DR. ARNTZEN EN
DE VERONTRUSTING
BIJBELGENOOTSCHAPPEN
ACTIE VAN
de jeugd
van
Ik
predikant W. C.
den Brink
van
Voorlichting
Gesprek met gereformeerde
Jongerencontact met leren
Lange preken
NIEUWE
UITGAVEN
Oost-Duitsland
bij Wereldbond
ZATERDAG 20 MAART 1971
Erbij
Geen tactische zet
hem een diepgaand gesprek over het uittreden van
Dr. Arntsen uit de Gereformeerde kerken en stelde
hem ook nog wat vragen over kerk en subsidie.
Ds. v. d. Brink is een man die met twee benen op de
grond staat, „desondanks” zeer verontrust is, terwijl
hij vurig hoopt dat er nog een verandering zal komen
in de koers die de Gereformeerde kerken thans varen.
Het gesprek verliep als volgt:
Opleiding
Breekpunt
14
s.'
■Ig
o
op-
het
niet
BEP ANDREAS.
Ds. W. C. v. d. Brink, gereformeerd predikant te
Nieuw-Loosdrecht, neemt als tweede voorzitter van de
„Vereniging van Verontrusten” een vooraanstaande
plaats in in deze groepering in de Gereformeerde
kerken.
laverfeest op 21 januari in Utrecht
te organiseren.
Van den Brink werd op 14-12-1905 te Hilversum ge
boren en studeerde Theologie en Letteren. Hij trouwde
met een dochter van Prof. Dr. Aalders en stond als
predikant achtereenvolgens in Lunteren, ’s-Graven-
zande, Heemstede, Veenendaal, Den Haag-Oost, Ren-
kum/Heelsum en Nieuw-Loosdrecht.
Discussie-interviewer Rik Valkenburg voerde met
Hoe kun je het beste kuis
blijven?
Is naakt zijn altijd ver
keerd? Spreek daar eens
openhartig over met de
leraar.
Zijn er ook goede rij
ken?
in
het
Dit is de evangelist Ben Hoeken
dijk met de affiche, waarvan zijn
volgelingen er in de Gideonsnacht
van 12 op 13 maart in heel Neder
land honderdduizenden hebben ge
plakt. Hoekendijk heeft zijn actie
geheel tegen (verkeerde) sex ge
richt. Van vele kerkelijke zijden is
daarop veel critiek gekomen, omdat
men meent dat hij zodoende te een
zijdig het zondebegrip op één punt
vastlegt.
in-
ge-
Wat vond u van zijn daad?...
Ik schrok er wel van, al had hij het
er met mij wel eens over gehad. Ik
vind het een moedige daad. Hij is een
door en door gereformeerd man en
heeft nu van alles afstand gedaan. Hij
mag nu niet meer preken. Ook heeft
hij geen salaris meer, alleen nog recht
op pensioen te zijner tijd.
Heeft u voordien nog pogingen ge
daan om dr. Arntzen van deze stap
te weerhouden?.
(„Zwarte theologie en Black Power”
door James H. Cone, uitg. J. J. Romer
Zonen, Roermond.)
Hou je daar geen rekening mee? Hij
antwoordde: Ik zit met mijn geweten.
Dus geen strategie. Stellen de ver
ontrusten zich in het algemeen ook
niet strategisch op?.
We moeten geweldig voorzichtig
zijn met het opstellen van strategische
plannen. Ik heb in „Waarheid en Een
heid” geschreven over het geloofs-
avontuur van Abraham: Niet wetende
waar hij komen zou! Zo is het ook
met broeder Arntzen.
Het voorgaande is door
Hervormd Nederland ge
put uit een (r.-k.) „Ge
loofsonderricht voor kin
deren”. Uit een proef
schrift van dr. J. W. Ste-
geman putte het blad de
volgende stelling:
Een andere mogelijkheid is het con
tact met jonge Ieren in Nederland.
Rond de paasdagen zal een groep van
zeventien jonge Ieren Nederland be
zoeken. Ze komen aan: vrijdag 2
april en reizen dan door naar het vor
mingscentrum Kerk en Wereld te
Driebergen. Van 3 tot 9 april zullen
de Ieren verblijven op dit vormings
centrum.
In 2568 werd in Wezel, op de eerste
protestantse kerkvergadering in de
noordelijke Nederlanden, iets ge
zegd over preken, onder andere dit:
„De leraars zullen ook niet met al
te lange predikaties het geheugen
van de toehoorders bezwaren en
hun ijver verstommen en als het
ware hun maag tot walging ver
wekken. Daarom zullen zij zich er
op toeleggen om de predikatie met
een uur af te handelen”. Aldus een
artikel in het Amstelveense lutherse
gemeenteblad.
