Op de vlucht
lava
Redevoering in Praag
voor
Gelder
van
EUROPEES
GESPREK
Westduitsers bezorgd naar NAVO-raad
Bonn
in
Europa zal veel tijd vergen
Unaagsman
Pompidou op de bres voor het Frans
BREZJNEV
28 mei verplaatst
VAN DAG TOT DAG
commentaar op actuele zaken
„Troepenreducering
Raadsels bij
in VS niet
onmogelijk
WASHINGTON (AP). „Onder de hui
dige omstandigheden is het uitbreken van
een rassenoorlog in de Verenigde Staten
niet onmogelijk”. Dit zegt dr. Milton Eisen
hower, een broer van wijlen president
Dwight Eisenhower, voorzitter van een
regeringscommissie van onderzoek naar de
oorzaken van geweldpleging.
w
o
O
j
weer
overnemen
Koppelbaas in VS
van twaalfvoudige
moord verdacht
Flesje wijn van
18.000 gulden
Servan-Schreiber
wil leiding van
„L’Express”
2
DONDERDAG 27 MEI 1971
(Van onze redactrice in Wenen)
Irritatie
99
86 c
wordt
met
JANSSTRAAT 56 - TELEFOON 32 01 18
/TTbrillenspecialist
JANSSTRAAT 56 - HAARLEM
r
Moeilijk
Plato
„Eerste werktaal”
Vals probleem
77
r,
Ook daar
30% KORTING op alle brillen envoor
iedereen.
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL President Pompidou van Frankrijk heeft tijdens zijn be
zoek aan België geen gelegenheid voorbij laten gaan om te hameren op
het belang van de Franse taal. Tegen zijn landgenoten, werkzaam bij de
EG in de Belgische hoofdstad zei hij met nadruk dat ze „niet mogen ver
geten” dat ze Fransen zijn. „Alle Fransen, waar ze zich ook mogen be
vinden mogen nooit vergeten dat ze hun land vertegenwoordigen”, aldus
Pompidou.
Onze zaak RIJKSSTRAATWEG
ingang van
naar onze vergrote winkel
Dr. Milton Eisenhower:
„Rassenoorlog
a®
ADVERTENTIE
(Van onze redacteur in Bonn)
WWW
WWVWWWMWWWVWWWWWWWWWWUWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWW
c.
van het belangrijke weekblad „l’Express”
geld het blad opgericht.
n
5
5
I.
1
1
HET GEHAMER van president Pom
pidou op de „historische rechten van
het Frans” is daarom een uiting van
taalkundig chauvinisme. Hij formuleert
met die eis dan ook nog een vals pro
bleem.
„Er worden pogingen gedaan om de vei
ligheid in Europa te saboteren”, aldus de
Russische partijleider. „Er is een recept
uitgekookt om de Europese problematiek
uitsluitend als één groot complex op te
lossen”. Op zijn recente voorstel in Tiflis
voor een vermindering van de troepen in
Europa ging Brezjnev niet nader in.
Uit Brezjnev’s formuleringen blijkt dui
delijke irritatie over de taktiek van het
westen om de toestemming voor een Euro
pese veiligeheidsconferentie en de ratiflca-
YUBA CITY (Reuter) Een 37-jarige
koppelbaas in de Californische plaats Yuba
City is van een twaalfvoudige moord be
schuldigd.
In ondiepe graven heeft men gisteren
de lijken van twaalf landarbeiders gevon
den, die met een mes zijn gedood.
tie van het verdrag tussen Bonn en Mos
kou afhankelijk te maken van een oplos
sing inzake Berlijn.
Frans vastgebakken, en weet hij bo
vendien dat een taal niet alleen het
voertuig is van de cultuur, maar ook
nog van politieke en economische in
vloed. Het schoolboekje is de locomo
tief van de commercie en daarom is
het van eminent belang dat het Frans
zijn huidige al zeer getaande po
sitie in de wereld handhaaft en zo mo
gelijk zelfs nog uitbreidt.
