Stichting wil huizenzoekers voordeel bij koop bezorgen
RAADSELS OM ALTERNATIEVE BOUWERS
igen
■Kras door
Prof, Albeda: geen vertrouwen
in
vakbeweging zonder sterkere voet
ook als u 2000,-, ƒ5000,-
of 10.000,- wilt lenen!
Vraag naar
het NS*
zomermenu
8Dagen
kris-
Nederland
f44.-
f25
i
r
«4
I w
gametuwtydmee-ganaardenmb!
Fusiegesprek
NBM Rijswijk
en IBB-Kondor
Verlies KNTU
verdubbeld
I
II
0L
Persconferentie
viel in het water
SER-commissie nog
niet klaar met
halfjaarlijks
rapport
Wall
Street
4 fl
4/ F
ZATERDAG 19 JUNI 1971
10
GEEN GARANTIES
AGRESSIEF
Andere
eisen
Verschuiving
Koerswijziging
1
Personeelsbezetting
sterk verminderd
voordelig
eten bij NS
voordelig
uit met NS
kunt u prettig terecht
bij elk NMB kantoor.
5
cili
BR
vai
zul
ser
scl
off
oni
dr<
he
nei
ke
Jai
de
scl
OP
0 BESPARINGEN
nederlandsche
middenstandsbank
de bank waar óók u
zich thuis voelt!
Hebt u op korte termij'n geld nodig?
Bij de NMB wordt u zonder
omslag geholpen. Bijvoorbeeld
2000,in handen, betaling in
18 x 127,07. Of 5000,- in han
den, betaling in 24 x 240,33.
Of f 10.000,- in handen,
betaling in 36 x 340,79.
Ook voor andere bedragen
ONBEKEND
voordelig
uit met NS
i
O
-4
I J/qBF
ADVERTENTIE
JOHN BINDELS.
(Van onze redactie economie)
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
Bij de gemeente Dongen is van een „op
tie” als het om gemeentelijke grond gaat,
niets bekend. Zowel waarnemend secreta
ris Velge, tevens chef Financiën, als de
heer Vlaminex, hoofd stedebouwkundige
dienst, zeiden de stichting niet eens te ken
nen. En beide afdelingen worden in de
Brabantse gemeente steeds Ingeschakeld
als het gaat om enig plan, waarbij grond
aankopen voor woningbouw in het geding
zijn.
Hoe staat het nu met de concrete bouw
plannen?
Van der Kleyn: „In Dongen hebben we
grond in optie. Het gemeentebestuur is be
reid tot overleg. In principe is het moge
lijk om daar op een stuk grond van 4000
vierkante meter in een bestaand uitbrei
dingsplan 20 verschillende huizen te bou
wen. Niet in een rijtje, maar wel met ge
meenschappelijke muren.”
De persconferentie van Van der Klëyn
is dus uit de hand gelopen. Hij kwam niet
Deze zomer kunt u in
50 stationsrestaurants
een compleet menu
krijgen voor de
aantrekkelijke prijs van
6.257.25
inclusief bedieningsgeld.
en BTW.
NS-identiteitsbewijs of
pasfoto meenemen.
Extra plus, half geld
op de bus.
Wie 8 dagen lang veel in
ons land wil reizen, is het
voordeligst uit
met een 8-daags kris-kras
abonnement.
van elk
station
graag zouden willen wonen, wat ze willen
besteden en wat ze daarvoor, binnen de
mogelijkheden die wij bieden, willen heb
ben. En als er dan genoeg gegadigden
voor zo’n zelfde plaats zijn, kunnen we be
ginnen.”
i
hij
al
1.1
tot
de
bij
in
Am. Motor»
Int. Harv.
Int. Nickel
Int. T. a. T.
Kennecott
Radio Corp.
Republic St.
Royal Dutch
Sears Roeb
Shell Oil
Soc. Vacua
Stand Br.
Stand. Oil N.J
Studebaker
Texaco
Un Aircraft
Un. Corp
Un. Fruit
Us. Rubber
Us. Steel
Westingh.