„Het was de onvoorwaardelijke iden
tificatie van de zwarte predikant met
de zwarte slaaf die hem ertoe bracht
aan Gods bestaan te twijfelen. Zo 'is
het ook begrijpelijk dat vele aanhan
gers van Black Power een afschuw
hebben van de christelijke godsdienst
en God in de zwarte revolutie als zin
loos beschouwen”. Aldus James H.
Cone in het boek „Zwarte theologie en
black power”, waarin hij er op wijst
dat theologie, die iets te zeggen heeft,
alleen kan ontstaan wanneer ze zonder
voorbehoud zichzelf ontdekt in het lij
den van de onderdrukten.
Cone heeft een boek geschreven
waar hij zelf geheel achter staat. Het is
warmbloedig en gedreven. „Black Po
wer is de belangrijkste ontwikkeling
in het Amerikaanse leven van deze
eeuw”, schrijft hij, en hij noemt het de
centrale boodschap van Christus tot
het Amerika van deze tijd. Het is een
boek dat veel tegenspraak zal uitlok
ken, maar het is in elk geval een werk,
dat men niet ongelezen mag laten.
K. M.
Ik heb er met hem van te voren
wel eens over gesproken, zoals ik
reeds zei, en ook naderhand. Ik sta
op het standpunt dat je dr. Arntzen
hierin vrij moet laten. Het is bij hem
een gewetensbeslissing. Hij kon ge
woon niet langer blijven. Verschrikke
lijk eigenlijk dat het zover is geko
men in onze kerken, dat een achtens-
waardige predikant er naar zijr ge-
Het boek omvat onder meer indrin
gende passages over het probleem „Hoe
kunnen we zeggen dat Hij bestaat en
geloven dat Hij de slavernij toelaat?”
Het was een vraag die in de tijd van de
slavernij steeds weer bovenkwam maar
het is ook een vraag die in een iets
andere redactie steeds weer het denken
beheerst.
De Oostduitse bijbelgenootschappen
zijn lid geworden van de Wereldbond
van Bijbelgenootschappen. Over hun
aanvrage voor het lidmaatscchap is
schriftelijk gestemd. Reeds dertien
stemmen zijn uitgebracht voor aan
vaarding en geen enkele stem was te
gen. Nog vier stemmen moeten worden
uitgebracht. De Oostduitse Bijbelge
nootschappen werkten al lang nauw
samen met de Wereldbond.
In Noord-lerland wordt van 24 juli
tot 31 juli een internationale week ge
houden in het centrum Corrymeela,
Bally castte, Co. Antrim. Voor deze
internationale week zijn behalve vijf
tien Nederlanders tussen achttien en
dertig jaar ook Zuid-Ieren (uit de
Ierse republiek), Zweden, Duitsers en
Engelsen uitgenodigd om met de jon
geren uit Noord-lerland samen een
houding te bepalen ten opzichte van
de politieke en religieuze situatie in
Noord-lerland.
De Wereldbond van Bijbelgenoot
schappen telt nu 50 leden. Tweeënder
tig genootschappen hebben bet vol
ledige lidmaatschap, terwijl 18 ge
nootschappen als geassocieerd lid ge
noteerd staan. Geassocieerde bijbelge
nootschappen zijn nog niet volledig
zelfstandig en hebben in de Wereld
bond geen stemrecht
Gevraagd worden jonge Nederlan
ders, die die week in Driebergen mee
kunnen maken: protestantse en
rooms-katholieke jongeren. De kosten
hiervan zijn 90. Alleen het weekein
de van 3 en 4 april samen met de Ie
ren op Kerk en Wereld kost 20.
tisch, als je het handig in- en aan
pakt, kun je enorme ketterijen bren
gen!
Dr. Arntzen heeft bepaalde conse
quenties getrokken uit deze situatie
in de gereformeerde kerken. Laten u
en uw collega’s hem nu niet lelijk in
de kou staan, of bent u voornemens
zijn voorbeeld na te volgen?.
We moeten onderscheid maken tus
sen zijn privé-beslissing en zijn idee.
Ik vroeg aan Arntzen: Kun je me nu
nog accepteren? Hij: Natuurlijk! Per
soonlijk zie ik nog iets in de weg naar
de volgende Synode. Arntzen ziet dat
niet meer.
