Gedachten over de dood
van het Tussenwezen
I
Gereformeerd
informatie-
maandblad
Oecumenische
naar
Jeugddag in
Dronten
opleiding
bijbel
„Campus Crusade” streeft
geestelijke revolutie
r
e,
A
w
Gesprek met ds. dr. F. de Craaff
naar
Weekeinde
over
Revolutionaire
communes
Wereldraad in 72
Utrecht
t 1
9
Lit
Ellii
Et*.
- w
w-
ZATERDAG 8 MEI 1971
Z
14
Erbij
Rome
Niet de ware God, maar een Tussenwezen, de westerse God, de traditie
is gestorven. Dat zegt ds. dr. F. de Graaff (53 jaar), waarmee onze mede
werker Rik Valkenburg een gesprek had. Deze theoloog-filosoof, die in
1951 promoveerde op „Het schuldprobleem in de existentiefilosofie van
Martin Heidegger”, begon zijn predikantenloopbaan te Well en Ammer-
zoden en stond daarna vier jaar in Apeldoorn. In deze periode schreef
hij zijn boek „Het Europese nihilisme”. Van de Apeldoornse periode zegt
hij: „Hier was ik eigenlijk al bezig met de crisis van de westerse cultuur
en de techniek”. Kortgeleden schreef hij „Als góden sterven”, van welk
boek nu al de tweede druk uit is. Dr. De Graaff zegt in zijn boek dat voor
het jodendom de wet (niet de thora) een tussenwezen was. Deze beide
tussenwezens (westerse en joodse) hebben hun macht verloren, terwijl
nu zowel christendom als jodendom verzeild dreigen te raken in de macht
van de geest der techniek. Tussenwezens zijn bij De Graaff reële wezens,
die echter sterfelijk worden als zij de barmhartigheid in hun (door God
gegeven) gebied, zonder vermaning of veroordeling laten verwaarlozen,
zoals gebeurde tijdens de brandstapels in de tijd van de reformatie. Men
schreef deze daden aan God toe, maar in werkelijkheid hadden de geest
en de machtswellust van het Tussenwezen dit op hun geweten.
Reddende reformatie
Uitverkoren volk
"':'9 '9
O»
F s
1
i
4
t
F I
een
om
/wvwwwwvwwwwwwwwwwwwww
DS. DE GRAAFF
RIK VALKENBURG
Hoe herkent men de Messias?
r.k.
Het gaat erom, dat de Messias
volkomen onderscheiden wordt van de
Heeft het jodendom hierin ook een
rol te vervullen?
Het conflict in d>? geschiedenis
tussen Israël en de kerk kwam door
de verschillende tussenwezens. In feite
verzetten de joden zich tegen het tus
senwezen van de Westerse kerk. Aan
de andere kant begon de wet (niet de
thora) een tussenwezen te worden.
Dit is de professionele folk-pop-
groep The Forerunners, die naar
Nederland komt om te helpen bij
het evangelisatiewerk onder stu
denten in Enschede.
Hoe is uw visie, in de cultuurcrisis,
met betrekking tot de contrareforma
tie?.
Ja. Het Jodendom heeft de eeu
wen door de bijbelse traditie bewaard.
Het wezen van het Jodendom is de
rechtstreekse relatie met God en de
naaste. Deze wetenschap zou er ons
toe kunnen brengen om de leiding van
het Jodendom, dat niet onder de in
vloed van de dode westerse god heeft
gestaan, te aanvaarden. Het is inder
daad van het grootste belang om ken
nis te nemen van een uitleg van de
Acht u Israël noa steeds het uitver
koren volk van God te z;jn?.
Van het wettische moeten ze te
rug naar de thora en steeds meer te
rug naar de Schrift. Ingewijde joden
hebben me gezegd, dat vele orthodoxe
joden geloven dat Jezus de Messias
was en ook in de Drieëenheid geloven.
Men durft het echter niet te zeggen,
uit angst dat de christenen zeggen:
Jullie moeten bii ons komen. Wat het
jodendom betreft: het getto is open
gegaan. Nu zijn zij eruit, maar heb
ben meestal geen norm voor de nieu
we situatie. Daarom is er het gevaar
van assimilatie.
door de Amerikaan William R. Bright,
legt zich toe op agressieve evangelisa
tie. Er zijn nu ruim 2400 medewerk-
kers, terwijl verwacht wordt dat dit
jaar 1000 nieuwe medewerkers de ge
lederen komen versterken.
