pietlutten van de
verpa kki ngsbusi ness
A
f
WAT ER ALLEMAAL KOMT KIJKEN BIJ DE
VERVAARDIGING VAN DE PLATENHOES
X,
1
IIWÈÈIÊÊmÊmm
mmmgiÊl
ZATERDAG 12 DECEMBER 1970
Erbij
17
- <-< - - fp p
(Van een medewerker)
L MAKEN HOEZEN niet de
grammofoonplaat in dezelfde
mate als kleren de man, toch
is de verpakking voor platen een
enorm belangrijk ding. De heer
F. B. Nusselder van Philips Phono-
grafische Industrie in Baarn, hoofd
van de hoezenafdeling of „packag
ing manager" zoals zijn functie
heel prozaïsch in het Engels op de
deur van zijn kantoor staat, kan er
boeken (en lp's) vol over vertellen.
„Het is onzin, dat in de platen-
wereld het enige, dat je weggooit
de verpakking is. In feite „draait"
natuurlijk alles om de plaat zelf,
maar de P.P.I. heeft van de hoezen
altijd een geweldig probleem ge
maakt. Je kan ons gerust als piet
luttig nauwkeurig op het gebied
van de plaatverpakking noemen.
Daar zijn we een beetje trots op als
je ziet, dat een zo belangrijk platen-
land als Engeland niet bekend staat
om de kwaliteit van de hoezen, ter
wijl Amerikaanse platen op dat ge
bied heel verschillend zijn.
Fijne koppen
0 Naluisteren
mm
BSÊjk
A lit
Lang praten
Vijf man
HOEZENM AKERS
BIJ ONS GAAT het bij een platen
hoes primair om informatie én bescher
ming van de plaat. Dat laatste is bij ons
zelfs tot in het absurde doorgedreven.
De plaatkwaliteitscontrole bij ons strekt
zich dan ook heel nadrukkelijk uit tot
de hoes. Een geweldig idee van onze
hoezenmakers, waar een heleboel kost
bare creativiteit aan is gespendeerd, is
wel eens ten slachtoffer gevallen aan
ons principe, dat niets in de verpakking
schade voor de plaat mag opleveren. Zo
hadden we eens een doos met twee pla
ten, waarin we voor de verandering
een lang boekje hadden. We kregen van
de kwaliteitscontroleurs nul op het re
kest, want door dat halve boekje ont
stond een ongelijkmatige druk op de
platen".
NUSSELDER: „De informatie op de
hoes bepaalt zich tot een korte bood
schap in tekst en beeld waaraan de con
sument meteen kan zien wat voor vlees
hij in de kuip heeft, tot nog beknopter
dan de hoesteksten schrijven of redige
ren. In verband met onze belangrijke
afzetgebieden in de Angelsaksische en
Duitse taalgebieden zijn die vaste hoes-
Een suggestief ontwerp van Ene Wondergem.
Naast de originele tekst hebben we
vaak ook vertalingen. Die moeten soms
apart worden gemaakt en dan zoeken
we een vertaler, die niet alleen de in
houd maar ook de sfeer van de origine
le tekst weet om te zetten.
De verpakking van een plaat: Het is
belangrijk dat die zich onderscheidt van
andere platen, „los komt" in een winkel
en de attentie van de koper vangt. Dat
is geen gemakkelijk op te lossen pro
bleem: Vaak geven we de bovenrand
van de hoes een felle kleur, zodat ze
opvallen in bakken, waarin de platen
achter elkaar staan.
Het plaatje op de hoesvoorkant moet
ook de aandacht trekken voor de mu
ziek, die op de plaat staat. We moeten
dan een tussenweg zoeken tussen een
„aangename" indruk, die zo'n plaathoes
maakt, zowel op een afstand als op de
hand van de koper. Er is een tijd ge
weest, dat voor de hoes het effect van
de vuistslag wordt gehanteerd, de af
fichewerking, maar daar zijn we een
beetje van terug gekomen, want zo'n
plaat deed het in de etalage wel goed,
maar van dichtbij veel minder. Nog iets
waar we om moeten denken: De infor
matie zo hoog mogelijk op de hoes, zo
dat de koper die meteen kan zien bij het
doorsnuffelen van een platenbak.
|5%
De heer H. F. Karsen zwaait de scepter over de afdeling, waar de hoes-
ontwerpen in lay-outs worden verwerkt.
wAT BEPAALT nu onze keus bij het
maken van een hoesontwerp? Dat is
oude snorrebaard Monteux bijvoorbeeld
of Haitink, al heeft die de handicap, dat
hij niet erg fotogeniek is.
