Vrede!! Met
alle geweld?
DE KERKEN IN DE OECUMENE
STAAN MET VUILE
HANDEN
i
Hervormde Synode sprak
over
kindercommune
avondmaal
en
Dr. Hasselaar
land
Recordverkoop
Ibo-bijbel
hoogleraar
PROF. DR. H. A. M. FIOLET:
12
z
PIKETPALEN
Jan v. Capelleveen
spreekt op congres
gelisatie
over evan
Tolerantie in
het gezin
eigen
Drs. H. Bootsma
zendingssecretaris
r
Bijbelgenootschap besteedt
'Y
„HET GAAT OM HET UITZETTEN VAN
meer geld
in buitenland dan in
I
ZATERDAG 26 JUNI 1971
Erbij
H
Onverteerbaar droog
Te weinig geschoolden
Kerkelijke malaise
Nog tien jaar
X
i
UTRECHT In zijn werkkamer in een van die deftige oude huizen
aan de Utrechtse Maliebaan, waar de Raad van Kerken domicilie heeft
gekozen, hadden wij een plezierig en open gesprek met de studie-secretaris
van deze raad, prof. dr. H. A. M. Fiolet, sinds 1970 als zodanig werkzaam
om inhoud aan deze raad te geven. Van 18 tot 28 april van dit jaar woonde
prof. Fiolet de Sidang Raya (kerkvergadering) bij van de Raad van Ker
ken in Indonesië, te Pematang Siantar. Hoewel wij tijdens ons gesprek
ook veel aandacht wijdden aan deze in Indonesië gehouden kerkvergade
ring, was de aanleiding tot dit interview toch de inleiding die prof. Fiolet
op woensdag 26 mei, daartoe uitgenodigd door de Lokale Raad van Kerken
voor Bloemendaal en Overveen, in het bejaardencentrum „De Rijp” in
Bloemendaal hield. Deze bijeenkomst werd door circa 150 belangstellen
den, waaronder ook predikanten en priesters bezocht. Tot thema van zijn
inleiding, die schier ademloos werd beluisterd, had prof. Fiolet toen „Eén
in geloof en dienstbaarheid” gekozen.
Vals dilemma
o
LOS
MSI
SM»
I
iJl
SB
V
r
z
5
de
BEP ANDREAS
yyVV^y\/VVVVVVVVVVVVVV\A/VVWVVWVW\A/V\ZWVVV\AA7V\A/VVVVVWVVVWVV\AA/VV\A/VVVVVVVVVWVVWV'
I
A/VWWVVVVVl/WWWl/WWWWW^dWV^MWWWWW^j
c
5
e
g
i
c
1
Prof. Fiolet heeft er bij die gelegen
heid bepaald geen doekjes om gewon
den hoe hij de toekomst van de kerk
ziet en hoe hij over de oecumenische
samenwerking tussen de diverse kerk
genootschappen in de Nederlandse sa
menleving denkt. Hij deed dit toen aan
de hand van markante uitspraken die
er niet om logen met als punt van uit
gang de proeve van een beginselver
klaring van de landelijke Raad van
Kerken, die hij als een onverteerbaar,
droog stuk kwalificeerde, waarbij men
veel tussen de regels door moet lezen.
Pas dan zal het een bruikbaar stuk
worden voor hen die de eenheid der
krijgt, omdat zij
ruikt, de ander
„paaps” is.
zo
niet
Ook in Nederland belangstelling
voor de bijbel (illustratie uit het
NBG-jaarverslag
I
i
i
De hervormde synode heeft tot ker
kelijk hoogleraar aan de faculteit der
godgeleerdheid van de rijks-universi-
teit te Utrecht in de vacature wijlen
prof. dr. A. A. van Ruler benoemd zijn
naaste medewerker dr. J. M. Hasse
laar (54 jaar) te Utrecht.
Dr. Hasselaar, die sinds 1964 reeds
docent vanwege de hervormde kerk aan
deze faculteit is, zal onderwijs geven in
de leerstellige godgeleerdheid, christe
lijke ethiek, geschiedenis van de Ne
derlandse Hervormde kerk en van haar
symbolische lithurgische geschriften en
kerkrecht.
vertalingen
een geheel
ken. In opdracht van deze raad ben ik
ook naar Indonesië geweest op uitnodi
ging van Indonesische zijde om aldaar
de zesde algemene vergadering van de
Raad van Kerken bij te wonen.
