GELD VOOR GUERILLA'S ONTKETENDE DISCUSSIE
Lutherse kerk wil een
concilie organiseren
Nieuwe wegen
bij Mill Hill
Ook r.k. in acfie
Kom over de brug
Reis langs
stad en land
Ds. Zijlstra
overleden
Mag de kerk kiezen voor de hulp
aan vervolgden en onderdrukten?
Nieuwe directeur
Kerk en Wereid
Predikanten
willen geen
f400 extra
Duits verzet
Duivel en Beëlzebub
Niet enige middel
ZATERDAG 5 DECEMBER
(Van een medewerker)
„Moordenaars en Co" heeft de Rhodesische politicus
Philips de Wereldraad van Kerken genoemd vanwege
het besluit geld beschikbaar te stellen voor organisaties
ter bestrijding van racisme. De conservatieve Sunday
e egraph schreef in een hoofdartikel over „Heilige
terreur". In Nederland kwamen de Telegraaf en het
nesch Dagblad met scherp afkeurende commentaren
als zou de Wereldraad rechtstreeks geweld en terreur
gaan ondersteunen. Vooral in de Duitse Lutherse Kerk
"r
is het besluit van de Wereldraad op fel verzet gestuit
Het leidde zelfs al tot een tijdelijke blokkering van
bijdragen van Duitse kerken aan de Wereldraad. De
conservatieve „Noodgemeenschap van Duitse christe
nen vroeg zich af of de Wereldraad nu niet een „vijfde
colonne van niet-blanke terreur" is geworden en sprak
de vrees uit dat het straks kan gebeuren, dat in „onze
bijbeluren predikanten geld voor het vermoorden van
hottentotten-vrouwen en Duitse boeren in Zuidwest-
Afrika inzamelen".
Om de macht
200.000 dollar
Bezetters
M
Meer actie
Plaatselijke vormgeving
Terwijl in Duitsland de golven van
het debat over kerk en geweld hoog
gaan neem men in Engeland over het
algemeen een afwachtende houding
aan. De Nederlandse kerken hebben
het besluit over het algemeen rustig
en met instemming verwerkt. Dr. P. G.
Kunst, praeses van de Gereformeerde
Kerken, constateerde na een rondreis
door Zuid-Afrika, dat de daad van de
Wereldraad een goed bedoeld, maar
slecht gepresenteerd gebaar is geweest,
in frankrijk en de Scandinavische lan
den ts het besluit gunstig ontvangen
evenals in de kerken in Azië en Afrika
De reacties van de oosterse kerken zijn
ook instemmend.
Een verwijt dat vooral tegen de we
reldraad wordt ingebracht is dat men
de kerken met dit besluit heeft „over
vallen dat het slecht is voorbereid en
gepresenteerd. Vertegenwoordigers van
de Wereldraad stellen daar tegenover
dat dit besluit overeenstemt met wat de
Wereldraad al tientallen jaren heeft
verkondigd. De enige fout die men ge
maakt heeft is dat men verondersteld
heeft, dat de ledenkerken de veroorde
lingen van het racisme door de wereld
raad ernstig zouden nemen
Al in de twintiger jaren heeft de in
ternationale zendingsraad rassenhaat,
rassenscheiding en rassenwaan veroor
deeld. De grote assemblees van de We
reldraad van Kerken hebben zich na de
oorlog keer op keer tegen het racisme
gekeerd. Al die uitspraken baatten niet,
u in landen, waar men volgens
christelijke beginselen heette te willen
regeren. In de zestiger jaren trad er
een escalatie op. Er ontstonden verzets
bewegingen van niet-blanken en de re
acties van de blanke regeerders werden
harder. Uit de moord op dr. Martin
Luther King bleek dat blanken ook be
reid waren om iemand te doden, die
geweldloze aktie tegen het racisme pre
dikte. Er ontstonden gewelddadige ver
zetsbewegingen van negers, zoals de
zwarte panters in de VS.
