STEEDS MEER CARAVANS RIJDEN BUITEN SEIZOEN
Op wintercampings is van
In Amsterdamse RAI
TIEN VOLLE DAGEN
ontberingen geen sprake
CARAVANS TE KIJK
Verwarming en isolatie
meer geperfectioneerd
Méér accent op
VAKANTIE
verbeterde
DUURT
LANGER...
toiletten
Caravan
steeds
duurder
Bertus van Tergouw bouwt voor 90 mille
mammoetcaravan
„Als het maar anders is dan wat een ander heeft”
Aanhangwagen met
terugrij-automaat
TERREINEN
ISOLATIE
DONDERDAG 21 JANUARI 1971
(Van een onzer redacteuren).
Chemische toiletten
Goedkoper dan huis
Klein begonnen
AMSTERDAM Wie in de dagen voor Kerstmis en
na nieuwjaar een kijkje zou nemen op de Autobahn, zou
tot zijn verbazing daar wel eens meer caravans kunnen
zien rijden dan in de zomer. Het zijn de enthousiasten
die hebben ontdekt dat een wintervakantie per caravan
zeer goed mogelijk is en grote recreatieve waarde heeft.
Er zijn zelfs caravanners die hun zomervakantie laten
schieten om zo voldoende vrije dagen op te sparen voor
(Van een onzer redacteuren)
UTRECHT Met een caravan van
negentig mille sta je natuurlijk wel
héél ver af van de kampeerder, die
op geitenwollen sokken en een pri
musje op zijn rug de paden op, de
lanen in trekt. Toch zijn ze er, die
superdeluxe „kampeerders”. Reden
waarom de 35-jarige Utrechtse ex-
aannemer B. van Tergouw het aan
durft een mobiel onderkomen te bou
wen met handgebakken oud-Holland-
se tegels in de woonkamer, een oud-
Hollands uitgevoerde, maar hyper
moderne keuken en gouden (jawel,
één millimeter dik vergulde) hand
grepen in de badkamer. Deze wagen
staat op de RAI. Pronkstuk van wat
Nederlandse caravanbouwers het af
gelopen jaar produceerden (om een
exportterm te hanteren), maar veel
meer de prestatie van die ene fabri
kant van de Gageldijk in Maarssen:
Van Tergouw en zijn 38 medewerkers.
het caravannen in de sneeuw. De buitenstaander ziet
dat hoofdschuddend aan. Hij begrijpt volstrekt niet hoe
zo op het oog normale mensen bereid zijn zich in de
winter allerlei ontberingen op de hals te halen. Het zou
de moeite waard zijn deze buitenstaanders eens mee te
nemen naar een wintercamping om ze aan te tonen dat
er van ontberingen geen sprake is en dat de huidige
caravans en wintercampings zo voortreffelijk zijn uit
gerust, dat de opvatting „Caravannen doen we in het
seizoen, van mei tot oktober”, volkomen verouderd is.
O
vvwwvvvvvvvwvvvwvwwvwvvwvwwvvvwwvvwvvwwvwvvwvvwvvvvvvvvvvwvt
(Van een onzer redacteuren)
Om te voorkomen dat de in de cara-
zo
voor
A
f
De helft van alle typen sta-caravans kost
minder dan elfduizend gulden. En de
meeste typen vindt men in de prijsklasse
acht- tot negenduizend gulden. Bij de
Wonderland Sunrise kan men echter al
voor 6350 gulden terecht.
van opgewekte warmte naar buiten ver
loren gaat, dient de isolatie. Moderne ca
ravans zijn vrijwel zonder uitzondering
zodanig geïsoleerd, dat met een goede
verwarming de temperatuur en de be
haaglijkheid binnen geheel In de hand
kunnen worden gehouden. Bij de populair
geprijsde typen ontbreekt soms vloeriso-
latie, maar bijna altijd is die tegen extra
vergoeding alsnog aan te brengen. Dat is
ook wel belangrijk want de gemeenste
kou komt meestal uit de grond.
