VROUW
Cary Grant:
Arts van 94
recht
op
de
rn
11*1111
STRAAL VERSEGROENTEN AL OP DE MARKT, MAAR
m
Vrouwen moeten jong trouwen
Pil
f 'X
Kleur bekennen
Sportwagen: uit
ZATERDAG 12 DECEMBER 1970
Erbij "Ar
23
DE OUDSTE nog praktiserende
vrouwelijke arts in Duitsland en
wellicht in heel Europa, is me
vrouw Mdlly Kachel, die eind no
vember in Munchen haar 94-ste
verjaardag vierde. Ze was ook de
eerste vrouw die het artsendiploma
verwierf nadat ze van 1893-1899 in
Lausanne, Zwitserland medicijnen
gestudeerd had. Zelf heeft zij nog
nimmer een dokter nodig gehad.
Haar liefste wens: haar beroep tot
haar 100ste verjaardag te kunnen
uitoefenen.
n
-
10
J
Q Kritiek
Maxima
O Verder onderzoek
11
ii
Cary Grant met zijn huidge vrouw Diane, die hij in 1965 huwde.
Hij was toen 61, zij 27 jaar.
'M
Onderzoek bestraald voedsel
is nog lang niet afgesloten
r- Li'
4
IS - v x 3 ~rt
DE MENS HEEFT EEUWENLANG gezocht
naar manieren om zijn voedsel langer houdbaar
te maken. Er zijn in de loop der tyden al heel
wat conserveringsmethoden ontwikkeld. Men
droogde, pekelde, maakte in, in glas en in blik
en vroor in.
(Van onze medische medewerker)
Diepvriezen is geen vondst van deze
tijd, maar wordt al sinds mensenheugenis door
de Eskimo's toegepast. Bij al deze manieren om
voedsel te conserveren is sinds enkele jaren het
bestralen van voedingsmiddelen gekomen. Dit
bestralen zal de plaats van het pasteuriseren,
inblikken en diepvriezen niet innemen, maar
zal daarnaast worden toegepast. Bovendien kan
bestralen in combinatie met de overige conser
veringsmethoden gebeuren. Bestralen heeft
enkele voordelen boven de andere manieren
van conserveren.
HET PRODUKT KAN in de verpak
king bestraald worden, terwijl de tem
peratuur door het bestralen niet wordt
verhoogd, zodat rauwe produkten rauw
blijven. Door de toegepaste stralen wor
den de bakteriën en de schimmels, die
bederf veroorzaken, onwerkzaam ge
maakt, waardoor de bestraalde produk
ten langer maar niet onbeperkt houd
baar zijn. De stralen doden ook ziekte
kiemen (zoals paratyfus-bakteriën) en
parasieten, zoals de lintworm. Daar
naast doodt het bestralen insekten in
graan, voorkomt het kiemen van aard
appelen en verkort de kooktijd van ge
droogde groenten. In de voedingswaar
de van bestraalde levensmiddelen tre
den door de bestraling geen belangrijke
verliezen op, noch in de eiwitten, vet
ten of koolhydraten. Wel vermindert het
gehalte aan vitaminen, hetgeen mede
afhangt van de toegepaste dosis stralen.
Vitamine C, thiamine, vitamine A, vita
mine E en K zijn zeer gevoelig voor
bestraling.
DE BESTRALING BESTAAT uit een
behandeling met ioniserende stralen
waarvoor gamma-stralen of bèta stra
len worden gebruikt. Het meest worden
gamma-stralen gebruikt die afkomstig
zijn van 60-cobalt. Dat is een radio-ac
tief- isotoop van 59 cobalt dat in een
reaktor wordt gemaakt.
HET SPREEKT VANZELF dat be
straalde voedingsmiddelen onschadelijk
moeten zijn voor de gezondheid. Dit
houdt in dat deze produkten ook na
langdurig gebruik niet toxisch mogen
zijn of kanker verwekkend, dat ze niet
sumptie bestemde aardappelen, asper
ges, aardbeien en kruiden worden ver
kocht. Toelatingen voor bestraalde gar
nalen, bestraalde verse vis en kip zijn
in voorbereiding. De toestemming wordt
gegeven door de staatssecretaris voor
Sociale Zaken en Volksgezondheid, die
hierin wordt geadviseerd door de com
missie voedselbestraling van de Ge
zondheidsraad. De onderzoekingen over
voedselbestraling worden door een aan
tal uiterst deskundige instellingen op
dit gebied verricht.
