„MIJN MENSEN WORDEN NIET
VOOR DE LEEUWEN GEGOOID"
Frans van Klingeren gaat
zelfverzekerd
DORA PAULSEN:
Een moedige vrouw
Philoktet: waarheid
als leugen gebruikt
De Sint
met een fijne neus
geeft
Strawinsky
verkoopt
manuscripten
n f-lfs Lsl *3 I FIV
T.V. vanavond
Onderwijs
problemen op
beide zenders
VOLMAAKT TONEEL DOOR
HAMBURGS GEZELSCHAP
Heintje's hit
in Amerika
Radio vrijdag
TV donderdag
TV vrijdag
DONDERDAG 3 DECEMBER 1970
(Van onze correspondent)
DEN HAAG „Ik doe effe Knok
ke, zul je me niet horen zeggen. Een
leuk tussendoortje, zal ik nooit be
weren. Wel een uitdaging, die me een
pondje of twintig lichter gaat maken".
Frans van Klingeren (52) is dezer
dagen door Casino-directeur Jacques
Nellens aangesteld als ploegleider van
het Songfestival Knokke 1971. De
Nederlandse afvaardiging, waarover
- <Ï0>
,Ik ben niet bang'
Internationaal
S 8 ^SSi 86 i 8 S. V
AMSTERDAM De opvoering van
„Philoktet" van Heiner Müller door
het Deutsches Schauspielhaus uit
Hamburg gisteren in de Amsterdam
se stadsschouwburg was een triomf
van de Duitse toneeltraditie. Zelden
ziet men zo'n volmaakte voorstelling.
Dat wil zeggen vorm en inhoud ko
men volkomen met elkaar overeen.
O L-OOOT
Feestelijke karaffen, luxe flacons en fleurige
verpakkingen. Allemaal op en top Boldoot.
Voor de Sint met een fijne neus
DOOT
NEW YORK (AFP) De 88-jarige Igor
Strawinsky wil een belangrijk aantal do
cumenten en manuscripten, waaronder de
partituur van „Le sacre du priniemps, ver
kopen om, naar hij zegt, zijn hoge ziekte
kosten en belastingen te kunnen betalen.
Hij vraagt voor de collectie (ruim 12,5 mil
joen gulden).De bibliotheek van het Ame
rikaanse congres zou belangstelling heb
ben voor de verzameling, die ongeveer
7.600 pagina's handschriften en circa 17.000
diverse documenten omvat. De congres
bibliotheek heeft niet voldoende geld,
maar zij hoopt op een schenking die haar
in staat zou stellen de belangrijke collec
tie manuscripten, die zij rechtstreeks van
Strawinsky heeft gekregen, uit te breiden.
Naar verluidt zou de componist met ge
noegen heben gehoord dat er in Rusland,
zijn geboorteland, belangstelling voor de
manuscripten bestaat. Sinds de dood
van Stalin worden zijn werken in de Sov
jet-Unie gespeeld.
hij de scepter moet zwaaien, is er dan
nog wel niet, Van Klingeren echter,
lijkt hierdoor allerminst getemperd
in zijn enthousiasme over het komen
de festival.
Hij is er van overtuigd een keurploeg
voor Knokke (9 tot 15 juli) te kunnen
samenstellen. „Ik heb voldoende festival
ervaring en bereikte reeds leuke resul
taten met Nederlanders in het buiten
land". Daarbij komt nog, dat manager
en theaterdirecteur (ANOVA) Van Klin
geren volkomen zeker is van het vele ta
lent dat Nederland rijk is. Namen wil
hij niet noemen. Op suggesties kan hij
niet ingaan. Het is nog te vroeg dag
voor de kersverse ploegleider om nu al
met eventuele ideeën op de proppen te
komen.
„Tegenover het festival sta ik nog vol
komen maagdelijk. In januari ga ik op
speurtocht naar talent, waarna ik eind
februari-begin maart de ploeg definitief
wil hebben samengesteld. Een makkelij
ke ploegleider zal ik niet zijn. Van het
begin tot het eind worden ze door mij be
geleid. De ploeg zal dag en nacht moeten
werken. Mijn mensen worden niet voor
de leeuwen gegooid, hoeven een paar uur
voor de voorstelling geen laarzen te le
nen van andere artiesten en zullen gede
gen voorbereid naar Knokke gaan".