In het jaar dat het Bureau voor de Sta
tistiek de Nederlandse vakanties onder
zocht, bleek dat van de Nederlanders met
een inkomen boven de veertien mille per
jaar er twee keer zo veel met de caravan
op uit gingen dan van de landgenoten met
minder dan veertien duizend gulden in
komen per jaar.
Een voordeel van de momenteel ver
krijgbare hete-luchtverwarmingen is dat
men niet ineens de complete installatie hoeft
te kopen, maar kan beginnen met een
gaskachel die dan naderhand wordt aan-
daar
kun-
Nog steeds tobben we in Europese
landen met landelijk verschillende gas-
flessenvormen, soorten en aansluitingen.
Landbouwers blijken de minste belang
stelling te hebben voor een caravan-va-
kantie. Onder de caravanners waren er
in 1969 tenminste maar drie percent. Ruim
acht percent van de caravanners was ge
pensioneerd en 15,4 percent kwam uit de
vrije beroepen. De groep die de handar
beiders wordt genoemd, vormde 7,5 per
cent.
De goedkoopste geremde toer-caravan is
de Sprite Cadet. Hij kost 2995 gulden.
De gemiddelde prijs van de tent- en
vouwwagens is 2685 gulden met een on
derste grens (Jamet b 3) van 1695 gulden.
De laagstgeprijsde toercaravan op de ca
ravan RAI 71 is de Eifeiland 310. In
ongeremde uitvoering 2790 gulden. Eifei
land is destijds de fabrikant geweest die
zeer goedkope caravans op de markt ging
brengen. Het leverde hem indrukwek
kende omzetstijgingen op. Eifeiland is nu
echter al weer zo ver dat hij duurdere
typen moet gaan maken om aan de
vraag naar meer luxe en gemak te kun
nen voldoen.
torkacheltje van 1 a 1,5 kw. gebruikt voor
ondersteuning van de hoofdverwarming.
De meeste Nederlanders gebruiken daar
voor gas. Propaangas, dat de prettige
eigenschap heeft ook bij temperaturen
onder nul te blijven stromen. Butaan
stopt er dan mee (butaan bevriest ove
rigens niet, zoals velen denken).
Zeven jaar geleden is Van Tergouw be
gonnen. „Eerst directieketen en salonwa-
gens. Toen ik nog op de bouw werkte,
hadden we van die keten, die e moest
verslepen. Zaten geen wielen op. Op een
keer brandde het karretje van onze melk
boer af. Het onderstelletje bleef heel Ik
heb het onder zo’n keet geschoven en zo
is het begonnen Nu hebben we 1500 wa
gens gebouwd. Vijfhonderd per iaai De
meeste in de twintig mille klasse, althans
de laatste jaren. We bouwen overigens
De caravan wint trouwens jaarlijks aan
belangstelling. Vijf jaar geleden trok 9,7
percent van de Nederlanders er in de va
kantie met de caravan op uit. Vorig jaar
nam al bijna één op elke acht nederlan-
ders de caravan.
De tent haalde 17,1 dag, zomerhuisje of
bungalow 16,2 dagen en boot 14,4 dagen.
In een hotel of pénsion bleef de Neder
lander gemiddeld niet langer dan 13,2
dagen.
Caravans worden vrij oud doordat zo
betrekkelijk weinig weken van het jaar
worden gebruikt. Een caravan die vijf
jaar geleden in gebruik is genomen, is
geen uitzondering op de weg. Door nieu
we vindingen in hun caravans te (laten)
bouwen, trachten veel eigenaren hun rij
tuigje up to date te houden.
Gas verwarming is vooral de laatste ja
ren tot een hoge graad van perfektie
ontwikkeld. Op de caravan-RAI kan men
ze vinden, vanaf het eenvoudigste model
(ƒ200) tot complete verwarmingssyste-
men toe. Die zijn te krijgen als hete-
lucht-centrale verwarming vanaf 800 of
verwarmingen van circulerend warm wa
ter voor duizend gulden minimaal. Het
laatste systeem is vooral in Scandinavië
populair.
