Kathedraal moet vol
hangen met muziek
Afokantie?
orgel
Antiekbeurs
in Delft
Spaarndam
geopend
citroensap
Familie
FILMS
Haarlem
aiMlréa
Alleen in
dubro citron
zit echt
in
Neem Aspirine 1|
dan ook mee!
„Nieuw”
BERNARD BARTELINK:
De Schuur
m
k
Nu citroen frisheid
voor uw hele afwas
\bor de kinderen:
VANAVOND CONCERT
Haarloheim
Ook voor vader
Uw garantie voor
selecte
geschenken
Aspirine Junior metvruchtensmaak.
Een halve
citroen^
in dit
flesje
BB J U I
12
DONDERDAG 17 JUNI 1971
ers
toont
Mondo Bizarro
Onder redactie van Charles Boost
Kanonnen voor Cordoba
The Arrangement
Sergeants 3
Italiaanse jilms
Een lange rij kruizen
11
’s Nachts
gescheiden
BAYER
R/
Goud voor vijf gevreesde
rebellen
Éi
ADVERTENTIE
1
BERNARD BARTELINK
(Van onze correspondent)
componistje
ADVERTENTIE
J. H.
registergaten,
1
Bach,
cob Bijster.
het
terwijl
HERMAN BERK1EN
ADVERTENTIE
kunstnijverheidshuis
GROTE HOUTSTR. 163 - TEL. 31 26 23
GEN. CRONJÉSTR. 143 - TEL. 2513 93
i
A
UIT-
ook
i di-
een*
Gaat Bartelink veel concerten
geven?
„De liturgie verzorgen ia mijn
eerste opdracht. Elke zondag
zijn er drie gezongen diensten.
En de liturgie in een kathedraal
moet toch wel iets bijzonders
hebben. Een kathedraal moet
vol muziek hangen. Maar daar
naast zal ik zeker concerten
geven.”
Aan welke orgelmuziek geeft u
de voorkeur?
„Ik heb altijd mijn best ge
daan een heleboel verschillende
typen muziek te spelen. In mijn
„Allebei, maar het is geen tijd
om al een balans op te maken.
Op heel veel plaatsen wordt
goed gewerkt, zonder meteen
de weg van de minste weer
stand te kiezen. Het koor houdt
een belangrijk aandeel in de
liturgie. Daarnaast moet „het
volk” voldoende te zingen heb
ben. Dat is een gerechtvaardig
de tendens. Maar anderzijds
moet het ook de kans hebben
rustig naar een bepaalde tekst
te luisteren, die uiteraard ver
staanbaar moet zijn.”
Behoudt het orgel z(jn plaats in
de liturgie, nu bijvoorbeeld veel
kerken kleiner gebouwd worden
en anders gebruikt?
DE HERVORMDE gemeente
in Spaarndam is bijzonder trots
dat het oude orgel in de kerk
eindelijk gerestaureerd is. Van
avond wordt het orgel uit het
begin van de 18de eeuw inge-
volutie tegen de dictator, voor wie het
goud bestemd was. Een goed verhaal,
spannend verfilmd. In Rembrandt.
zoals
Wat
de
ciale
d«
ra-
■een-
144.
ook
l. de
Um.
daar,
me»
TV,
voor
zon-
ht v.
Bel
Tel.
av.
4
wijzer
Bestaat een dergeljjke «ultaur
inderdaad?
„Dat zou Ik denken. De Haar
lemse orgelconcerten zijn zon
der meer een begrip. De impro
visaties van De Klerk in de
Josephkerk zijn heel bijzonder.
En dan het jaarlijks improvi
satieconcours; ik sla geen wed
strijd over.”
DE SERIE ITALIAANSE films, die als
een cinematografische bijdrage aan het
Holland Festival moet worden gezien en
waarover vrijdag uitvoeriger, start in Stu
dio met „Umano, non umano” (Menselijk,
onmenselijk), een moeilijk te doorgronden
collage van beelden, vermaakt door de
ondergrondfïlmer Mario Schifano die oor
spronkelijk schilder was.