Professor Fiolet heeft Indonesië erva
ren als een machtig, vruchtbaar land,
waar alles kan groeien en dat boven
dien zo rijk is aan grondstoffen. Ne
derlanders zijn er zeer welkom en de
verbondenheid mét Nederland is zeer
sterk. Misschien, zo zegt hij, hebben de
Nederlanders van n u te weinig ver
beeldingskracht om daar weer mee te
gaan helpen de zaak op poten te zetten.
Volgens de verkoop-statistieken loopt
de verkoop van de bijbel in de verta
ling 1951 van het NBG wat terug. Het
lijkt er op dat de markt verzadigd is.
Daarentegen is de belangstelling voor
nieuwe vertalingen zeer groot. Lang
zaam maar zeker loopt ook de ver
koop van de bijbel via eigen afdelingen
terug, maar de verkoop van bijbels
via de boekhandel neemt tamelijk sterk
toe.
reformatie als
ontdekt.
v
f
1
Over de verdeeldheid in de kerk, wil
professor Fiolet tijdens ons gesprek wel
kwijt dat het voor hem een grote vraag
is of de kerk verdeeld is geraakt door
een vals dilemma: God in de hemel en
de mens op aarde, alsof er twee werel
den zijn! Als we nu vragen: waar ont
moet ik God? dan wordt er verwezen
naar het aardse Godsbeeld.
Naar zijn indrukken over deze kerk
vergadering gevraagd, komt prompt het
antwoord: Het is voor mij een gebeur
tenis geweest om de vele kerken van
Indonesië in één vergadering te zamen
te zien, als minderheidsgroep mede
verantwoordelijkheid dragende voor de
ontwikkeling van heel dit immense
land. Opvallend was de grote verschei
denheid van volken op deze bijeen
komst, onder wie toch een grote ver
deeldheid heerst, zowel in geloofszaken
als etnologisch. Het piëtisme leeft
daar nog heel sterk, voortgekomen uit
de zendingsgenootschappen, die nu als
geloofsgemeenschappen functioneren.
Van 19 tot en rnet 26 september vindt
dit jaar in ons land de vijfde vredes-
week plaats, waarvoor als motto is ge-
Rond deze vredesweek zal vanuit de
deelnemende kerken en actiegroepen
aandacht worden gevraagd voor de ve
le vormen van economisch en militair
geweld, die onze wereldsamenleving kent
en voor de vraag welke geweldkeren-
de middelen voor een christen geoor
loofd kunnen zijn.
De hervormde synode heeft per 1 ok
tober 1971 drs. H. Bootsma benoemd
tot algemeen-secretaris van de raad
voor de zending der Nederlandse Her
vormde Kerk in de vacature, ontstaan
door het overlijden van dr. Locher. Drs.
Bootsma (41 jaar) is sinds 1966 Indo-
nesië-secretaris van de hervormde zen
ding te Oegstgeest.
Hij vertrok na een chemiestudie en
een zendingsopleiding eind 1956 naar
Soerabaja als docent voor de opleiding
van chemici. Van ’60 tot ’63 was hij als
„assistant professor” verbonden aan de
universiteit van Addis Abeba in Ethio
pië. Daarna werkte de heer Bootsma
tot 1966 als Unesco-deskundige aan de
lerarenacademie te Owerri in Oost-Ni-
geria.
Twee leken zullen belangrijke toe
spraken houden op het Euro
pese evangelisatiecongres, dat van
28 augustus tot 4 september in Am
sterdam zal worden gehouden. Jan
van Capelleveen (zie foto), voor-
lichtingssecretaris van het Neder
lands Bijbel Genootschap, zal spre
ken over „De communicatie van de
bijbel door de plaatselijke kerk”.
Van Capelleveen is sinds 1958 full
time journalist geweest en werkt
mee aan Nederlandse en internatio
nale religieuze publïkaties. De an
dere spreker is prof. dr. Hendrik
Rookmaker, die zal spreken over
„Jeugd in opstand”. We komen op
dit congres nog nader terug.
Hij zegt: We leven in een kerkelijke
malaise inzake de kerk en het kerkbe
zoek en de jongeren zijn niet meer te
grijpen. Kerken, die het in het verle
den goed deden, deugen nu niet meer.
