Pater Schrama
met verlof uit Tanzania
ADVIES AAN SYNODE
OVER FILMKEURING
SINDS 1936 ALS MISSIONARIS IN AFRIKA
Weekends
Hervormde Jeugdraad naar
Driebergen verhuisd
NIEUWE
UITGAVEN
Ds. Groenenberg: kleine kerk
Akkoord met
Pools bewind
op
De Drieborg
■fed
kan volkskerk blijven
■IB
ZATERDAG 30 JANUARI 1971
14
Erbij
Bloemenkweker
Levensloop
Kiswahili
Veranderingen
Leven in de wereld
Groot project nodig
BENNEBROEK „De mooiste tijd van mijn leven: dat is mijn lang
durig verblijf in Oost-Afrika als missionaris”. Dit zegt de thans 62-jarige
pater Gerard Schrama, die voor de zesde keer met verlof in Nederland,
bij zijn zuster, mejuffrouw M. Schrama, in Bennebroek logeert. Sedert
september 1936 is pater Gerardi, zoals hij door de negerbevolking van
Tanzania (het vroegere Tanganyika en Zanzibar) wordt genoemd, als
missionaris werkzaam. „De eerste keer dat ik met verlof naar Nederland
kwam, was ik gedurende elfeneenhalf jaar van huis geweest. Daarna kreeg
ik om de vijf jaar verlof en was ik werkzaam in verschillende missiege
bieden van het Oostafrikaanse bisdom. Deze laatste keer ben ik na vier
jaar met verlof gekomen, omdat ik wat vermoeid was. Doch overigens
laat mijn gezondheid niets te wensen over gelukkig”, zegt deze priester,
die de zwarte bevolking van het verre Oost-Afrika een warm hart toe
draagt.
van vandaag
Exterieur van de r.-k. kerk.
BEP ANDREAS.
*RRAA^A#VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVn«^WVVVVVVVVVVVVVVVVV>AAA#VVVVVV>AnR«n/VVWVVVVVVVVVVVVVVVWSnrW
/vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvwvvvvv
yVWVWWWWWWWWWWWWX/WVWWWW
Met twee negerkinderen in
Tanzania.
kerk en wij vragen de mening van pa
ter Gerardi daarover.
„Ook daar in Oost-Afrika merken
wij al iets van beweging in de katho
lieke kerk. Vooral de jongere priesters
zijn daar druk mee bezig. Ik ben er
voor dat het celibaat van de priester
niet wordt afgeschaft, omdat ik van
mening ben dat een priester niet twee
„heren” kan dienen, namelük zoals
in mijn geval, mijn aandacht verde
len tussen de negers en een gezin.
Op het terrein van de woningbouw
en het onderwijs voor de neger bevol
king is er een grote vooruitgang merk
baar. Aanvankelijk woonden de negers
een radio. Er zijn drie scholen: twee
met vier klassen en één met zes klas
sen, terwijl het onderwijs tot de ze
vende klas zal worden opgevoerd.
in hutten van gras. Nu gebruiken ze
al golfplaten en de meesten hebben
terwijl ik ook een rotstuin heb voor
rotsplanten. Ook heb ik zelf een bos
aangelegd, alsmède twee visvijvers.
De kerstdiensten vóór mijn vertrek
naar Nederland waren zeer druk be
zocht. Het laatste half jaar vóór mijn
Tanzania heeft een uitstekend kli
maat. Koffie- en groententeelt riin be
staansmiddelen en de levensstandaard
is aanzienlijk verbeterd. De bevolking
is behalve vriendelijk ook uitermate
Een volkskerk is een kerk, die niet
alleen vensters, maar ook deuren naar
de wereld heeft. De hervormde kerk
wil volkskerk zijn omdat ze in aposto
laat, in politieke en maatschappelijke
verantwoordelijkheid staat voor het hele
Nederlandse volk! Een volkskerk is een
kerk, die er niet is voor zichzelf, maar
voor het volk, voor de wereld. Een grote
kerk kan sektarisch zijn, omdat ze er is
voor zichzelf, introvert. Een kleine kerk
kan voluit volkskerk zijn.