Het debat over de rassenkwestie ver
schoof zich van de vraagstukken van
integratie en samenleving naar die van
de verdeling van de macht. In de we
reldraad is men steeds meer tot de
conclusie gekomen dat het in de rassen
kwestie vooral om macht gaat en dat
een van de machtsmiddelen geld is.
ook is men tot het inzicht gekomen
dat het rassenvraagstuk een van de
grootste, zo niet het grootste probleem
is van het samenleven der volkeren
Nauw daarmee samen hangt het groei
end besef in de moderne westerse we
reld dat de samenleving hernieuwd
moet worden. De kerken komen dan
voor de vraag te staan: mag dat ge
weldloos, of mag dat in het uiterste ge
val ook met geweld?
Met die vragen houdt zich vooral de
zogenaamde „Theologie van de revo
lutie" bezig.
Vorig jaar kwam een kerken-conferen-
tie over het racisme in Notting Hill
tot de conclusie, dat aktie nu geboden
was om een radikale vernieuwing
van de samenleving te bevorderen,
dat het ging om een herverdeling van
politieke macht en dat de kerken een
lichtend voorbeeld zouden kunnen
geven, als zij geld voor de bestrijding
van het racisme ter beschikking zou
den stellen.
Het centraal comité van de Wereld
raad besloot daarom vorig jaar in Can
terbury om een programma op te stel
len voor de bestrijding van racisme en
een fonds te stichten om slachtoffers
van het racisme te helpen. Er werd een
adviescommissie benoemd, die een lijst
moest opstellen van organisaties, die
voor financiële steun van de Wereld
raad in aanmerking konden komen- De
organisaties, die voor de steun in aan
merking wensten te komen, gaven voor
al de uitdrukkelijke toezegging dat zij
het geld niet voor gewelddadige doel
einden zouden gebruiken.
In september 1970 besloot het uitvoe
rend comité van de Wereldraad om
200.000 dollar onmiddellijk over negen
tien organisaties te verdelen. De orga
nisaties, waaronder bevrijdingsbewe
gingen in de Portugese koloniën Ango
la en Mozambique, ontvangen elk twee
duizend tot twintigduizend dollar
onder meer voor onderwijs, medische
zorg, zorg voor weduwen en wezen en
verbetering van de infra-structuur.
Voor het eerst subsidiëren kerken
daarmee niet-blanke vrijheidsstrijders
christenen en niet-christenen. Dit
houdt ook in, volgens dr. Sjollema, dat
Wft,i>1,>*t,t,>w,|""""""nrlnnnnnfinnniiwfirMinfifuuu
De generale synode van de Neder
landse Hervormde Kerk heeft tot direc
teur van de Stichting Kerk en Wereld,
Driebergen benoemd ds. F. N. M. Nijs-
sen. Hiermee wordt voorzien in de va
cature die ontstaat als dr. J. M. van
Veen, één der huidige directeuren, in
december met emeritaat gaat. Ds. Nijs-
sen zal zijn nieuwe functie aanvaarden
©p I februari 1971.
anti-racisme-organisaties, waarvoor het
middel van het geweld een laatste mo
gelijkheid schijnt te zijn, niet langer
automatisch van morele en praktische
steun van de Wereldraad uitgesloten
blijven. Bij de Wereldraad herinnert
men eraan dat toen de kerken miljoe
nen voor hulp aan Biafra schonken er
ook niet gevraagd werd naar de beste
ding van het geld. Nu echter wel de uit
drukkelijke toezegging is verkregen, dat
het geld niet voor gewelddadige doel
einden wordt gebruikt, roepen sommige
christenen moord en brand en verkon
digen, dat met geld van kerken geweld
en terreur wordt ondersteund.
Het debat over de 200.000 dollar te
gen het racisme is het felst opgelaaid
m West-Duits land. Een van de be
langrijkste tegenstrevers van de We
reldraad is daar de lutherse bisschop
Woelber van Hamburg. Hij ziet in de
daad van de Wereldraad een doorbraak
van de „theologie der revolutie", een
herleving van het kruistocht-idee,
waarbij de kerk naar het zwaard
grijpt.
