TOESTAND MIDDEN OOSTEN
UITERST ZORGWEKKEND
VREDE IN ISRAEL ZOU EEN
NIEUWE UITDAGING VORMEN
Israel koestert geen
Egypte’s militaire macht
vrees voor
F
16
teruggeven ook Jeruzalem
„Jongeren willen alles wel
- XK
ZATERDAG 1 MEI 1971
Erbij
s
Hinderlagen
Ravage in Suez na de zesdaagse oorlog.
Militaire actie
In vredestijd
O Plan-Rogers
Port Said
Verward
„Oók Jeruzalem”
Conservatief land
O Gigantisch leger
S Erosie
S Gevestigde klasse
Bedrieglijke rust aan het Suezkanaal.
...>i
A'
(Van onze reisredacteur)
kilometer
(Van onze reisredacteur)
A.. „.,*1
-
Het wordt er door de internationale politiek naar toe ge-
DAARBIJ KOMT nog dat de hele jonge generatie verward
is: er bestaat zo weinig stabiels. Golda Meir, een bewonderens-
waardige vrouw ongetwijfeld, maar ze werd in Rusland ge
boren, verhuisde naar de Verenigde Staten en woonde daar
In een klein stadje. Daarvan blijft iets hangen. We spreken
eenvoudig niet dezelfde taal haar problemen zijn andere
dan de mijne”.
DUIZEND STUKKEN geschut, vijfhonderd tanks en zes tot
zeven divisies ter sterkte van ongeveer honderdduizend man
TEL AVIV Het is een enigszins benauwende gedachte,
maar wanneer morgen onverwacht in Israel de vrede mocht
uitbreken, dan ligt er géén wel-omschreven politiek gereed
om deze uitdaging tegemoet te treden. Sommigen menen zelfs
daaruit de conclusie te mogen trekken, dat het huidige Israëli
sche kabinet helemaal geen vrede wenst hetgeen onjuist is,
maar wel een treffend voorbeeld mag heten van het wan
trouwen dat in Israel tussen de generaties groeit.
Wanneer de vrede wordt bereikt, dan is de missie van dit
kabinet vervuld en heeft de oude politieke garde zijn rol ge
speeld. Dan zouden er jongeren naar voren moeten treden,
die niet gehinderd door het verleden van hun voorgangers,
Israel in het Midden-Oosten zijn belangrijke plaats als ont-
wikkelings-stimulator zouden moeten geven.
IN TEGENSTELLING tot de landbouw echter, heeft de Is
raëlische politiek nog geen rijpe tweede pluk opgeleverd en
er mag dan ook enige vrees bestaan dat het land in vredes
tijd te maken krijgt met een aantal eroderende factoren, die
nu nog gemakkelijk kunnen worden weggemoffeld onder het
hoofdstuk „noodtoestand” en „permanente bedreiging met to
tale vernietiging”.
Zo’n jongere (die inmiddels ook al veertig jaar is): „De jon
gere generatie heeft meer dan genoeg van het vechten en de
realiteit van de noodtoestand, maar ik zie hier de jongeren
nog niet op weg naar een of andere revolutie. Zij moeten voor
namelijk worden beschouwd als een leeftijdsgroep, die in poli
tieke zin geen initiatief behoeft te nemen omdat zulks toch
vrij zinloos is.
ISRAEL, hetzelfde dynamische Israel, dat zich met zoveel
verbetenheid uit het Palestijnse woesijnzand verhief, is een
conservatief land, waar, om met een oudere regeringsfunctio-
„Je kunt natuurlijk wel spreken over het land en over je
idealen, maar als er niets méér is, niets wezenlijkers, dan
worden wij een soort Libanon, een Venezuela, een Guatemala,
Nee, als het vrede is, dan zullen we ook iets missen omdat
ineens die gemeenschappelijke doelstelling van het overleven
wegvalt. Als je me dus vraagt wat er op de dag na de vrede
gebeurt, dan kan ik alleen maar zeggen dat ik me daarover
zorgen maak ernstige zorgen”.