Schifano’s film is samengesteld uit ge-
Nederlandse salonmeubels uit de 18e
eeuw, zoals commodes uit Rozenhout, ver
gulde zitmeubelen en versierde secretai
res, zijn ook op de beurs te zien. Verder
is een serie van vier Louis XV-fauteuils
en een Louis XIV-fauiteuil met gobelin
aanwezig. Niet alleen 17e en 18e eeuwse
voorwerpen zijn in Delft te bewonderen
en te koop, ook archeologische vondsten
uit opgravingen uit Egypte, de culturen
van het nabije oosten en Columbiaans ke
ramiek uit Mexico en Peru, waaronder
Maya-figuren uit de 7de eeuw. Beschilder
de Inca-kruiken uit de 3de eeuw zijn van
bijzondere waarde.
„Organisten zijn gedwongen
om te improviseren tijdens de
eredienst. Dat betekent dat je
bij de opleiding verplicht bent
contrapunt en harmonie te stu
deren. Het is natuurlijk een
zaak van zelfkennis te weten
in hoeverre je improvisatie be
langrijk is. Maar de technische
bagage heb je in ieder geval.”
De museumzalen die voor deze beurs
ontruimd zijn, heeft men verdeeld in com
partimenten, waarbinnen een groot aan
tal kostbare kunstwerken een plaats ge
kregen hebben. Alle tentoongestelde voor
werpen, die door terzake kundige com
missies gekeurd zijn, zijn te koop. De
beursbezoeker zal bij zijn rondgang ech
ter snel bemerken dat diep, heel diep in
de buidel getast moet worden om zich eige
naar van een geëxposeerd kunstwerk te
kunnen noemen. Men krijgt het idee dat
deze beurs te veel bedoeld is voor een
klein groepje van geselecteerden
museumdirecteuren en handelaren,
goedkope snuisterijen treft men op
beurs niet of nauwelijks aan.
BERNARD Bartelink speelt
zondag om drie uur in de Bavo-
kathedraal het volgende pro
gramma: „Dialogue” van Mar
chand; twee koralen van J. S.
Bach: „Liebste Jesu, wir sind
hier” en „In Dir ist Freude”;
de fantasie in F. kl. KV 608 van
Mozart (geschreven voor een
speeldoos-orgeltje)twee delen
uit de derde symphonie van
Vierne; Cantabile van César
Franck en twee deeltjes uit de
Pinkstermis van Olivier Mes
siaen: Les oiseaux et les sour
ces en Le vent d’Esprit. Ook de
Cantory van de Bavo verleent
medewerking aan het concert.
MEN KAN ZICH weer eens verbazen
over allerlei onorthodoxe gebruiken en
voorvallen in de wereld. Een Amerikaan
se cameraploeg filmde een slavenmarkt in
Syrië, een BH-afdeling in een warenhuis
te Chicago, een voodoo-ritueel op de Ba
hama’s, een massage te Japan, business-
jongens in Los Angelos, hippies etc. In
Roxy.
Is er een verschil tussen katho
liek en protestant orgelspel?
„Principieel natuurlijk niet.
Maar per traditie is er wel een
verschil in sfeer gegroeid. Dat
wel. De sfeer van de eredienst
heeft invloed; ergens ook de
voorkeur voor een bepaald type
muziek, misschien een beperkte
smaak. In de katholieke kerk
heeft het orgel heel lang een
bescheiden rol gespeeld; het
katholieke kerkpubliek stelde
het koor op de eerste plaats.
Het orgel had een begeleidende
taak. Maar de laatste vijftien
jaar is er duidelijk verandering.
Het is vanzelf gekomen. Ik heb
er zelf wel iets voor gedaan
natuurlijk, maar het zit toch
gewoon in de lucht.”
jante carrière begint te twijfelen aan de
waarheden volgens welke hij tot op dat
ogenblik geleefd heeft. Het auto-ongeluk
waarmee de film begint lijkt veel op
een poging tot* zelfmoord en wat daarna
gebeurt, als Eddie herstellende is van zijn
zware verwondingen kan teruggebracht
worden tot een genadeloos onderzoek
waaraan hij zijn huwelijk, zijn werk en
zijn relaties tot zijn omgeving onderwerpt.