Het spuien van dergelijke opmerkingen
duidt op enige Knokke-ervaring. Die is
Van Klingeren niet vreemd. Hij mag dan
wel voor „het eerst" van zijn leven als
ploegleider naar deze plaats gaan, het
wel en wee rond de Europa-beker voor
zongvoordracht in de afgelopen twaalf
jaar is hem bekend.
Hij was er in 1961 als personal manager
van Corry Brokken, in 1964 in diezelfde
functie met Shirley en verbleef er tevens
een paar keer als „observer". Zegt er
(Van onze kunstredactoe)
HAARLEM. Dora Paulsen was een
moedige vrouw. In Duitsland was ze dat
reeds als toneelspeelster, in ons land be
wees ze dat nogmaals door in het kunste
naarsverzet een grote rol te spelen. La
ter bewees ze het weer, door op late
leeftijd opnieuw op de planken te komen
ook voor de televisie, waar haar naam
vooral bij de ouderen nog altijd een be
grip bleek te zijn.
Ter gelegenheid van een van die op
tredens, is ze door ons TV medewerk-
Dora Paulsen op 66-jarige leeftijd.
ster geïnterviewd: „Ik ben geboren op de
Bühne", zei Dora Paulsen, „op het toneel
zal ik sterven".
Deze „wens" ging niet in vervulling,
maar gelukkig is haar het lot bespaard
dat sommige oudere toneelkunstenaars
treft, namelijk volkomen onbekend te
sterven. Ze bleef, zij het de laatste paar
jaar op enige afstand, een figuur die het
toneelleven bleef volgen en door haar col
lega's niet werd voorbijgezien.
Onze medewerkster schreef destijds on
der meer: Dora Paulsen is van professie
eigenlijk toneelspeelster. Echter in haar
begintijd verdiende zij bij het grote to
neel niet meer dan 100 mark. Voor bij
verdienste nam ze na afloop van de uit
voeringen de kleinkunst erbij. Knusse
kleine Berlijnse cabaretjes, waarin nog
al wat politieke noten werden gekraakt
En dat werd dan ook de reden dat Dora
Paulsen in 1933 haar land verliet.
Dora Paulsen begon in haar Neder
landse carrière bij Louis Davids in het
Kurhaus te Scbeveningen. Daarna ging
zij naar Amsterdam, waar ze in Tuschin
ski werkte, met Rudolf Nelson.
In 1937 trouwde Dora Paulsen met de
schilder J. J. Voskuil. In de oorlog heeft
Dora Paulsen resoluut geweigerd verder
te werken. „We hadden bij ons een soort
opvangcentrum voor onderduikers", ver
telde ze. „Eenmaal ben ik gepakt, maar
ze lieten me weer los. Ik was ook niet
bang dat er iets zou gebeuren. Ik ben
trouwens nooit bang. Zelfs niet voor het
idee oorlog, ondanks het feit, dat ik het
wereldgebeuren op de voet volg.
Toch kan ik me de angst van jonge
mensen wel voorstellen. Het is die angst
voor het leven, die ze van het ene mo
ment in het andere doet leven.
Dora Paulsen heeft tot in haar laatste
levensjaren veel contact met de jeugd
gehad. Naast haar werk gaf ze chanson-
lessen op de Academie voor Kleinkunst
in Amsterdam.
Pas op haar zestigste jaar, twaalf jaar
geleden, vatte ze weer moed op om op
te treden. Het was op verzoek van vele
bewonderaars. Vaak opgetreden is ze
niet meer, maar nu en dan liet ze zien
wie ze was en ze hield bij de ouderen
de herinnering levend aan „hoe het was"
Het was dan ook om die reden, dat de
chroniqueur van het Nederlandse caba
ret, Wim lbo, haar kort geleden nog voor
de televisie haalde.
