Koorwerk van Kox totaaltheater NPO in Waag Zandvoort ORGELMAAND Uitgaan Amsterdam Slowaakse volksdansen wijzer in in „Die Soldaten Hugo zingt ZIMMERMANS OPERA REQUIEM FOR EUROPE Orgeltochten N.*Holland Orgelconcert 7 VRIJDAG 2 JULI 1971 ff Telefoontarief Betaald voetbal II asociaal Messiaen en de progressieve jeugd Betaald voetbal I HAARLEM Terwijl de voorbereidingen voor de Nederlandse pre mière van de opera „Die Soldaten” van Bernd Alois Zimmermann in voile gang zijn en er met spanning naar deze voorstelling op maandag 5 juli in het Circustheater in Scheveningen wordt uitgezien, wordt het steeds duidelijker dat deze ge beurtenis om nadere toelichting vraagt. Gezien het feit dat er in Nederland maar twee voorstellingen zullen wor den gegeven op 5 en 7 juli in Scheveningen lijkt het bovendien gewenst een nadere beschrijving te geven van de theaterprincipes die de componist tot leiddraad gediend hebben. Daarbij moet vooropgesteld worden, dat niet het RIJ VENDEL EZ I onderwerp van deze opera prevaleert en ook niet voorop staat welk operahuis de voorstelling realiseert (in dit geval de Deutsche Oper am Rhein Düsseldorf), maar dat er door Zimmermann een poging gedaan is om de opera een nieuwe gedaante te geven, die de toekomst van deze kunstvorm een andere wending geeft. fVVVVVVVVVVVVVWVVVVVVVVVVVVVVVVWWVVVVV' ifWWWVWVWWWWWWWVWWWWWWWVWWWVWWWWVW* HUGO VAN RIET P. ZWAANSWIJK Een beeld uit „Die Soldaten”, zoals het in Düsseldorf werd opgevoerd. i J.A. v.d. EEM, Haarlem. JAC. J. SUERINK, Heemstede. M. KASTEN, Haarlem. j bas Max van Egmond. Op 16 ju li speelt het Quadro Hotteterre in de Moeder van de Verlosser- kerk in Schalkwijk. Op 21 juli geeft Bob van Asperen een cla- vecymbelconcert in de Bakenes- serkerk. Ik heb hard moeten lachen om de „open brief” van de heer Schuytvlot, secretaris van RCH. Dat was nu echt weer iets voor RCH. Men is daar altijd tegen een fusie, en dus tegen beter voetbal geweest. De werkelijke reden daarvan is volgens mij afgunst op HFC Haarlem. En nu moet er ineens weer zo nodig over financiële steun van de gemeente Haarlem gesproken wor den. RCH zou er beter aan doen eerst het eigen beleid eens goed door te lichten. Het Shaffy-theater herhaalt in juli de bejubelde Tokyo Kid Brothers samen met de Japanse popgroep Exodus. Natuurlijk mag in Theater Desmet de show „Oh! Calcutta” niet onvermeld blijven. Hiermede zijn wij aangeland bij de stelling die Zimmermann als uitgangs punt heeft gekozen voor zijn opera „Die Soldaten”. Het is niet zijn be doeling U een verhaal te vertellen, maar hij confronteert U met een situa tie, die vanuit de toekomst het ver leden bedreigt. Hij presenteert U op deze manier het heden waar wij allen mee te maken hebben. Soldaten en burgers zijn te allen tijde machteloze dienaren en slachtoffers van het mili- i Het is misschien het allereenvou digste enkele stellingen van Zimmer mann te citeren, die hij heeft neer geschreven naar aanleiding van de première van „Die Soldaten” in Keu len in 1965 en deze van enig nood zakelijk commentaar ten voorzien. In de Beverwijkse NH kerk geven de alt Aafje Heynis en de organist van der Schaaf een concert op 14 juli. Luigi Tag liavini, de Italiaanse orgelpe- dagoog, geeft in de NH kerk van Oosthuizen een orgelconcert op 24 juli. In Amsterdam wor den twee concerten in dit kader gegeven: Gabriel Verschraegen geeft een orgelconcert in de Augustinuskerk aan de Postjes weg op 19 juli; en op 26 juli speelt Marie Claire Alain een concert op het orgel van de Oude Walenkerk aan de OZ Achterburgwal in Amsterdam. Meisjes uit het Slowaakse dansgezelschap. zen van de muziek. Dit is des te opmerke lijker, omdat bij beiden de Absolute ge loof dsbeleving een blijvende bron van in spiratie is. Eerst de tijd zal