Mr. dr. J. H. van Roijen, scheidend ambassadeur in Londen:
VERVREEMDING TUSSEN VOLK
EN BUITENLANDSE DIENST
Van adel zijn
thans een
handicap
Dagboekvan Van Gogh.
ot&Ut
oo^lew
Tot 4 januari 1190
Haring in het
Veerse Meer
KAMERBREEDTAPIJT
MODELKAMER
T00NKAMERM0DELLEN
FORD-VERKOOPCENTRUM
Bungalow in
Nuenen terecht
afgebroken
(daarna24.50)
Ex-SS'er krijgt
|zes jaar
NIEUW GUINEA
MINISTER
VERSCHIL
MIDDELGROOT
op alle afdelingen
sterk verlaagde prijzen
VRIJDAG IS DECEMBER 1970
(Van onze Londense redacteur)
LONDEN In vroeger tijden was het ambassadeur
schap een sinecure, weggelegd voor de adel. Tegenwoor
dig is het wel een beetje anders. Dat wordt men zich
vooral bewust wanneer men tegenover een man zit zoals
onze aftredende ambassadeur in Londen, mr. dr. J. H.
van Roijen, sinds een jaar of vijf de oudste van allemaal,
die zich na de kerstdagen voorgoed in Wassenaar zal
terugtrekken. Hoewel hij een indruk van grote be
scheidenheid maakt is dr. Van Roijen een uiterst door
tastende figuur, wiens diplomatieke bekwaamheden
allerwegen ook worden geprezen. Dr. Van Roijen heeft er
zeven Londense jaren opzitten, na veertien jaar ambas
sadeur in Washington en daarvoor drie jaar in Ottawa
te zijn geweest. Voordien maakte hij deel uit van het
kabinet-Schermerhorn-Drees, namelijk als minister zon
der portefeuille van 24 juni 1945 tot 1 maart 1946 en als
minister van Buitenlandse Zaken, als opvolger van mr.
Kleffens, die toen naar de Veiligheidsraad ging, van
1 maart 1946 tot 3 juli van dat jaar.
- - -I
li
extra laag gestelde
vanaf 79,—
prijzen
Minister Schut:
Dit is het verhaal van Vincent van Gogh.
Zoals u 't nooit eerder hebt gezien.
Met 250 foto's, kleurenreprodukties en
facsimile's.
Dit is het verhaal van Vincent van Gogh
zoals u het nooit eerder hebt gelezen.
Met de belangrijkste passages uit de
talloze brieven die hij schreef aan zijn
broer Theo, zijn zuster Willemien en zijn_
vrienden Bernard en Van Rappard. Dit is
het boek van de schilder èn de schrijver.
Een scherpgestoken zelfportret waarin
niets is geromantiseerd, niets is verdoezeld.
Koop hetDagboek' van Van Gogh.
Voor uzelf. Of voor iemand die 't waard is.
Attractie voor
sportvissers
Houtplein - Haarlem - Tel.: 319265-315025
dagelijks 8.30-18.00 - 19.30-21.00
Zaterdags 9.30-18.00
AU V ERTEN TIE
Dr. Van Roijen is op unieke wijze in
het voetspoor van mr. Van Kleffens, die
hij ook in Washington opvolgde, bij de
naoorlogse internationale ontwikkelingen
betrokken geweest. Hij was als plaatsver
vangend leider van de Nederlandse dele
gatie tegenwoordig bij de geboorte van de
Verenigde Naties in San Franeiseo in
1945, was gedelegeerde bij de Algemene
Vergadering van de V.N. in Londen in
1946, New York 1947 en Parijs 1948 en
Nederlandse vertegenwoordiger in de Vei
ligheidsraad in 1948.
Centraal was het aandeel van dr. Van
Roijen in de oplossing van het conflict
met Indonesië. Hij was de leider van de
Nederlandse delegatie, welke via de heer
Roem leidde tot de wapenstilstand en de
eerste rondetafelconferentie van Batavia
in 1949 en plaatsvervangend leider van
de Nederlandse delegatie van de ronde
tafelconferentie van Den Haag in datzelf
de jaar. Ook bij de oplossing van het ge
schil om Nieuw Guinea soeelde dr. Van
Roijen als leider van de Nederlandse de
legatie bij de onderhandelingen met In
donesië in Middleburg (V.S.) en in New
York in 1962 een grote rol.