FRANS VAN KLINGEREN
vele blamages te hebben gezien en
spreekt nog schande over enkele gebeur
tenissen, zoals onverantwoord repertoire
en keuze van kleding van Nederlandse
afvaardigingen.
„Hoewel ik die reglementen nog niet
heb ontvangen, ziet het er dit keer wel
uit, dat ongeveer twaalf landen aan het
geheel gaan deelnemen. Ook de samen
stelling van de ploegen verandert. Drie
artiesten in plaats van vijf".
Waar gaat Van Klingeren in zijn keu
ze vanuit?
„Ik wil beslist niks ten nadele van mijn
voorgangers zeggen, maar vind het toch
zaak meer te gaan letten op een inter
nationaal verantwoorde keuze. Die was
er nauwelijks. Komt het buitenland mei
grote goden op da markt, dan moet je
het belang van je ploeg laten voorgaan
en het aandurven om te veranderen".
Over de belangstelling van Nederland
se artiesten lijkt Van Klingeren zich niet
al te druk te maken. Heeft hij zo'n ver
trouwen in de interesse voor een derge
lijk festival?
Vastberaden: „Vergeet niet dat Knokke
voor velen een grote ervaring betekent
Vaak een goed begin of een enorme rug
gesteun. Ik ben er zeker van, dat er vol
doende aanvragen komen.
Wat wil Van Klingeren tenslotte zelf
als ploegleider bewijzen?
In alle ernst: „Mijn 25-jarige ervaring
in het vak en Nederland. Voor mij is
het een allerpleziergiste uitdaging. De
Nederlander is zeer chauvinistisch en
hieraan kun je alleen maar positief be
antwoorden door Nederland in het buiten
land te bewijzen. Festivals zijn daarvoor
heerlijke uitdagingen.
wkwwkwwmvwwwwwwwiaa»
Nederland 1. De VPRO direct al na
de Lamaars en het nieuws. Betty
Boop opent de show. Dan in de ru
briek Namens een gesprek met en
over Dirk Mulder een Groningse
knaap die zich het lot van de werken
de jongeren heeft aangetrokken, om
dat hij er zelf een van hen is. Bob Ris
maakte het programma en is ook de
gesprekspartner.
Aansluitend aan het tweede jour
naal de actualiteitenrubriek Was er
nog wat en een filmpje met het duo
Stan Laurel en Oliver Hardy.
Bob Ris, die ook al actief was in
het uurtje voor het journaal komt nu
nog eens terug. Hij maakte samen
met Pieter Verhoeff de film Van wie
is die School. Het is een programma
over de onderwijsvernieuwing. Hoofd
zakelijk gaat het over de inspraak
van ouders in de school. Bob Ris be
zocht een school voor basisonderwijs
in Zwolle, waar de ouders met de on
derwijzers samen het opvoeden van
de kinderen ter hand nemen. Dat er
ook andere scholen zijn laat Pieter
Verhoeff zien.
In kleur brengt de VPRO vervolgens
een show met en rond Alan Price en
Georgie Fame. Het zijn twee artiesten
die al een hele tijd meespelen in de
popscêne.
Het volgende halve uurtje is voor
een interview. Huib de Vries en Joop
van Tijn zijn verantwoordelijk voor
de keuze van de geïnterviewde. Het
is minister Beernink. Na het laatste
journaal vervolgt de stichting Teleac
het programma met de herhaling van
de elfde les uit de cursus dammen
voor beginners.
Nederland 2. Van de TROS een pro
gramma met spanning, dans en infor
matie, maar eerst komt de NOS met
de Woefs, het journaal, de parlemen
taire rubriek Den Haag vandaag, van
Gewest tot Gewest en de tips van het
Nationaal Bureau voor Toerisme.
Dan het tweede nieuwsbulletin met
daarna de TROS. Eerst een afleve
ring van de serie, die de prijs voor de
meeste onwaarschijnlijkheden in de
wacht sleept, namelijk Mission Im
possible. De lichte toets komt hierna
in de vorm van een show Sing and
Swing with Lulu. Het bekende Engel
se popzangeresje, van wie we overi
gens niet zoveel meer horen, zingt
een aantal leuke liedjes. Fieke van
Westreenen heeft de regie van dit pro
gramma, waaraan ook de dansgroep
Pan's People meewerkt.