AVNERI: „De erosie is er. Ook nu. De afstand tussen armen
en rjjken wordt door de oorlog vergroot. Dit land doet niets
om vrede te bewerkstelligen.
naris te spreken „een afschuwelijke eerbied heerst voor leef
tijd en een lange baard”.
trapt, maar elke stap die zij doen getuigt meer van angst voor
die vrede dan van bereidheid. Deze regering geeft de voorkeur
aan een situatie van geen-oorlog-geen-vrede boven teruggaan
naar de oude grenzen”.
Niettemin: Als Dayan zegt dat Israel duidelijk moet maken
dat het liever opnieuw zal vechten dan zich terugtrekken naar
de oude grenzen, dan spreekt hij daarmee mei alleen de taal
die aanslaat bij de oude vechtjassen van ie Arbeiderspartij,
die ruwweg gemeten al 38 jaar in Israel aan de macht is
hij vertolkt ook de opinie van een meerderheid onder de be
volking.
Israel vreest de vernieuwde Egyptische militaire macht
geenszins. Het is zich ervan bewust dat een nieuwe strijd van
wege de zwaardere bewapening aan beide kanten meer slacht
offers zal vergen, maar zelfs al is de Egyptische soldaat beter
getraind en beter uitgerust, het commandosysteem, zo zeggen
militaire deskundigen, is er niet op vooruit gegaan. En zij
merken zelfverzekerd op dat Egypte toch wel erg ver achter
moet liggen, omdat het op een bevolking van zo’n 34 miljoen
mensen nog geen duizend goede piloten kan voortbrengen.
ZAL ISRAEL, in geval van een nieuwe strijd aan het Suez-
kanaal dat kanaal oversteken, of dat althans proberen? Zeer
goed geïnformeerde zegslieden beweren dat er geen plannen
in die richting bestaan. Het enige stuk grond dat wellicht als
nog zou kunnen worden veroverd is het noordelijkste stukje
van de oostelijke Suezkanaaloever, tegenover Port Said.
De vraag zij nog eens herhaald: oorlog of vrede in het
Midden-Oosten? Israel acht het niet uitgesloten dat aan het
Suezkanaal de gevechten weer zullen losbranden en het wacht
met enige spanning op de vijfde juni wanneer het vier jaar
geleden is, dat Egypte’s nog steeds voortdurende nederlaag
begon.
Israel gelooft in meerderheid niet dat er een vrede zal
komen, zoals het land die wenst: een veilige vrede. En naar
mate in de politiek steeds meer onspeelbare kaarten op tafel
komen te liggen blijft de toestand in het Midden-Oosten du*
vooralsnog uiterst zorgwekkend.
malen succesvol hinderlagen gezet. Of grotere eenheden kun
nen oversteken is een geheel andere zaak. Zo’n onderneming
kan alleen maar slagen wanneer ze onze versterkte posities
zouden oprollen.
Beide partijen zijn ontegenzeglijk sterker geworden. De
Egyptenaren hebben onnauwkeurige Luna-raketten gekregen,
die, omdat beide linies zo dicht opeen liggen, bij een geringe
afwijking al op de eigen stellingen kunnen vallen. Verder
moet Egypte nog rekening houden met het probleem dat het
niet uit de lucht kan aanvallen. In de frontlijn zou dat op
geringe hoogte misschien nog wel mogelijk zijn, maar meer
naar achteren beslist niet.
„EEN PLAN voor de vrede bestaat hier niet. De regering
maakt een zeer groot punt van de teruggave der bezette ge
bieden, maar als je bjj de jongeren komt, die in de zesdaagse
oorlog hebben gevochten en later in de strijd aan het Suez
kanaal, dan hoor je dat juist zij bereid zjjn om in ruil voor
een werkelijke vrede alles terug te geven. Ja, óók Jeruzalem”.