antwoord ge ven op de stellig klemmende vragen die daardoor ontstaan. IN HET OPENLUCHTtheater van Bloemendaal is op maan dagavond 5 juli te zien en te horen het volksdansensemble Marina uit Zvolen in Slowa kije. In haar muziek, dansen, klederdrachten en gewoonten heeft de midden in Europa ge legen Tsjechoslowaakse Volks republiek natuurlijk elementen uit de haar omringende landen opgenomen. Het is een schatka mer van traditioneel volksleven geworden, waarin het Tsjechi sche en Slowaakse deel sterk verschillend zijn. In het westen Bohemen met de hoofdstad Praag pas uitgezonden, geeft zeker aanleiding tot lo vend commentaar. Daar was allereerst de toespraak van prins Bemhard, niet alleen hoffelijk, maar ook tref fend-juist analyse rend het baanbrekend werk dat deze com ponist heeft verricht. De wijze waarop hij dit deed, getuigde van zijn volledige oriën tatie op de betekenis van deze Europese musicus en was daarom van een hoge allure. Het dankwoord van de componist getuig de van een verrassend-juist inzicht in het streven van Erasmus die naar hij opmerk te wel degelijk gepoogd had, een gods dienstige beleving van het humanisme door te voeren. Op het terrein van de muziek bepleitte hij een geestelijke vrijheid maar wees vlak daarna alle bandeloosheid en totaal gebrek aan orde door progressieve elementen van de hand. Messiaen is stellig een overtuigd rooms katholiek; het uitgevoerde werk draagt de Latijnse titel „et expecto resurrectionem mortuorum” (ik geloof in de opstanding der doden) een artikel uit het Credo en vele van zijn werken dragen eveneens La tijnse titels die eraan zijn ontleend. Een lekenoordeel over deze muziek dient achterwege te blijven; wel is gebleken dat er een enorme afstand bestaat tussen Cé sar Franck, niet in decennia van jaren maar vooral in de benadering van het we den hierop een afwijzend antwoord zullen geven en Racing Club Heemstede zullen verwijzen naar het gemeentebestuur van Heemstede voor financiële steun voor hun Heemsteedse Club. H. JANSEN, Haarlem. ONDER AUSPICIËN van de Stichting „Culturele kring ’t Helm” en de plaatselijke WV zal het Noordhollands Philhar- monisch Orkest het jaarlijkse subsidie-zomerconcert geven op maandag 5 juli in de Hervorm de kerk te Zandvoort (aanvang 8 uur) Dirigent Henri Arends heeft een volledig Mozart-programma voor deze avond vastgesteld. Het orkest speelt de Mars in C gr., de Serenade voor 2 strijk orkesten en de Symphonie in Es-dur, K.V. 543. De pianiste Marianne Gouder de Beauregard zal het piano concert in c kl. K.V. 491 spelen. Zij gaf reeds talrijke concerten onder andere in België en Duitsland. HUGO VAN RIET is een aan komende zanger, die in korte tijd zijn sporen verdiende in enige produkties van La Mama Amsterdam, in de musical Sal vation. Binnenkort gaat hij meedoen in de musical Hair. Hugo maakt zelf ook liedjes en die zingt hij vrijdagavond in het programma van de folkclub in De Waag te Haarlem. Zingende gastheer is zoals gebruikelijk de Ier Frank Quin lan, die zaterdagavond te gast heeft Isaac Gullory, een land genoot en zondagavond de Noorse jongen met de gitaar Geir Myklebist. Deze zingt geen Noorse volksliedjes maar regel rechte Bob Dylan-songs. in Zweden (waar practisch iedereen een telefoonaansluiting heeft) dan ook zo, dat er geen abonnementsgeld wordt geheven en er per gesprek wordt betaald. Dat de vereenzaming in onze welvaart/ consumptie-maatschappij ontstellende vor men begint aan te nemen is een bekend feit. Een sprekend voorbeeld hiervan is, dat er steeds meer mensen soms na weken dood in hun woning worden aangetroffen. Een telefoonaansluiting in iedere woning zou m.i. dan ook een bijdrage kunnen vor men om enige verbetering in deze situatie te brengen, in het bijzonder voor