Overveense filosoof dr. L. M. Aarts:
VERGETEN KRIJG IN ZUID-SOEDAN
K
„Geloof is geen museum meer
maar een werkplaats”
I E
I
I 11 it'
ll
't w
1 11
ZATERDAG 27 FEBRUARI 1971
14
2
Erbij
'S
Een christen gelooft in de dag
van morgen
Celibaat
Stuk catechese
Midden-Nederland
Techniek en auto's
Kwestie-Simonis
HEEMSTEDE .Tijdens een discussieavond, georganiseerd door de
communicatiegroep „De Praatpaal” in een van de zalen van de Paters
kerk aan de Nieuwe Groenmarkt in Haarlem, kwam de inleider van deze
avond, dr. L. M. Aarts, sprekende over de kerk van de toekomst, onder
meer tot de volgende markante uitspraken: „De grootste bekoring en
tevens zwakte van de kerk is, dat zij stelt: „Zo is het en anders niet”
temidden van een wereld die geëngageerd is. En ook: „Het geloof in vroe
ger dagen was als een museum, waarin het verboden was de dingen aan
te raken. In onze tijd kunnen we spreken van een werkplaats en wij men
sen moeten die werkplaats geëngageerd binnengaan. De kerk heeft stevig
overeind gestaan met het altaar als symbool; zij kan dat ook met het al
taar als aambeeld”.
Beraad van kerken in
Jp ff/
In de ondoordringbare wouden
en vochtige moerassen van het zui
den van Soedan woedt sinds 1963
een vergeten oorlog, die volgens
schattingen van de Verenide Na
ties aan minstens driekwart mil
joen mensen het leven heeft ge
kost. In het blad Terre des Hom
mes wordt erop gewezen dat deze
meedogenloze oorlog tussen de
Arabieren uit het noorden en ne
gers uit het zuiden voortduurt tot
op de dag van vandaag.
ii w
r
Ifc'f
I
F
ff ggfl Ig
v
ff
■Li-
BEP ANDREAS
een maandelijke bijeenkomst van ma-
Niet iedereen overleeft de vlucht
Dr. Aart» in toog temidden van een aantal zuster» in Rome,
Hem gewijd, zoals Hij leeft in de
mensen, wilt u mij uw zegen geven
over mijn werk in de oecumene van
de IJmond?”
Genade en vrede zij u van God
onze Vader en de Heer Jezus Chris
tus.” Daarna gaven pastoor Fre
riks en zijn collega’s gezamenlijk
de zegen aan de verzamelde gelo
vigen.
DE INSTALLATIE van pater Ant.
Freriks tot pastoor van de St. En-
gelmundusparochie in Driehuis is
in het afgelopen weekeinde gecul
mineerd in een oecumenische
plechtigheid, die grote indruk op de
aanwezigen heeft gemaakt. Pater
Freriks had zijn niet-katholieke col-
lega-pastores verzocht de oecume
nische samenwerking te willen ma
nifesteren door op het einde van
de installatie aan een door hem op
gestelde ritus te willen deelnemen.
Na de installatie zei pater Fre
riks: „Ik zou mijn niet-katholieke
collega’s willen vragen of zij mij
als hun medewerker in de oecume
ne van de IJmond kunnen aanvaar
den. Geachte collega’s, ik verzoek
u hier rond mij te komen staan
ten teken van onze oecumenische
samenwerking Wij zijn allen ge
doopt in Christus. Wij geloven in
Hem en wij hebben ons leven aan
„Gezegend zij de God en Vader
van onze Heer Jezus Christus de
Vader vol ontferming en de God
van alle vertroosting. De troost die
wij van God ontvangen stelt ons in
staat anderen te troosten in al hun
noden. Onze hoop voor u staat
vast: wij weten dat gij, delend in
onze arbeid, ook zult delen in onze
vertroosting.
ken. Wij willen dan proberen een mo
derne liturgie waar te maken, hoewel
ik geloof dat deze jongens daar wei
nig houvast aan zullen hebben”.