De Wereldraad stort de kerken, vol
gens bisschop Woelber, in politieke
verwarring en verstrikking. Een com
plicatie is in Duitsland wel dat de
kerken er haar geld voor verreweg
het grootste deel uit belastingen ont
vangen. De oude eerbiedwaardige
probst Grüber, voorman van de be
lijdende kerk in de oorlog en helper
van de joden, heeft gewaarschuwd dat
men kerkelijke belasting niet op deze
wyze kan aanwenden voor bestrijding
van het racisme. Als de kerk op deze
een daad van geloof." „Overal waar
leed ontstaat, waar wonden te helen en
mensen te voeden zijn, willen wij dat
d°en aan beide zijden", stelt bis
schop Woelber. „Waar we ook staan,
zullen we vuile handen maken. Juist
daarom moet de kerk als ruimte van
verzoening en vergeving behouden
blijven Twee volkomen met elkaar
botsende standpunten dus van twee
Lutheranen.
De generale synode van de verenigde
Evangelisch-Lutherse Kerk van Duits
land heeft een tussenweg gevonden. Zij
uitgesproken: „Wij ontkennen
niet, dat het christenen geboden kan
zijn, het recht van de naaste desnoods
ook met geweld te verdedigen of te
veroveren, wanneer dat in politieke,
sociale en economische onderdrukking
voortdurend wordt verwacht. De kerk
zelf zou echter door aanwezigheid van
geweld haar getuigenis weerspreken en
haar streven naar verzoening en vrede
ongeloofwaardig maken. Zij faalt dan
ook in haar opdracht, wanneer zij an-
besluit geen politieke beslissing, maar
dere middelen ter beschikking stelt, die
direct of indirect het gebruik van ge
weld bevorderen."
Dus wel de individuele christenen,
maar niet de kerken zouden geweld
mogen gebruiken of steunen om recht
te verkrijgen als uiterste middel.
Als eerste Duitse kerk heeft de Evan
gelische Landskerk van Hessen-Nas-
sau besloten om 100.000 mark over te
maken aan de Wereldraad voor be
strijding van het racisme. De waar
nemend voorzitter van de Synode
Oberkirchenrat Karl Herbert, zei dat'
het met deze 100.000 mark op een
budget van tweehonderd miljoen
mark ging om een demonstratief ge
baar. Het is volgens hem hoog tijd
dat de kerk een teken stelt.
Sommigen voeren aan, dat er behalve
opdringen aan anderen, die daardoor
dood of levenslange gevangenisstraf
moeten trotseren. Zij kunnen ook geen
geduldig dragen van lijden prediken,
dat zij niet moeten dragen. Maar er kan'
een rechtvaardige rebellie zijn, evenals
een rechtvaardige oorlog en wij kunnen
met zonder onoprecht te worden onze
steun onthouden aan hen, die besloten
hebben om het zekere lijden te aan
vaarden, dat besloten ligt in zulk een
rebellie."
Het rapport constateert terecht, dat
het huichelachtig is van westerse chris-
tenen om geweldloosheid als de enige
weg aan te bevelen, terwijl zij zelf tot
het grootste geweld dat de wereld ooit
aanschouwd heeft bereid zijn om hun
eigen vrijheid en rechten te verdedigen.
Geweld is de enige weg, die voor vele
Afrikanen is overgebleven om hun
recht en vrijheid te verkrijgen. Geweld
loze methodes zijn vastgelopen in inti-
midatieterreur en geweld van de heer
sers. De commissie constateert, dat in
zuidelijk Afrika 31 miljoen niet-blanke
mensen worden geregeerd en overheerst
door een minderheid van vier miljoen
blanken. De niet-blanken hebben geen
stem in de regering en hun worden de
meest elementaire rechten ontzegd.