Vervolgens de informatie. In het
kader van het natuurbeschermings
jaar N 70 wordt veel aandacht be
steed aan het milieubeheer. In deze
documentaire wordt de vraag gesteld,
wat de prijs is, die wij moeten beta
len voor onze welvaart. Twintig mi
nuten is uitgetrokken voor dit belang
rijke onderwerp, daarna komt Paul
Wallenburg met zijn rubriek Podium
waarin jonge kunstenaars de gelegen
heid krijgen zich aan het publiek voor
te stellen. Vanavond is dat de pianist
Hans Oudenaarden, die werkjes speelt
van Debussy, Chopin en Liszt.
De gezamenlijke kerken vervolgen
op deze donderdag de serie van Dr.
Peter Hofstede over het gezag. In de
ze vierde aflevering De onderduikers
van Heemskerk, waarmee dan be
doeld wordt de leerlingen van de pe
dagogische academie in Beverwijk, die
na het conflict aldaar van school ge
stuurd werden en die nu in een eigen
schooltje proberen zich op hun eind
examen voor te bereiden. Na het
laatste nieuws tot slot van de donder
dag van Teleac de 6e les uit de cur
sus Onze landbouw nu en straks.
UWVWVWWWWWVWVWWWWWWWWWWWWWWVWVWWWWWWVWWWWWWWWWWWWWWV"
Regisseur Hans Lietzau en zijn mede
werker voor de pantomimische gebaren
ADVERTENTIE
<yff>
luxe vapo f 14,25, spray f 6,95
m miiiiiiiiiiiiiii
iiiMiiitmnnimtimi
van 2,85 tot/17,40
en bewegingen Jean Soubeyran hebben
elk gebaar, elke beweging, de wijze van
uitspreken van letterlijk elk woord wel
doordacht vastgelegd. De drie spelers
(Helmut Griem, Martin Benrath en Wolf
R. Redl) voeren dat alles met een on
gelooflijke concentratie uit. Niets wordt
aan het toeval of aan de stemming van
het ogenblik overgelaten.
Philoktet" isg ebaseerd op een episo
de eerder gedramatiseerd door Sofokles,
uit de Trojaanse oorlog. De Griek Phi-
loktetes wordt, omdat hij door een slan
genbeet is gewond, bijna stervend door
zijn landgenoten achtergelaten op het
eiland Lemnos. Met een ongelooflijke
wilskracht blijft hij in leven, zij het deer
lijk verminkt. Na negen jaar komt Odys-
ses, de sluwe vos, terug met de zoon
van Achilles, Neoptolemos. Zij komen
Philoktet halen, omdat diens pijl en
boog (van Herakles afkomstig) in de
strijd tegen de Trojanen kan helpen.
Bij Heiner Müller gaat het om waar
heid en leugen in onze menselijke sa
menleving. Philoktet is de waarheid;
Odysseus de vleesgeworden leugen;
Neoptolemos een beïnvloedbaar werktuig.
Hoewel contact met anderen hem na ne
gen jaar zeer welkom is, ziet Philoktet dit
als corruptie, als verraad aan zijn eigen
waarheid. Zich afgeven met een Odysseus
die hem alleen heeft gelaten, is te veel
gevraagd. Een dergelijk waarheid is haast
onbestaanbaar. Philoktet wordt dan
ook gedood. Door Neoptolemos. Maar
Odysseus ziet mogelijkheden om zelfs het
lijk van deze „waarheid" voor zijn oor
logspropaganda te gebruiken. De waar
heid als Leugen gebruikt. Een andere ont
wikkeling dan bij Sofokles, die Herakles
laat opdraven.
Op een open toneel ziet men een schuin-
lopende houten vlonder, die het eiland
voorstelt waarop Philoktet woont. De drie
spelers dragen maskers; Odysseus en zijn
gezel witte; Philoktet een zwart masker,
ook zijn linkerbeen is zwart. Hij is deer
lijk verminkt, gieren boven het eiland
wachten op zijn dood. Helmut Griems'
vertolking van deze rol wekt deernis on
danks alle gestyleerde taal en beweging.