Waarna van de mooie schijn van dit be
staan weinig meer overblijft. Kazan heeft
aan dit pessimistische overzicht van een
uiterlijk geslaagd maar in wezen mislukt
leven een verrassende vorm gegeven. Via
voortdurende flashbacks wordt het leven
van Eddie Anderson als in een legpuzzel
gereconstrueerd. De hoofdpersoon ontdekt
in die verzameling herinneringsflitsen zelf
zijn mislukking. Uit die ontdekking trekt
Eddie dan zijn eigen conclusies.
Een bittere film met een iets te sterk
aangezette hoofdrol van Kirk Douglas, een
ingetogen Deborah Kerr als Eddie’s vrouw
die het uiterste probeert om hem terug
te winnen en een aannemelijke vriendin-
secretaresse van Faye Dunawy (Luxor).
naar het zuiden van de VS gesmokkeld
om de plaats in te nemen van de negers,
die na het einde van de burgeroorlog hun
vrijheid hebben gekregen. Dit alles is
slechts een aanleiding, want het avontuur
gaat over het conflict tussen de smokke
laars en premiejagers, die iets minder
boef achtig zijn dan de eerste. In Lido.
ANDERMAAL DE Mexicaanse revolu
tie. Een revolutionaire generaal die de
revolutie ten eigen bate wil aanwenden,
heeft kanonnen gestolen van de Amerika
nen. Een Amerikaanse kapitein heeft de
opdracht deze kanonnen te heroveren. Met
een klein ploegje beleeft hij allerhand
avonturen eer het zover is en de generaal
met zijn fort ten onder is gegaan. In Frans
Hals.
Wat vindt a van de onaardige
bewering: organisten doen im
provisatie, omdat ze zo nodig
ook nog componistje willen
spelen.
„Dan zet ik meestal niks
op... (Na lang nadenken): Ik
luister graag naar het klarinet-
concert van Mozart; de mis in
G klein van Vaughan Williams;
de Vuurvogel van Stravinski.
Nee, geen popmuziek. Dat gaat
een beetje langs me heen.”
Ziet Bartelink in de heden
daagse Nederlandse kerkmuziek
een opgaande lijn of een af
gang?
DELFT. Gisteravond is de 23e oude
kunst- en antiekbeurs die tot en met 7
juli a.s. in het stedelijk museum „het
Prinsenhof” te Delft wordt gehouden, ge
opend door ir. F. J. Philips.
EEN AL ENIGE jaren oude film „Ser
geants 3” doet het nog steeds wel. En dan
vooral omdat Frank Sinatra, Sammy Da
vis jr., Dean Martin en Peter Lawford er
in meedoen. Het gaat over enige eigen
wijze militairen, die op eigen houtje een
geschil met enige Indianen uitvechten. In
Cinema Palace.
IN CINEMA Palace in de nachtvoorstel-
lingen „Shalako” een western met Sean
Connery en Brigitte Bardot. In Frans Hals
vrijdag- en zaterdagnacht de spionagefilm
Triple Cross met o.a. Yul Brynner en
Romi Schneider.
rrs KRIJGEN ER ta Haar
lem een nieuwe organist bij:
Bernard Bartelink die per
1 september is benoemd tot
organist van de kathedraal St.
Bavo aan de Leidsevaart. Zon
dag 20 juni stelt hij zich voor
met een concert op het Willi-
brordus-orgel. Overigens is hij
in Haarlem geen onbekende.
In 1961 won hij de internatio
nale improvisatiewedstrijd en
in 1969 zat hij in de jury. In
zijn studeerkamer (met orgel
en piano) aan de Amsterdamse
Jacob Óbrechtstraat, schuin
tegenover de kerk waar hij op
het ogenblik nog de vaste or
ganist is, zegt Bartelink:
IN DE TONEELSCHUUR,
Smedestraat 23, wordt vrijdag
en zaterdagavond om half ne
gen weer een voorstelling ge
geven van Luxaflex-complexen.