Wij zullen dat alles in de smeltkroes
van de oecumene moeten doen en een
nieuwe vorm van kerkzijn waar ma
ken. Het gaat om Gods visie van de
Openbaring. Menszijn is een samenzijn,
een dialogisch existeren, omdat Iemand
de mens eraan heeft gezet. Deze vorm
van menszijn is ook de diepste erva
ring van Israel geweest. Deze krachte
loze nomaden wisten dat er Iemand
was die hen steunde. God openbaart
zich in het actuele handelen van van
daag, in dat hele kleine concrete van
elke dag. De crisis van vandaag is ra
dicaal, waarbij alle zekerheden voor» de
mens wegvallen.
Professor Fiolet stelde ook en hij
bleef daar tijdens ons gesprek ook po
sitief achter staan: Ik geef de kerken
van vandaag niet meer dan tien jaar.
De kerk van vandaag is een ineenzak
kend huis of wel een puinhoop, die
voor onze tijd niet meer deugt. Daarom
moeten wij een nieuw huis opbouwen,
waaraan wij samen moeten werken, aan
één kerk van Jezus Christus. Vroeger
verdeeld, moeten wij nu in geloof en
geweten één zijn.
Aan vijf verschillende
katholieke theologen aan
nieuwe vertaling van de bijbel voor
Voor de interkerkelijke gezinsweek
van dit jaar, gedurende de derde volle
week van oktober: 17-23 okt. 1971, is
als algemeen thema vastgesteld: „To
lerantie in het gezin”.
Inmiddels is verschenen het gezins-
weekboekje 1971, dat handelt over vra
gen over dit thema. Het boekje opent
met een oriënterend artikel van dr. H. D.
de Loor over tolerantie en intolerantie
in leven en samenleving. Daarna volgen
de twee centrale hoofdstukken die in
gaan op de directe vragen in het gezin
met betrekking tot de tolerantie. Eerst
over „Tolerantie als bijbels begrip”, is
schreven door ds. R. Kaptein en als
tweede over „Tolerantie in de verhou
ding van ouders en kinderen” van- de
hand van mevrouw drs. T. Hartkamp-
Suurmond. Het vierde en laatste artikel
over „Tolerantie als bijbels begrip, is
geschreven door prof. dr. G. van Leeu
wen. Zoals steeds zijn aan de hoofd
stukken discussievragen toegevoegd ten
gerieve van hen die het boekje bespre
ken in groepsverband. Omslag en teke
ningen zijn zoals reeds verschillende
jaren van Bert Bouman.
De prijs van het boekje, dat o.a. kan
dienen als gespreksmateriaal, als in-
structiemiddel enz., is 3,25, doch/ 3,-
bij bestelling door overschrijving van dit
bedrag op giro 549835 van de Gezins-
weekcommissie, De Horst I, Drieber
gen per gewenst exemplaar van „Ge-
zinsweekboekje „Tolerantie in het ge
zin”.
Professor dr. H. A. M. Fiolet werd
op 15 augustus 1920 in Sloten ge
boren. In 1946 werd hij priester ge
wijd in Weert. Als priester ressor
teert hij onder het bisdom Den
Bosch,. Prof. Fiolet, die studie
secretaris is geweest van de Willi-
brordus Vereniging, promoveerde in
1953 op de dissertatie „Een kerk in
onrust om haar belijdenis”, waarin
hij het theologisch conflict in de
Nederlands Hervormde Kerk in de
vorige eeuw behandelde. In 1968
werd hij benoemd tot hoogleraar in
de oecumenische protestantse theo
logie. Sinds 1970 is hij secretaris
van de Baad van Kerken in Utrecht.
Professor Fiolet is thans woonachtig
in Bilthoven.
Johannus Martinus Hasselaar werd
13 mei 1917 in Amsterdam geboren. Hij
studeerde theologie te Utrecht en promo
veerde in 1953 te Leiden. Hij was predi
kant in Nederland en in Indonesië, te
vens docent filosophie aan de christelij
ke universiteit in Djakarta, en later
docent vanwege de hervormde kerk
aan de theologische faculteit van de
rijks-universiteit te Utrecht.
De nieuwbenoemde hoogleraar houdt
zich bezig met vraagstukken die het be
lijden van de kerk in deze tijd wezen
lijk raken.