Tot dat onrecht behoren: weigering van
stemrecht, weigering van het recht om
te wonen en werken op de plaats waar
men verkiest, ongelijkheid in beloning
en in arbeidsomstandigheden, onthou
ding van het recht om te trouwen met
de persoon van zijn keuze, onthouding
van het recht van vrijheid van spreken
en vergaderen, strenge beperking van
onderwij smogelij kheden, voortdurend
bloot staan aan de kans op arrestatie en
willekeurige acties van de politie.
De secretaris-generaal van de We
reldraad van Kerken, de Amerikaan
dr. Eugene Carson Blake, vindt dat het
niet voldoende is om geld te geven voor
de bestrijding van racisme, zoals de
Wereldraad, nu gedaan heeft, of om
enkele Afrikaanse vrijheidsstrijders te
ontvangen, zoals de paus onlangs ge
daan heeft.
De kerken en haar leden zullen meer
acties moeten ontplooien. Christenen
hebben de plicht om na te gaan, hoe
hun regeringen en hun industrieën be
trokken zijn bij blank racisme en daar
door mede verantwoordelijk zijn voor
wat er in Zuid-Afrika en andere delen
van de wereld gebeurt. Dr. Blake noem
de hier met name de Caborra-Bassa-
dam, die met medewerking van wester
se regeringen en ondernemingen zal
worden gebouwd in Portugees Mozam
bique en de positie van het blanke be
wind in zuidelijk Afrika zal versterken
Blake riep op om zich met kracht tegen
de bouw van de dam te verzetten Hij
prees Zweden, Italië en Engeland, die
zich al uit het projekt hebben terugge-
trokken.
Eén van de positieve gevolgen van het
besluit van de Wereldraad is geweest
-v,
dat er in de kerken nu eindelijk ern
stige discussies worden gevoerd over
de problemen van geloof en geweld,
van kerk en revolutie. Wat karre-
vrachten papier niet hebben bereikt,
hebben nu 200.000 dollar teweeg ge-
bracht. De kerk komt nu te staan
voor de vraag, wat zij als kerk doet
tegen onderdrukking en onrecht.
Het opmerkelijke is dat hier weer een
debat ontstaat dat zich tussen louter
blanken afspeelt. Dr. Blake heeft ook
terecht gevraagd, of het niet goed zou
zijn, wanneer blanke christenen en ker
ken, die steun aan revolutionaire bewe
gingen in Afrika afwijzen, eens gingen
praten met vertegenwoordigers uit de
bevrijdingsbewegingen in Afrika. Op
merkelijk is ook dat kerken, die nu
steun aan revolutionaire bewegingen
veroordelen, vrijwel nooit het geweld
hebben veroordeeld dat blanke regeer
ders hebben uitgeoefend tegen niet-
blanken. Het is helemaal opmerkelijk,
dat uitgerekend Duitse kerken zich te
gen geweld keren, die enkele tientallen
jaren geleden het geweld nog zegenden.
Het is duidelijk, dat de kerken zich
hier op een uiterst gevaarlijk terrein
begeven. Maar wie zou willen beweren
dat de kerken dat niet mogen? De ker-
s^?n met vuile handen in de we
reld Zij hebben al te veel geweld toe
gelaten en zelfs gezegend in deze we
reld. Ieder mens, ieder christen, heeft
deel en schuld aan het geweld in deze
wereld, alieen al via de belastingcenten,
die hij betaalt. Er is geweld en geweld:
geweld van onderdrukkers en contra-
geweld van hen, die zich willen bevrij
den. In bepaalde omstandigheden kan
en mag geweld gebruikt worden als
uiterste middel. Maar dan nog mogen
kerken en christenen zich nooit vast
leggen op geweld als enige middel. Zij
moeten altijd blijven zoeken naar een
uitweg uit het geweld
„Velen zulien blij zijn", aldus Genève,
„dat de Wereldraad energie, moed en
geloof genoeg bezit om een dergelijk be
sluit te nemen. Enkelen zullen er wel
licht trots op zijn tot de christelijke
kerk te behoren. Allen echter moeten
nu in alle duidelijkheid inzien, waarom
wij christenen bidden: „Heer, erbarm
u onzer".