Campus Crusade for Christ gaat er
van uit dat in zo kort mogelijke tijd
iedere wereldburger met het evangelie
persoonlijk moet zijn bereikt.
De beweging hanteert daartoe ver
scheidene methodieken die over de ge
hele wereld bijzonder effectief bleken
te zijn. Oorspronkelijk richtte Campus
Crusade zich op studenten en leiding
gevende figuren in de maatschappij,
maar sinds kort ook op alle andere be
volkingsgroepen. Men dringt er bij hen
op aan een radicale beslissing te ne
men ten aanzien van de persoon van
Jezus Christus. Degenen die tot geloof
zijn gekomen worden getraind om op
hun beurt anderen met gebruikma
king van de beschikbare methoden en
een uitgebreid lectuurprogramma
te bereiken met het evangelie.
In Nederland werken zes fulltime
krachten voor Campus Crusade for
Christ. Men verwacht dat het aantal
binnen enkele jaren vele malen groter
zal zijn. In ons land werkt één sectie
onder studenten, de ander onder niet-
studenten. De laatste draagt de naam
Instituut voor Evangelisatie (Jacht-
laan 22, Amerongen. Tel. 03434-1912).
Daar verstrekt men ook inlichtingen
over te houden trainingsweekends.
Het voorblad van het eerste num
mer van „Kerkinformatie” toont de
Wilhelminakerk in Dordrecht,
waar op 11 mei de Generale Sy
node van Dordrecht 1971-1972
wordt geopend.
Een boekwinkel in Auckland,
Nieuw-Zeeland, die gespecialiseerd is
in anarchistische, revolutionaire en
communistische lectuur, verkoopt ook
de bijbel. De eigenaar kwam onder
de indruk van wat hij noemde: de re
volutionaire boodschap van de bijbel.
De adjunct secretaris-generaal van
het bijbelgenootschap van Nieuw-Zee
land, David S. Cohen, bracht onlangs
een bezoek aan de winkel. Hij vroeg
de eigenaar wat diens drijfveer was
om een dergelijke zaak te openen. De
man antwoordde: „Ik zet mij in voor
liefde, vrede en broederschap en die
zullen pas werkelijkheid worden als
iedere vorm van oppressie is uitge
bannen door revolutie”.
Cohen zei: „Ik vertegenwoordig een
organisatie die zich ook inzet voor
liefde, vrede en broederschap. Mag
ik u eens iets voorlezen uit onze ge
schriften?” Hij las het hoofdstuk voor
van Paulus over de liefde, I Corin-
the 13, en delen uit de brief van Jaco
bus in het hedendaags Engels.
De boekhandelaar was enthousiast
en vroeg: „Waar staat dat? Dat
klinkt als ons Communistisch Mani
fest?” Toen Cohen zei: „De bijbel”,
kon hij het eerst niet geloven: „Dat
kan de bijbel niet zijn, want dit kan
ik begrijpen!” Maar al gauw moest
hij toegeven dat het inderdaad de bij
bel was. Meteen bestelde hij een aan
tal exemplaren voor de verkoop en
gaf de bijbel een plaats in zijn etala
ge.
Slechts een onmiddellijke, onbedek
te verbinding kan heil schenken. Daar
om terug naar het naakte Woord van
God: de Bijbel. Gelezen vanuit de
Grondtekst.
Dit alles baseert De Graaff op psalm
82, waarin geprofeteerd wordt dat de
góden (tussenwezens) zullen sterven
als een mens, omdat ze geen recht lie
ten verschaffen aan de arme en de
wees.
Rik Valkenburg’s gesprek met dr.
De Graaff, die na zijn Apeldoornse
periodie naar Rotterdam vertrok en
sinds 1967 in Hattem staat, is hieron
der gedeeltelijk weergegeven.
Dominee De Graaff, heeft de refor
matie reddend gewerkt, wat betreft
het af werpen van het juk der door u
aangeduide tussenwezens?