Hierover zegt dr. Van Roijen: „Mijn
oorspronkelijke hoop was dat we met een
„gemenebest-oplossing" zouden komen,
maar president Soekarno wilde het op een
conflict met Nederland laten aankomen
en gebruikte Nieuw-Guinea daartoe. De
Nederlandse regering was tegen het denk
beeld het onder de Verenigde Naties te
plaatsen."
Dr. Van Roijen kan thans onthullen
dat hij had gedreigd als vice-voorzitter
van de rondetafelconferentie te zullen af
treden wanneer het over Nieuw Guinea
tot een conflict zou zijn gekomen. Met dat
als voorwaarde had dr. Van Roijen het
vice-voorzitterschap aanvaard.
Terugkijkend op Nieuw-Guinea zei dr.
Van Roijen dat de oplossing daarvan In
donesië uiteindelijk het gevoel heeft gege
ven niet meer aan de leiband te lopen van
Nederland. De Indonesiërs plachten tegen
ons te zeggen: „We zijn politiek vrij, eco
nomisch vrij, maar we denken nog altijd
zoals jullie. Pas na Nieuw-Guinea voelde
men zich werkelijk vrij."
Als ambassadeur in Washington had dr.
Van Roijen over Nieuw-Guinea eindeloze
gesprekken met Dean Rusk en president
Kennedy. Hadden zij er begrip voor? „To
taal niet!" Van Nederlandse zijde verge
leek men het idee van zelfstandigheid
voor Nieuw-Guinea met de vrijheid waar
West-Berlijn aanspraak op kan maken.
Kennedy weigerde deze vergelijking te
aanvaarden, omdat volgens hem de Pa
poea's nog in het stenen tijdperk leefden."
„De werkelijke reden was", aldus dr.
Van Roijen, „dat Amerika geen conflict
wilde in dit gebied."
Hij zegt zich niet geïsoleerd te hebben
gevoeld van het volk van het land waar
hij was geaccrediteerd, maar hij gelooft
wel dat het juist is om te zeggen dat er
een vervreemding bestaat tussen de ge
wone Nederlanders en de buitenlandse
dienst.
„Een Nederlandse krant gewaagde nog
onlangs van een kloof tussen de diploma
tieke „elite" en de rest van het Neder
landse volk. De enige remedie daartegen
is betere voorlichting door buitenlandse
zaken."
Heeft de adel nog altijd een streepje
voor bij de benoeming van ambassadeurs
of moet het als een soort doorbraak wor
den gezien dat bijvoorbeeld in Londen
iemand van adel sinds de oorlog steeds
werd afgewisseld door een „gewone" bur
ger? „Nee, het was zuiver toeval dat op
jhr. Michiels van Verduynen dr. Stikker
en op baron Bentinck ikzelf ben gevolgd."
„In feite is het tegenwoordig een handi
cap om van adel te zijn als men ambas
sadeur wil worden", zegt dr. Van Roijen
lachend. „Een soort omgekeerd sno
bisme."
Hoe denkt u over de recente „opstand
der referendarissen?"
„Men moet zo iets in zijn juiste propor
ties zien. De moeilijkheid is hoe de con
tinuïteit van het departement, vertegen
woordigd door de bureaustaf, te combine
ren met de buitenlandse dienst. In de lei
ding van de diverse afdelingen wordt er
bewust naar een evenwicht gestreefd door
functionarissen uit beide groepen als
nummer één en twee of omgekeerd met
de leiding daarvan te belasten. Niet ver
geten mag worden dat diegenen die naar
het buitenland gaan voor speciale exa
mens zijn geslaagd."
„Overigens gaat de democratisering van
Buitenlandse Zaken min of meer vanzelf.
Kandidaten worden op objectieve wijze
en volkomen democratisch door een com
missie van eigen mensen, zakenlieden en
professoren op hun geschiktheid en be
kwaamheid beoordeeld."
Is de rol van een ambassadeur ver
kleind, nu de minister van Buitenlandse
Zaken alleen maar een vliegtuig hoeft te
nemen om over de schouder van de am
bassadeur heen op belangrijke momenten
diens taak over te nemen?
„Er zijn inderdaad collega's die klagen
dat de minister zelf komt, maar ik heb
dat nooit als een groot nadeel beschouwd.
Integendeel, het was juist een nuttige er
varing, mede doordat de ambassadeur dan
meer gelegenheid kreeg om topmensen
van de vreemde regering te ontmoeten."