Als het perspectief naar het hele volk
behouden wordt, is een kerk volkskerk.
Ik moet nog veel meer zeggen: de hoop,
het verbond moeten spreken. En zeker
niet het paspoort of het bewijs van Ne
derlanderschap.
Als u zegt: als zoveel mensen, tot the
ologen toe, dat woord volkskerk zo ver
keerd verstaan, doe het dan maar liever
weg, dan zeg ik: misschien moet dat ook
wel om uit dat eindeloze misverstand te
komen.
Tot deze conclusie is een commissie
gekomen van het Nationaal protestants
centrum voor de geestelijke volksge
zondheid, NPC. Deze conclusie is het
slot van een advies aan de hervormde
synode. Het moderamen van de synode
had bij het NPC om een advies over de
filmkeuring gevraagd.
De commissie meent dat zestienjari
gen in onze cultuur in het algemeen ge
sproken voldoende gevormd zijn om
schokken zonder blijvende schade te
kunnen verwerken. Op die centrale ge
dachte heeft ze voortgebouwd. Ze wijst
schokken niet af integendeel: ze zijn
onmisbaar voor persoonlijke groei en
het komen tot een eigen houding. Wél
moeten de schokken aangepast zijn aan
het draagvermogen en dat leidt tot een
globale bescherming van beneden-zes-
tien en -twaalf-jarigen via een film
keuring. Deze keuring zou moeten wor
den verricht door mensen die vanwege
hun beroep deskundig zijn ten aanzien
van de betreffende jeugd. De commissie
van het NPC meent dat een dergelijke
keuring tevens een goed hulpmiddel zou
zijn voor ouders, bij de beoordeling
welke films hun kinderen al dan niet
kunnen zien.
gregatie van de paters van de H. Geest,
van oorsprong een Franse Orde. Ook
daar in Oost-Afrika is nog gebrek aan
missionarissen.
Het hervormd moderamen heeft het
advies van een reactie voorzien, die zich
vooral toespitst op de vraag of een der
gelijke regeling van de filmkeuring niet
zal bijdragen tot de geestelijke lucht-
verontreininging. In antwoord op die
vraag heeft de commissie gesteld dat de
film de geestelijke luchtverontreiniging
eerder aanwijst en als uitlaatklep dient
dan veroorzaakt of bevordert. De gees
telijke luchtverontreiniging dient daar
om niet via de film te worden aange
pakt Handhaving van de keuring in
oude stijl betekent een maskering van
die „luchtverontreiniging.”
De NPC-commissie heeft bestaan uit
dr. A. Dronkers, theoloog-filmdeskun-
dige, prof. dr. N. S. Speyer, psychiater,
dr. H. S. Visser, filmcriticus, drs. S. J.
Steenstra, medewerker Criminologisch
Instituut van de VU en de heren W. F.
Geradts en J. Lieverse, stafleden NPC.
Filmkeuring is alleen nodig voor per
sonen tot zestien jaar. Boven die leef
tijd dient de vertoning van films te
worden vrijgelaten, binnen de grenzen
van het strafrecht. De filmkeuring voor
beneden-zestien-jarigen moet geschie
den op vertoonbaarheid op grond
van de vraag of de in de film aanwe
zige schokken zonder schade verwerkt
kunnen worden. Ze dient dan nog in
twee etappes te worden verdeeld:
films voor beneden twaalf- en beneden
zestienjarigen.
met bekeken sadisme, agressie en wel
lust doet. Deze zaken vormen intussen
een stuk menselijke werkelijkheid,
waartegenover ieder zijn houding zal
moeten vinden. Belemmering van de
mogelijkheden om die houding te vin
den dient op psycho-hygiënische gron
den ontraden te worden.
Deze opmerking brengt het gesprek
op al de veranderingen in de r.k.-
Een andere reden, waarom ik mij
nooit verveel of alleen voel, is dat
ik er een hobby op nahoud, namelijk
het kweken van bloemen en het hou
den van kippen en konijnen. Ik be
schik over een grote lap tuin voor het
kweken van ondermeer witte lelies,
afrikaantjes, gladiolen en margrieten,
vertrek heb ik wat tegenstand gehad
van enkele mensen die een door mij
gehouden preek als politiek getint had
den uitgelegd. Na een vergadering
hierover werd ik volkomen in het ge
lijk gesteld en bleek er voor deze aan
tijging geen enkele grond te zijn”.