De dreigende vernietiging van
menselijkheid en wereld kan alleen
verhinderd worden, waar het Westen
een rechtstreekse relatie tot de leven
de God krijgt. De moeilijkheid om tot
deze relatie te komen, is dat alle ken
nis en gemeenschap, die Europa met
de levende God heeft gehad, direct of
indirect bemiddeld was door de tra
ditie, die beheerst werd door de ge
storven God. Dit gold zelfs voor de
reformatie.
Corrigeerde de reformatie dit vol
doende?
Hoewel de reformatie de onmid
dellijke omgang met de levende God
heeft gekend, was de traditie der tus
senwezens toch een belangrijk hulp
middel om deze rechtstreekse relatie
op te roepen.
Wat was de waarde van de reforma
tie?
De reformatie heeft de weg ge
wezen naar de rechtstreekse relatie
met de levende God, die spreekt, waar
het bijbelwoord klank krijgt. Hoewel
God iedere mens onmiddellijk kan
toespreken, is de bijbel toch de ge
stalte van de rechtstreekse zuivere dia
loog met de levende God Iedere ware
dialoog met God moet verwant zijn
aan de dialoog, die de bijbel bevat.
Daarom is de bijbel steeds weer nodig,
om het ware gesprek met God van het
illusoire te onderscheiden.
De grote boodschap, die ds. De
Graaff wil brengen, is dat de westerse
wereld zich moet afkeren van de nala
tenschap van het gestorven Tussenwe
zen, de traditie en dat er alleen uit
zicht en redding voor de westerse cul
tuur is in het deelhebben aan het
mysterie van het kruis en de opstan
ding van Jezus Messias.
tussenwezens. Dat het Messiasgehei-
menis hoe langer hoe minder bekend
is in de moderne wereld, hangt sa
men met de verduistering ervan door
de tussenwezens. De Naam van God,
waarvan de bijbel spreekt is „Ich bin
da.” Deze vertaling van de naam
Jahwé (deze naam wordt door dr. De
Graaff niet gebruikt vanwege het my
sterie. Eerst als de volkomen verlos
sing gekomen is, mag deze naam, vol
gens Joodse traditie, uitgesproken wor
den) is van Martin Buber.
Is er een teken van de volkomen
verlossing?
vAr, beoaald gebeuren kan in de
ze "’"raid nooit meer ongedaan ge-
ma^kf v’orr’sn. Het is het mysterie
'■an de ln-’“ncV> knecht des Heren. In
Je—is „an Xp-zareth ziin God en mens
met elkaar ^verzoend. Dat betekent,
dat alle zonde, dat is het doel missen,
de liefdeloosheid, de vijandschap te
genover God en de naaste door Jezus
zijn gedragen en weggedragen. Hij is
met de zonde en schuld der wereld on
der het oordeel Gods doorgegaan. Hij
heeft plaatsvervangend voor de ganse
schepping deze toorn Gods, dat is de
door de zondaar verwonnen liefde, als
een rechtvaardig oordeel gedragen.
„Wat heb je eigenlijk aan God” is
het thema van de jeugddag, die het
Landelijk Centrum voor Gereformeerd
Jeugdwerk op Hemelvaartsdag, 20
mei, in de Meerpaal in Dronten orga
niseert. Op deze vraag zullen zeven
opinieleiders reageren, waarna er ge
legenheid bestaat met hen uitvoerig in
discussie te gaan.
De zeven opinieleiders zijn van ge
reformeerde zijde dr. M. J. Arntzen
uit ’s-Gravendeel, dr. A. J. Jelsma te
Kampen en ds. J. Overduin te Vee-
nendaal, van hervormde zijde ds. J.
Visser te ’s-Gravenhage en prof. dr.
Kr. Strijd te Amsterdam en van rooms
katholieke kant Huub Oosterhuis te
Amsterdam en kapelaan J. Ruyter te
Zaandam.
Muzikale medewerking wordt ver
leend door het trio Louis van Dijk en
door het parochiejongerenkoor van de
Groenestraat uit Nijmegen, o.l.v. pa
ter Verhoeven.