Een experimenteel theaterpro
ject van een groep Haarlemse
middelbare scholieren onder
coördinatie van Frans Lommer-
se. In het stuk geeft de groep
een beeld van de maatschappij,
zoals zij die ziet.
I
En zo ontstonden kort na elkaar de
films „America, America,” „The arrange
ment.” Ging de eerste film over een
Grieks-Armeense jongen, die zoals Kazan
zelf naar de Verenigde Staten emigreerde
in het begin van deze eeuw, in de tweede
film wordt het wezen van een volgende
generatie aan een onderzoek onderworpen,
de generatie die sindsdien geïntegreerd is
in het Amerikaanse leven.
Deze emigrantenzonen zijn in „The ar
rangement” verpersoonlijkt in de geslaag
de reclame-man Eddie Anderson (gespeeld
door Kirk Douglas) die halverwege zijn
leven en op het hoogtepunt van een bril-
conservatoriumtljd heb ik de
complete orgelwerken van Cé
sar Franck geleerd. Van Bach
heb ik bijna alles op het re
pertoire, evenals van Messiaen;
en van Alain. Ja, een Franse
tendens zit er wel in; ook de
oude Fransen speel ik graag.
Maar dat neemt niet weg, dat ik
oude en moderne Duitsers veel
gespeeld heb.”
BRESCIA (AP) Een rechtbank heeft
de zangeres Maria Callas een officiële echt
scheiding toegestaan van haar man, de in
dustrieel Meneghini. Het huwelijk van de
van geboorte Griekse zangeres met de Ita
liaan was gesloten te Verona op 21 april
1949. Al 8 jaar leefden de echtelieden ge
scheiden. Meneghini heeft de uitspraak be
twist, zij zou ongrondwettig zijn, en hij gaat
in hoger beroep.
ELI A KAZAN IS een veelzijdig man. Hij
is een belangrijke toneelvemieuwer ge
weest op Boadway, hij is een filmer
van naam geworden in Hollywood en de
laatste jaren is hij met niet minder am
bities en succes gaan schrijven. Dat hij
beide recente romans die een sterk auto
biografische inslag hebben en onmiddellijk
bij een groot publiek aansloegen, is gaan
verfilmen lag voor de hand.
Er worden op de beurs vele opmerke
lijke en ook belangrijke schilderijen aan
geboden. Naast de stillevens en portretten
nemen de landschappen het belangrijkste
deel van de expositie in beslag. Salomon
van Ruysdael’s „Riviergezicht op Alk
maar” (300.000 gulden) is naast de wer
ken van Jan van Goyen een van de trek
pleisters. Van Jan Steen (1626-1679) zijn
de schilderijen „Allegorie van de liefde”
en „niet sonder dat” op de beurs te be
wonderen en voor resp. 180.000 en 225.000
te koop.
Men vindt op de beurs 18e eeuws Haags
tafelzilver, waaronder kannen van de zil
versmid Engelbert Joosten, evenals kan
delaars van Johannes van der Toorn en
een stel uit de Queen Anne periode (anno
1699). De collectie bijoux uit de renaissan
ce is uniek. Tot de mooiste stukken be
hoort een Amsterdams diamanten collier
uit 1785, dat schitterend met parels is be
zet.
DE MEXICAANSE geschiedenis is on
uitputtelijk in het leveren van verhalen
voor avonturenfilms. Weer een „Italiaan
se” produkt uit dit genre. Het gaat over
de afgrijselijke praktijk van mensensmok-
keL Arme Mexicanen worden geroofd en
-«"A® V
„Het Müller-orgel in de oude
Bavo is het mooiste orgel van
Nederland. In Alkmaar en
Zwolle zijn de orgels ook heel
mooi, maar dat in Haarlem
Wie zou er niet op willen spe
len. Het is zó goed gerestau
reerd, van een veelzijdigheid,
van een souplesse en het klinkt
zó mooi in die kerk...” Kort
om, Bartelink wordt zo lyrisch,
dat hij bijna vergeet dat hij in
de kathedraal zal spelen, op
een heel ander „romantisch”
orgel.