„De angst voor de samenleving in dit gebied, die straks zal
moeten komen, is overdreven. Ik ben er rotsvast van overtuigd,
dat joodse en Palestijnse jongeren elkaar beter zullen be
grijpen dan ik mijn eigen ouders”.
Avneri, het parlementslid dat met de pose van een gerestau-
zijn op een strook ter breedte van tien tot twintig
langs het Suezkanaal opgesteld. Tussen Cairo en die kanaal
zone bevinden zich dan nog eens 300.000 man. En de totale
sterkte van Sadats leger, aldus een vooraanstaande militaire
zegsman, wordt geschat op 500.000 tot 750.000 man.
De jongere: „We hebben hier zogenaamd een maatschappij
met gelijke kansen voor iedereen, maar dat is helemaal niet
waar. Talloze jongeren, hebben deze kansen nooit gekregen.
Er is een zeer duidelijk toenemende sociale ontevredenheid”.
„Jonge mensen die hier geboren zijn betalen hun hele leven
voor een klein huis, terwijl zij moeten toezien hoe aan de
overkant van hun straat voor nieuwe immigranten veel gro
tere huizen worden neergezet. Dat doet een frustratie ont
staan, die niet mag worden onderschat”.
„De jongeren hier.... Ze hebben geen organisatie. Welis
waar vind je hen terug in de jongerenafdelingen van de poli
tieke partijen, maar je kunt zelfs geen waarde hechten aan het
feit dat er zo’n veertigduizend jongeren aan de laatste ver
kiezingen hebben deelgenomen omdat die er voornamelijk op
uit waren te gaan behoren tot de gevestigde klasse, het
„establishment”. Daarmee worden ze dan meteen al deel ge
maakt van het systeem en begint het tijdperk der voortduren
de compromissen”.
JONGERE POLITICI? „Er is niemand jonger dan 45 jaar
die meetelt in de politiek, een enkeling misschien. Hier regeert
een gevestigde klasse, die in Oost-Europa door een partij -
machinerie werd gevormd. Uit de oriëntaalse joden bijvoor
beeld, is geen leiderschap naar voren gekomen. In de Knesset
(parlement), 120 man sterk, hebben ongeveer twintig oriën
taalse joden zitting, die de een voor de ander absoluut onbe
langrijk mogen worden genoemd”.
„Het Israëlisch leiderschap heeft helaas geen wortels in de
Er is een mogelijkheid dat zij onze bevolkte gebieden over
de Sinaï of over zee bereiken, maar het is wel de vraag of die
toestellen dan ooit weer terugkomen en als ze terugkomen
staat het niet vast dat hun vliegvelden er nog zjjn”.
De Egyptische generaal Fawzi heeft gezegd dat onderwijs
en gezondheidszorg de voornaamste problemen van zijn land
vormen. De Egyptenaren zijn momenteel niet in staat om
bronnen aan te boren waaruit die ontwikkeling kan worden
bekostigd en in feite gaat het landen steeds verder achteruit.
Ali Sabbri, vice-president en voorman van de Arabische Socia
listische Unie, gaf onlangs toe dat in de jaren tussen 1967 en
1970 het budget had moeten worden verdrievoudigd, maar
zelfs in bedragen uitgedrukt (en dus niet eens verhoudings
gewijs becijferd) is er nu minder geld voor deze doeleinden
beschikbaar dan voorheen. Over enkele jaren zal het Israëli
sche bruto nationaal inkomen groter zijn dan het Egyptische
en Sadat, die zich diplomatiek in een vrij comfortabele positie
heeft gemanoeuvreerd, moet iets doen aan de levensomstan
digheden in Egypte, om de mensen te tonen dat er iets wordt
bereikt.