Tijdens het pauzeprogramma zullen
een aantal organisaties en aktiegroe-
pen zich presenteren op een informa
tiemarkt. Hier zullen onder meer aan
wezig zijn het Algemeen Diakonaal
Bureau der Gereformeerde Kerken,
het Ned. Bijbelgenootschap, Sjaloom
en de werkgroep Denken en Doen.
Het pauze-programma wordt beslo
ten met een optreden van de uit pries-
ter-studenten bestaande cabaretgroep
„Grimlach”.
Ter afsluiting van deze jongeren
dag zal een gemeenschappelijke slot
manifestatie worden gehouden, waar
in onder meer de conclusies uit de
gespreksgroepen zullen worden ver
werkt. Deze slotbijeenkomst staat on
der leiding van ds. C. M. Boerma uit
Huizen.
De kosten voor deze dag bedragen
tien gulden per persoon. Voor opgaven
en nadere inlichtingen kunt u zich
wenden tot het LCGJ., postbus 99,
Driebergen. Telefoon 03438-6341 toestel
116 (Jenny Jacobsen). Het gironum
mer is 475060 onder vermelding van
Dronten ’71.
De vergadering in ons land van het
centrale comité van de Wereldraad
van kerken, van 13-23 augustus 1972,
zal in Utrecht worden gehouden. Als
plaats voor de vergaderingen van het
centrale (hoofdbestuurs-comité en de
verschillende commissies daaromheen
is het Jaarbeurscongrescentrum ge
kozen. Het gemeente-bestuur van
Utrecht heeft zich in principe bereid
verklaard de nodige faciliteiten voor
het vergaderen in Utrecht te verle
nen. De commissies zullen in de pe
riode van 1-12 augustus in Utrecht het
nodige voorbereidende werk doen.
De omvang van de werkzaamheden
van en door de betrokken honder
den mensen het centrale comité
zelf, het hoogste beleidvoerende or
gaan van de wereldraad, telt 120 le
den en de vereiste apparatuur, lo
gies enz. maakten het vinden van een
vergaderplaats moeilijk. Eerst is se
rieus gedacht over de moderne, rond
een campus gegroepeerde gebouwen
van de Technische Hogeschool Twen
te op Drienerlo nabij Enschede, waar
bezwaren waren tegen het zover voor
uit reserveren van de benodigde ruimte
en tegen het huisvesten van een nlet-
wetenschappeüjke bijeenkomst en ook
over vergaderen op Kerk en Wereld
te Driebergen.
bijbel, die in het geheel niet beïnvloed
is door de gestorven God van het
Westen.
Het is wel heel merkwaardig dat
de r.k.-kerk wel een contra-reforma-
tie stelde, maar nooit een contra-Re-
naissance. In de contra-reformatie ont
dek ik twee elementen: a. Een spook
achtig oproepen van de dode God.
Een soort spiritisme, b. Een heulen
met de tijdgeest. Verschrikkelijke
wreedheden, als methoden van de
overste dezer wereld werden gevolgd
in de dagen der Hervorming.
Momenteel willen sommige
groeperingen terug naar de orthodo
xie.
Ik zie dat als een restauratiepo-
ging. Ik geloof dat ik wel begrijp
waarom onze vaderen over het paus
dom spraken als over de anti-christ.
Maar er was in het klooster en daar
buiten toch nog zo’n diepe en innige
gemeenschap met de levende God, dat
ik er diep van onder de indruk ben.
De r.k. kerk heeft toch Pascal voort-
Het Landelijk Centrum voor Gere
formeerd Jeugdwerk organiseert in
zijn jongerenvormingscentrum De
Drieburg een themaweekend over
commune op 22-23 mei. Gedurende de
ze dagen wil de staf samen met de
gasten, gezin en commune critisch
vergelijken. Daartoe zal ook een ge
sprek met enkele communeleden
plaatsvinden.
De kosten voor dit weekend be
draagt 18 per weekend per persoon.
Voor opgave en nadere inlichtingen
kuht u zich wenden tot: Jongerenvor
mingscentrum „De Drieburg”, post
bus 112, Driebergen. Telefoon 3438-
3193
gebracht? Dat mag niet ontkend wor
den, al wijzen we de r.k.-leer af
Is medemenselijkheid een christe
lijke deugd?.