(Van onze correspondent)
ROOSENDAAL. De missieprocuur
van de Congregatie van Mill-Hill gaat
nieuwe wegen inslaan. Bestond het
werk van de procuur tot nu toe hoofd
zakelijk uit het verwerven van finan
ciële steun voor de missionarissen en
hun opleiding, men gaat dit trachten
door voorlichting, lectuurvoorziening,
het stimuleren van vormings- en ge
spreksgroepen een missie-mentaliteit te
kweken in veel bredere kring dan voor
heen. Speciaal zal men zich richten tot
de jongeren op universiteiten, in kazer
nes, tot verpleegsters, mensen uit het
onderwijs enzovoorts. Belangstellenden
zal worden gewezen op de mogelijkheid
zich in dienst te stellen van de missie
en het ontwikkelingswerk in de gebie
den waar Mill-Hillers werkzaam zijn.
In aansluiting op een onlangs door het
generaal kapittel genomen besluit, zal
het voor dergelijke lekenwerkers mo
gelijk zijn tijdelijk of voor het leven
lid te worden van de congregatie.
De generale synode van de Neder
landse Hervormde Kerk is er met veer
tig tegen acht stemmen mee akkoord
gegaan dat voor de tweede, in 1972 te
houden interkerkelijke hulpactie „Kom
over de brug" ook de Rooms-Katholie-
ke Kerk als deelneemster zal worden
uitgenodigd. De Gereformeerde Zen-
dingsbond in de Hervormde Kerk had
nadrukkelijk laten weten, niet mee te
doen als de r.k. kerk zou worden uit
genodigd.
A. VAN DER HEUVEL
wyze geld van belastingbetalers gaat
gebruiken zal dit de uittocht uit de
kerk nog versnellen, vreest probst
Gruber. Martin Niemöller, die niet zo
gelukkig is met het besluit van Genève
heeft dezelfde vrees-
Lijnrecht daar tegenover staat de
mening van „Oberkirchenrat" W.
Kratz, die in Die Zeit onder meer het
volgende heeft geconstateerd: „Het is
nauwelijks te begrijpen, dat dezelfde
kerkelijke kringen, die voor enkele
jaren het verdrag over de geestelijke
verzorging in de krijgsmacht verdedi
gen, waarmee zy op zijn minst indirect
militair geweld als een geoorloofd in
strument voor orde erkend hebben, nu
opeens iedere goedkeuring willen ont
houden aan degenen, die zich in nood
weer bevinden en in noodweer geweld
gebruiken. Daarbij staat het geweld
van de Afrikaanse bevrijdingsbewe
ging in geen verhouding tot de ter-
reurinstrumenten, waarover de Duitse
„Bundeswehr" beschikt. Meet men in
de kerk met twee maten? Protesteert
men tegen ieder geweld en veraf
schuwt men in werkelijkheid toch
slechts geweld „van onderen?" Is het
werkelijk het geweld, of is het veeleer
de herverdeling van de macht die men
vreest?"
De kerk kan volgens Oberkirchenrat
Kratz niet politiek neutraal blijven:
een kerk, die de onderdrukten niet
helpt, helpt de onderdrukkers. De kerk
moet kiezen tussen mede-schuld aan
het tijdelijke geweld van de opstand
der onderdrukten, of mede-schuld aan
het blijvend geweld van de onderdruk
kers. De nieuwe president van de Lu
therse wereldbond, de Fin Mikko Juva,
drukt het zo uit: „Rassendiscriminatie
is zonde. Zonde moet bestreden worden
en degenen, die zonde bestrijden moe
ten ondersteund worden. Daarom is dit
blank ook zwart en bruin racisme is.