Woolworth
Ford
K.UM.
NS-Identiteitsbewijs
of pasfoto meebrengen.
8 Dagen treinen
op de tienertoer voor
periode
heden
6
"7%
37
61%
33%
25%
43%
C8%
r%
53%
44%
76%
62%
35'/:
36%
8%
14*/:
21%
31
90
47%
60%
48
Van der Kleyn: „Ik ben me ervan be
wust dat we vaak woorden als „mis
schien,” „onzeker” en „geloven” gebrui
ken. Maar dat betekent niet dat wij on
zeker zijn in onze plannen. We zijn al
leen onzeker over de mogelijkheid bestaan
de verhoudingen en processen te doorbre
ken.”
De verhoudingen van het betamelijke
misschien?
AMSTERDAM Er lopen in ons land mensen rond, die nou eens anders willen
wonen dan al die massa-plannenmakers ons al jaren voorschrijven. Ze zjjn op zoek
naar het „alternatieve huis”, waarin ze zichzelf kunnen terugvinden. Ze vinden dat
hun persoonlijkheid geweld aan wordt gedaan door de van bovenaf gedicteerde bouw,
die neerkomt op een kleurloos repetitiesysteem. Je moet uitgaan van de mens en zjjn
woonbehoeften, redeneren zjj. En die moet je zo goedkoop mogelijk proberen vorm
te geven, aangepast aan ieders beurs. Voor die mensen is sinds een paar dagen een
doorbraakgroep actief die zich „Stichting Alternatieve Eigen Woningbouw” noemt.
Initiatiefnemer W. van der Kleyn uit Nieuwerkerk aan de IJssei heeft haar in Am
sterdam officieel gepresenteerd. Als „journalist” weet hij, hoe je publiciteit moet
vangen. Die heeft hjj nodig by de pogingen van de stichting om overal in Nederland
grond voor zjjn ideaal te bemachtigen. Wat doet hjj dus? H(j geeft een persconferentie
in het Victoriahotel, gesecundeerd door een aantal als deskundigen bestempelde kruis
ridders.
DEN HAAG. De commissie ontwikke
ling nationale economie van de Sociaal-
Economische Raad is vrijdag niet gereed
gekomen met samenstellen van een ont-
werp-halfjaarljjkse rapport. De voorzitter
drs. De Pous, zei dat de commissie nog
nieuwe cijfers van het Centraal Plan
bureau wachtende is. Zfó gaat volgende
week vrijdag verder.
De SER-vergadering van die dag wordt
verschoven naar vrijdag 9 juli. In die
vergadering zal het ontwerp-halfjaarlijks
rapport dan aan de orde komen.
DEN HAAG. „Ik heb geen vertrou
wen in de Nederlandse vakbeweging als
betrouwbare partner in het centrale so-
ciaal-economische beleid zonder dat deze
organisatie aan de voet wordt versterkt.”
Dat is de mening van prof. W. Albeda,
hoogleraar in het arbeidsrecht en oud-
vakbewegingsman. Een vakbeweging die
zwak is aan de basis, zegt hij, kan zich
geen afspraken op een hoger vlak per
mitteren. Ieder ogenblik kunnen alterna
tieve vakverenigingen, of dat nu actie
comités of ondernemingsraden zijn, de
vakverenigingen het initiatief ontnemen.
beursdap
Santa Fé Ind.
Can. Pacific
Illinois Cent
Penns. Centr.
South. Pac.
Union Pac.
Allied Chem.
Am. Can.
A.C.F. Ind.
Am. Smelting
Am. T a. T.
Am. Brand
Anaconda
Beth. Steel
Boeing
Chrysler
City Bank
Cons Edison
Dougl. Aircr.
Dup.de Nem.
Eastm Kodak
Gen. Electr.
Gen. Motors
Goodyear T.