Maak een leuke teke
ning van een jongetje of
meisje dat loert op een
verboden vrucht. (Het
mag ook de koekjestrom
mel zijn.)
Een neuswijs kereltje,
dat het naadje van de
kous wilde weten vroeg:
zou men zich in de he
mel niet vervelen als wij
allemaal op een rijtje
naar Onze Lieve Heer
zitten te kijken? Welke
fout maakte het ventje?
Zet in de juiste volg
orde: preuts, kuis, zedig,
schaamteloos.
De Bijbelgenootschappen in de
projectgebieden hebben de steun
van de Nederlandse Bijbelgenoot
schappen gevraagd inzake de
bijbelverspreiding in de derde we
reld. Ook de stichting „Jeugd en
Bijbel” heeft zich daarvoor ingezet
en een van de activiteiten van deze
stichting is een puzzel. Zoals be
kend mag worden verondersteld,
heeft de stichting „Jeugd en Bijbel”
ook meegeholpen het grote Pa-
weten het er niet meer in kan uithou
den. Een opgericht teken voor de Sy
node. Als ze het tenminste zien willen!
Dr. Arntzen heeft er dus een getui
genis door gesteld?.
Ik schreef in „Waarheid en Een
heid”: De Synode zal langs de figuur
van dr. Arntzen moeten. Het kan niet
genegeerd worden. Waar blijft de pas-
Dr. Arntzen meent dat zowel de VU
als Kampen meer vrijzinnig zijn dan
orthodox. Leidt wetenschapsbeoefe
ning soms automatisch tot een minder
orthodoxe opstelling?.
Dat geloof ik beslist niet. Als dat zo
zou zijn, zou het wetenschappelijk peil
van iemand als prof. Gispen op een
laag pitje branden. Om dan nog maar
niet te spreken over de bij ons aange
sloten prof. dr. Van Riessen. Verder
Dominee Van den Brink, het „Ge
reformeerd weekblad schreef dat er
momenteel in de gereformeerde ker
ken in feite leervrijheid heerst; on
derschrijft u dat ook?.
Nou, dat geloof ik n u nog niet.
Dat wil zeggen: theoretisch niet. Prak-
torale zorg aan deze broeder? Het is
mij bekend dat men in de kringen van
de Synode erg geschrokken is van deze
reactie van dr. Arntzen.
Deze rebus nu wordt gepubliceerd
in de NCRV en KRO omroepbladen,
door middel van grote advertenties
op pagina-grootte, zowel in de NCRV-
Gids als in de KRO-Studio, in de per-
riode 27 februari tot en met 29 maart.
Voor vier projecten hoopt men straks
met deze gelden steun te kunnen bie
den, te weten Tsjecho-Slowakije, Mo
zambique, Chili en Indonesia. Protes
tanten en rooms-katholieken werken
samen om deze gemeenschappelijke
bijbelprojecten in de wereld te steu
nen. Opzet is wat Tsjecho-Slowakije
betreft bijbelverspreiding; gemeen
schappelijk vertaalwerk in Mozambi
que, verspreiding van het populaire
„Nieuwe Testament in hedendaags
Spaans” in Chili en tenslotte ver
spreiding van de nieuwe bijbelverta
ling, die door alle kerken van Indone
sië is aanvaard.
niet. Dr.
aan een
geheel
Wat wordt door de verontrusten ge
adviseerd aan mensen die moeten op
gaan onder een gereformeerd-vrijzin-
nige predikant?.
In Rotterdam (Vergadering van
Verontrusten) hebben we tegen de
mensen gezegd: We laten jullie vrij.
Als je het harden kunt, blijf dan aan.
Gaat dat niet meer sticht dan een
noodgemeente of vraag gastrecht bij
een andere kerk. In Heerde komt zulk
een noodgemeente. Zij zullen gastrecht
vragen waarschijnlijk bij de „,buiten-
verbanders” en op woensdagavond bij
bellezingen iouden, terwijl wij helpen
bij het catechetisch onderwijs.
Er ontstaan dus geheel verschillende
en aparte situaties in de gereformeer
de kerken?.
Die situaties zijn zo, dat je die voor
een jaar of tien, vijftien geleden, ab
soluut voor onmogelijk had gehouden.
