Zoeken naar voorvaderen bij middeleeuwse toestanden
RIJKS ARCHIEFBONJOUR TRISTESSE
Bezoekers op
snijmachine
Eigentijdse, gezellige
kleurige
en
kindermode
Anne Molenaar
van
Vlootbezoek
uit Canada
p
Mr. Groesbeek: rijk
gooit hier echt geen
geld over de balk
■f
6
i
B
DINSDAG 13 APRIL 1971
ffliMiniinHiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiniiiiniiinimifflninnniinM
(Van een onzer verslaggevers)
•S Middeleeuws
Wrakhout
40 kilometer
Vleeshal
Populair
I
z
ifflmmiiiniiniiiiiiiiiiiiiiiinniiniiiiiiiiiiiiiiiiiniiinmiiiiiiiiininiiiiinniinnininnnniiiiiininiiniiiniiinniiiiniiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiniiiiiim
VRIJWEL AAN DE VOET van
de zo veelvuldig en in alle toon
aarden bezongen „Ouwe Wester”,
om precies te zijn in de Amster
damse Reestraat, heeft Anne Mole
naar zuster van couturier Frans
een bijzonder knus boetiekje
met zeer eigentijdse, jonge mode.
Die „jonge mode” betekent in dit
geval, dat Anne in de haar toege
meten, bescheiden ruimte een
beeldige collectie kleren heeft voor
onze „hope des vaderlands” van
twee tot acht jaar. En last but not
least, geheel naar eigen ontwerp.
Sluizen versierd
I
|t I - -i
Bé TER MAAT
"F
HOEWEL WIJ HET soms met aller
lei tedere opmerkingen willen doen
wel twee ton beschikbaar kan komen
voor toneelexperimenten, zitten wij
met jaloerse blikken te kijken.”
KORTOM, IK heb in het boetiekje
van de charmante Anne Molenaar al
lerplezierigst rondgeneusd. Conclusie:
in deze kille, zakelijke wereld ont
werpt zij gezellige, kleurige en draag
bare kleding voor onze kleintjes. En
voorzover zij het zich later zullen rea
liseren, zullen zij u misschien voor de
ze dagelijkse uitrusting dankbaar zijn
MR. J. W. GROESBEEK
jaloerse blikken
personeelsleden beschikt. Dat is bijna
net zo veel als het hele rij ksarchief
in Nederland. „Het kan beter”, zegt
hij, „als men maar wil. Als men bij
CRM denkt, dat dit de sluitpost is,
wordt het natuurlijk moeilijk. Als er
HAARLEM De Amsterdamse journalist die vorig
jaar de directeur wilde interviewen smakte languit
op het karpet, omdat de leuning van zijn stoel zonder
opgave van redenen als een lucifer afknapte. Op een
drukke dag moeten de bezoekers een plaats zoeken op
de vensterbank of de snijmachine. Een tekort aan kilo
meters ruimte. De situatie bij het rijksarchief in Haar
lem is een tragisch verhaal. Een soort bonjour tristesse.
De schatbewaarder van vervlogen eeuwen zetelt in
een papierpakhuis op de hoek van de Jansstraat en
Ceciliasteeg. Hoewel het kantongerecht als goede buur-
De klachten: er is veel te weinig
ruimte. Voor het publiek, het personeel
en de berging van het archief. Goed,
er is vijf kilometer archief in lange,
samengedrukte rekken ondergebracht,
maar nog eens vijftien kilometer moest
uit pure nood in andere rijksgebou-
wen worden opgeslagen terwijl er in
feite behoefte is aan veertig kilometer
bergruimte. Er zijn te weinig werk
kamers. Sommige stafleden hebben
nog nooit een eigen kamer of kast ge
had. Er is acht man in vaste dienst,
maar dat is veel te weinig hoewel het
nu door het ruimtegebrek gewoon on
mogelijk zou zijn veel nieuwe mensen
onder te brengen. Door het vertrek
van rijkswaterstaat uit de Jansstraat
kwam er enig soelaas, maar aan de
inrichting is nog steeds niets gedaan.
