Markt- en machtsposities
vrijwel niet te scheiden
„Ondernemers moeten meer aan
Nieuwe ervaring
in pijproken
personeelsplanning doen”
Royal Niemeyer
beschermt tegen tandbederf
Symposium over tijdelijke arbeid
Bij Billiton
130 ontslagen
i
r
ONTSLAG BIJ
Wegenbelasting
bracht 687
NELISSEN
miljoen op
DRS TER HEIDE BIJ NIJVERHEID EN HANDEL:
Consument
Bartel jorisstraat 18 Haarlem.
Niet autonoom
A fweerh ouding
Royal Niemeyer is ongekend aangenaam.
In drie smaken
50 gr. 13.-
Wat doe je als je in deze tijd van I Love Story’ en hernieuwde
romantiek ook eens wat anders wilt geven - of krijgen -
dan het strakke lepeltje, het geijkte vorkje? Dan kun je op zoek
gaan, hier of daar of ginds, maar je kunt beter meteen naar Lamp
stappen. Daar ligt Pacó. En Paco is verrukkelijk. Lieve kleine
lepeltjes, geciseleerd met romantische bloemmotiefjes, miniatuur
zoutlepeltjes, schattige gebakvorkjes, suikerlepeltjes, klontjes-
tangen en zo voort. Klein, fijn, verzilverd, verpakt in sierdoosjes
een cadeautje voor jong verloofd stel, voor dochter die op kamers
woont, voor moeder omdat zij toch echt wel eens iets heel moois
heeft verdiend. Cadeaus die een ’Waar heb je dat gevonden?’
ontlokken, een collectie Paco die u nauwelijks ergens anders zo
compleet kunt vinden. Vraag maar naar Paco. H.enJ. Lamp Voor de
1000 dingen van het gezellige leven.
DONDERDAG 13 MEI 1971
Geur en aroma zijn vacuum verpakt in een
tinnetje. Opdat U het „volle bouquet"
volledig proeft. Ervaar zelf, ontdek zelf.CS;
o
lü
TT TT
H.&J.Lamp
Hofleverancier
-
(Van onze redactie economie)
is
ADVERTENTIE
ARNHEM. De directie yan de n-v.
Hollandse Metallurgische Industrie Billi
ton (H.M.I.B.) in Arnhem laat 130 man af
vloeien, zo is nu officieel bekend gewor
den. In een op woensdag gehouden bijeen
komst is in principe overeenstemming be
reikt over de maatregelen die genomen
zullen worden wat betreft de sociale ge
volgen van de reorganisatie bij dit bedrijf.
De reorganisatie is ’n gevolg van de moei
lijkheden bij de grondstoffeninvoer. Hier
door worden vooral de tinsmeltactiviteiten
getroffen.
Volgens drs. Ter Heide stelde prof. Kuin
(buitengewoon hoogleraar aan de econo
mische hogeschool te Rotterdam) de eco
nomische ontwikkeling voor als een vrij
wel autonome ontwikkeling. Maar naar
zijn gevoelen zijn er in wezen alterna
tieve ontwikkelingspaden. De keuze komt
tot stand aan de hand van beslissingen
niet voldoende is om haar terug te drin
gen. De verwevenheid van de nationale
economieën maakt, dat een internationa
le aanpak ter bestrijding van de inflatie
een absolute voorwaarde is voor het wel
slagen daarvan.
Volgens de heer Ter Heide is het in-
flatieprobleem geen kwestie meer van
loonbeheersing, maar zij vergt een ge
meenschappelijke en daarmee brede aan
pak van de oorzaken. Als oorzaken kun
nen worden aangemerkt: een onbehagen
over het feit dat essentiële beslissingen
ten aanzien van het bedrijfsbeleid als fu
sies en sluitingen worden genomen zon
der dat men daar enige invloed op heeft.
Dit onbehagen wordt dikwijls bepaald in
concrete looneisen.
Mejuffrouw drs. A. G. Fransen, voor
zitter van de consumentenbond, zei van
oordeel te zijn dat de consumenten als
groep te weinig macht hebben uitgeoe
fend in de jaren zestig. De consument
heeft deze situatie in de hand gewerkt
door een constant stijgende vraag, die
daarmee aan het aanbod een bijzonder
sterke machtspositie heeft gegeven.
Prof. dr. C. Goedhart, hoogleraar in de
staathuishoudkunde aan de universiteit
van Amsterdam, meent dat de macht van
de overheid bescheiden is wanneer zij
spanningen tussen vraag en aanbod pro
beert te onderdrukken, zonder die span
ningen zelf weg te nemen. De macht van
de overheid is zijns inziens belangrijk
groter, wanneer voorschriften inzake het
het institutionele kader, waarbinnen de
marktpartijen opereren, in brede kringen
via een democratisch besluit vormings
proces worden aanvaard, zoals onderne
mingsrecht en mededingingsrecht.