TEL AVIV Militaire deskundigen hebben Egypte het
sterkste luchtverdedigingssysteem toegedacht na de landen
van NAVO en Warschau-Pact. Dat is een imposant gegeven
waarover Israels militaire specialisten overigens geenszins met
de handen in het haar zitten. Weliswaar betekent het dat hun
tot een onwaarschijnlijke graad van perfectie getrainde vlie
gers niet meer vrjjeljjk het Egyptisch luchtruim kunnen
binnendringen, doch het houdt ook in dat Egypte, als het een
aanvallende actie met luchtsteun onderneemt, zjjn raketten
niet kan gebruiken tegen zijn vjjand vanwege het risico de
eigen toestellen te treffen.
EEN MILITAIRE ACTIE, zo menen de Israëlische experts,
zal hij pas overwegen wanneer al zjjn andere mogelijkheden
zjjn uitgeput.
Zij berekenen dat er vier machten zijn, de Sovjet-Unie, de
Verenigde Staten, Israel en Egypte, die in de beslissing over
een hervatting van de vijandelijkheden een rol spelen. De
eerste drie kunnen zich, als het niet anders kan, neerleggen
bij het voortduren van de bestaande toestand. Israel zou dat
natuurlijk uit militair oogpunt zelfs toejuichen. Egypte is (vol
gens de Israëlische constructie dan) het enige land dat er
strategisch en psychologisch het grootste belang bij heeft om
het bezette gebied terug te krijgen en dus de huidige situatie
te veranderen.
Dit Egypte echter heeft zeer gevoelige verliezen in man
kracht geleden. De zesdaagse oorlog, zo is becijferd, heeft tien-
tot twaalfduizend doden gekost. Tussen maart 1969 en augus
tus 1970 is er in de gevechten aan het Suezkanaal nog een
dergelijk aantal bijgekomen. De gewondencijfers zijn nog
hoger.
Israel heeft die verliezen vrij nauwkeurig kunnen becijferen
uit het wekelijks zorgvuldig natellen van de nieuwe graven
op kerkhoven, die uit de lucht werden gefotografeerd.
reerde Marx zijn vaak uiterst verbitterde tegenstanders be
nadert: „Niemand denkt hier aan vrede er is geen planning.
Het klinkt sinister, maar het is geheel volgens de bestaande
traditie van de Israëlische regering dat zij nooit plannen
maakt. Het is karakteristiek voor het Israëlische volk dat het
zich onder alle omstandigheden verlaat op zijn neiging tot
improviseren. En dat kan zowel voortvloeien uit traagheid als
uit het wantrouwen tegen een al te vérgaande planning.
Het ligt ook wel voor de hand, want de dingen veranderen
hier zeer snel en wij hebben te maken met zeer veel onzekere
elementen. Onze oorlogen worden niet jarenlang voorbereid,
maar aan de hand van de situatie uit deelplannen opgebouwd.
Met onze vrede zal het wel net zo gaan”.
DE AANVAARDING van het plan-Rogers, aldus zegslieden
van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken in
Jeruzalem, was voor Nasser een noodzaak. Hij had militair
gefaald, had geen resultaten geboekt in de politieke strijd en
de economische situatie in het land werd steeds moeilijker.
Zo lang de Egyptenaren maar beseffen dat ze opnieuw gaan
verliezen zullen zij geen nieuwe oorlog op grote schaal be
ginnen, menen waarnemers, maar zij sluiten een plaatselijke
hervatting van de gevechtshandelingen niet uit, wanneer
Egypte denkt daar wel succes te kunnen hebben.
Het leger in Egypte heeft, aldus Tel Aviv, tot nu toe in de
politiek geen rol gespeeld en heeft ook niet duidelijk laten
bljjken daar naar te verlangen. Bij een dankzij zijn homo
geniteit en passiviteit, zo stabiele bevolking is dat ook nauwe
lijks nodig.
Kunnen de Egyptenaren nog steeds beslissen, alléén beslis
sen, over oorlog of vrede? Nóg wel, zegt men in Tel Aviv.