En dat in zo’n kort tijdsbestek. De
kerkmensen stellen ons vragen: kun
nen wij daar en daar nog naar
toe? (men doelt dus op eigen predi
kant met een dubieuze theologische
instelling). Of men vraagt- Er is bij
ons in de plaats een goede christelijke
gereformeerde kerk, zullen wij daar
maar gaan kerken, want de preken in
eigen kerk zijn niet meer aan te ho
ren; ook durven we de kinderen niet
meer naar onze eigen predikant op de
catechesatie te sturen, want het is
„Het standpunt van de
Dolle Mina’s ,baas in eigen
buik’ valt niet te rijmen
met de gangbare opvat
tingen omtrent het kra
ken van leegstaande pan
den”.
En de volgende stelling
vond de redactie bij een
proefschrift van E. H. v.
Olst:
„Het is zeer te betreu
ren dat in kerkelijke
kringen het gemeen-
schapsvormende karakter
van de maaltijd niet of
nauwelijks wordt her-
kend”.
meer dan erg wat ze daar te horen
krijgen!.Ik ben het met deze ouders
eens. De catechese is primair een taak
voor de ouders; zij mogen dat alleen
maar in vertrouwde handen over
geven.
Is het dan niet beter dat de veront
rusten en bloc uittreden, zoals Arnt
zen?.
Dat zal afhangen van de volgende
Synode (in Dordrecht!!!).
Stel dat die Synode ook negatief is;
waar zal men zich dan bij gaan aan
sluiten?.
Veel hangt daarbij af van de plaat
selijke situaties, uiteraard. Wij willen
wel dat alle Schriftgetrouwe christe
nen bij elkaar kwamen. Desnoods in
één evangelische kerk, of zo.
Bedoelt u met die evangelische kerk
uitsluitend die christenen die voor
honderd percent de drie formulieren
van enigheid ondertekenen?.
Hoewel ik dat zelf van harte doe,
denk ik persoonlijk in dit opzicht wat
ruimer. Voor mij behoeven ze de gren
zen van de Belijdenis niet zo extreem
nauw te trekken. Primair vind ik dat
men voluit Schriftgetrouw is.
Dat zou dan voor mij voldoende zijn.
Dan zouden ook gelovigen uit de bij-
belgetrouwe stromingen en evangeli
sche en baptistische kerken kunnen
toetreden. Nogmaals: mits b ij bei
ge t r o u w!
ook de professoren Zuidema en Troost.
Trouwens, ons hele orthodoxe voorge
slacht zou dan gediskwalificeerd zijn.
Slaat u het wetenschappelijk (ik be
doel dus niet theologisch) peil van de
docenten hoog aan?.
Daar heb ik geen oordeel over. Van
Berkouwer is het wetenschappe-
1 ij k peil, dacht ik, onaangetast. Van
Kuitert.daar zijn de meningen ver
schillend over. Ik zou over dit aspect
van hem pas kunnen oordelen, als ik
zijn colleges enkele -aren had bij ge
woond. Theologisch heb ik in beiden
geen vertrouwen. Mijn zoon wil geen
predikant worden. Was dat wel het
geval, dan zou ik hem niet naar de
VU laten gaan.
Is er geen alternatief?.
Als hij toch predikant wou worden
zou ik hem naar Apeldoorn sturen.
Apeldoorn staat voor mij ook momen
teel zonder mee boven Kampen (Vrij
gemaakt). Theologie is ook een stuk
geloof, zie je, en niet alleen maar
theoretische bezinning.
En de RU in Utrecht dan?.
Prof. Van Ruler is daar weg en dat
vind ik een enorm verlies. Dus ook
wat de Rijksuniversiteit betreft geef
ik zonder meer de voorkeur aan
Apeldoorn.
Was het breekpunt tot dr. Arntzens
besluit misschien de laatste vergade
ring van „Schrift en getuigenis” in
Rotterdam (op 12 december) waar
immers besloten werd toch maar in de
gereformeerde kerken te blijven? Mis
schien was dr. Arntzen voor uittre
den?.
Rotterdam was niet het breekpunt
voor dr. Arntzen. Vóór deze tijd liep
hij er al mee en wilde daarom liever
niet spreken op deze vergadering. Op
ons verzoek deed hij het tóch. Later
stapte hij uit de kerken en dat kwam
ook voor ons nog onverwacht.
Dr. Arntzen adviseert om niet mee
te doen aan collectes voor „besmette”
doeleinden, als bijvoorbeeld de VU -
Kampen - Werelddiaconaat en Lande
lijk Jeugdwerk. Bent u bereid dit ad
vies op te volgen en door te geven?.
Wij hebben vorig jaar al niet mee
gedaan aan de collecte voor de VU.