Maar zo onomwonden kan je dat ver
langen natuurlijk niet verkopen. En
daarom heeft monsieur Pompidou een
ander argument gehanteerd: de EEG
moet Frans blijven spreken, opdat Eu
ropa zich duidelijk van de VS blijve
onderscheiden. En vandaar dan ook dat
het normaal is dat binnen de NAVO,
dat een filiaal van Amerika is, Engels
als voornaamste of enige voertaal wordt
gesproken.
verste in de wereld? En dan luidt het
antwoord volmondig: met het Engels.
leven moest rennen toen gloeiende
blokken zich losmaakten uit de lava-
massa. De lavastroom was Fornazzo
gisteren tot een halve kilometer ge
naderd, maar de massa stroomt wat
trager. De dorpelingen hopen op het
wonder dat hun dorp gespaard zal
blijven.
ONZE REDACTEUR IN PARIJS te
kent hierbtf aan: Tijdens hun geza
menlijke verblqf op het dak van het
Partfse Elysée moet premier Heath van
Engeland zijn gastheer Pompidou ge
zegd hebben dat hij van zijn kant geen
vrees hoeft te koesteren dat straks in
het Europa van de tien het Frans als
„eerste werktaal” door het Engels zal
worden verdrongen. In ruil voor die
concessie zou Pompidou zijn gast con
cessies inzake de handel met Nieuw-
Zeeland moeten doen.
i-
10
f-
er
rd
in
in
g.
1-
n,
ie
e
n
sr
:n
n.
If
at
wel zo ongeveer met de mond vol tan
den. En toen hij bij het jongste Brits-
Franse topberaad zijn gast alle finesses
van zijn visie op de toekomst van het
pond sterling uit de doeken wilde doen
en de tolk de technische termen niet
zo heel goed onder de knie bleek te
hebben, mocht dan toch de minister van
Buitenlandse Zaken Maurice Schuman
eventjes binnen komen. Schuman was
in de bezettingstijd spreektrompet van
generaal De Gaulle en speaker bij de
BBC en in het Engels kon de president
hem althans wel om een boodschap
sturen.
SAN FRANCISCO (Reuter) Acht
tienduizend gulden heeft een fles Fran
se wijn vandaag op een veiling in San
Francisco opgebracht. Het was dan ook
een 125-jarige „Chateau Lafite”. een
rode Bordeaux uit de kelders van de
familie Rothschild. De koper was een
wijnhandelaar uit Boston.
Een tweede punt van overweging bij
de keuze is de mate van moeilijkheid
en ook dan legt het Frans het wéér af
bij het Engels. Als Frankrijk de kansen
van zijn culturele, economische en po
litieke invloed in de wereld wil verbe
teren, zou de regering daarom eerst
eens kunnen beginnen met het vereen
voudigen van het Frans als voertaal.
Afgezien nog van de grammatica is de
spelling zo omslachtig soms vier, vijf
of meer verschillende letters voor één
klank („haut”, „eaux”), dat de Franse
schooljeugd jaren verdoet met het in
pompen van regels die van iedere zin
zijn gespeend (zonder na het eindexa
men nog foutloze brieven te kunnen
schrijven). Sedert ruim twee eeuwen is
de orthografie van het Frans ongewij
zigd gebleven, terwijl het Nederlands
binnen één generatie al drie spellings
hervormingen heeft gekend. Een (zo
veelste) vorm van conservatisme der
halve die de normale ontwikkeling en
vooruitgang onnodig tegenhoudt.
De NAVO-ministerraad zal het antwoord
moeten voorbereiden op het onderhande-
lingsaanbod van de Russische partijleider
Breznjev. Bonn heeft zijn instemming be
tuigd met de directe en positieve Ameri
kaanse reaktie, maar werd argwanend
toen een woordvoerder in Washington en
kele dagen geleden duidelijk maakte dat
er geen verband behoeft te bestaan tussen
onderhandelingen over het beperken van
de troepen en het tot stand komen van een
regeling voor Berlijn.
In Bonn stelde de regeringswoordvoerder
Ahlers vast dat de twee kwesties niet vol
ledig los van elkaar kunnen worden gezien
en bondskanselier Brandt benutte een ver
gadering van de nucleaire planningsstaf
Als „oprechte Européaan” kan mr.
Heath beter met Frans overweg dan
monsieur Pompidou met het Engels.