De Russen die geen oorlog wensen zouden dan natuur
lijk hun troepen in eerste aanleg opdracht kunnen geven om
niet mee te helpen bij het bedienen van de complexe raket
systemen, maar op den duur zou dat, bij Israëlische tegen
aanvallen, toch niet vol te houden zijn. Wel dringen de Russen
steeds dieper door in de organisatie van de Egyptische staat.
Of het heeft zijn bondgenoten om dat te doen: de Tsjechen
zijn betrokken bij een reorganisatie van het politieke systeem,
de Oostduitsers bij het verlenen van assistentie aan de toch
al goed georganiseerde veiligheidspolitie, er zijn met de Sovjet-
Unie zelf veelomvattende en belangrijke overeenkomsten ge
sloten in de sectoren van wetenschap, cultuur en landbouw.
AVNERI: „In vredestijd krijgen we van doen met een aan
tal fundamentele problemen. Er bestaat een soort rassenpro
bleem, dat te maken heeft met de betrekkingen tussen de ver
schillende groepen joden. Er moet een duidelijke verbinding
worden gelegd tussen het land van herkomst en de sociale
status. We zullen wel te maken krijgen met conflicten tussen
de joden uit het Westen en de joden uit het Oosten.
Natuurlijk is hier niemand die een openlijke discriminatie
propageert, maar de Noordafrikaanse joden bijvoorbeeld heb
ben het al moeilijker dan anderen.... de oriëntaalse joden
zijn notoire Arabieren-haters. Zo lang er een gemeenschappe
lijke identificatie is met de problemen van het land, kunnen
we de vraagstukken wel oplossen. Als dat niet meer het geval
is wordt het moeilijk”.
De jongere: „Het grootste gevaar voor Israel is de routine.
De man in de straat weet zich de perioden in de vijftiger en
zestiger jaren nog te herinneren. Vredestijd. Toen er mensen
weggingen uit dit land, omdat ze het niet langer konden bol
werken en het ook niet naar hun zin hadden. Nee, soms maakt
de gedachte aan vrede mij bang”.
gemeenschap, de heersende klasse is een soort vakvereniging
van de regeringscoterie”.
„Vrede”, zegt Avneri, „is voor Israel een onverkende uit
daging. Er bestaat zelfs geen onderzoek naar de mogelijk
heden. Want niemand gelooft in vrede”.
„Jong leiderschap ontbreekt omdat elke jongeman in het
leger gaat. Drie jaar lang, in een oorlogstoestand. Dat leger
neemt zijn dynamiek weg. Als hij er uit komt is hij een oude
man die trouwt en een gezin wil”.
Ze beschikken over aanmerkelijk meer amfibie-materiaal
dan voorheen en hebben daarmee meermalen (en naar men
aanneemt opzettelijk) onder de ogen van de Israëlische bezet
ting aan de andere zijde van het kanaal geoefend. De gigan
tische strijdmacht is zo opgesteld dat zij onmiddellijk in actie
kan komen, zonder daartoe eerst uitgebreide voorbereidingen
moeten worden getroffen.
Israels befaamde Bar Lev-linie (waarvan Nasser ooit eens
heeft beweerd dat zij voor zestig percent onder de Egyptische
bombardementen was bezweken) is in de afgelopen maanden
uiteraard zeer versterkt. De fortificaties lijken nauwelijks meer
op de toch altijd nog betrekkelijk geïmproviseerde verster
kingen van vóór de wapenstilstand. Israel heeft zijn linie ge
bouwd als een soort stippellijn van forten, die op sommige
punten tien tot vijftien kilometer uit elkaar liggen.
„KLEINE EENHEDEN tot bataljonssterkte”, zeggen des
kundigen, „kunnen wel oversteken. Dat is in het verleden ook
gebeurd. Weliswaar hebben ze nooit kans gezien om door de
buitenste verdedigingsring van de versterkingen heen te ko
men, maar tussen de versterkingen in hebben ze wel enkele
f I WW- -sv
- -
.x.- X.'
',4' s