TOCH IS GEBLEKEN dat door be
straling bepaalde scheikundige veran
deringen in voedsel en voedselcompo-
nenten optreden, waardoor produkten
ontstaan die nader bestudeerd moeten
worden. Reeds in 1954 is de aandacht
gevestigd op het feit dat allerlei soor
ten cellen, zowel van zoogdieren, plan
ten als bakteriën onder invloed van
bestraling verandering vertonen, waar
bij vooral werd gewezen op enkele af
wijkingen in chromosomen, dit in ver
band met mogelijk genetische (erfelij
ke) invloeden. In de afgelopen jaren
zijn nog ettelijke publikaties over dit
onderwerp verschenen. Er blijkt een
verschil te bestaan tussen de invloed
der bestraling in vitrio (buiten het
lichaam) en de veranderingen die in
levende planten en dieren optreden.
IN 1969 WERD in Genève een groot
internationaal congres over bestraald
Voedsel gehouden, waarvan het in 1970
verschenen verslag belangrijke gege
vens bevat over de nog niet eerder be
kende invloeden van gammastralen op
planten; dieren en menselijke voedsel-
produkten. Zowel door de speciale
commissies voor voedsel en landbouw
der Verenigde Naties, van de Wereld
Gezondheidsorganisatie als het Inter
nationaal Bureau voor Atoomenergie
werd de (on)schadelijkheid van voed
sel dat met gammastralen werd behan
deld in een gezamenlijk rapport op
nieuw beoordeeld, en op sommige pun
ten ook gekritiseerd. Wel luidt hun uit
eindelijke beoordeling geruststellend,
maar er blijven enkele bevindingen die
een nader onderzoek vergen.
UIT HET OMVANGRIJKE materiaal
van experimenten mag bijvoorbeeld een
onderzoek naar voren worden gehaald,
waarbij bleek dat de jongen van mui
zen die uitsluitend bestraald voedsel
kregen, een kortere levensduur hadden
dan de jongen van muizen die onbe-
straald voedsel aten. Ook was het sterf
tecijfer der eerste groep kort na de ge
boorte hoger dan dat der controlemui
zen. In de groep muizen die bestraald
voedsel kregen kwam verder een klein
aantal méér gezwellen voor dan bij de
controlegroep. Belangrijk was ook de
vondst dat honden die bestraald voed
sel kregen in hun schildklier microsco
pische afwijkingen vertoonden die op
een ontsteking wezen. Terwijl deze af
wijkingen echter „statistisch" onbe
langrijk worden geacht, wijst het rap
port op andere afwijkingen welke in
de nieren en in de bijnieren van rat
ten werden gevonden die lange tijd met
bestraald meel waren gevoed. Overi
gens kunnen deze afwijkingen ook ver
klaard worden als een verschijnsel dat
bij oude ratten niet ongewoon is, zo
schrijft het rapport. Hetzelfde geldt
voor de darmafwijkingen bij ratten die
het bestraalde voedsel kregen, en die
als „onverklaarbaar maar onbelangrijk"
worden aangegeven.
DAARNAAST VERMELDT het rap
port nog een eigenaardig nevenver
schijnsel van bestraald voedsel: honden
en ratten die dit voedsel aten namen
sneller in gewicht toe dan de controle-
dieren. Hiervoor geeft het rapport een
(ingewikkelde) wetenschappelijke ver
klaring, namelijk dat de koolhydraat
stofwisseling bepaalde veranderingen
zou ondergaan die voor dit verschil in
gewichtstoename der proefdieren ver
antwoordelijk kunnen zijn. Het rapport
wijst ook nog steeds op de vernietiging
van vitamine D en van enkele onder
delen van het vitamine B-complex ten
gevolge van voedselbestraling. Over be
straalde uien geeft het rapport nog
geen oordeel, en ook de proeven met be
straalde aardappelen „bleken door hun
onvolledigheid nog geen definitieve be
oordeling mogelijk te maken". Ten aan
zien van bestraald graan concludeert
het rapport dat proeven met muizen,
ratten, kuikens, duiven, honden, var
kens en ook enkele proeven met men
sen geen positieve bewijzen opleverden
over de schadelijkheid van dit bestraal
de voedsel, alhoewel de beschikbare ge
gevens nog „bepaalde twijfels" inhou
den.