Je kunt natuurlijk alles beder
ven. Nietzsche heeft het socialisme
een rest genoemd van het christen
dom. Deze humaniteit en barmhar
tigheid zijn inderdaad resten van het
christendom. Ik herken het als spo
ren, als fossiele nesten. Het heeft ech
ter geen levensvatbaarheid. Mede
menselijkheid is een fossiele rest van
de naastenliefde. Naastenliefde is er
slechts indien er een verbinding is
met God. Zij is dan bijbels en goed.
Nu men tegenwoordig over mede
menselijkheid spreekt is de eenzaam
heid juist schrikwekkend!
Bent u voor wereldzending?
Niet als verspreiding van onze
westerse techniek en methoden. Wel
indien het bestaat uit het verbinding
brengen met de levende God. Gevaar
van heden: Men vindt de injectie
naalden zo machtig, waardoor men
sterk horizontaal gericht wordt. Het
ziekenhuis staat soms bóven de kerk.
Het gaat primair om de verticale
binding met God.
Is er aan het eind der dagen sprake
van een negatieve uitkomst, zowel
voor jood als christen?.
Inderdaad bestaat die mogelijk
heid. Dat leert de bijbel. Hoe dat zijn
zal is niet geopenbaard.
Is het einde aller dingen in zicht?.
Ik dacht dat er wel symptomen
zijn. Ik vind er wel heel veel aanwij
zingen voor dat het spoedig zal ge
beuren.
Komt er eerst een concrete, indivi
duele anti-christ?.
Ik dacht dat die al in de ontwik
keling van onze cultuur naar voren
komt. Hij geeft zo heel veel, dat je
een bijzonder fijne smaak moet heb
ben om dat te onderscheiden. De
techniek is een uiting van de anti
christ. De echte persoon komt nog.
Daar spreekt Paulus heel duidelijk
over.
Belijdt u de wederkomst van Je
zus?.
Ja, zeer concreet. Het zal in de
hele wereld gezien worden. Maar ik
geloof dat het in Jeruzalem zal ge
beuren. Niet dat u er een interview
van zult geven. Maar wel zeer con
creet! Niet alleen symbolisch.
Bent u een chiliast?.
Nu, ik ben niet zo’n man van een
stelsel. Wel geloof ik^iat je het dui
zendjarige rijk moet zien als een pe
riode in de geschiedenis. Wij heb
ben het vaak veel te symbolisch op
gevat. Straks krijgen de volkeren
vanuit Israel de kans zich te beke
ren. Vandaaruit wordt dan de grote
aanval gedaan op het rijk van de an
ti-christ, onder aanvoering van Ko-
ning Jezus!....
zulk een ron
de christelijke
in dienst heeft, onder ogen wordt ge
zien. De grote opgave voor Israël in
het heden is om de wereld te tonen,
hoe het duistere macht der techniek
kan gebruiken zonder in een slavernij
van de vorst der duisternis te gera
ken.
Wij moeten ons een weg laten wij
zen, die begint met een verstaan van
de Heilige Schrift in de oorspronke
lijke Israëlitische betekenis, die voort
gaat in een levende onmiddellijke ge
meenschap met God. Nu de tussenwe
zens gestorven zijn, kan Israël zonder
belemmerende christelijke traditie zijn
relatie tot Jezus herkennen. Jezus werd
niet bewust herkend sedert eeuwen
door de belemmering van de tussen
wezens.
Daar twijfel ik niet aan.
Zij hebben de Messias verworpen.
Als je Romeinen 11 leest, moet
je je wel afvragen wat onder die ver
werping verstaan moet worden. We
kunnen niet zomaar stellen dat Is
raël geen deel heeft aan de Messias.
Misschien op een andere wijze dan
wij. Zoals Paulus zegt tegen de Co-
rinthiërs: Het leven is in u, het lijden
in mij. Zo ligt de band die Israël met
Jezus heeft in het lijden, terwijl de
gemeente van Christus door de on-
standing aan Hem verbonden is. Het
is nog de vraag welke band sterker
is. Israël heeft nog de tekenen van
het lijden in zich.
