SURINAME’S VLOEK IS
ZIJN KINDERZEGEN
Maar geboorteregeling is
er politiek onverkoopbaar
Twee spectaculaire medische ontdekkingen
mil
J
I
I
21
Emoties in
tabletvorm 2
IK
1
XXJÖ
ZATERDAG 17 APRIL 1971
Erbij
(Van onze correspondent Gerard Habraken)
Kinderrijk creools gezin: waar zijn de vaders?
Puinhoop
Produktieslag
Zendingswerk
Geen toekomst
Weldadigheid voor de eenzamen
1
deze stof zelfs weten te isoleren,
waarna een hoogleraar in de che
mie aan dezelfde universiteit erin
slaagde, de molecule van die stof
synthetisch te bereiden, aldus
hebben deze twee onderzoekers
meegedeeld.
Onderwijs
„Zekerheid”
Kankerprognose
(Van onze medische
medewerker)
it K EN KAN zich afvragen of er
1V1 door angst’ en door andere
positieve of negatieve emo
ties, in het lichaam stoffen ge
vormd worden die op hun beurt
deze emotie bij anderen kunnen
verwekken. Wat de angstgevoe
lens betreft heeft de farmacoloog
prof. Georges Ungar in zijn labo
ratorium aan de universiteit van
Houston in Texas de eerste be
wijzen geleverd voor het bestaan
van een „angst-stof”. Hij heeft
I -
S s
H I I I II
VL
van
van
Ü^SsSS..»:
ontkomen,
Men kan niet aan de indruk
dat de bevolkings-
Zodra de jeugd, al dan niet in
het bezit van een mulo- of hbs-
De rudimentaire sociale wet
geving dateert nog uit het kolo
niale tijdperk. Een werknemer,
die naar Europese maatstaven te
gen de pensioengerechtigde leef
tijd loopt, wordt ontslagen. Ziekte
betekent in de meeste gevallen
geen loon. Pensioen, A.O.W., va
kantie, een uitkering voor werk
lozen, al die begrippen, die in
Nederland reeds lang geen punt
van discussie meer zijn, vertoeven
in Suriname nog in een science
fiction-sfeer.
Black Power-voorman C. Karg
wil iedere propaganda voor ge
boorteregeling bij de wet verbo
den zien: „Er moeten veel meer
kinderen komen. Iedere Surina
mer ereool) moet proberen
50 nakomelingen te krijgen. Dit is
ons Black Power-wapen tegen de
opdringende hindoe-power”.
ALLEEN BIJ de voogdijraad
kan men bezorgde geluiden horen
over de ongeremde bevolkings
toename. Omdat een creool het
als een gewoonterecht en ook als
een mannelijke plicht beschouwt,
dat zijn amoureuze aktiviteiten
zich niet beperken tot de echte
lijke woonstede, is het aantal on
gehuwde moeders schrikbarend
hoog. Alleen in Paramaribo ko
men er jaarlijks ruim 1100 bij.
Vrouwen met kinderen van ver
schillende vaders, die bijna ge
dwongen worden om steeds weer
met andere mannen op avontuur
DE HELFT van de Surinaamse
bevolking is jonger dan 17 jaar.
Hoewel zo’n jonge bevolking op
„Ons onderwijs is een puin
hoop”, zegt B. Rusland, voorzit
ter van de federatie van onder
wijzers in Suriname (FOLS). „Het
is misschien beter te spreken van
een anti-onderwijs. Doordat het
uitsluitend gericht is op Neder
land, blijft het volkomen geschei
den van de Surinaamse maat
schappij”. Het hele onderwijssys
teem in Suriname is in feite niet
meer dan een opleidingsinstituut
ten behoeve van de toch al over
verzadigde markt in de witte-
boorden-sektor. In heel Suriname
is slechts één lagere technische
school, die jaarlijks niet meer dan
200 nieuwe leerlingen kan her
bergen. Voor de meisjes is er één
huishoudschool. In dit land waar
meer dan de helft van de bevol
king zich nuttig probeert te ma
ken in de landbouw, blijkt land
bouwonderwijs nog een braak
liggend terrein te zijn.
SOCIALE voorzieningen kent
men in Suriname eigenlijk alleen
van horen zeggen. „We hebben er
financieel geen ruimte voor”, zegt
een regeringsfunctionaris.