Slot koer sen Eerste
vorige
oeursdag
6»Z4
281/4
37*/»
62%
331/8
401/8
25%
44%
89%
46*/«
56%
44»/»
77%
62*/i
36%
37%
8%
15
21*/»
31%
92%
50
60%
50
Slotkoersen Eerste
vorige
27%
70%
37%
5
40%
57'/:
32V.
38
57%
24%
45%
43%
20%
21%
19%
28%
35'/,
25%
36%
141%
81‘/i
60'/: ex
81%
33%
oerlode
heden
28
70
36%
4%
39%
56%
31%
37%
57%
24%
s
43
19%
20'/,
20
27%
33%
25
35%
140%
80'/,
59'/:
80%
32'/,
HENGELO. In 1970 heeft de Ko
ninklijke Nederlandse Textiel-Unie NV een
verlies van 16,3 mln geleden. Het ver-
liessaldo over 1969 bedroeg 8,3 mln.
Deze resultaten zijn aanzienlijk ongunsti
ger dan was verwacht.
De situatie op de markten voor de ge
weven produkten ontwikkelde zich in de
loop van het jaar slechter dan bij het
opstellen van de plannen was aangenomen.
De spinnerij en de breierij hadden een
goed jaar, aldus de raad van bestuur in
het jaarverslag.
De slechte gang van zaken bij de KNTU
noodzaakte tot een aanzienlijke versnelling
en uitbreiding van de reorganisatiemaat-
regelen.
De voorraden zijn in 1970 gedaald en in
de eerste maanden van dit jaar verder
teruggebracht. De reorganisatie heeft er
voorts toe geleid dat de leiding van de
holding en van de divisies belangrijk is
ingekrompen, waardoor grotere slagvaar
digheid ontstond. De leiding van het
KNTU-concern zal het beleid verder voort
zetten. In het begin van 1971 begon zich on
der personeel en leiding een gevoel van
toenemende kracht te manifesteren. „Het
bewustzijn groeide dat het mogelijk was
gezamenlijk dem oeilijke tijd te boven te
komen. Het besef nu over een weliswaar
verkleinde, maar in de strijd geharde
organisatie te beschikken, geeft ons ver
trouwen voor de toekomst”, aldus de raad
van bestuur.
De herstructurering heeft vergaande ge
volgen voor het personeelsbestand gehad.
De personeelsbezetting van de bedrijven
en de holding bestond op 1 januari 1970
uit 6100 werknemers. Op 1 juli uit bijna
5500 en op 1 januari van dit jaar was
het bestand verder gedaald tot 4850. De
vermindering was relatief het grootst in
de indirecte sector, in het bijzonder in het
topmanagement en de concernstafdiensten.
In 1971 zal gewerkt worden met nog
minder personeel. Op 1 mei waren er nog
4600 man.
RIJSWIJK De raden van bestuur van
de N.V. Verenigde NBM-bedrijven in Rijs
wijk en de IBB-Kondor Groep N.V. in
Leiden voeren op het ogenblik onderhan-
delingen om te komen tot een nauwe sa.
menwerking, zo deelt de NBM mee.
Over het resultaat van deze onderhan-
delingen kan thans, gezien het prille sta
dium, nog niets positiefs worden vermeld.
Zodra meer gegevens voorhanden zijn,
zullen nadere mededelingen worden ge
daan. Wanneer de verwachtingen gewet
tigd zijn dat de besprekingen tot resultaat
zullen leiden, zullen de fusieregels uiter
aard worden gevolg, aldus de mededeling.
Een bona fide vakbeweging kan nooit
zoveel loonsverhoging realiseren als een
actiecomité op een gespannen arbeids
markt: Zolang de vakverenigingen op het
laagste vlak alleen door de looneisen van
alternatieve vakverenigingen over te ne
men hun positie kunnen handhaven, kan
men de medewerking van de vakbeweging
aan een sociaal-economische planning op
n-tionale schaal wel vergeten.