In' 1968 speelde er een jongen met
vuur in het depot. Toevallig ontstond
er geen groteb rand, maar voor de
rijksarchivaris was dat wel het sein om
op een betere beveiliging aan te drin
gen. Vorig jaar is daar geld voor be
schikbaar gesteld, maar er is door rijks-
gebouwendienst nog niets aan gedaan.
De medewerking aan de in de provin
ciehoofdsteden gevestigde rijksarchie-
ven gebeurt in de regel met mondjes
maat. Zo kreeg een collega van mr.
Groesbeek onlangs een halve schrijf
machine toegewezen.
mondjesmaat. Zo kreeg een collega
van mr. Groesbeek onlangs een halve
schrijfmachine toegewezen.
in Schalkwijk. Op een of andere wijze
heeft ambtelijk getreuzel veroorzaakt,
dat het rijk zijn claim op de grond
verspeelde. Op het ogenblik zijn er
nieuwe besprekingen tussen gemeente
en rijksgebouwendienst en het lijkt er
op, dat ze elkaar nu hebben gevonden.
De nieuwe plaats houdt men liever
•nog geheim, maar de prognose is dat
het zeker vijf jaar waarschijnlijk
langer zal duren.
Zeker is ook, dat mr. Groesbeek, 62
is hij nu, dat niet meer in functie zal
meemaken. Al 27 jaar zit hij nu tegen
over het paleis van justitie, in een zes-
tiende-eeuwse uit een Duits klooster
afkomstige abtzetel, omgeven door an
tieke prenten, boeken, koperen kande
laars en drie opvallende met het jaar
tal 1632 gemerkte kussens uit de Rijp.
Een vriendelijke man die met filoso
fische gelatenheid de „vreselijke situa
tie” schildert.
LEUKE STOFFEN heeft zij in haar
collectie verwerkt, zoals linnen, rib
fluweel en zijden jersey, waar kinde
ren zich lekker in thuis kunnen voelen.
Bovendien is het allemaal goed was
baar, zodat moederlief niet de hele
dag met een angstig gezicht hoeft rond
te lopen of er hier en daar een vlekje
is op- of bij gekomen. Laten we wel
Er kan geen boek meer bij
Sommige verdiepingen in het
depot moesten worden gestut, om
dat het gevaar bestond dat de
vloeren anders onder het gewicht
van op elkaar gestapelde archief-
leggers zouden bezwijken.
man fungeert, kan men nauwelijks stellen dat het
rijksarchief recht is gedaan, integendeel. Na vijftien
jaar ellende heeft de archiefraad in een rapport aan
de minister van CRM vernietigend uitgehaald.
„Schromelijke verwaarlozing gedurende een reeks van
jaren heeft de rijksarchiefdienst doen vervallen tot een
dienst met een gebrekkige organisatie, met onvol
doende personeel en gehuisvest in ongeschikte en
soms levensgevaarlijke gebouwen”. Als men alles bin
nen 25 jaar wil wegwerken er is een achterstand
van 9.500 manjaren zouden er ruim 300 personeels
leden moeten worden aangetrokken. Tot zover het
rapport.
Het ontbreekt Anne Molenaar beslist
niet aan fantasie, dus de keus bij haar
is ruim. Maar wat bovenal zo aardig is,
zij is geen „lopende-bandverkoopster”.
Voor een goede kindermode wil zij ook
echt iets doen.
met de archiefstukken moest worden
gedempt of dat zij meende dat deze
wat huisvesting en begeleiding betreft
failliete inboedel een nieuw leven zou
worden beschoren. De bewindsvrouwe
koos voor de laatste oplossing, want
tenslotte heeft Nederland een van de
belangrijkste archieven ter wereld,
maar veel is daarvan nog niet te mer
ken geweest.
De directeur in Haarlem, rijksarchi
varis mr. J. W. Groesbeek: „Als ze
zeggen, dat het rijk het geld over de
balk gooit, geldt dat zeker niet voor
het rijksarchief. Zodra er bezuinigd
wordt, staan ze hier gelijk op de stoep.