De hele middenstand in Para
maribo wordt overschaduwd door
„Kersten N.V.”, een handelsonder-
neming, die aktiviteiten ontplooit
in alle denkbare branches. „Ker
sten is duur en betaalt slecht”
heet het in Paramaribo. Een win
kelmeisje staat er voor twintig
te gaan, omdat dit meestal haar
enige bron van inkomsten is.
IN DE WACHTKAMER van de
voogdijraad zit een vrouw van 40
jaar, moeder van 17 kinderen. Ze
is in verwachting van de acht
tiende. Omdat ze moeilijk kan
rondkomen van de 60 gulden die
ze maandelijks van de bedeling
krijgt, komt ze om een baantje
vragen: „U weet hoe dat gaat met
vaders: als de kinderen er een
maal zijn, trekken zij er zich niets
meer van aan”.
Pogingen om de vader via een
gerechtelijke aktie tot een finan
ciële bijdrage te dwingen, halen
weinig uit. De betrokken mannen
verdienen nauwelijks voldoende
om een legaal gezin te onderhou
den. Voor hun talrijke „buiten
kinderen” is geen financiële ruim
te aanwezig.
de lange duur misschien gunstig
kan zijn, schept ze op het ogen
blik onoplosbare problemen. Het
onderwijs ziet zich voor de on
mogelijke opgave geplaatst deze
uitpuilende spes patriae klaar te
maken voor een onzekere toe
komst. Het budget is bij lange na
niet toereikend. Van de 36 mil
joen die op de begroting is uit
getrokken voor het departement
van Onderwijs, wordt 31 miljoen
uitbetaald aan salarissen en 2
miljoen verdwijnt in de dienst
reizenpot. Van de resterende 3
miljoen moet dan een onderwijs
systeem in stand worden gehou
den, dat in naam identiek is aan
dat in Nederland.
DAT ER problemen komen als
de uitgebreide kinderschaar de
leeftijd bereikt, dat er aan een
zelfstandig bestaan gedacht moet
worden, wuift minister van Land
bouw, Sankar, met een vriendelijk
gebaar weg. De explosieve bevol
kingstoename ziet hij als een
zegen: „Onze bevolking is veel te
klein. In een agrarisch land heb
je alleen al een groot aantal in
woners nodig om als markt te
dienen voor de produkten van
eigen bodem”.
explosie het karakter heeft
een produktieslag. In nauwelijks
honderd jaar hebben een paar
duizend hindoestaanse gastarbei
ders zich ontwikkeld tot de groot -
Suri-
IN DE AFGELOPEN vijf jaar is de bevol
king van Suriname met ruim 20 percent toe
genomen. Het geboorte-overschot 25 per
1.000 inwoners in 1969 is het hoogste van
Zuid-Amerika. Ondanks het feit, dat het land
niet in staat blijkt om de huidige bevolking
390.000 zielen een enigszins redelijk be-
De hindoestaanse boeren op de
kleine landbouwbedrijfjes kunnen
onmogelijk rondkomen van een
jaarinkomen, dat in de meeste
gevallen nauwelijks de 500 gulden
haalt. In de praktijk komt het
erop neer, dat de vrouwen en
kinderen op het land werken en
de mannen in Paramaribo een
„job” proberen te bemachtigen.
Doordat zij wat de voedselvoor
ziening betreft, altijd kunnen)
terugvallen op hun eigen land
bouwbedrijf je, nemen zij met een
veel lager loon genoegen dan een
in Paramaribo woonachtige creool,
die alles moet kopen.
DE INVLOED van de Neder
landse ontwikkelingshulp op het
Surinaamse onderwijs is nauwe
lijks merkbaar. Er zijn hier en
daar wat lokalen bij gebouwd,
maar over het algemeen wordt in
Paramaribo les gegeven in bouw
vallen, die één harmonieus geheel
vormen met de krotten in de
omgeving. Buiten de hoofdstad is
de toestand nog slechter.
vijfde klas van de lagere school.
De onderwijzers die hier eigenlijk
thuis horen, vindt men bij het
voortgezet en middelbaar onder
wijs. Door de lage salariëring is
het praktisch onmogelijk om leer
krachten uit Nederland aan te
trekken. De reisroute is in omge
keerde richting. Surinaamse leer
krachten vertrekken op grote
schaal niet alleen naar Nederland,
maar ook naar de Nederlandse
Antillen „waar het veel beter is”.
