gemeentebestuur.
„Op onverklaarbare wijze", aldus ge
meentesecretaris W. G. Janssen, „is een
paar jaar geleden de fraaie bungalow in
de bossen gebouwd zonder vergunning.
Niemand bij het gemeentebestuur wist er
iets van, omdat je op die plaats niet elke
dag komt." Het huis veranderde tweemaal
van eigenaar en de laatste, de heer Mar
tens uit Nuenen, kreeg vorig jaar novem
ber van het rijk reeds de mededeling dat
de bungalow diende te verdwijnen. Ook
bij de kooptransactie was hem gewezen
op het illegale karakter van de bouw.
Algemeen was evenwel de indruk dat het
wel niet zo'n vaart zou lopen en dat het
gemeentebestuur wel lang zou aarzelen
om tot sloop over te gaan.
„Er zijn in de na-oorlogse jaren wonin
gen in heel Nederland en dus ook in
Nuenen zonder vergunning gebouwd", al
dus gemeentesecretaris Janssen. „Vaak
was daar een sociale indicatie bij en in
dergelijke gevallen treden we dan ook
niet op. Maar hier betreft het een illegale
bouw zonder enige dringende noodzaak
Daarom heeft het gemeentebestuur de
wet toegepast en opdracht gegeven tot
sloping over te gaan."
(Van onze parlementsredactie)
ZEIST. C.H.U.-lijsttrekker minister
üdink acht het niet waarschijnlijk dat
vóór de komende Kamerverkiezingen een
samenwerking tot stand komt tussen de
drie grote confessionele partijen en een
andere partij, een zo genoemd groot re
geerakkoord. Hij acht het waarschijnlij
ker dat na de verkiezingen ook deze keer
weer „met enig zuchten en steunen" een
coalitie tot stand zal komen waarbij dan
rekening zal worden gehouden met de
uitspraak van de kiezers.
Minister Udink zei dit vanmiddag tij
dens een openbare vergadering van het
politiek adviescollege (de Unieraad) van
de C.H.U. in Zeist. Het is voor hem zeker
dat K.V.P., A.R. en C.H.U. ook na de
komende verkiezingen geen meerderheid
in de Tweede Kamer zullen krijgen. Zo
goed als voor hem vaststaat dat de drie
confessionele partijen in elk geval wel
deel van de regering zullen uitmaken, zo
goed houdt hij toch nog rekening met de
mogelijkheid dat er vóór de verkiezingen
nog een duidelijkheid in de politiek ont
staat die een der andere partijen tot een
duidelijke regeringspartner bestemt. Mo
gelijk acht hij het wel, maar waarschijn
lijk niet:
Ook de voorzitter van de C.H.U., prof.
dr. J.W. van Hulst, zag de politieke si
tuatie in ons land momenteel erg vaag.
Ook hij is echter van oordeel dat de drie
confessionele partijen samen een bijzon
der strategische positie hebben ingeno
men voor deelneming aan een volgend
kabinet.
Daarbij is voor prof. Van Hulst erg be
langrijk of K.V.P., A.R. en C.H.U. op 12
december inderdaad tot een gezamenlijk
verkiezingsprogramma zullen komen. De
C.H.U.-Kamerleden zullen loyaal moeten
zijn tegenover dat programma maar toch
ook het eigén unie-programa moeten uit
voeren.
Minister Udink kwam terug op zijn
eerste politieke speech, drie maanden ge
leden, waarin hij zijn pleidooi hield voor
handhaving van orde en gezag. Hij noem
de die „bij sommigen tot ontsporende
verklaring leidende" rede het startschot
voor een intensieve bezinning en een in
tensieve gedachtenwisseling.
.TWEN". Het Westduitse tijdschift „Twen"
zal met Kai Hermann als hoofdredacteur
worden voortgezet. Eerder was bericht
dat het blad na december niet meer zou
verschijnen.
DEN HAAG. De ministerraad heeft
vrijdag in principe besloten tot een wij
ziging van de Spellingwet. Over enige tijd
kan een wetsontwerp tot wijziging tege
moet gezien worden. Gekozen is voor
twee nogal ingrijpende veranderingen in
de spelling van de werkwoordsvorming
overeenkomstig de voorstellen van de Ne
derlands-Belgische Bastaardwoordencom
missie. De eerste wijziging houdt in dat
bij werkwoorden waarvan de stam op een
d eindigt, zoals „antwoorden", de tweede
en derde persoon enkelvoud zonder t
worden geschreven. „Jij antwoord" en „hij
antwoord" zullen eindigen op een d.