Vorig jaar is eenderde van de begro
te exploitatiekosten geschrapt”. Van
de geraamde 30 mille bleef hierdoor
slechts 20 mille over en dat is bitter
weinig als men bedenkt, dat uit deze
pot ondermeer zeventig tijdschriften
(„we moeten het publiek iets bieden”)
de aankoop van doorgaans kostbare
boeken en andere huishoudelijke pos
ten moeten worden betaald.
Drie modellen uit de collectie van
Anne Molenaar. Op de foto van
rechts naar links: hansop in bruin
en geel met ringritsen; suède
broekje met bolero in licht- en
donkerbruin; bordeaux ribflu
welen pak met drukknoopsluiting
en zakken met ringritsen en bij
passende pet.
„Vorig jaar”, merkt hij op, „hebben
we Den Haag geschreven: zullen we
maar niet sluiten? Want het geld is op”,
op”. Daar kwam nog bij dat de tafels
en stoelen op instorten stonden. De
valpartij van onze Amsterdamse col
lega was kennelijk nodig, want kort
daarna liet CRM het meubilair ver
nieuwen. „Het was zulk wrakhout, dat
zelfs domeinen er geen interesse in
had.
De klaagzang van de archiefdienst
is niet van vandaag of gisteren. Voor
de toenmalige algemene „chef” dr.
J. L. van der Gouw werd het uitein
delijk te gortig. Hij stapte op. Maar
niet nadat hij minister Marga Klompé
had gevraagd of de Noordzee soms
(Van een onzer verslaggevers)
IJMUIDEN. Woensdagmorgen zes uur
zal een Canadees vlooteskader bij de slui
zen arriveren. Aan boord van een van de
schepen, de „Preserver”, bevindt zich de
gouverneur-generaal van Canada Roland
Michener, die een officieel bezoek aan ons
land zal brengen. Het Canadese eskader
wordt geëscorteerd door twee Nederlandse
oorlogsbodems de „Amsterdam” en de
„Gelderland”.
De schepen zullen gebruik maken van de
Noordersluis zowel als van de Middensluis,
beide sluizen zullen dan met bloemen en
vlaggen versierd zijn.
blijven, zo’n kind krijgt daar op den
duur ook een complex van. Al met al
fijne stoeistoffen in frisse kleuren.
ANNE MOLENAAR propageert dit
seizoen de ronde lijn hetgeen op de
foto waarop Lies ja en Theo voor ons
poseren, duidelijk tot utdrukking komt.
Liesje draagt een linnen pak, waar
van het hesje de ronde lijn heeft van
af het split middenvoor weglopend tot
onder de arm. Op de broek, voor u
onzichtbaar, diezelfde doorgestikte
naad. Op hes en broek zijn leuke ova
le fantasiezakken aangebracht. Het
ribfluwelen pak van onze, wat verle
gen Theo is dwars verwerkt en wordt
met een grappige pet gecompleteerd
met effen bovenlijfje en gestreept,
klokkend rokje in allerliefste kleuren
doen het uitstekend. Vooral voor de
vakantie ideaal: sopje, ophangen en
klaar is de was!
„Chartermeester” (charter is een
middeleeuws perkament, vandaar) of
archivaris dr. A. J. Kölker laat ons
het gebouw zien. Vijf verdiepingen
volgepropt met historie. Het puilt er
aan alle kanten uit. Er is alleen maar
een goederenlift en voor dikke men
sen zijn de gangetjes tussen de tot het
gescheurde plafond reikende legger-
planken gewoon veel te smal. In de
gang beneden staat een grote kast, die
volgens de brandweer te gevaarlijk is
en er dus uit moet. Maar dat kan niet
omdat er nergens anders ruimte is
voor de kast. En voor de boeken. Het
lijkt soms op liefdewerk oud papier.
„Er zijn wel eens mensen”, zegt mr.