Bij de Monomatic wordt het spoelwater
geleverd door een elektrische pomp die
aan het toilet is bevestigd, en die acht
seconden werkt. Bij de Porta-Potti komt
het water door bediening van een hand
pomp in de pot. In beide gevallen wordt
het spoelwater gefilterd en ontsmet. Bij
de Porta-Potti kan bovendien het onder
ste gedeelte, waarin het vuil wordt ver
zameld, van de pot worden gekoppeld,
waardoor zowel het ledigen van de tank,
die er bijna als een diplomatentas uit
ziet. als de schoonmaak van de pot wor
den vergemakkelijkt. Er is nog een toi
let van Elsan, eveneens met waterspoe
ling, dat echter eenvoudiger van uitvoe
ring en aanzienlijk goedkoper is.
ook wel goedkopere. Van zeven mille af.
Je moet natuurlijk niet alleen op rijke
lui werken.”
voor minder dan zevenhonderd worden
getoond. Goedkoper is de Porta-Potti
(stand 20), die circa vijfhonderd gulden
gaat kosten.
Dat kan de argeloze wintercaravanno-
viet die zo’n drie dagen met een fles
doet, nog wel eens voor problemen zet-
ren. De campingsexploitanten doen wat
zij kunnen om met behulp van huurfles-
sen hieraan tegemoet te komen. Wie van
een constante gasflessenlevering verze
kerd wil zijn, doet er goed aan tevo
ren bij het winterterrein van zijn keuze
een plaats te reserveren, met het ver
zoek voor gas te zorgen.
De isolatiematerialen die momenteel
bet meest worden toegepast zijn Styro-
por (een schuimplastic in een dikte van
tenminste twee cm) en glaswol. De iso-
latiewaande van 2,5 cm Styropor komt
overeen met die van 75 cm beton. Maar
zoals de sterkte van een ketting wordt
bepaald door de weerstand van de zwak
ste schakel, zo wordt ook de warmte in
een caravan bepaald door het isolerende
vermogen van de ramen. De tegenwoor
dig steeds meer voorkomende dubbele
ramen voorkomen dat euvel. Dubbele
vensters zijn meestal ook later nog wel
aan te brengen. Ook wordt gebruik ge
maakt van plastic folie, die als tweede
ruit tegen het kozijn kan worden ge
kleefd.
De caravanonderdelen bestaan voorna
melijk uit koppelingen, trekinstallaties,
neuswieleiv schokbrekers, reminstalla-
ties, stabilisatoren, assen, wielen, chas
sis, uitschroefbare steunen en ander»
constructie-elementen. Onder de verza
melnaam accessoires en toebehoren val
len behalve de reeds genoemde, de lui-
(Van een onzer redacteuren)
AMSTERDAM. De toer-caravans, jaren
lang nauwelijks in prijs veranderd, be
ginnen duurder te worden. Verhoging
van BTW en stijgende loon- en materi
aalkosten zijn daarvan echter niet de
enige oorzaken. Prijsverhogend werkt ook
de vraag van het publiek naar meer
luxe en comfort: dubbele ramen, koel
kast, centrale verwarming, elektrische
waterpompen.
„We hebben het allemaal zelf gedaan,”
zegt Van Tergouw. „We doen altijd alles
zelf Van het zagen van de eerste plank
tot het installeren van de Riant Gigant
11 op de plaats van bestemming. Ik ont
werp mijn wagens zelf, construeer ze en
houd toezicht tijdens de bouw, 't Gaat
geweldig. Door al dat zelf doen zien de
mensen ons als vaklui. Daarom geven we
niets uit handen Nee. licentiebouw daar
doen we ook niet aan. Stokvis heeft dat
in Zwitserland willen doen, maar
ben ik niet ingestapt. Ik moet zelf
nen controleren wat er gebeurt.
Van Tergouw heeft al eerder
stunts op de caravan-RAI gezorgd. In ’69
Natuurlijk, in het begin was het een ge
waagde geschiedenis. Je ging maar bou
wen en investeren en je moest maar af
wachten wat ervan terecht kwam. Maar
het wordt allemaal grif verkocht. Veel
meer dan ik kan leveren. Tvee jaar
geleden dacht ik, dat de stacaravanmarkt
in elkaar zou klappen. Toen ben ik naar
de beurs in Essen gegaan. Ik dacht:
wees verstandig en richt je bijtijds op
de export. Nou, dat heb ik geweten We
kregen zoveel bestellingen van die Duit
sers dat ik de zaak gewoon moes’ rem-
Daar
men Nee, dat doe ik nooit weer
zijn we wel van teruggekomen.”