„Naar mijn mening”, aldus prof. Albeda,
„ligt de ontwikkeling naar een dergelijke
planning duidelijk in de lijn van de ver
wachtingen”.
continuïteit van de onderneming, aan de
imago op de arbeidsmarkt en aan de pu
blieke opinie, zal men er niet aan kunnen
ontkomen in het beleid van de onderne
ming het sociale motief zwaar te laten
wegen. Het past in deze tijd dat het ge
wicht geven aan het sociale aspect niet
langer uitsluitend geschiedt als een po
ging op de arbeidsmarkt om een goede
imago te bewaren en de publieke opinie
mee te krijgen. In deze tijd past veel
meer, aldus prof. Albeda, dat men aan
de groep werknemers de mogelijkheid
geeft, ofwel de macht toekent, zelf mee
te bepalen in hoeverre sociale doelstellin
gen zullen meetellen bij de bepaling van
het beleid. Zowel het versterken van de
ondernemingsraad als het openen van de
mogelijkheid dat werknemers door middel
van die ondernemingsraad invloed krijgen
op de samenstelling van de raad van com
missarissen, kunnen, gegeven hun nieuwe
bevoegdheden, in deze richting gaan wer
ken.”
„Of de invloed van de ondernemingsra
den op de samenstelling op de raden van
commissarissen belangrijk zal worden”,
zegt prof. Albeda, „hangt in belangrijke
mate af van de politiek van de onderne
mingsraden zoals die weer beïnvloed zal
worden door het vakverenigingsbeleid”.
„Prof. Sanders heeft eerder gezegd, dat
de leden van de raad zich als vertrou
wenslieden van beide factoren kunnen be
schouwen. Gezamenlijk benoemen zij de
directie. Een juiste oplossing gezien vanuit
ondernemingsoptiek. Ik zou zeggen een
juiste oplossing omdat hier niet eens en
voor altijd een getalsverhouding wordt
vastgelegd. Maar omdat er ruimte is voor
overleg en voor handelen naar bevind van
zaken. Ook omdat er een band gelegd is
tussen de ondernemingsraad en de raad
van commissarissen, die toch altijd wat
verder af staat van de werknemers. Wel
licht geldt dit laatste voor alle vormen
van vertegenwoordigend overleg. Dit lijkt
Waarop denkt hij allemaal te kunnen be-
spraren?
Van der Kleyn: „Wij rekenen met 20
tot 25 percent besparing van de bouwkos
ten per huis, vergeleken met de organisa
tie waarmee wij nu juist willen afrekenen.
In enkele gevallen kan die besparing wel
30 percent zijn, wanneer er in zo’n blok
specialisten wonen, die een handje toeste
ken bij het project waar het dan om gaat.
Een architect schakelen wij in voor die
elementen, waarmee wij op eigen kracht
niet klaarkomen. Zo’n architect kost ons
dan maar de helft: een totale besparing
van 3 tot 4 percent. Verder willen wij
doelgerichte contracten met aannemers af
sluiten. Zelf materiaal inkopen, waardoor
ambachtelijk werk zoveel mogelijk wordt
uitgeschakeld. We willen ook zelf de con
trole op het werk houden .Alles bij elkaar
zeker een besparing van 10 percent. Over
winstmarges praten wij niet, want alles
komt ten goede aan de kopers. Dat is nog
eens 10 peercent uitgespaard. Voor admi
nistratie en financiering rekenen wij 1 per
cent van de stichtingskosten. Daar winnen
we nog eens een bedrag mee, dat ergens
tussen de nul en de 10 percent ligt”.
Helpt de stichting de kopers ook goed
koop aan geld?
Van der Kleyn: „Als u bedoelt of wij
voor onze mensen mogen bemiddelen, dan
kan ik zeggen dat ik daarvoor zelf een
vergunning heb. Ik kan ze aan een hy
potheek helpen. En voor het benodigde ei
gen geld hebben we een obligatieplan (7
percent rente minstens voor 5 jaar en een
direct opvraagbaar tegoed). Er is ook een
spaarplan met aandelen van het Rolinco-
beleggingsfonds.”
verder dan hardop filosoferen en spelen
met cijfers, die de stichting zelf nog moet
gaan waarmaken. Enkele van zijn secon
danten droegen in de marge wat eigen
gedachten uit, waarop zij herhaaldelijk
werden geattaqueerd. De bijeenkomst
kreeg daardoor het karakter van agressie
ve discussie, die niet meer in positieve
zin viel te besluiten.