Groesbeek, „die zeggen: wat is nou
de zin van zo’n papierpakhuis. Men
vergeet daarbij, dat de rechten en de
plichten van de overheid in het archief
zijn vastgelegd en dat het een belang
rijke culturele en wetenschappelijke
functie heeft. Je hebt de factor van de
vrijetijdsbesteding. De grote pieken
liggen altijd op de zaterdagochtend.
Het is voor ons het drukst als zij vrij
zijn.”
verbloemen, het feit blijft, dat ook on
ze kleinere jeugd weleens evenals
wij ouderen met enigszins afwijken
de maten heeft te kampen. Waarom
zou een meisje van acht niet de tail
le van een vierjarige kunnen hebben
en een vijfjarige jongen de lengte van
een van acht? Ook kan het heel goed
voorkomen, dat Lies je of Theo graag
een pakje zou willen hebben van een
andere stof, of kleur dan voorradig.
Voor Anne Molenaar levert dat geen
bezwaren op. „Problemen zijn er om
op te lossen”, zegt ze „en derhalve
wordt de kleding aangepast zonder ge
zeur over extra kosten. De kleintjes
hebben eveneens recht op fijne mode,
die bovendien correct zit”.
OPVALLEND IN DE ontwerpen zijn
de vlakverdeling in verschillende kleu
ren, zakken met ring-ritssluitingen en
drukknoopsluitingen, versierende ele
menten die kinderen altijd erg aan
spreken.
Erg aardig zijn de volkomen water
dichte jasjes van suèdine op rubberba
sis. Ook de jurkjes van zijden jersey
De historie van het rijksarchief in
Haarlem gaat terug naar 1886, toen het
archief van de provincie en dat van de
gecombineerde raden van het Noorder
kwartier onder beheer van het rijk
kwamen. Het was ondergebracht in
het huidige gebouw, dat in die tijd te
vens als provinciehuis het paviljoen
was toen nog museum fungeerde.
In 1897 werd het verplaatst naar de
Vleeshal op de Grote Markt, maar 22
jaar later ging het weer terug naar de
Jansstraat.
Al jaren wordt er uitgekeken naar
een ander, nieuw gebouw, maar tot
dusver zijn alle plannen in het water
gevallen. Daar was het uitbreidings
plan voor het huidige gebouw, dat in
de ogen van de gemeente geen genade
kon vinden. Daar was het plan voor
een „toren” van veertien verdiepingen
Het rijksarchief bevindt zich op
de hoek van de Jansstraat en de
Ceciliasteeg. Deze foto werd ge
maakt in de kloostertuin, waarvan
de gemeente na het slopen van
een aatal panden graag een plant
soen zou willen maken.
EN DAN WAS er ook nog een keur
aan kostelijke centuurs. Zij bleken te
zijn gemaakt door Betty Ruigrok. Le
ren exemplaren met spijkerkoppen en
ringen en sommigen waren zelfs nog
voorzien van een portemonnee. Voorts
leren bretelletjes, die verstelbaar zijn
zodat ze met uw pupilletjes kunnen
meegroeien.
Er wordt wel eens laatdukend ge
sproken over de betekenis van het
archief. Het bezoekersaantal wijst ech
ter duidelijk in een andere richting.
In 1969 waren er 3500 bezoekers, in
1970 ruim 4200 en deze stijging zet
zich ook dit jaar door. En dit terwijl
er in 1903 slechts zeven bezoekers wer
den geregistreerd. De meeste mensen
blijven daar urenlang, sommigen een
hele dag speuren naar hun voorva
deren. Het familieonderzoek is bijzon
der populair geworden en dat biedt
ook perspectief aan de Jansstraat, om
dat alle burgerlijke standen van
Noordhollandse plaatsen sinds 1811 er
zijn opgeslagen en er ook uit notariële
protocollen en veel oudere kerkboeken
veel „oud nieuws” te halen valt.
Mr. Groesbeek is door zijn functie
automatisch belast met het toezicht op
de gemeentearchieven in de provincie.
Sommigen zijn er veel beter aan toe.
Neem Amsterdam, dat in een hyper
modern gebouw zit en over honderd
I
S
V
Mts.-"