„Ik hoop dat het orgel in de
kathedraal in de symphonie
van Haarlemse orgels zijn eigen
inbreng zal krijgen. Het lijkt
me, dat het orgel een veelzijdig
programma toelaat. Naast ro
mantische en moderne Fran
se orgelwerken, ook Reger,
Brahms, Liszt, en de oude
Spanjaarden met dat prachtige
tongwerk, zullen er ook goed
klinken, net als de oude Fran
sen voor een groot deel; zelfs
Bach, uitgezonderd de grote
polyfone werken. Ik hoop in de
satieconcours; ik sla geen wed-
buiten muziek te maken, de
Haarlemse orgelcultuur waar
dig”.
„De kerkmuziek kan niet bui
ten het orgel. Het is het enige
instrument, dat in zijn eentje
een grote groep mensen kan
laten zingen. Ik vind wel dat
het veel moeite kost om de
mensen er van te overtuigen
dat het belangrijk is, dat in
kerken goede orgels gebouwd
moeten worden. Zelfs de beste
van de electronische orgels
haalt het niet bij een klein aar
dig pijporgeltje, dat niet veel
duurder is.”
ZOALS VORIGE week op
deze plaats al werd aange-
kondigd, houdt het Noordhol-
lands Philharmonisch Orkest
onder Henri Arends donderdag
24 juni een concert waar je met
de hele familie naar toe kan.
Het orkest voert allerlei muziek
uit die betrekking hebben op
dieren en op dansen. Van het
carnaval der dieren van Saint
Saëns tot de Hongaarse dansen
van Brahms.
Een hoogtepunt zal ongetwij
feld het sprookje „Peter en de
Wolf” zijn van Prokofieff. Lex
Goudsmit draagt het voor.
Goudsmit begon zijn carrière
in 1930 als een van de vier
leden van de Vocal Kings, een
cabaretgroep waarmee hij op
toernee ging door Europa en
vooral in Londen succes boekte.
In Nederland speelde hij in
operettes en films. Op het Gro
te Toneel deed hij naast andere
rollen o.a. de hoofdrol in Cha-
yefski’s De tiende man. Hij
speelde Tevje in de musical
„Anatevka” en Sancho Panza
in „De man van La Mancha”.
Daarna speelde hij maanden
lang Tevje in de Londense pro-
duktie van „Fiddler on the
roof.”
wild onduidelijke, van het televisiescherm
af gefilmde journaalbeelden, doorschoten
met zelfgemaakte opnamen in kleur, half
gespeeld, half documentair, waarin we de
schrijver Alberto Moravia een eindeloze
strandwandeling zien maken, Alexandra
Stewart in een korte bedscène tegenkomen,
met de dichter Sandro Penna en de zan-
ger-acteur Mick Jagger kennismaken en
een Romeinse arbeidersdemonstratie uit
voerig verfilmd wordt.
De zin van dit alles ontgaat de toeschou
wer, vooral ook omdat ondertiteling ont
breekt, maar er gaat van deze bizarre
verzameling mooie en lelijke beelden hier
en daar toch wel enige fascinatie uit. In
het verdere pakket Italiaanse films ko
men echter zoveel betere voorbeelden voor
van het nieuwe Italiaanse filmen dat het
jammer zou zijn de hele manifestatie naar
„Umano, non Umano” te beoordelen (Van
avond in Studio).
Vrijdag draait in Studio: „Siërra
Maestra” van Anrano Giannarelli; zater
dag „De man met de balonnen” van Mar
co Ferreri; zondag „Dillinger is dood”
van Marco Ferreri; maandag „De strate
gie van de spin” van Bernardo Bertoluc
ci; dinsdag „II conformista” van Bertoluc
ci; woensdag „Amore e Rabbia” van
regisseurs Pasolini, Bertolucci, en Go
dard. Over deze films morgen méér.