„Dit betekent dat onze vakverenigingen
voor een uiterst belangrijke koerswijzi
ging staan als zij. tenminste verantwoor
delijke vakbeweging willen blijven. Het is
duidelijk dat deze ontwikkeling ook voor
de individuele ondernemer van belang is:
De Nederlandse ondernemer is gewend
met de CAO-onderhandelingen op het lan
delijke vlak (of op ondernemingsniveau)
af te zijn van de directe bemoeienis van
de vakvereniging. Hij is in vergelijking
met zijn Amerikaanse collega’s verwend.
Het ziet ernaar uit dat deze verwennerij
snel gaat verdwijnen. Het „baas in eigen
huis” kon in de komende jaren wel eens
ernstig geamendeerd worden.”
„Anders dan in Amerika”, aldus prof.
Albeda, „moet in West-Europa en vooral
in Nederland rekening worden gehouden
met de vraag om een andere onderneming.
De vloedgolf van veranderingen is al ge
deeltelijk over ons heen gekomen. Maar
voor een deel zit hij nog in de pijpleiding”.
Hoe wezenlijk zijn deze veranderingen?
Op die vraag is prof. Albeda ingegaan in
Economisch Statistische Berichten van
deze week. Hij zegt: „Een wezenlijke ver
andering van ons stelsel van maatschap
pelijke voortbrenging ligt niet in de lijn
van de verwachtingen. Alleen bij een on
verwachte catastrofe, een diepe depressie
of een daarmee vergelijkbare schok, is het
denkbaar dat men het risico zal aandur
ven over te gaan op een andere economi
sche orde. Dat betekent dat elke struc
tuurwijziging van de onderneming pas le
vensvatbaar is, als en voorzover die
De combinatie van een gespannen ar
beidsmarkt in een overwegend niet langer
industrieel klimaat waarin de dienstensec
tor meer en meer de toon gaat aangeven,
gaat andere eisen stellen aan het soort
arbeid en aan de arbeidsomstandigheden
die de industrie kan bieden. Tenzij men
hoopt alle eenvoudige arbeid over te la
ten aan buitenlandse arbeidskrachten, die
al blij zijn hoe dan ook werk te hebben,
zal, volgens prof. Albeda, de weg ingesla
gen moeten worden naar óf het „weg
automatiseren” van de meest gedraineer
de arbeid, óf naar werkstructurering en
het zelf meer bepalen van de inhoud van
de arbeid en de directe werkomstandig
heden, dan in een ouderwetse werkorga
nisatie het geval was. Voor de hogere ar
beid geldt dat werkoverleg vanzelfspre
kend is en dat een simpel hiërarchische
structuur dat niet meer is. Het karakter
van die arbeid brengt met zich mee dat
andere meer horizontale structuren ont
staan. Structuren waarin de bij de werk
nemers steeds meer aanwezige kennis vrij
naar voren kan komen, waar een ver
nieuwing niet alleen gemakkelijker wordt
door de ruimte die er is voor de vernieu
wers, maar óók doordat het doorzetten
van die vernieuwingen eenvoudiger wordt.
Omdat men die niet hoeft te realiseren
tegen een tegenstribbelende en onwillige
onwetende schare medewerkers in.
De omzet in Wall Street was
15.040.000 aandelen. Dow Jones-
cijfers: Industrie 889.16 (-17.09),
sporen 213.77 (-5.44), nutsbe
drijven 114.39 (10.74).
In het telefonisch effecten
verkeer kwamen gisteravond
de volgende koersen tot
stand. Tussen haakjes staat de
officiële slotkoers van gister
middag. AKZO (83.60),
Hoogovens (75.80), Kon.