Het lijdt geen twijfel dat pater Ge
rardi straks na zijn verlof weer graag
naar zijn missie in Tanzania terug
gaat evenals zijn parochianen ook weer
reikhalzend naar de terugkeer van hun
pater zullen uitkijken.
men, de bond voor geref. jeugdorgani
satie en de bond van geref. jeugdvereni
gingen. Maar het samen wonen is onge
twijfeld bevorderlijk voor het directe
contact. De heer Brörens: Je kunt zo
bij elkaar binnenlopen. Het nieuwe
adres is: Hoofdstraat 248, Driebergen,
tel. 03438-6341.
Volgens de mening van de commissie
moet de schadelijke invloed van de film
niet worden overschat. Voorzover on
derzoek beschikbaar is, blijkt dat de
persoonlijke situatie van de toeschou
wer beslissend is voor de vraag wat hij
De Dode Zee-rollen hebben al vele ja-
ren aanleiding gegeven tot bewogen dis
cussies. De een mede dat de juistheid
van de bijbel erdoor werd bevestigd, de
ander meende, dat dit boek er juist door
werd omvergeworpen. Prof. dr. J. P. M.
van der Ploeg, een der mannen van het
eerste uur, heeft zijn visie neergelegd in
een Aula-pocket. Zeer uitvoerig schetst
hij de situatie, zoals die in Qoemraam
moet zijn geweest. De verhouding van
de gevonden teksten tot de „gnosis”
krijgt veel aandacht, maar de schrijver
meent dat de bewoners van Qoemraam
toch wel buiten het gnosticisme hebben
gestaan. De strijd over de verhouding
tussen Qoemraam en christendom noemt
hij het minst verheffende hoofdstuk van
het wereldkundig maken van de vond
sten in de Woestijn van Juda.
Een belangwekkend boekje is „Vrij
dag de dertiende” van S. P. van der
Molen, waarin hij tal van wetenswaar
digheden over bijgeloof en wat er achter
zit vertelt. Zo behandelt hij allerlei ge-
cijfer, dat aan moet tonen wanneer het
einde der wereld zal komen, wanneer
een oorlog zal eindigen en dergelijke. De
schrijver wijst op een „Internationale”
onderstroom in het volksgeloof.
Men zegt: laten we eerlijk zijn, we
zijn geen volkskerk, maar een kleine
kerk. Maar men bedoelt te zeggen: we
zijn geen massakerk meer, maar kleine
kerk. We zijn inderdaad een kleine kerk
aan het worden. Maar daarom kun je
nog wel volkskerk zijn Want volks
kerk heeft niets te maken met grote
massa. Het is mogelijk, dat een massa
kerk geen volkskerk is en een kleine
kerk juist well
Pater Gerard Schrama werd op 12
december 1908 in Hoofddorp, in de
boerderij van zijn ouders aan de Ben-
nebroekerdijk geboren. Het gezin tel
de zeven kinderen, waarvan behalve
zoon Gerard ook een zuster de habijt
aantrok.
Pater Gerard Schrama kreeg zijn
opleiding aan het Klein-Seminarie in
Weert en aan het Groot-Seminarie in
Gemert. In 1935 werd hij in Nijme
gen priester gewijd. Van jongsaf aan.
zo vertelde zijn zuster ons, wilde Ge
rard al missionaris worden en nergens
voelt hij zich gelukkiger dan temid-
den van de zwarte bevolking van Oost-
Afrika.
„Dat ik nu wat vermoeid ben, is
wel begrijpelijk, als U bedenkt dat
ik daar een parochie heb van zesdui
zend zielen, waarvan er ruim vijfdui
zend tot het rooms-katholieke geloof
bekeerd zijn. Nog ongeveer duizend
zijn heidenen, dus slechts een klein
percentage.
Dag en nacht moet je daar noor ze
klaar staan. Het grootste deel van de
t negerbevolking woont in de bergen en
vaak moet ik daar ’s nachts naar toe.