De tweede wijziging betreft de onvol
tooid verleden tijd van de werkwoorden
die eindigen op ,,-ten" of ,,-den", werk
woorden als praten en antwoorden. Als
het wetsontwerp zal zijn aangenomen,
zullen in de onvoltooid verleden tijd en
kelvoud deze werkwoorden worden ge
schreven als de onbepaalde wijs zonder
n, dus: „hij prate" met één a en één t en
„hij antwoorde" met één d.
Bij de onvoltooid verleden tijd meer
voud zal bij deze werkwoorden de vorm
geheel gelijk zijn aan de onbepaalde wijs,
In de zin „zij praten gisteren" zal „pra
ten" met één a en één t moeten worden
geschreven.
De commissie heeft zich onthouden van
een keuze in de kwestie van de tweeklan
ken ij, ei, au en ou. Vier onderwijsorga
nisaties hebben hierover bij de minister
van Onderwijs en Wetenschappen eigen
voorstellen ingediend.
De minister zal die voorstellen ter ken
nis van de Tweede Kamer brengen, wan
neer het wetsontwerp bij de Kamer wordt
ingediend.
De invoering van de nieuwe spelling
is een kwestie van jaren. Bij het lager
onderwijs zal de invoering in gedeelten
moeten plaatshebben. Ook zal er nog con
tact met België, Suriname en de Neder
landse Antillen nodig zijn. De vervanging
van de schoolboeken zal eveneens lange
tijd in beslag nemen.
Premier De Jong wees erop dat vol
gens een recent onderzoek in een der
Haagse scholen van de derde klas af on
geveer 50 percent van de voor het taalon
derwijs beschikbare tijd wordt besteed
aan het aanleren van de spelling. Aan
vaarding van de voorstellen van de bas
taardwoordencommissie zou volgens dat
onderzoek een winst opleveren van on
geveer 2% uur per week. Deze tijd zou
dan ten goede kunnen komen aan de mon
delinge en de schriftelijke taalbeheersing.
ADVERTENTIE
Kleine Houtstraat 106 Haarlem
v/h dansinstituut Kwekkeboom
DIT PAND IS GEHEEL VERBOUWD
EN BIEDT U THANS
Gezellige sfeer
Frans interieur
Lage prijzen
Geen entreegeld
DAGELIJKS GEOPEND van 15-1 uur
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. „Ik heb geen rancuneu
ze gevoelens meer over, tegen wie dan
ook". Dat zei gistermiddag in Den Haag
prof. dr. ir. W. Schermerhorn, 76 jaar,
bij de presentatie van zijn „dagboek" in
„Nieuwspoort". Hij kondigde aan, drie
exemplaren van het boek te zullen schen
ken aan relaties uit de stormachtige ja
ren 1946-'47 in Indonesië: één aan de we
duwe van Soetan Sjahrir, één aan Mo
hammed Hatta en één aan Mohammed
Roem.
Terugkijkend op de periode van zijn
voorzitterschap van de commissie-gene
raal verklaard prof. Schermerhorn:
„Sjahrir heeft me eens gezegd: wanneer
we 't samen moesten doen, waren we in
veertien dagen klaar. Maar zijn extre
misten en de mijne hebben elkaar de bal
toegespeeld. Dat is wat nu nog altijd ge
beurt en de duiven leggen 't dan bijna
altijd af".
Over dr. Van Mook, de landvoogd:
Wij hebben geen Mountbatten gehad,
daar geeft Nederland zijn mensen de kans
niet voor. Van Mook is verguisd als geen
ander en tenslotte met een keukenmeiden
briefje de laan uitgestuurd. De man die
dat heeft gedaan, heeft nu een hele nette
betrekking".
Over het conflict in Indonesië: „Ik heb
geleerd hoe een oorlog ontstaat, ik heb
er bij gestaan 't Gebeurt vanzef, je glijdt
er vanzelf in".
En over zijn boek: „Het zijn geen me
moires, gelukkig niet. Het dagboek heeft
me geleerd hoe gevaarlijk het is, achter
af memoires te schrijven. Soms, bij het
bladeren in de dagboekvellen, heb ik de
ontstellende ontdekking gedaan, dat ik
toen volstrekt mis was Of ik 't er van
daag nog mee eens ben? Daar kan ik
geen antwoor-1 on vinden. Ik zou achteraf
verschillende dingen anders bezien en an
ders gezegd hebben".
(Zie ook „Erbij")