ARNHEM. Knelpunten in Nederland
komen meer voort uit marktverhoudingen
dan uit machtsverhoudingen. Die stelling
heeft prof. Kuin vanmorgen geponeerd in
de algemene vergadering van de Maat
schappij voor Nijverheid en Handel in
Arnhem. Beide zijn volgens NVV-voorzit,
ter drs. Ter Heide moeilijk of niet te
scheiden: machtsposities in het econo
misch proces zijn in hoofdzaak direct of
indirect gebaseerd op marktverhoudin
gen. Marktverhoudingen kunnen leiden
tot onaanvaardbare machtsposities, voor
het beschermen van de zwakkere partij
is dikwijls de inzet van niet-economische
macht (politieke macht) noodzakelijk.
In de zestiger jaren heeft de belang
rijkste herverdeling zich evenwel voltrok
ken van economisch-actieven naar eco-
nomisch-niet-actieven, met andere woor
den naar groepen die noch over een
markt-, noch over een politieke machts
positie beschikten. Het aandeel van over
drachten en sociale uitkeringen in het na
tionaal inkomen steeg van 11,6 percent
in 1960 tot 18,4 percent in 1970.
Het symposium, dat door een groot uit
zendbureau (Randstad) was georgani
seerd, werd geopend door minister Rool-
vink van Sociale Zaken en Volksgezond
heid.
DEN HAAG. Ondernemers zouden
meer aan personeelsplanning moeten
doen dan thans veelal het geval is. De
ze vermaning heeft woensdag par. A. B.
Raven, directeur arbeidsverhoudingen
van het ministerie van Sociale Zaken en
Volksgezondheid uitgesproken op een
symposium over „de functie die tijdelij
ke arbeid vervult in het produktieproces”
Een deel van de vraag naar tijdelijke
arbeidskrachten, betoogde mr. Raven, is
toe te schrijven aan conjunctureel be
paalde „pieken”, een deel echter ook aan
de bestaande personeelsschaarste.
De omschakeling zal enige consequenties
hebben voor het personeel van de beton-
industrie Nelissen en van enkele bedrijfs
onderdelen van Nelissen aannemingsbe
drijf.
Alle uitstaande aandelen van Holding
Maatschappij J. P. A. Nelissen groep n.v.
zijn momenteel in handel van Amstelland
Concernbeheer n.v. in Arnhem, die deze
verkreeg gedeeltelijk door betaling in con
tanten, en gedeeltelijk door aandelenruil.
De bedoeling is de vermogensstructuur van
de Nelissen-groep en daarmee van haar
dochters aanzienlijk te versterken.
Drs. J. de Vries,, president-directeur
Verenigde Bederijven Brederode Utrecht,
meent dat de consument nog altijd de
belangrijkste economische beslissingen
neemt. Hij veroordeelde de huidige ten
dens om naar de politieke macht te grij
pen, om economische belangen veilig te
stellen. Volgens drs. De Vries perkt de
Nederlandse wetgeving de economische
machtstendenties redelijk in. De markt
zorgt er wel voor, zo zei hij, dat de re
latieve machtposities van de ondernemer
van tijdelijke aard zijn.
Mevrouw dr. H. Verwey-Jonker, kroon-
lid van de SER en voorzitster van de
commissie arbeidspositie vrouwen en
meisjes meent, dat veel jongeren tijdelij
ke arbeid zoeken uit een afweerhouding
tegen de prestatiemaatschappij. Voor
vrouwen, zo zei zij verder o.a., telt de
statusoverweging minder mee, omdat ge
huwde vrouwen hun status toch meestal
aan het beroep van hun echtgenoot ont
lenen. Bovendien is de statusladder van
vrouwenberoepen anders dan die van
mannen. Mevrouw Verwey zag hieraan
een groot nadeel verbonden: voor de
emancipatie is het nodig, dat vrouwen in
hoog gewaardeerde beroepen binnentre
den.
Oud-minister Veldkamp, die de discus
sies leidde, zei de uitzendbureau’s als
VENRAY. Bij J. P. A. Nelissen beton-
industrie moet 40 man afvloeien. Er wordt
momenteel een reorganisatie doorgevoerd,
die ten doel heeft de orderpositie om te
buigen naar een meer seriematige pro-
duktie. Met Neduco Industriële Woning
bouw n-.v. in Helden-Beringen is overeen
stemming bereikt over een uitbreiding en
ombouw van Nelissen, zodat laatstge
noemde naast de huidige spanbetonpro-
duktie ook geschikt zal zijn voor de fa-
brikage van woningbouwelementen, aldus
een communiqué.
in de beschouwing van prof. Kuin is ge
daan. Van belang is daarbij onder ande
re de traditionele plaats in de inkomens-
hierachie en de marktpositie, al of niet
versterkt door bundeling van aanbod.