Hoewel ik veel afdoe op miin motor
fiets, is dat daar hoog in de bergen
(1300 m.) niet mogelijk. Als ik bij
voorbeeld daar iemand bedienen moet
in één van de buitenposten, dan bete
kent dat soms een wandeling van twee
ëneenhalf uur heen en tweeëneenhalf
uur terug.
Als ik dan doodmoe thuiskom, wacht
mij een warme douche en een lekkere
maaltijd, bereid door mijn Kok-huis-
knecht, bij een Hollandse familie op
geleid. Mijn comfortabele, moderne
pastorie in Bunduki is wel het mooi-
ste huis van het bisdom met thans
een neger-bisschop in Morogoro.
Het „Kiswahili” is de voertaal in
Tanzania, een taal die ik thans goed
machtig ben en waardoor ik een uit
stekend contact met de negers heb.
Voor officiële brieven wordt de Engel
se taal gehanteerd.
Als U mij nu vraagt of ik mij niet
.vaak iexizaam. voel dan kanikzeg-
gen dat ik heel goed alleen kan zijn,
nooit bang alleen ben of heimwee
heb. Ik voel mij zowel in het zen-
dingsveld als temidden va.i deze
vriéndelijke bevolking volkomen op
mijn plaats en ik ben er gelukkig.
U moet bovendien niet vergeten dat
ei steeds meer wordt gebouwd, zodat
er om de missie heen steeds meer hui
zen verrijzen, waarvan de kerk en de
pastorie middelpunt worden. Er is
trouwens enorm veel gebouwd de
laatste jaren zoals scholen, semina
ries, kantoren. De kleine hospitalen
zijn overgenomen door de regering.
Volkskerk betekent niet: het hele Ne
derlandse volk omvattend Het betekent
ook niet, dat de kerk een soort platform
wil zijn van alles wat er aan overtui
gingen in Nederlanders leeft. Om dat
te verduidelijken gebruikte men de uit
drukking: Christus-belijdende volks
kerk. De tegenstelling is eigenlijk sekta
risch. De sekte dan gezien als de beslo
ten godsdienstige club, die een introvert
leven leidt en geestelijke behoeften
koestert, maar zich niet bekommert om
het volk, om de maatschappelijke, poli
tieke, mensheidsvragen.
In de tweede helft van deze week is
de landelijke hervormde jeugdraad,
HJR, van Den Haag verhuisd naar „De
Drieburg”, het complex te Driebergen,
waar vijf landelijke christelijke jeugd
organisaties een gemeenschappelijke
centrale huisvesting gevonden hebben.
Het besluit het vertrouwde adres
Surinamestraat 4 in Den Haag van de
HJR, een van de organen van bijstand
van de hervormde generale synode en
service-instituut voor vele bij het jeugd
werk betrokkenen, te verruilen voor
„De Drieburg” is een van de uitvloei
sels van de actie „Kerk ’66-2000”, waar
bij hervormde jongeren gevraagd wer
den naar hun wensen en inzichten voor
de kerkten) op weg naar het jaar 2000.
De hervormd-gereformeerde samenwer
king stond hoog genoteerd en resulteer
de in de interkerkelijke vervolgactie
„Samen op weg”, namelijk naar een
wording tussen de hervormde kerk en
de gereformeerde kerken niet later dan
1980. De heer J. J. Brörens, algemeen
secretaris van de HJR: het gaan naar
Driebergen is een van de gevolgen van
het intensief praten over „Samen op
weg”, eenheid binnen tien jaar.
„De Drieburg” is nu het adres van
het Landelijk centrum voor gerefor
meerd jeugdwerk, LCGJ, de stichting
Evangelisch herstel en opbouw, EH en
O, het Christelijk jongeren verbond,
CJV, de Christelijke jeugdraad, CJR en
de Hervormde jeugdraad, HJR.
Wat is nieuw, in hoeverre is er sprake
van integratie en hoezeer hebben de
genoemde organisaties het eigen gezicht
behouden? De heer Brörens: er is nog
geen sprake van integratie; voorlopig
blijft ieder nog „het eigen bedrijf run
nen”, al zijn binnen de ene behuizing
een aantal dingen gemeenschappelijk:
telefooncentrale, expeditie, kantine en
dergelijke.