DIT RAPPORT WIL ECHTER „de
potentiële giftigheid van bestraald voed
sel niet afzonderlijk zien, maar als een
deel van het immense probleem hóé de
mensheid maximaal beschermd moet
worden tegen het gevaar van voedsel-
verontreiniging". Zo kan bestraling bij
voorbeeld het gebruik van sommige
insekten-verdelgingsmiddelen vervan
gen, waardoor de voordelen der bestra
ling relatief opwegen tegen nadelen er
van. Het rapport acht verder onderzoek
beslist noodzakelijk waarvoor een uit
voerig schema wordt aangegeven. Tot
dat voldoende gegevens zijn verkregen
wordt de toepassing van bestraling van
voedingsstoffen geaccepteerd, op voor
waarde dat de hoeveelheid stralen niet
boven bepaalde aangegeven maxima
stijgt. Die maxima zijn voor aardappe
len en graan sterk verschillend.
OOK DOOR ZWEEDSE en Belgische
onderzoekers werden uitvoerige on
derzoekingen verricht met bestraald
voedsel. Daarbij bleek dat muizen die
twee maanden vóór de paring bij hun
standaard-dieet ook bestraald voedsel
kregen, bepaalde verschillen vertoonden
met kontrole-muizen in de overlevings-
duur van geïmplanteerde embryonen.
Deze verschillen zouden kunnen berus
ten op chromosomale afwijkingen die
geconstateerd werden. Ook in de wor
tels van planten werden chromosomale
afwijkingen gevonden wanneer deze
planten met bestraald water, glucose of
andere produkten werden behandeld.
Ook met de drosophila, een bij experi
menten veel gebruikte mug, werden
allerlei proeven met bestraling ver
richt. Vooral werd de genetische in
vloed door alle onderzoekers nagegaan
en zij kwamen tot de conclusie dat hier
op nog geen duidelijke schadelijke in
vloed aangetoond kan worden. De lage
dosis stralen die voor voedselbestraling
wordt gebruikt schijnt hierbij een grote
rol te spelen.
OP 2 NOVEMBER HEEFT de staats
secretaris van Sociale Zaken en Volks
gezondheid, dr. R. J. H. Kruisinga,
méér gelden beschikbaar gesteld
voor bespoediging en intensivering van
het onderzoek naar de effecten op de
menselijke cel van schadelijke stoffen
in het leefmilieu van de mens. Voor dit
onderzoek, dat onder leiding van prof.
F. H. Sobels zal worden uitgevoerd door
het laboratorium voor stralengenetica
van de universiteit in Leiden, zal een
groot aantal wetenschappelijke krach
ten kunnen worden aangesteld. Het ge
hele onderzoek (waarvoor nog geen om
lijnd programma is opgesteld) beoogt
radioaktief mogen zijn geworden en
geen schadelijke mikro-organismen
mogen bevatten. Om aan al deze eisen
te voldoen worden de bestraalde pro
dukten eerst aan een uitgebreid onder
zoek onderworpen. Dit onderzoek ge
schiedt zowel chemisch als mikro-bio-
logisch, waarbij dierproeven een uiter
mate belangrijke rol spelen. Dergelijke
dierproeven duren soms niet langer dan
drie maanden, maar ook wel twee jaar.
Tijdens de proefperiode worden de
dieren onderzocht op hun voedsel-
opname, groei, voortplanting, zogen,
samenstelling van hun bloed en mikro-
scopisch onderzoek van hun weefsels
en organen.
IN RUSLAND, Canada, de Verenigde
Staten, Israel en Frankrijk worden be
straalde aardappelen in de consumptie
gebracht. In de VS en Rusland gebruikt
men bestraling ook voor het doden van
insekten in granen. In ons land mogen
onbeperkte hoeveelheden champignon»
en beperkte hoeveelheden voor con-
FILMAKTEUR CARY GRANT,
sinds zijn gloriejaren in de cinema
slechts een beetje ouder en grijzer
geworden, is „in zaken" gegaan. Hij
werkt voor een Amerikaanse firma
in haarverzorgingsprodukten en
toiletartikelen voor mannen en
vrouwen, houdt zich bezig met ver-
koop-in-het-groot en is bovendien
kreatief adviseur voor zijn nieuwe
werkgevers.