Het Franse staatshoofd heeft helemaal
geen moeite, naar men zegt, Tacitus in
het Latijn of Plato in het Grieks te
lezen en ook in het Duits, dat op het
lyceum zijn enige moderne taal was
en dat hij tijdens zijn krijgsgevangen
schap nog wat bij wist te pleisteren,
moet hij aardig uit de voeten komen.
Maar als hij de woorden „yes” en
vooral „no” in de taal van Shakespeare
heeft uitgesproken, dan staat hij verder
BONN De Amerikaanse ijver om een bevredigende regeling voor Berlq'n te
vinden zal niet worden beïnvloed door contacten met de Russen over het wederzijds
reduceren van de troepen in Europa. Met deze verzekering heeft Washington langs
diplomatieke weg getracht een duidelijk waarneembare ongerustheid in Bonn te
smoren voordat volgende week in Lissabon de NAVO-ministerraad bijeenkomt.
En als zelfs de ministers die Franse
vlag nu al niet meer eerbiedigen, wat
moet het dan straks wel worden als
de Britten zelf officieel voet op conti
nentale grond hebben gezet?
met de KNP zou gaan onderhandelen.
Dat kan betekenen dat de KNP gezegd
heeft: stel eerst maar orde op zaken zon
der dat wij erin betrokken worden en
laat ons dan maar eens zien of het aan
bod ons veilig lijkt. Hoe het ook worden
mag: Van Gelder alléén zal het niet kun
nen redden. En dat er tot heden niets is
gebleken van saneringsmaatregelen voor
de vestiging in Velsen, waar de sterk
verliesgevende krantepapierproduktie
zich voornamelijk heeft geconcentreerd,
maakt de situatie er alleen maar ondui
delijker op. Tenzij toch de relatie Crown -
Van Gelder in de IJmond extra zou moe
ten worden onderstreept.
Mocht de staat het belang zien van
een eigen papierindustrie, dan is het de
vraag of die steun wellicht op dezelfde
manier vorm zou moeten worden gege
ven als destijds bij Verolme is gebeurd.
Of dat dan voldoende zou zijn om het
concern ontdaan van stervende takken
in leven te houden, is een zaak die
alleen experts kunnen beoordelen. Voor
de vakbeweging is voorlopig het behoud
van een zo ruim mogelijke werkgelegen
heid bij Van Gelder het belangrijkste.
Hoe dan in dit verband de uitlating
van directeur Kleinjan moet worden ge
ïnterpreteerd, als zou Van Gelder zestig
miljoen voor een afvloeiingsregeling no
dig hebben, is het zoveelste raadsel in
deze affaire. Want dat zou omgerekend
neer komen op ruim 3000 ontslagen.
Vandaar dat de wens van de vakbeweging
om volledige opening van zaken te krij
gen eens te meer gerechtvaardigd lijkt.
AAMWMWVWlAflMfWWI/VIfMWUWWIAftfWUIMWIfVMWMfWMMIgMk
De toetreding van Engeland tot de
gemeenschappelijke markt is een bij
komende reden dat Pompidou zich lin
guïstische zorgen maakt. Om die reden
sprak hij over België als een land
„waar de Franse kolonie het meest re
presentatief is”. „Fransen”, aldus Pom
pidou in een land dat toch al genoeg
narigheid heeft ondervonden van de
„taalstrijd”, moeten hun eigen taal bij
iedere gelegenheid spreken zonder zich
te laten verleiden voor het gemak een
andere taal te bezigen”.
Met opgekropte woede zien Siciliaan-
se boeren hun wijngaarden en andere
bouwgronden onder een gloeiende
lavastroom van de Etna verdwijnen.
Een van de inwoners van het gehucht
Fornazzo was zo gebiologiseerd door
het feit dat zijn arbeid in één klap ver
loren ging dat hij plotseling voor zijn
TOT EN MET de eerste wereldoorlog
en de „vrede” van Versailles was het
Frans de taal van de diplomaten. Een
moeilijke taal die een hoge dosis accu
ratesse en zelfdiscipline vereist, doch
die zich daarom voor dat doel ook uit
stekend leende. Blijft niettemin de
vraag of het heel veel zin heeft het
Frans als voertaal in de EEG te hand
haven, wanneer de diverse Europese
volken het voorbeeld van de ministers
en diplomaten toch niet willen of
kunnen of moeven volgen. En het
blijkt inderdaad steeds moeilijker de
volken die laatste verplichting met
kunstmatige middelen op te leggen.