Ik ga de kerkeraad voorstellen het
ook dit jaar niet te doen en ook niet
voor het landelijk jeugdwerk en Kam
pen. Wat het Werelddiaconaat betreft,
willen we het eerst nog eens bekijken.
Misschien is er een bepaald doel, waar
voor het wel kan.
RIK VALKENBURG
Heeft Arntzen het soms als een tac
tisch zetje gedaan: een bepaalde poli
tiek dus?.
Nee nee, helemaal niet! Iemand die
dat doet zorgt wel dat hij zich eerst
van te voren dekt Dat heeft Arntzen
niet gedaan. Hij is er bij wijze van
spreken zelf het slachtoffer van Het
was een gewetensconflict. Wat ons be
treft: Wij zullen hem in geen enke
opzicht in de kou laten staan maar
dat wist hij vooruit ook
Arntzen geeft nog wel les
gymnasium en is dus niet
zonder inkomen.
Is in feite de gemeente
grootste slachtoffer?
Ik heb hem gevraagd: Weet je wel
wie er na jou in ’s-Gravendeel komt?
informatiemappen,
die voor „Palaver ’70” destijds zijn
samengesteld, en die uitvoerige
formatie geven over genoemde
bieden.
Hoe meer rebussen er worden
gelost en hoe meer informatiemap
pen er worden aangevraagd, des te
meer kan er worden gedaan voor een
ruime bijbelverspreiding in de derde
wereld. Een broodnodige zaak, want
de bevolking in die landen scheeuwt
erom.
De groep Nederlanders zal uit
rooms-katholieke en protestantse jon
geren moeten bestaan. De kosten zijn
voorlopig vastgesteld op 350. Opga
ve bij de Hervormde Jeugdraad,
postbus 114, Driebergen, teL 03438-
6341.
De oplossing van deze rebus moet
met minstens één gulden worden in
gezonden.
Voor Tsjecho-Slowakije zijn nodig
papier en bindmateriaal voor een op
lage van 100.000 bijbels, indien er
100.000 bij elkaar zou komen.
Voor Mozambique zijn fondsen no
dig voor de gezamenlijke vertaling in
de inheemse taal. Daarvoor zijn tien
vertalers nodig, die daar vier jaar
voor nodig zullen hebben. De gemid
delde kosten per vertaler zullen 1750
bedragen. Voor Indonesia is een druk
pers nodig voor de bijbeldrukkerij te
Bogor. De kosten daarvan zijn
100.000. Voor Chili tenslotte zijn
100.000 exemplaren van „Het Nieuwe
Testament” nodig in hedendaags
Spaans. Kosten 1 per exemplaar.
Men kan voor bovenvermelde doel
einden dus zowel de rebus oplossen,
doch daarnaast ook direct per giro
een gift zenden of een eigen actie or
ganiseren. Daarvoor zijn de volgende
gironummers beschikbaar: Tsjecho-
Slowakije, gironummer: 456400; Mo
zambique gironummer: 369000; Chili,
gironummer 330800 en voor Indonesia
gironummer: 490900. Ook kan geld ge
stort worden bij de Crediet- en Effec-
tenbank, Utrecht, ten gunste van rek.
Stichting Jeugd en Bijbel, op de
volgende bankrekeningnummers:
69.97.13.757 (Tsjecho-Slowakije); 69.97.13.
730 (Mozambique); 69.97.13.765 (Chi
li) en 69.97.13.622 voor Indonesia.
Zij die alle vier rebussen goed op
lossen, hebben kans op een droomreis
voor twee personen naar Indonesië.
Andere prijzen zijn: tv-toestellen, ra
dio’s, grammofoons, wasmachines,
vulpennen en vooral ook artistieke
gebruiksvoorwerpen uit de Derde We
reld.
De stichting „Jeugd en Bijbel”
wordt gevormd door bestuursleden
uit het protestantse en rooms-katho-
lieke jeugdwerk, alsmede vertegen
woordigers van het Nederlands Bij
belgenootschap en de Katholieke Bij
belstichting. Er wordt naarstig ge
zocht naar een actie die voor beide
kringen aanvaardbaar is.
Naast de rebussen kan men ook in
formatiemappen over genoemde vier
gebieden in de derde wereld bestel
len. Deze mappen kunnen worden be
steld door 3,50 per stuk over te ma
ken op giro: 425400, Secretariaat Pa
laver, Herengracht 366, Amsterdam-
Centrum.
Het betreft hier