AAN EEN MEDEWERKSTER van
Ladies' Home Journal die een dagje
op het kantoor van de voormalige
filmreus mocht rondkijken, vertelde
hij dat er niet zoveel verschil tussen
zijn vroegere en huidige werkkring
is, omdat hij altijd zelf de verkoop
van zijn films heeft behartigd. Vol
gens de president van zijn firma
(ook al iemand die afkomstig is uit
de showbusiness) is het mede aan
de aktiviteiten van „Mr. G1' te dan
ken dat de omzet van de onderne-
ming in zeven jaar tijds meer dan
vertienvoudigd is.
EEN PAAR UITSPRAKEN van de
man wiens sex-appeal al tientallen
jaren stand houdt: „Vrouwen wach
ten te lang met trouwen. Jonge men
sen zouden in hun tienerjaren al
moeten trouwen, zodat ze meer kin
deren krijgen. Dwaas genoeg willen
vrouwen werken en zich met de
mannen kunnen meten, en voordat
ze het weten, zijn ze zo keihard dat
niemand meer met ze wil trouwen".
ALDUS GARY GRANT, bepaald
geen voorstander van de heden
daagse vrouwenbeweging. Hij hoopt
dan ook dat zijn (vierjarige) dochter
Jennifer later zal trouwen en veel
kinderen krijgen. Voorlopig houdt
hij haar zoveel mogelijk uit de pu
bliciteit, uit angst voor kidnapping.
Want Grant is nog altijd een der
rijkste akteurs ter wereld: zijn for
tuin wordt op ongeveer vijfentwintig
miljoen dollar geschat.
meer inzicht te geven in de schadelijk
heid van chemische stoffen in het leef
milieu van de mens en zal drie tot vijf
jaar vergen. Samenwerking zal onder
andere plaatsvinden met het nationaal
laboratorium in Oak Ridge in de Ver
enigde Staten en met het laboratorium
voor toxicologie van het Rijksinstituut
voor de Volksgezondheid in Bilthoven.
ONS DAGELIJKS VOEDSEL behoort
ook bij ons leefmilieu. Volgens de tot
nu toe bekende feiten kunnen de be
straalde voedingsstoffen zonder be
zwaar worden genuttigd. In het licht
van de strijd tegen algehele milieu
verontreiniging zal ook bestraald voed
sel de volledige aandacht blijven eisen.
Dr. J. KATER
STAAT UW KLEUREN-TV te „rood"
afgesteld, dan bent u: oversexed, erg
energiek, teveel geneigd tot het doen
van konfidenties. Overheersen de gele
tinten in het beeld dan klopt er ook iets
niet: de tv-kijker is te goed van ver
trouwen en te optimistisch. Mensen die
graag naar een te blauw kleurenbeeld
kijken, zijn tevreden, flegmatiek en ge
neigd om te veel te eten. Als de kleur
naar donkerblauw zweemt, is degene
die de knop heeft bediend een zwakke
en verlegen persoonlijkheid. En wordt
het beeld overheerst door roodpaarse
tinten, dan zijn er bij de kijker homo
fiele neigingen in het spel. Dat beweert
tenminste (volgens het blad Nova) de
heer Max Luscher, een Zwitsers psy
choloog die al vaker opvallende uit
spraken heeft gedaan over de relatie
tussen karaktertrekjes en de keuze van
bepaalde kleuren.
Cijfers over de pil, gepubliceerd in
Paris Match: zeventien tot negentien
miljoen vrouwen over de hele wereld
gebruiken op het ogenblik dit voorbe
hoedmiddel. In Frankrijk zijn ongeveer
zeshonderdduizend vrouwen „aan de
pil".
Triest bericht voor de bezitters van
glanzende opvallende open sportwagens:
dit soort vehikels is niet langer „ver
leidingswapen nummer één". Volgens
het Franse blad Elle (dat de proef op
de som nam) wordt het gros der vrou
wen niet meer geïmponeerd door een
al dan niet knappe man die vanuit een
spektakulaire open wagen kontakten
tracht te leggen. Acht van de twaalf
vrouwen reageren helemaal niet wan
neer de chauffeur vanuit zijn cabriolet
avances tracht te maken. De overige
vier halen alleen maar hun schouders
op, of laten in duidelijke taal hun mis
noegen over dergelijke toenaderingspo
gingen blijken.