EEN ORKEST op een hoes is een
moeilijke en vervelende zaak. Je ziet het
verschil niet tussen het ene symfonie
orkest en het andere. Er moet echt een
aanleiding zijn, een jubileum of zo,
voordat we een orkest op de hoes zetten.
Een klein ensemble is iets anders: Het
is fijn om bijvoorbeeld „I Musici" in een
omgeving te fotograferen, die sterk op
de door hen gespeelde barokmuziek
slaat. Of een lekkere informele kijk op
het Nederlands Blazersensemble in
korte broek en blote body in het zonne
tje op een grasveld. De ontwerper kan
ook geinspireerd worden door de muziek
op de plaat: Hij kan Handels Watermu-
sic zowel illustratief als abstract gebrui
ken of ook in de historie of de plaats
van ontstaan iets zoeken, dat nauw op
de muziek aansluit: bijvoorbeeld een
religieus schilderij van Rembrandt bij
een opname van de Mattheus-passie of
gegevens op de rug van de hoes en ten
slotte tot een uitgebreid exposé op de
achterkant over de inhoud van de plaat,
de componisten en de uitvoerenden.
Voor dat laatste hebben we, wat de
klassieke platen betreft, twee journalis
ten in eigen huis, die niets anders doen
2V'. -%'■
.--V
V 'A
F. B. Nusselder: hoezen, een enorm probleem.
schrijvers nooit Nederlanders geweest:
We hebben nu een Schot, mr. Hogarth
en de Duitse dr. Ammel.
Overigens hebben deze musicologische
journalisten niet helemaal vrijheid van
handelen. Ze krijgen in eerste instantie
van onze commerciële afdeling een op
dracht waarover ze moeten schrijven:
Bijvoorbeeld een mooi verhaal over
Haitink of een tijdsbeeld over de hon
derdjarige oorlog, dat op een plaat van
het Engelse gezelschap voor oude mu
ziek Musica Reservata komt, of een uit
gebalanceerde combinatie tussen beiden.
Goede informatie-overdracht is heel
belangrijk, maar u moet niet vergeten
dat wij een commercieel bedrijf zijn, dat
een produkt moet verkopen. We moeten
dus vaak op zo'n hoes voor public rela
tions zorgen als dat voor de verkoop
van de plaat of voor de artiest in kwes
tie goed is. Maar we doen het wel ver
antwoord: De hoestekst wordt nooit een
advertentie.
Teksten van de vocale werken horen
bij de grammofoonplaten. Wat dat be
treft moet bij Philips wel de onderste
steen boven komen. Maar het gebeurt
wel eens een enkele keer, dat er (vooral
bij moderne werken) zulke hoge rechten
op de tekst rusten, dat de prijs van de
plaat er onverantwoord hoog door zou
worden. We vinden het lummelig van
ons zelf, maar dan moeten we gewoon
beslissen om die tekst te laten schieten.
WAT DIE TEKSTEN betreft, gaat dat
bij ons zo: We krijgen van de opname
leider de originele tekst en dan zijn we
zo precies dat de assistente van de hoe-
zenmaker de opname afluistert of er ook
werkelijk wordt gezongen, wat op haar
tekstvel staat. Zo niet, dan wordt dat
gecorrigeerd en er komt in de verpak
king altijd een juiste tekst terecht. Voor
die assistentes, die soms ingespannen
lange opera's op ik weet niet hoeveel
platen moeten afluisteren, betekent dat
wel een hondenbaan, maar zo werken
wij nu eenmaal.
W W
s*J" #7
Kri
Een van de vele hoezen, die in Baarn worden gemaakt.
héél verschillend. Soms ligt die keus wel
heel voor de hand: Als je een plaat met
country and westernmuziek hebt, dan
hangt het paardenhoofdstel al aan de
muur of flakkeren de vlammen van het
kampvuur zogezegd al hoog op. Maar
bij klassieke platen zijn de mogelijkhe
den maar beperkt. We moeten gewoon
bekijken, waar bij een bepaalde plaat
nu de belangstelling naar uit gaat: Het
werk, de dirigent, het orkest of de solist
C.B.S. en D.G.G. hebben het vaak ge
makkelijk, omdat ze Bernstein en Kara-
jan hebben: De impact van die twee is
fijn, ze hebben allebei interessante
„koppen", ze zijn allebei grote persoon
lijkheden, ze passen goed op een hoes.
Andere kunstenaars zijn even groot en
beroemd, maar bezitten minder gla
mour. Het kan dan tóch interessant zijn
om ze op een hoes te zetten: Wijlen de
keus soms heel goed verdedigen en een
andere keer zeggen we alleen maar: We
kunnen het niet uitleggen, maar we vin
den die hoes het einde.