IN DE WAAG is het komend g
weekeinde Frank Quinlan de g
zingende gastheer. Zondag- g
avond komt de Engelsman g
Bruce Astly optreden. En zater- g
dag is Isaac Gullory uit Chica- g
go te gast. ^WfufffnanuuufuuumuHuaiuMA
HAARLOHEIM, Smedestraat
23, brengt ter afsluiting van het
seizoen het Utrechtse theater
cabaret Muzeval op zaterdag 19
en 26 juni. Deze ploeg geeft al
acht jaar lang voorstellingen,
vooral in Utrecht. De grote man
van het cabaret - tekstschrijver
en uitvoerder - is Hennie Olie-
muller, een vroegere radio- en
televisiemedewerker die nog
steeds wekelijks teksten levert
voor de KRO. Het komische ele
ment in het cabaret wordt ge
leverd door Herman Berkien,
muzikaal geleid
wordt door pianist John de
Groot. Muzeval legt zich toe op
vrolijke nummers met een bij
tend ondertoontje. De groep
was vorig jaar al in Haarloheim
te zien, maar het nieuwe
programma dat acht maanden
in Utrecht draaide, is hier nog
niet geweest.
EEN TREINROOF en de revolutie zijn
het onderwerp van een „Italiaanse” wes
tern, overigens geregisseerd door een
Amerikaan Don Taylor. Het verhaal
speelt in Mexico, waar een aantal man
nen wordt verzameld voor een treinroof,
die onder leiding van „de Hollander”
staat. De roof slaagt, maar in plaats dat
de buit verdeeld wordt eist de Hollander
het goud op ter financiering van de re-
Als u moe bent, wat voor
grammofoonplaat zet u dan wel
eens op?
De beurs biedt een interessante collec
tie ongebruikelijke exemplaren Delfts
aardewerk, uit de 17e en 18e eeuw, waar
onder een parfumflesje uit 1663. Er is ver
der een interessante collectie antiek glas,
die begint met vondsten uit 500 v. chr.
behalve de heiligenbeelden op de beurs is
vermeldenswaard een fragment van een
bewerkt altaarblad uit Antwerpen.
wijd met een concert dat ge-
geven wordt door de beide or- J
ganisten van de kerk: Leen Nij- g
dam en Richard Heidema.
Naar de overlevering is het
orgel afkomstig uit een vroe- g
gere katholieke schuilkerk in S
Alkmaar. In een boek van Joa- g
chim Hess, „Merkwaerdige dis- g
positiën” van 1774, worden S
twee instrumenten genoemd die g
daarvoor in aanmerking ko- S
men, namelijk de orgels uit de S
schuilkerk in de Diggelaar- K
steeg of die in de Schouten- S
straat. Het eerste telde acht, S
het tweede negen registers. In g
de achterwand van het thans g
Spaamdamse orgel zijn acht g
registergaten, maar het telt g
negen registers. Het negende, g
een Dulciaan, kan echter ook g
op een afwijkende plaats zijn g
aangebracht.
Het instrument toont de g
kernmerken van dat uit de g
eerste helft van de achttiende g
eeuw (ongeveer 1725), o.a. door g
de omvang van het klavier. Het g
toetsenbord, de klaviatuur, be- S
vond zich vroeger aan de ach- g
terkant van de orgelkast, om- S
dat het een ballustradeorgel g
was. Maar toen het orgel naar g
Spaarndam verhuisde wan-
neer is onbekend is de kla- g
viatuur aan de zijkant aange- g
legd en werden ook andere g
wijzigingen aangebracht.
De nu voltooide restauratie g
is uitgevoerd door Pels en Van g
Leeuwen uit Alkmaar, onder g
supervisie van Rijksmonu- g
mentenzorg. Adviseur van de g
kerkvoogdij was dr. M. A. Ven- g
te uit Utrecht.
Nadat om acht uur de ovter- g
dracht van het orgel heeft g
plaatsgegrepen, voeren de or- S
ganisten werken uit van Swea- g
linck, Johann Michael Bach, S
Johann Bernhard Bach, g
Buxtehude, Johann Pachelbel, g
Joh. Sebastian Bach, John g
Stanley, Ernst Pepping en Ja- g
j