Over de Raad van Kerken, waarvan
hij studie-secretaris is, zegt hij kort en
bondig: Ik geloof in de Raad van Ker-
(Van onze correspondent)
ENSCHEDE. Het Nederlands Bij
bel Genootschap besteedt meer geld in
het buitenland dan in Nederland. Voor
het eerst in de geschiedenis van het
Nederlands Bijbel Genootschap heeft
deze vereniging in het buitenland meer
geld besteed dan in Nederland. Op de
jaarvergadering van het NBG, gehou
den in het jaarbeurs-centrum in Utrecht
werd meegedeeld dat voor het werk
buiten de huizen vorig jaar 1,2 miljoen
gulden was besteed en in eigen land
800.000 gulden.
Conclusie: het komt er nu op aan
eindelijk te gaan zoeken naar een le
vensecht antwoord. Italië bijvoorbeeld
Prof. Fiolet in Bloemendaal: In de
oecumene gaat het niet om richtlijnen,
wèl om het uitzetten van piketpalen.
Het beleid van de Raad van Kerken
zal erop gericht moeten zijn de kerken
naar eenheid te voeren. De kerken in
de oecumene staan met vuile handen.
Door de week is er een goede samen
werking, zondags verdwijnt een ieder
achter zijn (of haar) eigen kerkdeur,
want anders komt het eigen geloof in
gedrang. Eeuwenlang behoorden wij
immers tot onze eigen kerk. Nü be
vindt de kerk zich in een heftige crisis
en staat zij machteloos, omdat zij het
antwoord daarop niet weet. Alle ker
ken leven uit aspecten van het evange
lie, waarbij de ene kerk geen kans
Terugkomende op de kerken in Ne
derland zegt hij„Nederland is het
enige land in Europa waar de refor
matorische en de katholieke kerken
samenwerken en kwalitatief en kwan
titatief naast elkaar leven.”
Gevraagd naar de politiek in Indo
nesië, merkt hij hoopvol op: Dit land
kan naar mijn vaste overtuiging, bin
nen 25 jaar weer een welvarend en
menswaardig land zijn, als ze tenminste
die kans krijgen. Een van mijn sterk
ste impressies is dat er onvoldoende
geschoolde krachten zijn, zeer ten na
dele van dit land. Er zijn veel te veel
universele en middelbare scholen, een
sterk tekort aan technische scholen en
te weinig plaatsingsmogelijkheden.
Slechts éénderde heeft een baan.
Vorig jaar werd door de bijbelgenoot
schappen begroot dat de Ibo’s van Ni
geria dit jaar ongeveer 29.000 bijbels
zouden kunnen gebruiken. De eerste
drie maanden van het jaar hebben al
bewezen dat deze schatting er ver
naast was. In de maanden januari, fe
bruari en maart werden er al 18.000 bij
bels verkocht. Het opvallende daarbij
is dat de verkoop via de boekhandel
weer zo goed op gang is gekomen. Het
economische leven lijkt zich te herstel
len na de burgeroorlog van enkele
laren geleden.
Wat op het ogenblik bijzonder opvalt
is dat er ook zoveel aanvragen voor
lbo bijbels binnenkomen uit het noor
delijk gedeelte van Nigeria. Voor 1966
beheersten de Ibo’s in dat gebied de
economie. Onder bloedige verliezen wer
den zij door de Haussa’s verdreven. Nu
langzaam maar zeker de situatie zich
in Nigeria herstelt beginnen de Ibo’s
zich kennelijk weer te vestigen in noor
delijke steden zoals Jos, Gombe en
Kano.
werkt het NBG mee, zo bleek uit het
verslag. In september van het vorig
jaar begonnen protestantse en rooms-
het gebruik in kerken. Een andere com
missie werkt aan een herziening van de
staten-vertaling. Het doel hiervan is te
komen tot een zuivere tekst, waarbij
woorden die van betekenis veranderd
zijn, sedert de eerste uitgave van 1637
zullen worden vervangen door woorden
die nu weer geven wat ze oorspronke
lijk bedoelen te zijn.
Zojuist heb ik
dienst bijgewoond
Inmiddels wordt ook hard gewerkt
aan de christen-gemeenschappelijke
vertaling, waaruit begin dit jaar het
evangelie van Lucas uitkwam. Ook het
werk aan de serie „Hedendaags Neder
lands” gaat door. Eind vorig jaar kwam
het evangelie van Lucas ook in die
vertaling uit. In enkele maanden tijds
werden er meer dan 10.000 verkocht.
Bovendien wordt er nog gewerkt aan
een zogenaamde volksvertaling waarbij
het Nieuwe Testament wordt vertaald
in eenvoudig Nederlands. Het ziet er
naar uit dat deze geheel nieuwe ver
taling begin volgend jaar zal kunnen
verschijnen.