invaliden en bejaarden. Alhoewel de telefoon een niet meer weg te denken noodzakelijk communicatiemid del is geworden in onze samenleving en toch echt geen luxe meer kan worden ge noemd, maakt de P.T.T. het in zijn mono poliepositie, met zijn tegenwoordige ta riefstelling, voor een grote groep finan cieel minder draagkrachtige medeburgers onmogelijk over een telefoonaansluiting te kunnen beschikken. Deze gang van zaken kan m.i. a-sociaal Naar aanleiding van de „open brief” van het bestuur van RCH aan de gemeen teraadsleden van Haarlem om een deel van de financiële steun voor HFC Haar lem aan RCH te geven, rijst bij mij de vraag, waar RCH de euvele moed van daan haalt om steun te vragen bij de ge meenteraad van Haarlem. Racing Club Haarlem veranderde haar naam in Racing Club Heemstede, waarmee zij te kennen gaf: met de gemeente Haarlem hebben wij niets meer te maken. Hierna kregen zij de steun van de ge meente Heemstede. Thans willen zij, als Heemsteedse club, proberen om van twee walletjes te eten en wel van de gemeente Heemstede en Haarlem en dan nog ten koste van een Haarlemse club. Ik ver trouw erop, dat de Haarlemse raadsle- De Haarlemse orgelmaand be gint traditiegetrouw met vier concerten in de Grote of St. Bavokerk behorend bij het in ternationale orgelconcours. Dinsdag 6 juli het openings concert waarover meer elders in deze rubriek. Op woensdag 7 juli een con cert door de deelnemers: Paul Damiakob uit Würzburg, Philip Gehring uit Valparaiso (USA), Peter Planyavski uit Wenen en Jan Jongepier uit Purmerend. Op 8 juli het concert door de juryleden. En op op 9 juli de improvisatiewedstrijd zelf. Verder worden in Haarlem de volgende concerten gegeven. Op 10 juli een concert door het be roemde Danzikwintet op de bin nenplaats van het Frans Hals museum. Op 12 juli in de Nieu we Kerk een concert door or ganist Albert de Klerk en de DE RUIMTE VAN DE Grote of St. Bavokerk speelt een belangrijke rol in het Requiem for Europe van Hans Kox, met welke compositie de Haarlemse Orgelmaand wordt geopend dinsdagavond 6 juli. In onze krant van dinsdag hebben wij daarover al in het kort bericht. Nu een uitvoeriger toelichting. Het Requiem is een werk dat zowel door de tekst als door de muziek geladen is met menselijke gevoelens. Niet met de bewogenheid als reactie op de ervaringen van een in be slotenheid geleefd persoonlijk bestaan, maar wel met de be angstigende en droef makende noodlotsgedachten over een wereldgebeuren, dat de mens verbijstert en verlamt tot een negativisme, waarin geen plaats meer is tot enige verwachting omtrent het mogeljjk goede in een uiteindelijke bestemming van het leven. Dit „Requiem for Europe” is een getuigenis voor de onont koombaarheid aan menselijke ellende. Men hoort dit getuige nis in de sombere tekst van de Joodse dichter Paul Celan, die verleden jaar, moe gestreden in onze afschuwwekkende twin tigste eeuwse wereld, de dood zocht en vond in het zwaar be laste water van de Seine. Het klinkt door in de teksten, die de componist vond in het Oude Testament. De P.T.T. mag van de regering per 1 juli de prijs van het telefoonabonnement verhogen. Voor het zakenleven speelt ge noemde tariefsverhoging in het algemeen geen rol, daar hier de kosten van de ge- sprekken het grootste deel van de nota vormen en de abonnementskosten in de meeste gevallen een bijkomstigheid zijn. Bovendien zijn de gesprekstarieven enkele maanden terug nog in onderscheidene ge bieden teruggebracht. Geheel anders ligt het voor de particu liere aansluitingen, waar de abonnements kosten veelal het grootste gedeelte van de nota vormen. Economisch gezien, kan dus worden vastgesteld, dat de werkelijke kosten van een telefoongesprek in ons land voor een particulier aanmerkelijk hoger zijn