Het leermiddelenpakket bestaat
voor een groot deel uit bijna
antikwarische Nederlandse me
thoden. Midden in de bush-bush
hoor je een meisje, derde klas
lagere school, hardop lezen: „in
de weide dartelt het jolige vee”.
EEN ANDERE ONTDEKKING
komt uit Israel. Reeds 50 jaar heb
ben onderzoekers gezocht naar een
specifieke universele reactie waar
mee het bestaan van kanker bij een
patiënt kan worden aangetoond. Tot
nu toe is dat (met enig voorbehoud)
voor enkele vormen van kanker ge
lukt. Wel kan baarmoederkanker al
staan te bieden, wordt er noch van regerings
zijde, noch van particuliere zijde iets onder
nomen om het nog steeds toenemende ge
boorteoverschot af te remmen. Men kan eer
der de stelling horen verkondigen dat de eco
nomische vooruitgang van Suriname wordt
belemmerd door een te gering aantal in
woners.
Ouden van dagen, zieken, de
goeddeels verwaarloosde jeugd en
alle andere sociale noodgevallen
komen ten laste van de familie.
Alleen als er helemaal geen fa
milie meer is, is er misschien een
plaatsje in ,,’s lands weldadig-
heidsgesticht”: een bejaarden
tehuis dat het in Nederland als
museumstuk nog wel zou doen.
Het is opmerkelijk dat bedrij
ven, die in Nederland al dan niet
verplicht het personeel sociaal
begeleiden „tot aan het graf,”
voor de lokale werknemers in
hun Surinaamse vestigingen geen
sociale verplichtingen blijken te
kennen. Een Nederlands semi-
staatsbedrijf als de Stichting Ma
chinale Landbouw in Wageningen
werkt, wat de lokale werknemers
betreft, voor een groot deel met
losse arbeiders die via een kop
pelbaas in dienst worden geno
men. Dagloon f 4,50, waarvan
0,45 voor de koppelbaas. Sociale
lasten: geen!
Tot de mogelijkheden waartoe deze
ontdekking zou kunnen leiden, be
hoort volgens prof. Ungar ook de
„herinneringsmolecule” van de mens,
waarmede dan geestelijk gestoorden,
seniele bejaarden en verslaafden aan
alcohol en drugs behandeld zouden
kunnen worden. Maar dit kan nog
wel 10 tot zelfs 20 jaar duren, voegde
hij hieraan toe.
Wanneer men in deze richting ver
der durft te voorspellen, zullen op
deze wijze ook de stoffen die haat,
liefde, „geluk” en alle andere ge-
voelsfacetten opwekken geïsoleerd en
synthetisch bereid worden. Er wer
den wel eens grotere fantasieën ge
realiseerd.
aardig gezwel van de borst. Van de
350 positieve reacties waren 12 af
komstig van patiënten bij wie de
diagnose kanker op dat ogenblik nog
niet vastgesteld was kunnen worden,
maar binnen een jaar werd ook bij
hen de diagnose kanker met zeker
heid gesteld.
HET TESTSERUM wordt bereid
uit het bloed van konijnen die tevo
ren werden geïmmuniseerd met een
„versterkt” preparaat uit verzameld
bloedserum van kankerpatiënten. Op
deze wijze ontstaat een anti-t-globu-
lineserum dat dan getest kan worden
met het bloedserum van een patiënt
die men op kanker wil onderzoeken.
DR. TAL ZEGT dat zij erin ge
slaagd is, de fabrikatie van haar
anti-serum zo gemakkelijk en goed
koop te maken, dat elk gewoon la
boratorium dat ook zou kunnen. In
dien haar vinding eindelijk de weg
zou vormen voor een vroegtijdige,
betrouwbare diagnose van kanker,
zal dit voor de gehele oplossing van
het kankervraagstuk een grote stap
voorwaarts betekenen. Want dan is
ook het vinden van de eigenlijke
oorzaak van kanker veel dichterbij
gekomen, en daarmee de genezing
van deze gevreesde ziekte. Maar zo
ver is het nog niet, ondanks die spec
taculaire vinding in Israel.
DR. J. KATER
gulden of minder zes dagen in de
week achter de toonbank. Toch is
zij niet in dienst van een of an
dere „kapitalistische uitbuiter”.