Ter illustratie: de theoretische markt
positie van de ongeschoolden is aanzien
lijk versterkt door vermindering van het
aanbod. Niettemin is deze categorie er
niet in geslaagd dit tot uiting te bren
gen in een relatieve verbetering ten op
zichte van andere inkomenstrekkers. De
positie van boeren en middenstanders is
lange tijd door traditie bepaald, maar de
ze positie hebben zij prijs moeten geven
door een slechter worden marktpositie.
Directeuren van ondernemingen, en de
hogere inkomenstrekkers onder de zelf
standigen (artsen, specialisten, notaris
sen, enz.) bezitten een combinatie van
gunstige marktpositie en een traditioneel
hoog inkomen. Het onderscheid zelfstan-
dige-loontrekkende is daarbij niet steeds
van belang.
Een belangrijk verband tussen inkomen
en machtspositie wordt voorts gevormd
door de regionale factor. De regionale
concentratie in het westen verschaft de
daar gevestigde (markt)-partijen een
sterke inkomens- en machtspositie, waar
door inzet van politieke macht nodig
wordt om tot een beter evenwicht te ge
raken.
Verschil tussen de arbeidsmarkt en bij
voorbeeld de woningmarkt en de markt
voor consumptiegoederen is, dat partijen
periodiek duidelijk in een onderhande-
lingssituati.e als countervailing powers te
genover elkaar staan.
Het opsporen van de relatie tussen
macht en inkomen vergt volgens drs. Ter
Heide een verdergaande specificering dan
een structureel verschijnsel van groeien
de betekenis te zien, in ons land en el
ders. Zodra volledige werkgelegenheid is
bereikt, ontstaat behoefte aan tijdelijke
arbeid. Dr. Veldkamp vond, dat de ver
lening van bemiddeling bij tijdelijke ar
beid aan vrije ondernemingen kan wor
den overgelaten, waarbij hij dan natuur
lijk wel denkt aan de bona fide uitzend
bureaus. Mala fide bedrijven zijn volgens
de definitie van dr. Veldkamp die bedrij
ven, die de arbeidsmarkt verstoren,
d.w.z. arbeidskrachten aan de arbeids
markt onttrekken en tegen een zekere
vergoeding weer beschikbaar stellen. Er
is dus wel een noodzaak van ordening on
der de uitzendinstellingen. Het voordeel
van het bestaan van bona fide uitzend
bureaus is, dat nu arbeidskracht beschik
baar komt, die anders niet beschikbaar
was. Dr. Veldkamp vond, dat de vakbe
weging zich bij het uitzendwezen betrok
ken moeten achten. Het oordeel van de
vakbeweging over het uitzendwezen vindt
dr. Veldkamp te ongenuanceerd.
Renault-staking. De loonbesprekingen tus
sen direktie en arbeiders van de Franse,
genationaliseerde Renaultfabrieken, die
door een staking en daarna een uitslui
ting^ sinds twee weken grotendeels ge
sloten moesten worden, zijn gisteren af
gebroken. Een datum voor een nieuwe
ontmoeting tussen direktie en vakcentra
les is niet vastgesteld. De direktie is niet
bereid de lonen van de laagstbetaalde
arbeiders te verhogen en ze weigert
eveneens de rest van het personeel
schadeloos te stellen dat ongeveer een
week geleden naar huis werd gestuurd.
Prof. dr. W. Aibeda, voormalig secre
taris van het Christelijk Nationaal Vak
verbond, thans hoogleraar te Rotterdam,
ziet het uitzendbureau een reële functie
vervullen voor zover het tijdelijk be
schikbare arbeid mobiliseert ten behoeve
van tijdelijke vraag naar arbeid. Er zijn
volgens prof. Aibeda aanwijzingen, dat
de behoefte aan tijdelijk beschikbare ar
beid groeit. Zowel de krapte op de ar
beidsmarkt, de technologische ontwikke
ling als de groei van de dienstensector
speelt daarbij een rol.
Prof. Aibeda merkte ook op, dat de
deelneming van de totale bevolking in de
beroepsbevolking nog steeds afneemt en
thans rond 36 percent bedraagt.