Een andere taak die dr. Aarts bij
zonder na aan het hart ligt is het
’s zohdags preken en de liturgie ver
zorgen in het Broedershuis in War
mond, een jongenshuis voor zwakbe-
gaafden in de leeftijd van 6 tot 17
jaar. Dat is een mooi stuk catechese,
zo zondags klaar staan voor deze jon
gens en ’s maandags voor de broe
ders. „Wij zijn bezig daarin verande
ring te brengen en we gaan er staks
theek van heel Nederland. Juist dezer
dagen is het overbnengen van maar
liefst 1300 dozen met handschriften,
incunabelen, inclusief het archief van
„De Tijd” hier in de kelders van Ha-
geveld voltooid”
Dr. Aarts zei toen ook: „Vroeger
was de kerk een wijkplaats, een soort
van toevluchtsoord voor de gelovigen.
Nu moeten wij zelf veel meer doen De
gelovigen moeten doe-het-zelvers wor
den. En daarom geloof ik ook in huis
gemeenten, ionder dat de kerk wordt
versplinterd"
Welnu, deze kernachtige uitspraken
van de filosoof dr. L M Aarts, die in
het College Hageveld aan de Cruquius-
weg in Heemstede een paar kamers
bewoont, waren aanleiding eens een
gesprek met hem te gaan voeren Dr.
Aarts, Overvener van geboorte 25
april 1931 bezocht eerst de HBS-B
van het Triniteitslyceum aan de Zijl-
weg. Zijn eindexamen legde hij af in
het seminaria Hageveld in Heemste
de. Daarna studeerde hij filosofie, eerst
gedurende zes jaar aan het Groot
seminarie te Warmond tot 1958 in
1958 werd hij priester gewijd en
daarna van 1958 tot 1961 in Rome,
waar hij in oktober arriveerde juist
op de dag dat Paus Pius XII over
leed.
De collega’s spraken daarna met
uitgestrekte rechterhand 2 Ko-
rinthiërs 1 uit:
Dr. Aarts (links) als liefhebber van
de watersport op de Kagerplassen
in zijn zelfgebouwde motorboot.
hun bezittingen achter en beginnen
een exodus over honderden kilome
ters. Voor de oudsten is de zware voet
tocht vaak een te grote beproeving.
Zij blijven achter en bezwijken.
Het einde van het lijdensverhaal van
de 65.000 Soedanese vluchtelingen in
Kongo komt pas dan in zicht als grote
bedragen beschikbaar komen voor de
medische verzorging van de Zuidsoe-
danezen. Het algemeen secretariaat
van Terre des Hommes is gevestigd
aan de Conradkade 63, Den Haag, tel.
070-390095. Het gironummer is 646900
ten name van de penningmeester van
de Stichting Terre des Hommes Ne
derland, Den Haag.
Tijdens zijn studie filosofie in Rome
maakte hij daar ook de keuze van paus
Joannes XXIII mee. Over zijn verblijf
in Rome vertelt dr. Aarts enthousiast:
„een wereldstad met prachtige kunst
schatten, de beschaving ligt er op
straat. Dat volk met zijn cultuur heeft
mij bijzonder geboeid.
Veel indruk heeft ook een bezoek te
zamen met wijlen mgr. Van Doode-
waard aan paus Joannes XXIII op mij
gemaakt”.
In november 1961 keerde dr. Aarts
nog weer even naar Rome terug om
te promoveren. Zijn dissertatie was
getiteld: „De definitie van de bewe
ging”, tekststudie over Aristoleles.
stelling voor de negers in het zuiden
gehad zolang het de slavenhandel be
trof. De strijd die de negers bij het
Britse koloniale bewind voerden om
onafhankelijkheid te krijgen bleek op
12 februari 1953 voorgoed verloren.
Toen werd een Brits-Egyptisch ver
drag gesloten waarbij het noorden on
verbrekelijk met het zuiden verbonden
was. Dit verdrag was het sein voor
duizenden Zuidsoedanezen om naar
de omliggende landen te vluchten.
Telkens als de strijd in Zuid-Soe-
dan oplaait zwelt de stroom vluchte
lingen aan. Als het eerste strijdrumoer
in de bush door troepenbewegingen
wordt aangekondigd laten de mensen
Aan de bijeenkomst werd deelgeno
men, respectievelijk met de oprichting
werd instemming betuigd door een aan
tal dekens, daartoe aangewezen door
het r.k. aartsbisdom van Utrecht, her
vormde en gereformeerde predikanten
namens de hervormde provinciale be
sturen en de gereformeerde particu
liere (provinciale) synodes en verte
genwoordigers van het Leger des Heils,
de oud-katholieken, de lutheranen, de
doopsgezinden en de remonstranten.