Kersten N.V. is een instelling die
het werk van de internationale
Evangelische Broedergemeente
(E.B.G.) financiert. Mede tot on
genoegen van de in Suriname
werkzame zendelingen in dienst
van de E.B.G. verdwijnt de winst,
jaarlijks 20 miljoen gulden,
zegt een vakbondsleider, naar
de hoofdkwartieren van de E.B.G.
in Nederland en Duitsland. Van
daaruit wordt er onder meer het
zendingswerk in de V.S. mee ge
financierd! Zodat het heel goed
mogelijk is, dat het winkelmeisje
in Paramaribo met haar bijna
symbolische weekloon ongewild
een bijdrage levert aan de ont
wikkelingshulp die Suriname via
Nederland aan de V.S. verstrekt.
in een zeer vroeg stadium, zelfs voor
dat het nog tot ontwikkeling is ge
komen en klachten geeft, ontdekt
worden dank zij de zogenoem
de „pap”-test. Ook bij dikkedarm- en
rectumkanker gebruikt men wel be
paalde reacties. Die voor het gehele
maagdarmkanaal, door dr. Philip
Gold aan de McGill universiteit ont
wikkeld, wordt nu op grote schaal
internationaal bestudeerd. Maar er
zijn al heel veel dergelijke reacties
beschreven waarmee de aanwezig
heid van kanker kan worden aange
toond, die na uitvoerig onderzoek
echter geen waarde bleken te be
zitten.
In het „Israël Journal of Medical
Sciences” heeft dr. Chloë Tal, mede
werkster aan de Hebreeuwse univer
siteit, nu de eerste resultaten bekend
gemaakt met een bloedtest waarmee
de diagnose kanker veel vroeger kan
worden gesteld dan dit met de tot nu
toe gebruikte methoden mogelijk was.
De reactie berust op het aantonen van
een in het bloedserum aanwezig be
paald soort eiwit, dat t-globuline ge
noemd wordt. Dit eiwit betekent dan
dat er of kanker of zwangerschap be
staat. Tot deze (eerste) gevolgtrek-
DE MOEILIJKHEDEN begin
nen al bij het kleuteronderwijs,
waar een gebrek aan spelmate
riaal meestal gecompenseerd
wprdt door de opdracht: „Kinder
tjes, je hoofd op de armen en nu
allemaal slapen”. Er is een ont
stellend gebrek aan bevoegde
leerkrachten. Kleuterleidsters zijn
inmiddels doorgedrongen tot de
MEDE ONDER invloed van
deze semi-werkloze hindoestanen
is het loonpeil in Suriname veel
lager dan op de Nederlandse An
tillen. In Willemstad liggen alle
lonen van straatveger tot minis
ter, tweemaal zo hoog als in
Paramaribo. In Suriname gaat
een geschoolde bouwvakker we
kelijks met ƒ50,— naar huis en
dan is hij nog een kapitalist in
vergelijking met een hulp in de
huishouding, die voor dat bedrag
of minder een maand moet wer
ken. Een arbeider op een bacoven
(bananen)plantage legt dagelijks
gemiddeld 15 km af met een tros
bananen van ruim 20 kg op zijn
schouder. Zo’n dagmars levert
hem dan 3 gulden op
ELKE SURINAAMSE vrouw
brengt tussen de 15 en 45 jaar
gemiddeld acht kinderen ter we
reld. Een groot aantal uitzonder
lijk grote gezinnen woont meestal
met een vader in los-vast ver
band, in onmogelijk kleine krot
ten. Krepeergevallen, die onder de
huidige regeling nooit voor een
volkswoning in aanmerking zullen
komen, omdat de huur niet be
taald kan worden. Juist in de
economisch zwakste kringen ziet
men een uitgebreide kinderschaar
als investering voor de oude dag.
Bij de 17.000 hindoestaanse keu
terboertjes, die in de districten
rond Paramaribo een uiterst ar
moedig bestaan lijden, is de ge-
zinssterkte nog aanmerkelijk gro
ter dan bij de creoolse krotbewo
ners in de hoofdstad. Gezinnen
met meer dan vijftien kinderen
zijn er geen uitzondering. Het
ruimte- en voedselprobleem, dat
in Paramaribo nog enigszins als
remmende factor werkt, speelt in
de buitendistricten geen rol. Kin
deren zijn er niet alleen een
soort oudedagsvoorziening, maar
ook een noodzakelijke hulp op de
arbeidsintensieve bedrijfjes, waar
mechanisatie een onbetaalbaar
begrip is.