Niet alleen rond de groene tafels
maar overal wordt het Frans in de
wereld steeds verder door het Engels
overschaduwd. Zelfs het „culturele”
vriendschapsverdrag tussen Frankrijk
en West-Duitsland heeft niet kunnen
voorkomen, dat het Frans als schoolvak
in dat land toch vrijwel van de les
roosters geschrapt werd. En datzelfde
verdrag heeft de Franse schooljeugd
evenmin verleid liever Engels dan Duits
te leren. Zo’n keuze of voorkeur is niet
abstract, maar wordt in verreweg de
meeste gevallen natuurlijk bepaald door
de vraag: met welke taal kom ik het
Voor de Russen, en dat geldt in
nog sterkere mate voor de DDR, zou een
dergelijke oplossing, en wel in de vorm
van een garantie voor vrije toegang tot
Berlijn, de erkenning van de Westduitse
verantwoordelijkheid voor Berlijn en de
onaantastbaarheid van Berlijn, een hoge
prijs betekenen, waarop ze zoveel moge
lijk willen afdingen. Op alle mogelijke ma
nieren en het recente aanbod aan de
Verenigde Staten voor een wederzijdse
troepenvermindering in Europa is één van
de manieren probeert Moskou het ter
rein voor een Europese veiligheidsconfe-
rentie vrij te maken zonder de volle Ber-
lijn-prijs te moeten betalen. Want als die
veiligheidsconferentie er eenmaal is, dan
hebben de DDR en de Sovjet-Unie ook
zonder tegenprestatie al bereikt wat ze
willen: een feitelijke internationale erken
ning van de DDR.
Daarom stelt Brezjnev steeds opnieuw de
oplossing van de Europese problematiek
als een conglomeratie van details voor, om
het westen, dat het ene probleem niet van
het andere wil loskoppelen, de schuld voor
de vertraging in de schoenen te kunnen
schuiven.
ALS ERUDIET en latinist slaat Geor
ges Pompidou het Frans zeer hoog
aan, maar ook in zijn kwaliteit van
staatsman hecht hij hoge waarde aan
zijn handhaving als „eerste werktaal
in de EEG”. Generaal De Gaulle die
naast het Latijn en het Grieks ook het
Engels en Duits goed meester was, wei
gerde in het diplomatieke overleg, ook
in het buitenland, niettemin altijd stee
vast één woord buiten zijn moedertaal
te spreken. Behalve dan die paar vol
zinnen in het Russisch, Pools, Spaans
of Duits waarmee hij als spectaculaire
regievondst zijn openbare redevoerin
gen graag besloot. Maar die weigering
paste dan ook helemaal in het gaullis
tische wereldbeeld dat nu eenmaal door
Frankrijk werd beheerst. Met zijn leer
ling Pompidou liggen de stukken na
tuurlijk even anders en het huidige
staatshoofd is voldoende realist om toe
te geven dat de werkelijkheid met die
wensdroom gewoon niet meer strookt.
Niettemin zit zijn hele geest in het
op zich te nemen. Twintig jaar geleden
heeft hij als jong journalist met geleend
Een vals probleem dat bovendien door
de feiten al goeddeels is achterhaald.
Want de omstandigheid dat het Frans
op het ogenblik officieus (nog) de eer
ste werktaal is binnen de Euromarkt,
weerhoudt Frankrijks eigen minister
van Financiën Giscard d’Estaing toch
niet zich van het Engels te bedienen,
wanneer hij in Brussel een apartje
met zijn Duitse collega Schiller heeft.
Volgende week komen de voornaamste
leden van de directie en de redactie van
bijeen om zich over de terugkeer
cent van de aandelen in "zijn persoonlijk
bezit heeft, te beraden.