Waarom is er dan
flict tussen Israël en
kerk?.
In het Amstelveense Lutherse ge
meenteblad schrijft ds. W. Bleij
„Het meest drastische voor onze kerk
intussen was dat de opleiding van
predikanten in Amsterdam niet meer
uitsluitend na het Kandidaatsexamen
aan het Luthers Seminarium door Lu
therse hoogleraren werd verzorgd,
maar dat deze opleiding, dus ook de
kerkelijke, door alle seminaries teza
men geschiedde: een gedeelte van de
vakken voor Lutherse predikanten
wordt dus gegeven door doopsgezinde
of hervormde hoogleraren. Terwijl de
hervormde studenten, als zij tegen
zulk een vermenging bezwaar zouden
willen maken, naar een andere uni-
versiteit kunnen gaan, bestaat er
voor lutheranen geen alternatief. El
ke predikant heeft in de Lutherse
kerk dus van „huis” uit, oftewel van
„seminarium” uit, een oecumenische
mentaliteit. Dat is toch van niet ge
ring belang.
Kerkeraden, die een jonge predi
kant in huis halen, moeten zich dat
realiseren. Men kan aannemen dat
met de onvermijdelijke verjonging
van het predikantenkorps in de kerk
in de loop der jaren, zodoende „auto
matisch” een meer oecumenische
mentaliteit zal komen.
Wat moet er met de joden gebeu
ren?.
AMERONGEN Geestelijke revo
lutie is de enige oplossing voor de
maatschappij. Dat is de mening van
een voor Nederland nog nieuwe bewe
ging, die onder de naam Campus Cru
sade for Christ International al in 45
andere landen werkzaam is.
De organisatie, in 1951 opgericht
Dezer dagen is het eerste nummer
verschenen van „Kerkinformatie” een
maandblad dat officieel wordt uitge
geven in opdracht van de Generale
Synode van de Gereformeerde Kerken.
Het blad bevat de officiële mede
delingen van de synode en van depu-
taatschappen van de synode ten behoe
ve van de kerkeraden en andere ker
kelijke colleges, maar het is ook be
stemd voor de kerkleden. Ook worden
er synode-rapporten in gepubli
ceerd. Tot nog toe waren deze rappor
ten in het algemeen vertrouwelijk,
maar de vorige synode besloot deze
regel niet langer te handhaven, afge
zien dan van bijzondere gevallen.
Een proefnummer van Kerkinforma
tie kan men aanvragen bij het Al
gemeen Kerkelijk Bureau, Wilhelmina-
park 2 te Utrecht.
De samenstelling van het blad be
rust bij Jac. B. Looijen, met mede
werking van drs. E. Hazelaar, dr. P.
G. Kunst en prof. dr. J. Plomp.
Aan een inleidend artikel ontlenen
we onder meer deze passage:
„Wat is het programma? Eerst wil
len we zeggen wat niet op het pro
gramma staat. Dat is, om maar iets
te noemen, de interkerkelijke informa
tie. Afgezien van een kleine rubriek
waarin we berichten doorgeven van
buitenlandse kerken, die we officieel
ontvangen, beperken we ons tot infor
matie over de gereformeerde kerken
zelf en dan in landelijk verband en
tot informatie over zaken, waarbij de
gereformeerden kerken interkerkelijk
of oecumenisch betrokken zijn.
Kerknieuws in het algemeen moet u
lezen in uw krant of kerkelijk week
blad. „Kerkinformatie” is niet op „de
In dit eerste nummer wordt onder
meer geschreven over de nieuwe sy
node aan het werk, tien jaar kerkop
bouw, en „Zwakzinnigen in de kerk”,
markt” gekomen om andere bladen
overbodig te maken. Het is ook geen
opinieblad”.
Geldt voor het Jodendom ook het
gevaar van de techniek?
Niet alleen het Christendom, ook
het Jodendom dreigt in de macht van
de geest der techniek te geraken. De
geschiedenis van de staat Israël is
daarom voor de gehele wereld van zo
groot belang, omdat hier het probleem
van de mens, die de geest der techniek
e
-
Pro), dr. J. Plomp, die in het
nieuwe blad een kroniek verzorgt.