Het beraad is vooral bedoeld voor
de contacten tussen de beleidsfiguren
der kerken op interprovinciaal vlak
ter bevordering van de onderlinge
goede verstandhouding. Hierbij kan
onder meer gedacht worden aan het
vermijden van langs elkaar heen-
werken, bijvoorbeeld bij kerkbouw,
het pastoraat bij kerkelijk gemengde
huwelijken enz.
Reeds eerder kwamen boven-regio-
nale verbanden van oecumenisch ge
zinde kerken tot stand in het zuiden
(N.-Brabant, Zeeland en Limburg),
het noorden (Groningen, Friesland,
Drente en de Noord-Oost-Polder), N.-
Holland en Zuid-Holland. Met het nu
opgerichte beraad voor Midden-Ne
derland is de laatste witte vlek op deze
kaart van interkerkelijk Nederland
verdwenen. Op lager vlak zijn onge
lijk over het land verdeeld provincia
len regionale en plaatselijke (be)raden
van kerken in tal van schakeringen te
vinden.
Hoe denkt u over de kwestie-Simo-
nis?
„Ik kan niet zeggen, dat ik geluk
kig was met deze benoeming van dr.
Simonis tot bisschop van Rotterdam,
notabene een stad die op het scherp
van het mes loopt. Deze benoeming
zou ik als een vorm van geweld wil
len kwalificeren. Naar mijn smaak
moeten wij de democratie in de kerk
niet overdrijven. De kerk moet bezig
zijn voor dé toekomst, dacht ik. En
dan vanuit de waarden die er reeds
zijn.
Geloof en evangelie moeten iets be
tekenen voor de mensen. Een bisschop
is geen geleerde. Hij moet een inspi
rerende figuur zijn en bezig zijn zo
wel op grond van morgen als in de
maatschappij. Een bisschop is een
bruggenbouwer. In de verkondiging en
de liturgie !s het zijn taak de gelovi
gen voor te houden wat er vanuit het
geloof van betekenis is voor morgen.
Het katholicisme is op de helling,
maar het mag geen zinkend schip
worden.
Het kerkgebeuren heeft iets van mo
numentenzorg. Het is allemaal zo ge
compliceerd, terwijl het alleen maar
op het christendom aankomt. Ik houd
het maar op het goede. Kijk, dat is
geloof. Als in de kerk hetzelfde zou
Officieel aangewezen vertegenwoor
digers van kerken in Utrecht, Gelder
land en Overijssel zijn onder voorzit
terschap van prof. dr. H. A. M. Fio-
let, secretaris van de landelijke Raad
van Kerken, in Utrecht bijeen ge
weest en hebben besloten tot oprich
ting van een Beraad van Kerken in
Midden-Nederland. Hiermee is nu
ook voor dit gebied op niveau direct
onder de Raad van Kerken in Neder
land een interkerkelijk overlegorgaan
tot stand gebracht. Het secretariaat
van het nieuwe beraad is gevestigd op
het adres Zijpendaalseweg 51a te
Arnhem.
Meer dan 400.000 negers hebben
sinds het uitbreken van de oorlog een
min of meer veilig heenkomen gezocht
in de omliggende landen Kongo-Kin
shasa, Oeganda, Centraal Afrikaanse
Republiek en Kenia. Zelfs in deze lan
den moeten zij dagelijks voor hun le
ven vrezen. In Oeganda is het al ge
beurd dat de troepen uit Noord-Soe-
dan het land binnentrokken om even
„huis te houden” onder de Zuidsoeda-
nese vluchtelingen die daar wonen.
De drie miljoen negers die zich in
het zuiden hebben teruggetrokken in
de ondoordringbare wouden, waar zij
leven onder bescherming van het be
vrijdingsleger Anya Nya zijn ge
doemd terug te keren naar het stenen
tijdperk. Afgesloten van de buitenwe
reld leven zij volledig van wat de na
tuur hun biedt. Kleren hebben de
meesten voorzover zij die reeds
droegen sinds 1963 niet meer ge
zien. De gezondheidssituatie onder
deze mensen is schrikbarend. Elke
ernstige ziekte is fataal. Dokters zijn
er niet. Medicijnen evenmin.
Wie naar het grensgebied tussen de
Kongo en Zuid-Soedan reist begrijpt
waarom deze bloedige strijd tussen de
negers en hun aartsvijanden de Ara
bieren een vergeten strijd is. Vanaf de
Kongolese provinciestad Isiro lopen
alleen slecht berijdbare zandpaden in
de richting van de Soedanese grens.