„Normaal ontmoet men als ambassa
deur de Britse minister van Buitenlandse
Zaken drie- of viermaal per jaar voor een
officieel gesprek. Voor de rest van het
jaar ziet men elkaar bij andere gelegen
heden. Het dagelijks contact loopt via de
secretaris-generaal van het „foreign of
fice".
Maar de Nederlandse ambassadeur in
Londen moet, wanneer onze handelsbe
langen in het geding zijn, ook vaak be
sprekingen voeren op het departement
van Handel en Industrie.
Bestaat er een groot verschil tussen
Washington en Londen als standplaats?
„In Washington, als het centrum van
ADVERTENTIE
Boek van de Maand:
een supermogendheid, is men als ambas
sadeur meer toeschouwer en waarnemer.
In Londen kon ik meer actieve politiek
bedrijven. Vooral wat betreft de Europe
se integratie. Op dit gebied heb ik mijn
steentje kunnen bijdragen aan de huidige
ontwikkeling, welke hopelijk zal uit
monden in het Britse lidmaatschap van
de EEG."
Ook zijn Canadese tijd is dr. Van
Roijen niet vergeten. Het maakte des
tijds grote indruk op hem dat Canada,
naast de grote macht van de V.S., zo sterk
de eigen persoonlijkheid wist te handha
ven. De tegenstellingen van nu waren er
toen ook, maar veel zwakker. „De ban
den met de Canadese militairen die Ne
derland hielpen bevrijden en die ons als
gevolg daarvan zo na aan het hart liggen,
zijn zeer sterk."
Stuit u soms op wanbegrip in Neder
land ten aanzien van Engeland? „Nee, I
Engeland ligt tenslotte vlakbij. Ten op- 1
zichte van Amerika was het iets moei-
lijker."
De heer Luns heeft eerder verteld dat
Nederlandse ambassadeurs bij hun bezoe
ken aan het vaderland contact opnemen
met leden van de Eerste en Tweede Ka
mer. Dit verdient aanbeveling. „Ik heb
sinds mijn terugkeer uit Washington al
tijd getracht de kennismaking aan te hou
den. Bovendien bezit ik talrijke vriend
schapsbanden uit de bezetting."
Wat is de positie en de rol van Neder
land in de wereldpolitiek? „Nederland be
zit een enorme goodwill. Het is onjuist om
Nederland als een klein land zonder meer
te beschouwen. Gezien onze historie en
zijn sterke economische belangen kan het
als een middelgrote mogendheid worden
beschouwd, die een bijzonder nuttige rol
heeft te vervullen. Het bezit ook een lang
durige politieke ervaring, om met succes
zijn stem te laten horen."
„Het zou nog beter zijn als de Benelux
met één enkele stem zou stemmen. Maar
dat lukt bijvoorbeeld in de Verenigde Na
ties nog altijd niet."
Dr. Van Roijen is optimistisch gestemd
over Engelands komende beslissing inza
ke aansluiting bij de EEG. Hij is ervan
overtuigd dat de thans zo sterk negatie
ve openbare mening in Engeland zal bij
draaien wanneer de onderhandelingen
goed blijven lopen. De Britse regerig be
seft dat er werkelijk geen alternatief is.
Engeland kan onmogelijk alléén blijven
staan en een soort groot Ierland worden.
De moeilijkheid is dat de kosten van het
Britse lidmaatschap wel kunnen worden
aangeduid, maar de baten minder makke
lijk. Maar de „zes" zullen beslist geen
onmogelijke eisen stellen.
Engeland kan nu al niet meer rekenen
op de bijzondere aandacht van de V.S.,
zoals dat het geval was tijdens de lange
periode van de zogenoemde speciale ver
houding tussen beide landen. Want Wash
ington kijkt nu al meer naar de zes als
geheel dan naar Londen.
Denken de meeste landen ondanks al
les toch nog niet te veel nationaal? „Klei
ne landen denken internationaal. Wij
groeien politiek, economisch en technolo
gisch internationaal hoe langer hoe snel
ler naar elkaar toe. Vooral militair is het
gezamenlijk front tegenover de Russen
onontbeerlijk. De houding van Frankrijk
tegenover de NAVO is dan ook een te
genslag."
Ondanks alle crises en catastrofes die
dr. Van Roijen heeft meegemaakt, heeft
hij zijn optimisme nimmer verloren.