„Waarom mensen zo’n dure caravan
kopen? „Kijk, die grote is nog altijd twee
Vorig jaar kostte zestig percent van de
toer-modellen minder dan zevenduizend
gulden. Dat percentage is nu gedaald tot
43. Niettemin telt de prijsklasse van
vijf- tot zesduizend gulden nog steeds
het grootste aantal modellen.
was het grote novum de Riant Chalet
1200 in Oud-Hollandse uitvoering, een wa
gen van dertig mille. Vorig jaar was het
RAI-klapstuk zijn Riant Chalet 1000 dub
bel (60 vierkante meter caravan voor
45.000 gulden). „We hebben er vijftien
van verkocht."
Dit jaar dan de twee keer zo dure Riant
Gigant 1100. Vijfenzeventig vierkante meter
verrijdbare luxe (11,5 meter lang, 6,5 me
ter breed te transporteren in twee de
len). „Na ie RAI zal ik u opbellen om te
zeggen wie de eerste koper is. De volgen
de zal moeten wachten tot na 5 juli, want
tot die tijd zit ik vol. Maar hij zal er
zijn. Let maar op. Ach, we moeten de
gekste dingen maken voor de mensen.
Als het maar anders is dan wat een an
der heeft. We hadden er één, die een
prachtwagen van elf meter had gekocht.
Op het terrein waar hij staat, maar dan
helemaal aan de andere kant, komt ie
mand met een wagen van twaalf meter.
Of we van die van elf meter maar even
veertien meter willen maken. Ach. geld
speelt toch geen rol.”
Die boer woont er altijd in. Kijk, daar
staan er ook weer twee van mij En ach
ter die boerderij een. En tussen die heg
door zie je een dubbele. En die oud-Hol-
landse. Daar staat voor twee ton antiek
in. Op Loosdrecht staan alles bij elkaar
zo’n achthonderd wagens van mij. De
helft van wat ik tot nu toe heb gebouwd
Daèr, daar komen er nog 175 te staan.
En hier staan er nu 350, maar er ko
men er vierhonderd bij.”
De opsomming is eindeloos. Van Ter-
gouws enthousiasme trouwens ook. Niet
ten onrechte, want volgens RAI-organisa-
toren staat hij op ongeveer eenzame hoog
te boven de Europese caravanbouwers.
En de Italianen hebben zelfs een gram
mofoonplaat op de Utrechtse ondernemer
gemaakt. Honderdduizend exemplaren
van het voor hem geschreven liedje
„Slak, neem je huis mee en ga waar je
wilt,” zijn er inmiddels van verkocht.
Naast de gebruikelijke toiletemmer
zijn nu voor het eerst in Nederland ook
toiletten met waterspoeling verkrijgbaar.
Beide zijn van Amerikaans fabrikaat. De
eerste, Monomatic (stand 18), was vorig
jaar voor het eerst in Londen te zien, de
prijs was toen in Engeland nog zo’n
twaalfhonderd gulden. In de RAI zal hij
Chemisch toilet voor de caravan: een
Amerikaans model van het merk
Monomatic.
(Van een onzer redacteuren)
AMSTERDAM. De Caravan RAI 1971 is de 63-ste tentoonstelling van kam
peerwagens, vouwwagens, onderdelen en toebehoren en wordt gehouden van vrij
dag 22 tot en met zondag 31 januari. De tentoonstelling beslaat alle hallen van het
RAI-gebouw in Amsterdam, met uitzondering van de oost- en de noordhal. De
openingstijden zjjn dagelijks van tien tot vjjf en s’ avonds (behalve op de zondagen
24 en 31 januari) van zeven tot tien. De toegangsprijs is 3,50, incl. BTW.