Maar na vier eeuwen kolonialisme en
kapitalisme, die de blanken grote rijk
dom hebben gebracht, mag er eerst wel
eens wat gedaan worden aan het blan
ke racisme, dat zich momenteel vooral
concentreert in zuidelijk Afrika. Deze
hulp wordt gegeven als teken, dat niet
alleen de individuele christen, maar
ook de kerk tot solidariteit met ver
volgde en in noodweer handelende men
sen verplicht is, aldus Oberkirchenrat
Herbert. In sommige commentaren werd
de moedige beslissing van de kerk van
Hessen-Nassau vergeleken met het „uit
drijven van de duivel met Beëlzebub".
Opmerkelijke reacties zijn ook uit
Engeland gekomen. Een werkcommis-
sie van de Britse raad van kerken en
de conferentie van Britse zendings
genootschappen heeft daar een rapport
getiteld: „Geweld in zuidelijk Afrika
een christelijke taxatie", opgesteld.
Dit rapport komt tot de conclusie dat
christenen in bepaalde gevallen onder
bepaalde voorwaarden steun moeten
verlenen aan revolutionaire bewegin
gen. De commissie bestond uit dertien
mensen, die tientallen jaren gewerkt
hebben in kerk en zending in Afrika en
het verre oosten en van wie men dus
met kan zeggen, dat zij niet weten
waarover zij praten. Deze commissie
kwam onder meer tot de volgende con-
clusie: „Wij zijn ons wel bewust dat
gewapend verzet tegen een regering
onontkoombaar lijden meebrengt voor
vele mensen en duidelijke vernietiging
van vele mensenlevens. Ondanks de
grote morele moeilijkheden is strijden
voor een rechtvaardige zaak door het
christelijke geweten algemeen aanvaard
als aan bepaalde voorwaarden wordt
voldaan. De actie van degenen die
rebelleren, moet evenals van degenen
die oorlog voeren, onderworpen worden
aan een zedelijk oordeel, zowel wat de
middelen als wat de doeleinden betreft.
Zij, die zelf in comfort en veiligheid
leven, kunnen geen gewapende opstand
In het hoofdkwartier van de We
reldraad van Kerken in Genève lo
pen twee Nederlanders met dubbele
wallen van vermoeidheid onder de
ogen rond: ds. A. van der Heuvel en
drs. B. Sjollema. Zij hebben de af
gelopen weken stad en land afgereisd
om kerk en wereld uit te leggen,
waarom en waartoe de Wereldraad
200.000 dollar ter beschikking heeft
gesteld aan negentien organisaties
ter bestrijding van de gevolgen van
racisme. Er zijn wel tonnen uitge
geven aan al het papier, waarop in
de afgelopen vijftig jaar kerken het
racisme met woorden hebben ver
oordeeld. Nu kerken echter voor het
eerst een daad stellen is er een storm
losgebarsten. Premier Vorster van
Zuid-Afrika heeft de hulp van de
Wereldraad onmiddellijk betiteld als
steun van kerken „aan terroristen"
en kerken en kranten, die beter kon
den weten, hebben dat bedrieglijke
woordgebruik prompt overgenomen.
Vandaar de vermoeidheid van ds.
Van der Heuvel, directeur van de
afdeling voor communicatie van de
Wereldraad, die synodes over deze
kwestie moet voorlichten en drs.
Sjollema, die directeur is van het
fonds, dat de Wereldraad vorig jaar
ter bestrijding van racisme heeft in
gesteld.
In de leeftijd van bijna zestig jaar is
in het ziekenhuis Delfzicht te Delfzijl
overleden Sjoerd Johannes Zijlstra
baptisten-predikant.
Hij was twintig jaar voorganger van
de baptistengemeente in Eindhoven en
diende sinds 1966 de gemeente te Delf
zijl.