Vanaf 20 augustus is een (reeds nu
te bestellen) uitvoerig documentatie-
pakket beschikbaar, bevattende de vre-
deskrant, een lijst van locale vredesgroe
pen, twee brochures en het cahier over
bijbel en geweld. Pr. 10 plus porto.
Het pakket kan gereserveerd worden
door met een gewone blauwe girokaart
f 11 over te maken op giro 788824 t.n.v.
Documentatie IKV te Voorburg, waar
na t.z.t. franco toezending volgt. Nade
re inl.: secretariaat IKV Celebesstraat
60, Den Haag. Tel. 070-656823 (of 653915)
afd. vredesweek Ned. Hervormde Kerk)
De organisatie van de vredesweek
1971 is reeds ter hand genomen door
een werkgroep bestaande uit mej. A.
Kooke en de heren J. Bakker, drs. P,
Eterman, dr. L. J. Hogebrink, drs. J,
Pronk, P. Reckman, drs. B. J. T. ter
Veer en drs. J. Verdonk. Het secreta
riaat berust bij het IKV, het interker
kelijk beraad inzake vredesvraagstuk
ken, waarin de volgende negen kerken
vertegenwoordigd zijn: doopsgezinde en
remonstrantse broederschap, hervorm
de, lutherse, oud-katholieke en r.k. kerk
broedergemeente en het genootschap
der vrienden (quakers).
Uit een gespreksnota van de hand van
ds. F. H. Landsman en dr. C. P. van
Andel blijkt, dat in een aantal her
vormde gemeenten een sterk onge
duld leeft om het avondmaal samen
met jongeren te vieren. In dezelfde
nota staat echter ook dat zij, die plei
ten voor de ontkoppeling van belijde
nis en avondmaal er rekening mee
moeten houden dat ze door het getui
genis van het Nieuwe Testament en
de reformatorische traditie in het on
gelijk worden gesteld.
Geen kerk is daarom volgens profes
sor Fiolet vol waardig kerk van Jezus
Christus. Daarom ook staat de kerk
machteloot in de Godscrisis van onze
tijd. Het spreken van God heeft zich
voltrokken in een ver verleden. De op
dracht van de kerk is: het heilshande-
len doorgeven en wel normatief, met
het gezicht naar het verleden en de
rug naar de toekomst. Ook al hebben
wij in deze tijd een geheel ander beeld
van Gods schepping, tóch mogen wij
dit verleden niet veroordelen. De kerk
van de Reformatie komt niet meer
klaar met Dordt; de R.-K. Kerk niet
meer met Trente en met het Vaticaans
Concilie I en II. Je kunt Dordt en
Trente niet meer aan het asfalt kwijt
volgens prof. Fiolet.
reformatorisch
omdat zij zo
drie voorwaarden: de ver
deeldheid ligt in de periferie, de kerk
is één; elke kerk en iedere Christen
moet zich bewust zijn minder kerk en
minder christenen en onder de maat
te zijn; alle christenen en kerken heb
ben elkaar nodig om die ene kerk te
vinden met alle hens aan dek. Met
deze drie punten voor ogen moeten wij
aan de kerk van Jezus Christus gestalte
geven. Wij moeten eikaars waarden le
ren kennen en ook bekritiseren, een
stuk van verantwoordelijkheden aan
vaarden. De Hervormde kerk zal daar
bij iets minder „hervormd” moeten
zijn, de R.-K. Kerk moet het „rooms”
laten vallen, óók wat de wederzijdse
dooperkenning, het gemengde huwelijk
en het gezamenlijk Heilig Avondmaal
betreft. De geloofsgenootschappen zul
len moeten hospiteren aan eikaars tafel
om hun christen zijn te corrigeren.
Wij moeten elkaar „au sérieux” gaan
nemen. Wij zijn immers gezamenlijk
onderweg, door de ene Heer van de
ene Kerk geroepen tot dit ambt van
predikanten en priesters. Samen vor
men zij een pastoraal team. Het gaat
om samen kerk zijn, óók wat betreft
de integratie van de kerkelijke finan
ciën, van de kerkeraad, alsmede van
de parochieraad. Er moet iets doordrin
gen van het Koninkrijk Gods, het sa
men eraan gaan staan. Voor deze oecu
menische blauwdruk zijn bewogen hu
manisten nodig, zo besloot professor
Fiolet in mei zijn indrukwekkend be
toog in „De Rijp”.
is daar nog niet aan toe. Daarom heerst
er ook zo’n onrust in de rooms-katho-
lieke kerk in Nederland. Men heeft
hier in Nederland namelijk zowel de
humane waarden
En wel op
Zondag 19 september is vredeszon-
dag. Het IKV biedt in de vorm van
onder andere een vredeskrant, brochu
res, posters, en een speciaal cahier
„Bijbel en geweld” materiaal en sug
gesties voor behandeling van de vredes-
week-thematiek in prediking, liturgie,
speciale tentoonstellingen enz.