„Ik heb groot vertrouwen dat het ge
zonde verstand van de mensen het op de
lange duur zal winnen."
MR. DR. J. H. VAN ROIJEN
interieurverzorging
barteljorisstraat 13-17 haarlem
levert U uit voorraad
diverse kwaliteiten en kleuren
coupons
tegen
deze speciale aanbieding geldt
slechts tot aan de kerstdagen
p.s. neemt u wel even de afmetingen
van uw kamer mee
VERKOOP
op 19, 22 en 23 december a.s.
bieden wij u
tegen
een keurcollectie
barteljorisstraat 13-17
haarlem
DEN HAAG. Op vragen van het
Tweede Kamerlid mr. Imkamp (D '66) over
het op last van het gemeentebestuur van
Nuenen (N.-B.) afbreken van een bunga
low in die gemeente heeft minister Schut
van Volkshuisvesting geantwoord, dat het
huis destijds, zonder de vereiste vergun
ning is gebouwd. De eigenaar was reeds
vorig jaar aangeschreven de bungalow te
slopen, waaraan hij, ondanks herhaald ver
leend uitstel, niet heeft voldaan. Het ge
meentebestuur had reeds de vorige eige
naar bevolen het huis af te breken. Daar
van was de tegenwoordige eigenaar, toen
hij de woning kocht, op de hoogte. Ook al
zou destijds voor de bouw vergunning zijn
gevraagd, zou deze niet zijn verleend, om
dat de bouw in strijd was met het ter
plaatse geldende gemeentelijke bestem
mingsplan. De minister acht het in deze
door B. en W. van Nuenen gevoerde beleid
verantwoord.
Dagboek Van VanGogh
A
(Van onze correspondent)
ROTTERDAM Het Veerse Meer biedt
de laatste weken sportvissers een bijzon
dere attractie. Op sommige punten, onder
meer bij de Veerse Dam, wordt haring
gevangen. Er zjjn hengelaars die met een
paar honderd haringen naar huis gaan.
De haring is klein van stuk, maar smaakt
best.
Biologen van het Rijksinstituut voor
Visserij onderzoek hebben al vijf jaar ge
leden vastgesteld, dat het Veerse Meer
door haring wordt bevolkt. Het RIVO be
schouwt de haringstand in het Veerse
Meer echter als een tijdelijk verschijnsel.
De toevoer van haringbroed wordt afge
sloten als in 1978 de Oosterschelde dicht
gaat.
De haringstand in het Veerse Meer
wordt door het RIVO ruwweg op een mil
joen stuks geschat. Elk voorjaar wordt de
waterstand van het meer ongeveer een
halve meter verhoogd. De dan drie centi
meter grote haringlarf komt dan bij de
sluis bij Kats naar binnen.
De haringen in het Veerse Meer halen
net de 25 centimeter. Dat ze wel een lang
leven kunnen leiden bleek in 1968, toen
biologen haringen vingen die negen jaar
oud waren.
Uit biologisch oogpunt zijn de haringen
in het Veerse Meer voor het RIVO interes
sant studiemateriaal. Elders in Europa ko
men soortgelijke ontwikkelingen voor,
maar men heeft deze nooit op de voet kun
nen volgen. Het lagere zoutgehalte in het
meer deert de haring niet. Dat wekt geen
verbazing, want de haring in de Oostzee
zwemt in water met een nog lager zoutge
halte dan dat van het Veerse Meer.
Voor de beroepsvisserij is de haring niet
interessant. Bij gebrek aan natuurlijke
aanwas zou de haringstand snel zijn weg
gevangen en bovendien is de kwaliteit on
der de maat. Zeker tot 1978 kan het Veerse
Meer, nu al bekend om zijn goede forellen
vangst, de sportvissers een goede haring
vangst bieden. Zij moeten echter voor het
meer wel een speciale vergunning hebben.
BERLIJN (AP). Door een gerechts
hof in West-Beriyn is de 60-jarige ex-SS-
I officier Richard Haitmann op beschuldi
ging van moord tot zes jaar gevangenis
straf veroordeeld.
Hartmann, destijds een medewerker
I van de beruchte Adolf Eichmann, werd
ervan beschuldigd te hebben deelgenomen
aan het vervoeren van 941 Duitse joden
uit Düssel'dorf en van 4.927 Kroatische
joden. Deze mensen werden naar vernie-
tigingskampen in Polen gestuurd en op
enkelen na ter dood gebracht.
ADVERTENTIE