Bij die eventuele terugkeer als direc
teur van „l’Express” schijnen ook politie
ke belangen een hartig woordje mee te
spreken. Indertijd was „l’Express” het
voornaamste orgaan van de linkse oppo
sitie en met name nog de spreekbuis van
de ex-premier Pierre Mendès-France. La
ter toen de lezerskring zich steeds verder
en sneller uitbreidde, evolueerde Servan-
Schreiber zelf politiek gesproken
meer naar het centrum. En ander week
blad, Nouvel Observateur”, nam de vroe
gere militante functie van „l’Express”
over.
In Parijse perskringen verluidde giste
ren dat vorige maand Servan-Schreiber
een aanbod heeft ontvangen zijn aande
len voor de lieve som van ruim 40 mil
joen gulden te verkopen. Het aanbod
werd door Servan-Schreiber niettemin
van de hand gewezen. Volgens insiders
werd dat aanbod uit naam van de rege-
rings- of de gaullistische partij gedaan.
Servan-Schreiber heeft zelf verklaard
dat men hem bij „l’Express” de laatste
tijd al systematisch buiten de deur heeft
proberen te houden. Zeker is dat de poli
tieke lijn van „l’Express” sinds enkele
maanden veel vriendelijker en coulanter
tegenover de Franse regering is gewor
den.
In de afgelopen dagen is een groot
aantal raadsels ontstaan over de operatie-
tactiek, waarmee Van Gelder Papier het
bedrijf op de been wil houden. Die raad
sels hebben de vakbeweging in een
agressieve stemming gebracht. Het aantal
onduidelijke, onvolledige en elkaar tegen
sprekende verklaringen van de laatste
tijd geeft een chaotisch beeld van een
bestuursbeleid, waarin voor verhelderen
de personeelsinformatie amper plaats is.
In het bedrijfsblad heeft de raad van
bestuur bij herhaling verklaringen ten
beste gegeven, waarin de werknemers
werd voorgehouden hoe het papiercon
cern zich met redelijke overlevingskan
sen zou kunnen wapenen tegen de inter
nationale concurrentieslag op de papier-
markt.
Drs. A. Habbema van de raad van be
stuur schreef in het speciale „fusiebij-
voegsel” van de personeelskrant in april:
„Er was verwarring bij vele Van Gelder-
medewerkers, toen men vernam dat de
kleinere Koninklijke Nederlandse Papier
fabriek Maastricht de grote Van Gelder
Papier ging overnemen. Maar dat was
nu eenmaal de enige manier, financieel
gezien, om deze samenwerking tot stand
te brengen. Een samenwerking die én
door de regering én door de vakbonden
wordt toegejuicht en die ertoe moet lei
den dat er een onafhankelijke Neder
landse papierindustrie blijft bestaan, ge
flankeerd door twee sterke overzeese con
cerns, het Canadese Macmillan Bloedel
(verbonden met de KNP) en het Ameri
kaanse Crown Zellerbach (verbonden met
Van Gelder)”.
Die veelgeprezen fusie is niet doorge
gaan, ofschoon zo’n samengaan was ge
karakteriseerd als „de enige redding”
voor Van Gelder. Hoe wil het papier
concern het dan nu redden? Is er een
mogelijkheid dat de Amerikaanse relatie
verder wordt uitgebreid? De vakbonden
weten het niet. Ze zeggen al jarenlang
alleen maar de problemen bij Van Gel
der mee te hebben opgeknapt, zonder ooit
vooraf behoorlijk te zijn ingelicht over
de bedoeling en de achtergronden van
personeelsmaatregelen. Want het is niet
de eerste keer dat Van Gelder met massa
ontslagen in het nieuws komt. Enkele
jaren geleden verdwenen er ook zo’n
1500 mensen.
Intussen speelt zich een bedenkelijke
frontvorming af tussen de directie van
Van Gelder en de vakbeweging. Daaruit
blijkt duidelijk dat het wantrouwen over
en weer eerder toe- dan afneemt. De
bonden verdenken de raad van bestuur
van dubbelhartigheid en opzettelijke mis
leiding. Het bestuur verwijt de bonden
vertrouwelijke informatie te hebben vrij
gegeven. Beide partijen hebben ieder op
hun beurt weer een regen van tegenargu
menten op de beschuldigingen. Bij Van
Gelder is het personeel steeds geconfron
teerd met beslissingen, waaraan het part
noch deel heeft gehad. Dat is een toe
stand, die strijdig is met de geest van de
nieuwste wetgeving. Maar hoezeer daarte
gen ook wordt geageerd, Van Gelder
blijft zwijgen.