NOGMAALS, wij hoezenontwerper*
zijn ons bewust van de beperkte speel
ruimte die we krijgen. We mogen niet
op eigen houtje iets kiezen. Nee, we moe
ten werken met de boodschap die onze
commerciële afdeling zegt: Nou, komen
julli nu maar eens zelf met een voorstel
Samenvattend kan je zeggen, dat een
hoesontwerp een kind is van vader
commercie en moeder creativiteit en dat
het geboren wordt uit praten en nog
eens praten tussen mensen van de com
merciële afdeling verpakkingsproducers
en ontwerpers. Soms is het erg moeilijk
om een idee te krijgen uit de hoeveel
heid soms erg vage informatie en wen
sen.
Maar die beperkte mogelijkheden
worden bij ons maximaal uitgebuit, dat
kan ik u verzekeren. Onze ontwerpers
vinden wel die letter, die rand, die lay
out, die het goed doen. De hoesafdeling
in Baarn is één van de belangrijkste van
het internationale concern, dat de P.P.I.
is. Ook in Frankrijk en Duisland zijn er
hoezenafdelingen, die vooral het popu
laire platengenre zelf van een hoes
voorzien. De internationale klassieke
sector wordt hoofdzakelijk in Baarn ge
maakt.
een Biedermeyerprentje bij Mozart of,
zoals we laatst op onze complete opna
me van Berlioz' opera Les Troyens heb
ben gedaan, een foto van een beeldje,
dat dateert uit de zesde eeuw voor
Christus en dat bij Troje is opgegraven.
Soms ook hebben we hoezen, die
„nergens" op slaan, maar alleen maar
mooi of leuk of sfeervol zijn. Dat doen
we wel vaker bij series, zoals ondermeer
reprodukties van werken van zondags
schilders, of acht jaar geleden op het
Fontana-label schilderijen van Franse
impressionisten, waarbij we dan nog een
extra reproduktie in de hoes bijsloten.
Tienermuziek wordt niet zelden ge
presenteerd in hoezen, die op de maca-
bare toer gaan, dat schijnt bij een deel
van de jeugd erg aan te slaan. Ja, zegt
de heer Nusselder, als je ons zou vra
gen waarom we voor een bepaald hoes
ontwerp kiezen, dan kunnen we die
DE BAARNSE hoezenafdeling heeft
de beschikking over vijf cover-execu
tives (of hoezenproducers), waarvan er
twee de populaire muziek (één Neder
land, de ander internationaal) voor hun
rekening nemen, twee klassiek „doen"
(één opera en grote produkties, de an
der de series) en nummer vijf de musi-
cassettes van informatie moet voorzien.
Deze laatste man heeft het eigenlijk veel
moeilijker, omdat het hoesontwerpop-
pervlak van een musicassette veel klei
ner is dan van een L.P. en de ruimte
om zowel informatie te geven als een
aantrekkelijk geheel te vinden zeer be
perkt is.
Deze hoesproducers beschikken over
een aantal assistentes, die teksten uit
typen en persklaar maken, die dan weer
door twee eigen correctoren worden bij
gevijld. Die assistentes moeten dan nog
zorgen dat eventuele vertalingen op tijd
worden gemaakt, ze moeten het zeer
omvangrijke foto-archief (basiscollec
tie van vijfduizend dia's) bijhouden en,
zoals gezegd voor tekstcontrole, opera
opnamen afluisteren.
BEHALVE DE twee reeds eerder ge
noemde twee vaste hoes-tekstschrijvers,
heeft de P.P.I. de beschikking over een
groep ontwerpers, waarvan er twee
voornamelijk klassiek bezig zijn. Eén
populair en één aan de zeer snel te pro
duceren singles. Verder houdt een groep
jonge aankomende ontwerpers zich be
zig met het maken van werktekeningen
(lay-outs voor de hoezen). De hoezenaf
deling heeft voorts een eigen fotograaf
en donkere kamer.
DAN IS ER nog een technische pro-
duktie-afdeling, die kleurenlitho's en
drukwerk maakt (ook voor de adverten
tie- en public relations-afdeling van de
P.P.I.). Waarom maakt de P.P.If'zelf die
litho's? de heer Nusselder: „Je krijgt
daardoor een eenheid in formaat en
kwaliteit en je krijgt ze snel. Want
snelheid is enorm belangrijk in de pla-
tenbusiness. Denkt u maar eens aan on
ze speciale produktie „man op de maan"
welke plaat te krijgen was gelijk met
de terugkeer van de Amerikaanse as
tronauten".