,.."J I--I I’ 1
DEN HAAG. In 1966 was de op
brengst van de motorrijtuigenbelasting
f 382 miljoen (hoofdsom 297 miljoen en
opcenten 85 miljoen), maar in 1970 was
deze gestegen tot 678 miljoen 432 mil
joen en ƒ246 miljoen). De opbrengst van
de benzineaccyns bedroeg in 1966 nog 891
miljoen, maar was het vorig jaar toegeno
men tot 1476 miljoen. Dit heeft de minis
ter van Financiën, Witteveen, mede na
mens de ministers van verkeer en water
staat en van binnenlandse zaken geant
woord op schriftelijke vragen van het
Tweede-Kamerlid Van Rossum (SGP).
Volgens de bewindsman kan niet worden
meegedeeld, welk deel van deze opbreng
sten aan dé verschillende verkeersvoor-
zieningen ten goede zijn gekomen, omdat
de opbrengsten van de motorenrijtuigen-
belasting en de bënzine-accijns algemene
dekkingsmiddelen zijn en niet in het bij
zonder bestemd zijn voor de financiering
van verkeersvoorzieningen. Minister Wit
teveen kon wel meedelen dat voor de aan
leg en verbetering van rijkswegen in 1966
342 miljoen werd uitgegeven. In 1968 was
dit bedrag opgelopen tot 539 miljoen en
in 1970 werd volgens een schatting f 669
miljoen hiervoor uitgegeven.
Mr. Raven vroeg zich af of de uitzend
kracht als „nomade” moest worden aan
gemerkt of juist als een sociaal en eco
nomisch mobiele werkkracht. De eerste
betiteling is een depreciatie, de tweede
eerder een appreciatie. Er is dringend
behoefte aan meer inzicht in deze ma
terie. Voorts sprak hij de vrees uit, dat
de uitzendkracht bij het ouder worden
zich in toenemende mate moeilijk zal
kunnen handhaven. Hij is immers voor
het bedrijf dat hem of haar inleent in
wezen een buitenstaander en tijdelijk
hulpje voor onvoorziene omstandigheden,
waaraan hoge eisen worden gesteld van
aanpassingsvermogen enz.
Een ander vraagpunt is of bij uitlening
van een verruiming van het arbeidsaan
bod sprake is of van substitutie. Ten
aanzien van gehuwde vrouwen die tijde
lijk hun arbeidskracht ter beschikking
willen stellen is wel een extra aanbod via
uitzendbureaus waar te nemen.
Een overheidsbeleid is jiiet goed moge
lijk zonder eigen activiteit van het be
drijfsleven, t.w. van de individuele on
dernemers maar ook van de werkgevers-
en werknemersorganisaties. Waardevolle
initiatieven zijn genomen. Er wordt een
stringent vergunningenbeleid gevoerd
waarbij van belang is of het om perso
neelsbehoeften van tijdelijke aard han
delt en daarin voorzien wordt door per
sonen die slechts zich tijdelijk, als ar
beidskracht beschikbaar stellen.
van individu en staats-organisaties en de
ze beslissingen zijn weer afhankelijk van
het richtsnoer dat voor het handelen
wordt gehanteerd.
Toegespitst op de vakbeweging
macht ondermeer gericht op het beïn
vloeden van de verdeling van het tot
stand gekomen inkomen. De verschuiving
ten gunste van de factor arbeid heeft op
zichzelf niet noodzakelijk een verschui
ving in de personele verdeling tot ge
volg, omdat loontrekkende niet gelijk
staat met hoger betaalde, aldus de NVV-
voorzitter.
Aanzienlijke stijging van het loonpeil in
de jaren’60 (loonsom per werknemer 160
percent) moet mede worden gezien tegen
de achtergrond van het lage prijspeil in
de jaren '60 (loonsom per werknemer 160
bedrijfsleven hoge winsten maakte. Deze
winsten zijn geleidelijk kleiner geworden.
Drs. Tér Heide meent, dat een uitslui
tend nationale aanpak van de inflatie
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
De heer K. Lewin, hoofdinspecteur-di-
recteur van de arbeidsvoorziening in
Zuid-Holland, was eveneens van mening,
dat er nog wel wat ontbreekt aan de per
soneelsplanning der bedrijven. De factor
arbeid, zei hij, is veelal nog een sluitpost
bij het ondernemersbeleid. Hij zag in het
verschijnsel van de uitzending van ar
beidskrachten een soort zwarte markt in
arbeid. Het uitzendwezen komt immers
tot bloei bij een krappe arbeidsmarkt, al
dus de heer Lewin, die van mening is,
dat de uitzendingen van tijdelijke ar
beidskrachten eigenlijk tot de taak van
de arfteidsbureaus behoort. „De arbeids
bureaus hebben in dit opzicht de boot ge
mist”.
U kunt zich grate abonneren op het-Pijprokers Magazine' n Briefkaartje
naarPostbus41. N. Groningen is voldoende.
FHISH BUK 8?»