Formeel zijn er wat verschillen in
aanpak en verhouding tot de eigen
kerk(en). Het belangrijke LCGJ bijvoor
beeld staat veel vrijer, is formeel geen
enkele verantwoording schuldig aan de
gereformeerde kerken; het gaat name
lijk van een gelijknamige vereniging uit.
In dit LCGJ zijn twee bonden opgeno-
H. Hoving heeft al tal van boekjes ge
schreven met kinderhumor. Humor dan
in zoverre, dat volwassenen het als hu
mor ondergaan. Ditmaal heeft hij een
godsdienstig hoofdstuk aangesneden, dat
uitspraken opleverde als „Job was heel
oud en alle dagen zat”, „Mam, heeft
Onze Lieve Heer ook een vrije zater
dag?” of „Mam, God kan scheppen zon
der scheppie”. Het zal er bij die lief
hebbers we! weer als koek ingaan.
„Vondsten in de woestijn van Juda” door
prof. dr. J. P. M. van der Ploeg Aula-boeken
Het Spectrum
„Vrijdag de dertiende” dooi S. J. van der
Molen, uitgave J. H. de Bussy, Amsterdam
„Job was heel jud en alle dagen zat” door
H. Hoving, uitgave De Arbeiderspers, Am
sterdam.
De Poolse regering en de Wereldraad
van Kerken hebben een driejaren-over-
eenkomst gesloten voor de verbetering
van de welzijnszorg in Polen. De over
eenkomst werd in Genève ondertekend
door vertegenwoordigers van de We
reldraad en door de directeur van de
afdeling internationale betrekkingen
van het Poolse ministerie van Volks
gezondheid, Sieklucki.
Het driejarenplan zal uitgevoerd wor
den door de Poolse Raad van Kerken,
waarbij voornamelijk reformatorische
kerken aangesloten zijn. Het plan voor
ziet in jaarlijks honderd aanvullende
verpleegplaatsen voor chronisch zieke
bejaarden in staats- en kerkinstellingen,
audio-visuele hulpmiddelen voor de op
leiding van verpleegsters en maatschap
pelijk werkers, medische apparatuur
voor researchwerk en voedselpakketten
met een hoge calorie-waarde.
De kosten van dit plan bedragen voor
de Wereldraad acht ton.
„We zijn inderdaad een kleine kerk
aan het worden. Maar daarom kun je
nog wel volkskerk zijn.” Dit schrijft
ds. M. Groenenberg, voorzitter van het
college van visitatoren-generaal van de
Nederlandse Hervormde Kerk en eme-
ritus-predikant te Utrecht, in een door
hem verzorgde rubriek in „Hervormd
Nederland” van 16 januari 1971. In zijn
stuk „Massakerk of volkskerk” ver
duidelijkt hij het te weinig bekende
verschil tussen beide wijzen van kerk-
zijn, die naar het gevoel van te velen
elkaar volledig dekken. Ds. Groenen
berg:
„Men denkt: een volkskerk wil heel
het Nederlandse volk omvatten, hoe het
ook denkt, wat het ook voelt, of het iets
voor die kerk over heeft of niet. En het
volk ervaart dat ook zo: men geeft nog
massaal op N.H. (Nederlands-hervormd)
te zijn bij de burgerlijke stand en wei
gert hardnekkig afstand te doen van die
twee letters, al hebben ze geen enkele
betekenis.
„Kijk” zegt hij, „als ik U nu die
foto laat zien van het door mij opge
richte voetbalelftal van negerjongens,
dan verlang ik er al weer naar in
mijn zendingsveld terug te zijn. Op 16
januari ben ik hier in Holland gear
riveerd met een vliegtuig van the East
Africa Airways, met een Afrikaanse
(zwarte) steward en stewardess aan
boord. Ik heb nu zes maanden ver-
lof en bij mijn zuster in Bennebroek
heb ik een bijzonder gastvrii onder
dak en een uitstekend kosthuis", zo
'f voegt hij er lachend aan toe.
in zou broodnodig verbetering moeten
komen”, is pater Gerard Schrama
van mening.