Op wat Grieken na, die er handel drij
ven, missionarissen, zendelingen en
Belgische leerkrachten na, komt er
zelden een Westerling dit grensgebied
binnen. Vanuit Soedan komt men er
zeker niet. De Soedanese regering laat
zo min mogelijk waarnemers tot het
gebied toe. omdat hun veiligheid bui
ten de steden absoluut niet gewaar
borgd kan worden.
Terre des Hommes schrijft dat de
strijd in Zuid-Soedan het gevolg is
van het marchanderen van de Britten
met hun voormalige kolonies zoals dat
ook van de strijd in Biafra kon wor
den gezegd. De Arabieren hebben in
de loop der geschiedenis alleen belang-
Hoe denkt u over het celibaat?
Prompt komt het antwoord: Het
leven van een profeet is riskant. Een
kerkdienaar is, dacht ik, een omhul
de knecht. Voor mij althans hecht ik
veel waarde aan het celibaat, omdat
geloof in feite celibatair is. Dat Chris
tus uit een maagd geboren zou zijn,
daar heb ik geen moeite mee. Chris
tus is immers het oertype van het
geloof.
Naar mijn mening is het geloof vaak
te intellectueel en te abstract. Men
kan ook thuis eucharistie vielen, maar
dat vraagt, dacht ik, wel veel meer
van de mensen. In onze maatschap
pij is de massaregie wel erg over
trokken. In de kerk moeten we niet
te technisch denken. Het belangrijkste
is naar mijn smaak een goede litur
gieviering.
En wat het kijkkastje betreft ten
slotte: ik zou er voor voelen G<e-
loofsgrepen” op de teevee te brengen
op de wijze zoals Pierre Jansen dit
doet met zijn „Kunstgrepen”. Ik ge
loof namelijk dat dit de kijkers zou
aanspreken.
,Jk heb bijzonder goede jaren, zo
wel in Rome als ook in Warmond door
gebracht. Ik heb het betreurd er weg
te moeten gaan. Aangezien ik niet in
de stad wil wonen maar veel liever
in een landelijke omgeving, koos ik
het college Hageveld tot mijn domi
cilie. Bovendien heb ik hier in de kel
der een werkplaats voor mijn hobby’s:
techniek en antieke automobielen Ik
ben zelf in het bezit van een Chevrolet
anno 1933 en destijds heb ik van een
sloep een motorboot gemaakt.
Zoals ik al zei, ben ik als docent
wijsbegeerte verbonden aan de Katho
lieke Theologische Hogeschool in Am
sterdam, sedert 1967 waar de doctora
le opleiding geschiedt in samenwer
king met andere universiteiten. Daar
naast ben ik ook docent MO-theologie
in het gebouw aan de Keizersgracht
105 (het voormalige AVRO-gebouw),
terwijl ik tevens president ben van bet
Seminarie Warmond en als zodanig
de priesteropleiding, nu in Amsteidam
mede behartig. Wij hebben thans en
kele huizen in Amsterdam voor de stu
denten en het hoofdkantoor is in de
Vondelstraat gevestigd”.
Nog tal van andere functies rusten
op de schouders van deze ambitieuze
doctor: ondermeer docent wijsbegeer
te aan het Nutsseminarie voor Peda
gogiek voor de lerarenopleiding: dr.
Aarts is ook secretaris van de Diocesa
ne financiële commissie. Weer een
andere veelomvattende taak: biblio
thecaris van het Groot Seminarie War
mond met een boekenbezit van 50.000
boeken. Dat boekenbezit van de pa
ters Jezuïeten uit Maastricht, Nijme
gen en Warmond moet, nu Warmond
wordt opgeheven, straks worden on
dergebracht in Amsterdam, althans wat
de preciosa betreft.
Deze boekenschat vormt dan de
grootste theologisch-filosofische biblio-
gebeuren als daarbuiten, dan zijn wij
nergens meer. Christenen hebben een
aparte taak. Een christen is iemand
die gelooft in de dag van morgen, ge
loven ook in iemand die groter is”.
Het geloof in de verrijzenis acht ik
van essentieel belang. We moeten er'
zelf uit zien tr komen en er is een ge
loof in de derde dag Ik houd het
maar op Tednard de Jardin”.
-
i|