Naast de vlonder staan een gong en
een tafeltje, waarop requisieten en
glaasjes water: de spelers onderbreken af
en toe het spel om wat te drinken, even
rust voor de volgende ronde. Ook staat
er een miniatuurgongetje en een minia
tuur-tafeltje. Die zijn nodig voor een
soort tussenspel, waarbij twee spelers
clownmaskers opzetten en een uiterst ko
misch schijngevecht opvoeren. Ook het
korte voorspel wordt met clownsmaskers
op gespeeld. Het gruwelijke is dan, dat
een der spelers (Philoktet) zijn masker
afzet om een doodsmasker te laten zien.
Hij zegt dat er niet te lachen valt. Ook
hier in een paar gebaren het thema waar
heid en leugen.
De ijzeren consequentie van de schrij
ver, die stelt maar niet moraliseert, is
terug te vinden in de regie-opvatting van
Lietzau, die expressionistische en Brech-
tiaanse vormen gebruikt. Het lijkt met
het eindpunt van deze tradities; de vol
maakte kristallisatie. Nog één stapje ver
der en een ijdele gekunsteldheid is het
gevolg.
J. HEIJER
HOLLYWOOD Het zangfenomeen
Heintje is het deze week gelukt de
Amerikaanse hitparade te veroveren.
In het internationale vakblad voor de
muziekindustrie „Billboard" schittert
Heintje voor het eerst in de lijst van
de tweehonderd best verkochte lang
speelplaten op de 167e plaats met de
Amerikaanse lp „Mama".
Heintje verblijft momenteel in Hol
lywood voor de opnamen van vier
Chevey-showstelevisieprogramma's
gesponsored door de Chevrolet auto
mobielfabrieken
HILVERSUM I.
7.00 Nws. 7.11 Het levende wooord.
7.16 Badinerie. (7.30 Nws; 7.32 Actua
liteiten; 8.00 Nws). 8.25 Overweging.
8.30 Nws. 8.32 Voor de huisvrouw.
(9.00 Gymn.) 9.40 Schoolradio. 10.00
Aubade. 11.00 Nws. 11.03 Voor de zie
ken. 11.55 Meded. 12.00 Gevar. progr.
(12.22 Wij van het land; 12.26 Meded.
land- en tuinbouw: 12.30 Nws; 12.41
Actualiteiten; 13.00 Raden maar).
14.05 Schoolradio. 14.30 Licht muz.
progr. 14.55 Verz.progr. 16.00 Nws.
16.03 Disco-Drive-In. 17.00 Aktua/
SDortkompas. (17.05 Uit de pers).
18.00 Actueel progr. (18.30 Nws; 19.00
Wereldpanorama). 19.30 Gew. muz.
22.00 Amus.muz. 21.03 Kunst- en vlieg
werk. 21.08 Hoorspel. 22.00 Aktua-Ma-
gazine. 22.30 Nws. 22AO Hu'len 00 de
trap. 23.05 Apollo XXI. 23.30 Licht
muz. progr. 23 55 Nws.
HILVERSUM II
7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymn. 7.20
Lichte gramm.muz. (8.00 Nws; 8.11
radiojourn.; 8.30 De groenteman) 9.00
Mod. muz. (9.35 Waterstanden). 10.00
Voor de kleuters. 10.20 Arbeidsvitami
nen. (11.00 Nws). 11.30 Mod. muz. 11.55
Beursber. 12.00 Blik op de wereld.
12.30 Overheidsvoorl. 12.40 Lichte muz.
12.50 Praatje. 13.00 Nws. 13.11 Actua
liteiten. 13.20 Mod. liederen. 13.45 Mod.
muz. 14.00 Ruimte. 15.00 Aspekten ka-
mermuz. 15.40 Toerismo. 16.00 Muz.