Gelden zowel voor het weeshuis als
voor het levensonderhoud van de mis
sionarissen in Oost-Afrika kunnen wor
den gestort op gironummer 532911 ten
name van: Missie-procurator, Houtrak-
kerweg 18 te Halfweg.
De r.k.-kerk in Tanzania is ruim
honderd jaar oud. Twee jaar geleden
werd het honderd-jarig bestaan ge
vierd, waarbij ook kardinaal Alfrink
aanwezig was Franse missionarissen
begonnen een eeuw geleden met de
bouw. Pater Gerard behoort tot de con-
Het Landelijk Centrum voor Gerefor
meerd Jeugdwerk organiseert de ko
mende maanden weer een groot aantal
vormingsweekends op zijn jongeren
vormingscentrum „De Drieburg” in
Driebergen.
Tijdens deze weekends komen aan de
orde: het vredesvraagstuk, jeugdcultuur
in de film, jeugdpastoraal, het huwelijk
ja of nee, de verkiezingen, kijk op Jezus,
contact, commune en homofilie.
Op deze weekends wil de vormings-
staf door middel van informatie en
ontmoeting de genoemde samenlevings-
vragen kritisch met de deelnemers be
handelen.
De weekends duren van zaterdag
middag half vier tot zondagavond acht
uur. De deelnemersprijs bedraagt 18,50.
De zojuist verschenen folder, waarin
alle weekends uitgebreid worden be
schreven, kan gratis worden aange
vraagd bij het Jongeren vormingscen
trum „De Drieburg”, postbus 112, Drie
bergen, telefoon 03438-3193.
Onder het thema „Leven in de wereld
van vandaag” zal op vrijdag 12 en za
terdag 13 februari 1971 een conferentie
worden belegd voor jongeren vanaf 18
jaar, waarop vanuit hervormd-gerefor
meerde visie gesproken zal worden over
enkele belangrijke problemen op het
terrein van uitwendige en inwendige
zending. Deze conferentie vindt plaats
onder auspiciën van de Gereformeerde
Zendingsbond, de Hervormde Bond voor
Inwendige Zending op Gereformeerde
grondslag en de Hervormd-Gerefor-
meerde Jeugdbond.
Belangrijke onderdelen zullen zijn een
lezing van mej. H. Kohlbrugge te
Utrecht over: „Ontwikkelingshulp in
het licht van het Evangelie”, en van
drs. A. Noordegraaf te Ede over: „Se
cularisatie in het licht van het Evan
gelie”.
De samenkomst wordt gehouden in
het jeugdcentrum Silvosa, Pr. Bero-
hardlaan 1, Bilthoven, tel. 030-785402.
Aanvang: 20 uur. Sluiting: zaterdag
16 uur.
Ja, er wordt daar wel veel gebouwd
en er wordt veel geld gebedeld voor
allerlei projecten, zoals wegenaanleg
en plantages, natuurlijk ook heel be
langrijk. Toch zou ik nog aandacht
willen vragen voor een groot project,
waaraan dri.-gend behoefte bestaat,
namelijk de bouw van een weeshuis
voor alle gezindten. Wij hebben nu
wel kans gezien zo’n honderd wezen
(echte en onechte kinderen), in leef
tijd variërend van baby tot ongeveer
twaalf iaar, onder te brengen, maar
een goed geoutilleerd weeshuis ont
breekt nog ten enemale, evenals be
schikking ovei de nodige meknoeder
Ook voor het levensonderhoud van de
missionarissen en ik praat hier heus
niet alleen voor mijn eigen oarochie
wordt niet veel uitgetrokken. Ook daar
dankbaar voor alles wat je voor ze
doet. Ze nemen veel van mij aan.
Ze noemen mij wel een aartsbede
laar; een andere bijnaam is „Lugen-
do”, wat zoveel wil zeggen als: ie
mand die nooit thuis is.
Mijn meest nabij wonende medebroe
der woont ongeveer vijftien kilometer
van mij vandaan, dus op de motor heel
gemakkelijk te breiken.