De keuze van het thema hangt sa
men met de toegenomen aandacht voor
wapengeweld door de komst van de
atoomwapens, in het bijzonder in de rij
ke landen; en met het toegenomen wa
pengeweld in de arme landen, waar
veel conflictstof voor handen is.
Meer nog dan in andere jaren wil het
IKV dit jaar de aandacht richten op
het onderwijs. Er is al aantrekkelijk en
gevarieerd materiaal voor behandeling
met en door scholieren beschikbaar,
blijkens vredesweekinformatieblad nr.
2 van juni 1971 (prijs f 0,25) dat ver
schenen is onder gezamenlijke verant
woordelijkheid van het IKV, de inter
kerkelijke adventsactie voor Latijns
Amerika, de Novib, operatie Injektie,
de missie en de zending.
Het lag niet in de bedoeling in de
ze synode tot beslissingen te komen.
Wel kan reeds worden geconcludeerd,
aldus ds. Landsman, dat niemand in
de synode een ontkoppeling wenst van
belijdenis en avondmaal. In een of an
dere vorm wil men er toch een belijde
nis aan vooraf laten gaan ook al zou
dat een persoonlijke belijdenis zijn.
Met acht stemmen tegen besloot de
synode dat de opstellers van de nota
de eindtekst zullen voorbereiden, aan
de hand van de in de synode gemaak
te opmerkingen. Het moderamen zal
de eindtekst van de nota vaststellen,
waarna dit discussiestuk over de toe
lating tot het avondmaal ter bespre
king zal worden gezonden aan de clas-
sicale vergaderingen en de kerkera-
den. Aan dé kerkeraden zal worden
gevraagd het stuk in gemeenteverga-
deringen aan de orde te stellen.
DRIEBERGEN. De hervormde
synode heeft zich bezig gehouden met
de vragen over de toelating tot het
avondmaal. In de hervormde kerk mo
gen nu officieel alleen zij tot het
avondmaal worden toegelatpn die
openbare belijdenis van het geloof af
gelegd hebben. Dat gebeurt in de'
meeste gevallen vanaf achttien jaar
en ouder.
een gezamenlijke
van hervormden,
gereformeerden en katholieken in Lei
derdorp. Een prijzenswaardig initiatief
vond ik dat, een indrukwekkende
dienst die ik niet graag had willen
missen, aldus rondde hij ons gesprek af.
Prof. dr. A. J. Bronkhorst zei: Als
wij tot oecumenische avondmaaldien-
sten ook met de roomskatholieken ko
men, zou het niet reëel zijn wanneer
de roomskatholieke kinderen wel en
de hervormde kinderen niet in eenzelf
de kerkdienst aan het avondmaal mo
gen gaan. Ouderling ir. P. J. Baauw
vindt dat de kwestie van de kinder-
communie vooral ook met de gerefor
meerde kerken wordt besproken. Dit
verlangen zal bij de verdere behande
ling van het vraagstuk meespelen, zo
zei ds. Landsman.
Dr. Van Andel stelde, dat de nota
sterke tendensen 'naar voren brengt
voor nieuwe vormen van het kerkelijk
leven. Nu is de eredienst te weinig op
het kind gericht. Voor het kind zijn
zondagsscholen, kinderdiensten, en
jeugddiensten ingesteld, maar het zou
uiterst waardevol zijn als door deelna
me van kinderen aan het avondmaal
impulsen worden gegeven voor nieuwe
gemeentevormen waarbij ook de kin
deren actief worden betrokken.
Ds. Binnekamp uit Beneden-Har-
dinxveld en ds. W. Kalkman uit Drie
bergen achtten het oniuist om kinde
ren toe te laten tot het avondmaal. Het
reformatorische karakter van de her
vormde kerk zou daardoor worden on
dermi j nd.
4
*4