Ds. Zijlstra nam in de Baptisten Ge
meenten een vooraanstaande plaats in
Vele jaren had hij zitting in de bestu
rende commissie der Unie, terwijl hij
ook deel uitmaakte van de commissie
voor de opleiding van voorgangers. Hij
is consulent geweest van de baptisten
gemeente in IJmuiden.
Ook buiten de Baptisten Gemeenten
genoot Ds. Zijlstra grote bekendheid.
De laatste jaren trad hij op als mede
redacteur van het tijdschrift „Het Zoek
licht In vele Maranatha-conferenties
door het tijdschrift dat eens gesticht
werd door de bekende evangelist Joh.
de Heer georganiseerd, trad hij als spre
ker op. Verschillende malen sprak hii
op de Evangelisatielanddagen in Velser-
beek. Ds. Zijlstra speelde ook een be
langrijke rol in De Evangelische Om
roep.
(Van een medewerker)
De Evangelisch-Lutherse Kerk mag
dan klem zijn, bij de oecumene wil zij
graag voorop lopen. Als rooms-katho-
lieken, hervormden, gereformeerden
remonstranten, lutheranen, doopsge
zinden enzovoorts elkaar te zijner
tijd zullen ontmoeten op een oecu-
menisch concilie, zal dat haar werk
zijn. Zij zal de andere Nederlandse
kerken vragen mee te doen aan zo'n
vergadering.
De Lutherse synode heeft dat in haar
najaarszitting besloten. Drs. J. Kooi-
ma™ te Amsterdam had het voorge
steld. Hij had de suggestie al eerder
gedaan, namelijk op de Algemene
Kerkvergadering, die de Hervormde
Kerk met Pinksteren in Driebergen
hield. Nu kwam hij met dit plan op
zijn eigen synode, die er heel veel voor
voelde.
„Ik heb de indruk dat de kanalen
waarlangs de oecumene nu functio
neert de Raad van Kerken byvoor-
beeld—wat verstopt zijn", zegt de
heer Kooiman, als hij na afloop van de
synode in de Maarten Lutherkerk in
Amsterdam zijn voorstel toelicht Wat
ik gezien heb op de A.K.V., en wat ik
gelezen heb van het Pastoraal Concilie
van de Rooms-Katholieke Kerk heeft
my de overtuiging gegeven dat een
oecumenisch concilie een nieuwe sti
mulans in het kerkelijk leven zou be
tekenen. Ik zou één voorwaarde willen
stellen: de kerken die meedoen, moe
ten bereid zijn eigen identiteit in de
waagschaal te stellen. Tegen vrijblij
vende discussie heb ik bezwaar."
Dacht U dut de andere kerkenen
dan vooral de grote de eigen iden
titeit op het spel willen zetten
"?Tat, wfet ik .niet zeker. Wil de kerk
m Nederland iets blijven betekenen,
!ültZ Jmen echter gezamenlijk iets
moeten doen. Ik heb het plan ook wel
gelanceerd, omdat men op de A.K.V.
byna uitsluitend sprak over de eenheid
tussen de Hervormde Kerk en de Ge
reformeerde Kerken. De Rooms-Katho-
lieke Kerk en de kleine protestantse
kerken liet men buiten spel staan."
„Zal zo'n concilie niet gemakkelijk
een zaak van de leiding van de ver
schillende kerken worden? Zou het
grondvlak er veel invloed op hebben?"
„Je moet in dit opzicht wel enig
nsico nemen. De byeenkomst moet
goed voorbereid worden. Als de deel
nemers door de basis gekozen worden
dan worden er misschien wel enkele
leiders aangewezen, maar het meren-
Va,\ afgevaardigden zal dan
toch wel bestaan uit actieve gemeente
werk^ oeii." iedere da^ het kerkelijk
,JZou zo'n concilie ook de bevoegd-
teneme°n?"n °m beslissin9™
„In dit stadium is dat niet nodig
Maar er worden overal nieuwe vor
men van democratie, van inspraak ge
schapen. Een A.K.V., een pastoral
concilie, kan men niet negeren Als
men op zulke bijeenkomsten goed en
dls?ussieert, gaat daarvan
een grote invloed uit."