Evenals vorig jaar, toen de caravanshow werd geecombineerd met de twee-
wielerrai, zijn er op 138 stands exposanten op het gebied van de caravan en wat
daarmee te maken heeft. Het aantal modellen is dit jaar 550, vijftig meer dan
vorig jaar. Daarmee is opnieuw de Caravan RAI aanzienlijk groter dan de grootste
overeenkomstige tentoonstelling in Engeland, een caravanland bij uitstek, waar
de laatste weken ruim 300 modellen werden getoond.
De producten op de RAI zijn alle van Europees fabrikaat. Ze komen uit België,
Denemarken, Frankrijk, Engeland, Italië, Joegoslavië, Nederland, Oost- en West-
Duitsland en Zweden. De netto-oppervlakte die door de Caravan RAI wordt inge
nomen is 24.000 m2, tegen 21.300 vorig laar.
Evenals bjj vorige gelegenheden is er dit jaar voor caravanbezitters en aspirant-
kopers ruimschoots gelegenheid zich te laten adviseren door de ANWB. Voorts
zijn er stands waar men gerichte informatie kan krijgen over alle facetten van
het caravannen. Ten slotte zullen ook buitenlandse verkeersbureaus, provinciale
VVV’s en exploitanten van kampeerterreinen op de RAI vertegenwoordigd zjjn.
De laatste categorie kan bovendien een antwoord geven op de vraag waar
eigenaars in de winter hun caravan kunnen stallen.
Beremde caravans en aanhangers heb
ben een zgn. oplooprem. Dat houdt in dat
via een schokbreker op de dissel, de rem-
kracht toeneemt naarmate de druk van de
afremmende auto groter wordt. Om achter
uitlijden toch mogelijk te maken, zit op de
dissel een handel gemonteerd, die de op
looprem buiten werking stelt.
Bij de terugrij-automaat wordt via een
remtrommel geen rem in werking gesteld
zodra de auto achteruit wordt gereden.
De draairichting van de wielen is immers
de andere kant op, en van die eigenschap
is gebruik gemaakt bij de constructie van
«de terugrij-automaat.
Hoewel men met een goed uitgeruste
caravan in beginsel overal terecht kan,
wordt over het algemeen een verblijf op
een camping het meest geapprecieerd.
Een wintercamping biedt verscheidene
faciliteiten: aansluiting op het lichtnet
voor meestal een beperkt aantal cara
vans (er zijn terreinen waar de stroom-
afname tussen kerst en nieuwjaar groter
is dan die van een heel dorp). De exploi
tant zal alles proberen om een geregelde
aanvoer van flessen gas te verzekeren.
Op het terrein zelf en vaak ook op de
aanvoerwegen is de sneeuw in de regel
opgeruimd. Bovendien is er dikwijls een
speciale trekker beschikbaar om onwil
lige auto’s aan te slepen of om combina
ties die onverhoopt zijn blijven steken,
vlot te trekken.
Er zijn verwarmde toiletgebouwen en
ruimten waar natte skikleding kan wor
den gedroogd. Op sommige terreinen kan
men zo vanuit de caravan de piste op
of met de skilift naar boven gaan. De
sfeer op de camping verschilt natuurlijk
per camping, maar er zijn er waar in
de zon sneeuwbars worden gebouwd,
vlees wordt gegrild en waar Nederlan
ders op 31 december oliebollen staan te
bakken.
Het zal maar zelden voorkomen dat
iemand zijn caravan uitsluitend elek
trisch verwarmt. Niet alleen wegens de
kósten die over zo’n tiendaags verblijf
stevig oplopen, vooral ook omdat daar
voor elektrisch vermogen nodig is. De
meeste campings zijn daarop niet bere
kend. Meestal wordt een elektrisch ventila-
(Van een onzer redacteuren)
AMSTERDAM. Op de vouwcaravans
die Paradiso uit Apeldoorn importeert en
op de RAI toont zit een terugrjj automaat
gemonteerd, waardoor de caravan zich
niet krampachtig verzet zodra de autobe
stuurder achteruit wil.