Olie 151.00 gb-152.00 (153.20),
Philips 45.20 45.30), Unilever
111.20 gb-112.40 (112.50), KLM
(180.50).
neerkomt op een variant van de huidige
onderneming. Anders gezegd: in laatste in
stantie zal een verandering van de onder
nemingsstructuur uitmonden in een wijzi-
gig van de doelstellingen van de onder
neming. Welke wijziging men ook in voert,
de autonomie van de particuliere onder
neming is alleen te handhaven voor zover
binnen die doelstellingen het winststreven
een plaats houdt. Hiermee is dan aange
geven aan welke beperkingen een herzie
ning van de ondernemingsstructuur in
onze economische orde is gebonden.”
srss
i 4
Hoe dan ook, het blijft een raadselachti
ge zaak, waaruit valt af te leiden dat de
stichting er in Dongen nog lang niet is.
Voordat er ooit een bouwvergunning wordt
afgegeven, zal aan alle bepalingen in de
verordeningen en aan de normen van de
schoonheidscommissie moeten worden vol
daan. Zeker als de stichting daar huizen
wil bouwen, die elk een eigen gezicht
hebben, aldus de Dongense reactie.
Op dit moment, zegt prof. Albeda, is al
van kracht geworden de gewijzigde wet
op de ondernemingsraden. De op het SER-
compromis van zomer ’69 gebaseerde ver
anderingen in de raad van commissaris
sen hebben hun prlementaire afhandeling
al gehad. Al eerder is de wet op de jaar
rekeningen gepasseerd. „Hoe ingrijpend
deze veranderingen ook zullen zijn voor
het interne beleid, een wezenlijke aantas
ting van de particuliere ondernemings
vorm zoals wij die thans kennen zie ik
daar niet in”, aldus de hogleraar. „Veelal
moet verwacht worden dat een verdere
verschuiving zich zal voordoen binnen het
evenwicht van de doelstellingen, zoals de
ondernemer die ziet. Een verdere ver
schuiving, want ik kan mij niet voorstel
len dat voor de grote onderneming de
financiële rentabiliteit het alleenzaligma
kende zou zijn. Zodra men denkt aan de
mij geen reden om er vanaf te zien. Wil
men aan de werknemers rechten toeken
nen, dan kan men niet buiten zulke or
ganen. Men moet echter niet denken dat
daarmee het uiteindelijke ideaal: een
werknemer die zich lid voelt van een be-
drijfsgeheel (ik zeg met opzet niet be-
drijfsgemeenschap) zal kunnen bereiken.
Hiertoe zullen de hele organisaties van de
onderneming en de daarmee samenhan
gende stijl van de leiding aan de orde
moeten komen.”
Commentaar van Van der Kleyn:
„Vreemd. Ik heb me eerst wel onder een
andere naam aangediend, maar later wel
degelijk de naam van de stichting ge
noemd.”
In de uitnodiging stond: „Binnenkort
«tart de bouw van woningen al vanaf een
prijsklasse van ongeveer 30.000 tot
50.000.’
Wil hij dan eens vertellen waar die hui
zen komen, of er al gemeenten zijn die
met de stichting in zee durven, of er al
een goedgekeurd plan is en wat daar nu
precies de besparingen op zijn?
Dat wordt moeilijk voor Van der Kleyn.
Want zijn hele „persconferentie” valt met
die kernvragen in het water. Hij geeft toe:
„Wij kunnen niets garanderen. Tegen men
sen die zich bij ons melden zeggen we
dan ook altijd: verwacht maar niet dat je
nou snel een huis naar je zin hebt. Wij
probéren dat alleen. En daarom alleen al
heeft onze stichting zin”.
Uit de informatie van de doorbraakgroep
blijkt, dat er in heel Nederland driehon
derd „sympathisanten” zijn. Wat zijn dat
eigenlijk voor mensen?
Van der Kleyn: „Als ze zich melden
betalen ze ons 25 en kunnen dan onze
informatie-avonden bezoeken. Daar bren
gen we verslag uit van de bereikte resul
taten. We moeten eerst weten waar ze
Bö.' L