Het bestuur doet intussen wel druk
zijn best om de zaken voor te stellen,
alsof niet de KNP maar Van Gelder niet
in een fusie heeft bewilligd. In feite wilde
de KNP niet op de basis, die Van Gelder
voorstelde. En voor de KNP zou die
dreiging actueel zijn geworden. In feite
had het kleinste bedrijf in dit geval het
laatste woord. En dat kwam hier op neer,
dat het niet van plan was enig risico bij
overname te dragen. Op grond daarvan
stelde de KNP een zo drastische sanering
bij Van Gelder voor, dat het bestuur van
dit concern vreesde alle zeggenschap te
zullen verliezen. Het werd dus geen fusie.
In het communiqué werd de werkelijke
reden van de mislukking niet genoemd.
Die zou kunnen blijken uit de herstruc-
tureringsrapporten, die de vakbeweging
thans bij eis in kort geding ter inzage
wil hebben. Alléén zei een woordvoerder
ter verduidelijking van de officiële tekst,
dat het „niet onmogelijk” zou zijn, dat
Van Gelder in een later stadium weer
nfvinnfvinrinHfiHnr mrrhiwirrrrrrwrrwrr»
IfVVWWVVVVVVWWVVVVWWVtRfVVVVVVVWVWWVVWVWVVVV’
WENEN De rede van de Rus
sische partijleider Brezjnev in Praag
vormde gisteren het hoogtepunt van
het veertiende partijcongres in
Tsjecho-Slowakije. In tegenstelling
tot de verwachtingen duurde zijn toe
spraak niet langer dan drie kwartier.
In de belangrijkste passages, namelijk
die betreffende de buitenlandse poli
tiek, sprak Brezjnev zijn teleurstel
ling uit over het uitblijven van een
ratificatie van de verdragen met
Bonn, over de vertraging bij de voor
bereidingen voor een Europese veilig
heidsconferentie en over de stagnatie
in de gesprekken tussen de Bonds
republiek en Tsjecho-Slowakije.
(Van onze redacteur in Parijs)
PARIJS. Het bekende Franse Ka
merlid Jean-Jacques Servan-Schreiber,
die enkele maanden geleden als secreta-
ris-generaal door de Radicale Partij op
een zijspoor werd gerangeerd, schijnt nu
aanstalten te maken opnieuw de leiding
bijeen om zich over de terugkeer van
Servan-Schreiber, die nog altijd 40 per-
In reactie op het racisme van de blan
ken is zwart racisme ontstaan, aldus dr.
Eisenhower. „Op het ogenblik worden zo
wel door extreem rechts als door extreem
links wapenvoorraden aangelegd. Als er
moeilijkheden uitbreken, wordt het een
grote verwoesting”, waarschuwde hij.
Sinds Eisenhowers commissie anderhalf
jaar geleden verslag heeft uitgebracht aan
president Nixon, is er „niets van overheids
wege gebeurd om de oorzaken van ge
weldpleging weg te nemen”.
der NAVO in het Beierse Mittenwald om
in een rede te verklaren dat nieuwe voor
nemens niet als excuus zouden mogen die
nen om de onderhandelingen over Berlijn
met verminderde intensiteit te voeren.
Brandt herhaalde dit in nauwelijks andere
bewoordingen gisteren op het Congres der
Socialistische Internationale in Helsinki.
Regeringswoordvoeder Ahlers verklaarde
gisteren: „De Westduitse regering gaat er
van uit dat onderhandelingen over het re
duceren van de troepen in beide kampen
en tussen beide kampen zeer zorgvuldig
moeten worden voorbereid. Alleen dat al
zal een tamelijk lange tijd vergen. Minis
ter van Buitenlandse Zaken Scheel zal
dan ook op 3 en 4 juni in Lissabon de me
dewerking aan zulke ontwikkelingen niet
afhankelijk stellen van andere kwesties
die in het streven naar ontspanning aan
de orde zijn (Berlijn en de Europese vei
ligheidsconferentie)
ja.