(Van een onzer redacteuren)
AMSTERDAM. Sterk verbeterde,
maar nog wel vrij dure chemische toilet
ten en verwarmingsapparatuur waarmee
juist in de grote caravans een behaag
lijke temperatuur kan worden geprodu
ceerd. zijn de onderdelen die op de RAI
het meest in het oog springen. Dat er in
toenemende mate aandacht wordt be
steed aan onderdelen, accessoires en
toebehoren blijkt onder meer uit het nog
al gegroeide aantal stands voor dit as
pect van deze show, dit jaar in totaal 56.
gevuld met een elektrische ventilator en
i de benodigde luchtslangen. Oliekachels
beginnen aarzelend enig terrein in Ne-
derland te winnen. Geheide wintercara-
vanners zoals Zuid-Duitsers, Zwitsers en
Oostenrijkers die hun caravan veelal ge
durende vier wintermaanden op een vas
te plaats neerzetten, gebruiken ze veel.
Olie heeft ontegenzeglijk het voordeel
dat het in vreemde landen meestal ge-
makkelijker verkrijgbaar is dan gas. In
principe zelfs gewoon aan -de dieseltank-
stations.
fel- en aanbouwtenten, keukeninrlch-
tingen (koel- en ijskasten, waterpom
pen, serviesgoed), en verlichtingsappara-
tuur.
Voor het handhaven van de behaaglijk
heid in de caravan staan de winterca
ravanner drie mogelijkheden ter be
schikking: elektriciteit, gas of olie. Het
eerste is het duurst, maar ook het ge
makkelijkst. Olie is het goedkoopst, te
gelijkertijd het bewerkelijkst. Gas, in
flessen, ligt daartussen. Globaal bere
kend verhouden de kosten zich als 16:4:1.
Bertus van Tergouw bij zijn duurste
creatie: de Riant Gigant 110 van
negentigduizend gulden.
AMSTERDAM. Een onderzoek van
het Centraal Bureau voor de Statistiek
heeft uitgewezen dat men in Nederland
langer vakantie houdt in een caravan dan
in welke andere vorm van logies ook. De
Vakantieduur van Nederlanders in een ca
ravan was in het onderzoekbaar 1969 met
18,1 dag de langste.
keer zo goedkoop als een huis, dat
luxueus is ingericht. Bovendien kunnen
veel mensen niet eens meer een behoor
lijk vrijetijdshuis vinden O ja, je kunt
wel een boerderijtje kopen, maar voor je
daarin wat mag veranderen.trou
wens, de prijs die je voor die in elkaar
gezakte dingen betaalt is ook schanda
lig. Maar een zakenman wil na z’n werk
toch graag buiten zitten, want hij zit de
hele week al noodgedwongen in die stink-
stad. Nou, dan koopt hij een luxe cara
van (zo’n man kruipt niet in een tentje)
en gaat op een camping staan waar hij
zomer en winter terecht kan.*’
In Loosdrecht is zo’n camping voor (bijna)
uitsluitend Van Tergouw-caravans. Er zijn
er trouwens twee waarop alleen zijn don
kerbruine wagens mogen worden ge
plaatst Onderweg ernaartoe ontspint zich
de volgende monoloog: „vijftig tot zeven
tig percent verkoop ik voor permanente
bewoning. Daar staat er een van een boer,
Midden in de explicatie over zijn
pronkwagen, wordt Van Tergouw ge
stoord door zijn boekhouder. Buiten zegt
hij: „weet je waarom hij me kwam ha
len? Om te vragen, of hij alsjeblieft het
prototype van de Riant 1100 Super Luxe,
die we bouwen voor de RAI, al mag ver
kopen. 23.000 gulden. De koper neeft hem
nog niet eens kurnen zien. Die weet niet
eens wat hij koopt. Hij weet alleen, dat
het goed Js. Niet te geloven hè. Kom
maar mee. we gaan het vragen.” De
boekhouder vertelt het verhaal nog een
keer. „Jaja,” zegt Van Tergouw,,, we maken
nu caravans voor prijzen waar we twee,
drie jaar geleden nog niet eens aan durf
den denken. Vijftig, zestig mille. Zomaar.