(16.00 Nws; 17.55 Meded.; 18.00 Nws;
18.20 Uitz. C.P.N. (20.15 Mod. muz.
In de pauze: 21.20 Radiophilharmon.
orkest. 22.30 Nws. 22.40 Meded. 22.45
Actualiteiten. 22.55 Licht gevar. pl.
progr. 23.55 Nws.
HILVERSUM III.
9.00 Nws. 9.02 De Eddy Becker
Show. 10.00 Nws. 10.03 Muz. (11.00
Nws). 12.00 Nws. 12.03 Pers Vers.
13.00 Nws. 13.03 Europees Popparle-
ment. 14.00 Nws. 14.03 De Felix Meur-
ders Show. (15.00 Nws). 16.00 Nws.
16.03 Top-30. 17.00 Nws. 17.02 Top-30.
BRUSSEL 324 M.
16.00 Nws. 16.03 Beursberichten. 16.09
Etnische muz. 17.00 Nws. 17.15 Jazz-
muz. 17.55 Weegschaal. 18.00 Nws.
18.03 Verz.pl. 18.28 Paardesportuitsla-
gen. 18.30 Lichte zang. 18.35 Verkeers-
wenken. 18.40 Lichte orkestmuz. 18.45
Sport. 18.52 Taalwenken. 18.55 Lichte
zang. 19.00 Nws. 19.40 Oude muz. 20.00
Muz.progr. 21.00 Actueel documentair
progr. 21.45 Literair progr. 22.00 Nws.
22.20 Kleinkunstmagazine. 23.00 Nws.
Nederland 1
18.45 NOS: De Woefs en de Lamaars.
18.51 STER: Reclame.
18.55 NOS: Journaal.
19.00 STER: Reclame.
19.04 VPRO: Betty Boop (tekenfilm)
19.10 Namens Dirk Mulder.
19.55 STER: Reclame.
20.00 NOS: Journaal.
20.15 STER: Reclame.
20.20 VPRO: Was er nog wat.
20.30 Laurel en Hardy.
20.50 Van wie is die school?
21.30 The Price of fame.
22.00 Interview mr. K. H J Beernink
22.30 NOS: Journaal.
22.35 TELEAC: Dammen voor
beginners - les 11 (herh.).
Nederland II
18.45 NOS: De Woefs en de Lamaars.
18.51 STER: Reclame.
18.55 NOS: Journaal.
19.00 STER: Reclame.
19.04 NOS: Den Haag vandaag.
19.09 Van gewest tot gewest.
19.49 Tips Nat. bur. voor toerisme.
19.55 STER: Reclame.
20.00 NOS: Journaal.
20.15 STER: Reclame.
20.20 TROS: Mission Impossible.
21.10 Sing and swing with Lulu.
21.50 De prijs voor de welvaart.
22.10 Podium.
23.05 NOS: Journaal.
23.10 TELEAC: Onze landbouw nu
en straks - les 6.
Nederland I
10.45 NOS-NOT: Schooltelevisie.
NOS: De Woefs en de Lamaarg.
STER: Reclame.
NOS: Journaal.
STER: Reclame.
E.O.: Gespiegeld in kerkeglas.
Requiem.
Nader bekeken.
STER: Reclame.
NOS: Journaal.
STER: Reclame.
AVRO: Lijmen (spel).
Tour de chant met Therèse
Steinmetz.
Voor de Vuist weg.
NOS: Journaal.
TELEAC: Vergadertechniek.
18.45
18.51
18.55
19.00
19.04
19.25
19.43
19.55
20.00
20.15
20.20
21.15
21.45
22.55
23.00
Nederland II
18.45 NOS: De Woefs en de Lamaars.
18.51 STER: Reclame.
18.55 NOS: Journaal.
19.00 STER: Reclame.
19.04 NOS: Ter Visie.
19.30 KRO: Kopduel.
19.55 STER: Reclame.
20.00 NOS: Journaal.
20.15 STER: Reclame.
20.20 KRO: Baron von Münchhausen
21.00 Brandpunt.
21.25 De Wrekers (film).
22.15 Riskante Kerk.
22.45 NOS: Journaal.