OP DIT OGENBLIK betreft het
nog proeven bij muizen, die door een
elektrische impuls angstig werden
gemaakt, terwijl zij zich in een don
kere ruimte bevonden, waarin zij
zich normaal goed thuis voelen. Uit
de hersenen van deze muizen wist
prof. Ungar uiteindelijk een stof te
bereiden die hij het „memory-mole-
cule”, het herinneringsmolecule
noemt. Wanneer hij dit bij andere
muizen inspoot die nooit eerder door
een elektrische shock bang waren
gemaakt, werden ook deze dieren in
het donker angstig. Het molecule
heeft de naam „scotophobine” gekre
gen, afgeleid van de Griekse woor
den die angst voor het donker aan
geven. Toen de uitvinder zekerheid
had dat hij het juiste molecule had
geïsoleerd, verzocht hij aan prof.
Wolfgang Parr om dit kunstmatig na
te maken. Deze begon in augustus
1970 en had tegen Kerstmis reeds
een keten van aminozuren gesynthe-
siseerd die bijna driekwart zo sterk
werkte als het natuurlijke molecule.
Tenslotte zijn hij en prof. Ungar er
nu in geslaagd de totale synthese van
deze stof te realiseren, die even sterk
werkt als het natuurlijke produkt.
king kwam dr. Tal op grond van haar
onderzoek bij 520 patiënten en in het
Hadassah-universiteitsziekenhuis. Bij
een deel van deze patiënten was kan
ker met zekerheid aangetoond, ter
wijl een groot aantal der andere pa
tiënten aan ziekten leden die beslist
geen kanker waren, maar die wel in
vele opzichten op kanker leken. Van
deze 520 volstrekt „anonieme” bloed-
onderzoekingen bleken 356 een posi
tieve reactie met de nieuwe methode
op te leveren. Toen deze 356 positie
ve reacties achteraf werden gecon
troleerd, bleek dat zij in 350 geval
len van patiënten afkomstig waren
die zonder enige twijfel aan kanker
leden. Drie patiënten waren „ver
dachte”, maar nog niet bevestigde
gevallen van kanker; de drie overige
bloedproeven waren van zwangere
vrouwen. Onder de 350 positieve ge
vallen van kanker bevonden zich 27
verschillende soorten van deze ziekte,
waaronder kanker van de borst, de
schildklier, maag, long, nier, prostaat
en verschillende andere organen.
De 164 negatieve reacties bleken
afkomstig te zijn van lijders aan al
lerlei niet-kwaadaardige ziekten, on
der wie een vrouw met een goed
pas de laatste jaren begint de
Surinaamse vakbeweging zich
enigszins te roeren in de strijd om
hogere lonen en betere arbeids
voorwaarden. Wijlen Jozef Adolf
Pengel was naast premier ook
voorzitter van de „moederbond,”
een overkoepelende vakbonds
organisatie. Deze niet-alledaagse
combinatie was de basis voor een
geforceerde arbeidsvrede, maar
tijdens de februaristaking van
1969 werd „slimme Jopie” door
zijn eigen vakbondsleden ten val
gebracht. Volgens Statenlid en
vakbondsleider mr. Eddy Bruma
is er sindsdien niet veel veran
derd: „Het beleid van de regering-
Sedney is een voortzetting van
alles wat we tot nu toe verwor
pen hebben. Als er niet spoedig
iets gebeurt, zie ik de arbeiders
binnen niet al te lange tijd weer
de straat op gaan”.
diploma, de schoolbanken verlaat,
beginnen de problemen pas goed
in een land, waar ruim 10 percent
van de beroepsbevolking als
werkzoekend staat geregistreerd,
is de kans op een baan vrijwel
nihil. Die 10 percent is bovendien
nog geflatteerd. Indien men de
verborgen werkloosheid meere
kent, komt men aan een totaal
van ruim 20 percent. Het veel te
omvangrijke ambtenarencorps is
grotendeels een werk verschaf -
fingsprojekt.
«AfWVWVWWVVVWWWVIAfWWVVWMVWWWVWWWVWWWWWWWWWtAAAAAAAAfWVVVVWWVVVVWVVV'UlAfWlfWWWVVWWVIflIWi
ste bevolkingsgroep van
name. Bij de in de verdediging
gedrukte creolen is een geboorte
regeling alleen daarom al moeilijk
te verkopen.
•■i Vy
s»
F
"’T
A ft