aldus heeft de synode verklaard Het
moet gefundeerd zyn in het gebod van
Christus. De eenheid mag nooit een
doel zyn Ze is slechts een middel tot
apostolaat, diakonaat en pastoraat. Ze
is het voorbereidende stadium zo
formuleerde prof. dr. C. W. Mönnich
het voor wat een kerk eigenlijk
moet zyn: een apostolaatskerk. We zijn
toch een zendingskerk. Dan zijn we
met klaar met het organiseren van een
zendingsavond en de afvaardiging van
jfehK naar het zendingsterrein. Dat
hebben we maar al te vaak gedacht
^ee"d« Prof- Mönnich. Mevrouw ds
\ran rfs wöf chendelaar, de presidente
van de Nederlandse Lutherse Vrou
wenbond zei het in een toelichting
op het standpunt van haar bond nog
weer anders: „We kunnen er niet mee?
zhn Luther d,a\Wij alleen Luthers
gegroeid g Uit zijn jasje
De eenheid zal niet in de eerste
plaats door de „top" moeten worden
nagestreefd. Vandaar dat de synode
uitsprak dat de oecumene primair een
zaak van plaatselijke vormgeving is.
Maar dat is het toch niet alleen, merk
te ds. W. Bleij op. Als ik met de pas
toor tot een vorm van eenheid wil
komen, wil ik eerst graag weten of hij
mag van zijn baas.
Het samengaan met andere kerken
is voor heel wat Lutheranen een ac
tuele zaak. In veel plaatsen is geen
Lutherse gemeente. Wat moeten Lu
theranen die daar wonen, nu doen?
ZU hunnen het gastlidmaatschap van
een andere kerk aanvragen. Maar ds.
A. Burghoorn, een van de beide vice-
presidenten, was daartegen. Dan ver
loopt de integratie niet goed. Deze
mensen moeten volwaardig lid van die
andere kerk worden, vond hij. Dat
betekent overigens niet dat zij dan hun
ker"k zouden moeten verlaten.
Want de Lutherse kerk heeft geen
bezwaar tegen het zogenoemde dub
bele lidmaatschap.
Een oecumenisch concilie, dat naar
de mening van drs. Kooiman in 1972
byeen zou kunnen komen, is niet het
enige middel waarmee de Lutherse
kerk naar een grotere eenheid met
andere kerken wil streven. De synode
heeft ook uitgesproken dat er zo spoe
dig mogelyk een topgesprek van alle
kerken die bij de Raad van Kerken
zyn aangesloten, moet worden georga
niseerd, opdat men kan komen tot een
of andere vorm van samenwerking
bijvoorbeeld een federatie of een fusie!
Het verlangen om gestalte te geven
aan de eenheid vindt zijn grond niet
in financiële of statistische gegevens,
Het ministerie van Hervormde predi
kanten te Arnhem heeft de generale sy
node het volgende geschreven:
„Ondergetekenden maken bezwaar
^ende vanzelfsprekendheid, waarmee
de f 400 extra, afgedwongen door Rot
terdamse stakers, thans dreigen te wor
den toegedeeld aan alle werknemers
Indien deze aktie had geleid tot het
uitkeren van een toelage aan alle laagst
gesalaneerden van onze samenleving
om hun meer soelaas te bieden in de
stijgende kosten voor het levensonder
houd, dan zouden ondergetekenden dit
hebben toegejuicht.
Nu echter praktisch elke Nederlander
gaat delen in deze toelage worden de
laagst gesalarieerden wederom gedu
peerd.
Mocht het besluit vallen om deze toe
lage niettemin ook aan de predikanten
toe te kennen, dan stellen ondergete
kenden u nu reeds op de hoogte van
hun besluit, de toelage te zullen terug-
u'n de kerkvoogdij kas". Aldus
twaalf hervormde predikanten te Arn-
nem.