dan voor het zakenleven. Wanneer mijn informaties juist zijn, is sen echter volksdansen en kle derdrachten nauwelijks meer in het sterk geïndustrialiseerde levenspatroon. De muziek is veelal in majeur en ze bezit een zeer gecompliceerd ritme. Aan de oostelijke zijde van de rivier de Morava, die min of meer de culturele scheidslijn vormt, wonen de Slowaken met Bratislava als hoofdstad. Indu strie is er sinds kort op gang gekomen; landbouw en veeteelt vormen er echter nog steeds het hoofdbestaan. Volksdansen, lie deren en klederdrachten passen nog volkomen in het dagelijkse milieu. Muziek klinkt in mineur Het Concertgebouw biedt tot 8 juli een restant Holland Fes tival met o.a. op 4 juli een con cert met Aktuele Muziek en op 5 juli een groot concert door het Amsterdams Philharmonisch Orkest. In de Kleine Zaal treedt van 10 tot en met 16 juli de befaamde flamenco-gitarist Paco Pena met- zijn groep op. Ook in de zomermaanden is er in veel Amsterdamse thea ters veel te doen. De Stads schouwburg op het Leidseplein biedt tot 8 juli nog een staartje Holland Festival met o.a. het Nederlands Dans Theater, het Amerikaans National Theatre of the Deaf, en Deafman Glance. Direkt na het Holland Festival, van 9 tot en met 31 juli, start in de Stadsschouwburg het Zomer Ballet Festival met Het Natio nale Ballet en het Nederlands Dans Theater. Op het program ma van Het Nationale Ballet staan onder meer Graduation Ball, De Groene Tafel, Apollon Musagète en „De touwen van de Tijd” Het Nederlands Dans Theater komt met o.a. Grosser Fuge, Mutations en Carmina Burana. OP ZES ZATERDAGEN ach ter elkaar worden in Noord- Holland interessante orgeltoch ten georganiseerd. De organisten Klaas Bolt, Willem Retze Tals- ma en Jan Jongepier zullen ieder één of meer excursies be geleiden. Men bezoekt telkens enige waardevolle orgels, die gedemonstreerd zullen worden. Op een van de orgels wordt een concert gegeven. Men moet op eigen gelegen heid naar de eerste te bezoeken kerk komen, vanwaaruit de ex cursie gezamenlijk wordt voort gezet. De excursies beginnen telkens om elf uur en men ziet behalve de orgels ook kerken, kerkjes en mooie stukken Noordhollands landschap. Op zaterdag 3 juli gaat men van Oosthuizen (NH kerk) naar Edam, Monnickendam, Water gang en Ilpendam. Op 10 juli van Alkmaar (kapelkerk, Laat) naar Egmond Binnen, Castricum en Beverwijk. Op 17 juli van Hoorn (Lutherse kerk, Ramen 2) naar Enkhuizen, Westwoud, Spanbroek. Op 24 juli van Stompetoren (NH kerk) naar Zuid Schermer, West Graftdijk en Oosthuizen. Op 31 juli van de NH kerk in Hoogwoud naar Sijbekarspel, Ostwoud en Me- demblik. Op 7 augustus tenslot te van de Doopsgezinde kerk, Zuideinde 233 in Westzaan naar twee kerken in Zaandam en de koepelkerk in Purmerend. De kosten zijn 5 per persoon, scholieren half geld. De Kleine Komedie heeft tot en met 4 juli een grandioze Loudi Nijhoff in het toneelstuk „Clair Obscur”. Op 15 augustus wordt weer gestart met drie dagen een Koreaanse Dans groep. Aansluitend gaat Globe er optreden met twee eenakters van Peter Shaffer. uitzonderlijke schoonheid, ge componeerd door Giuseppe Verdi op eenentachtigjarige leeftijd. Zij zullen worden uit gevoerd door het Groot- Omroepkoor onder leiding van Henk Spruit. Het programma van het ope ningsconcert bevat verder nog de prachtige „Quattro Pezzi Sacri”, vier meesterwerken van onder-dirigenten”, met name Meindert Boekel, Frans Mül ler, Anton Krelage en Carel Laóut. Op het openingsconcert komt nog een tweede werk tot uitvoering, dat afgestemd is op de ruimtelijke werking van de klank. Het is de compositie „Music and space” van de or- ganist-componist Piet Kee. Het wferk werd in juli 1969 ge schreven en in eerste instantie bedoeld voor een uitvoering in de Sint-Lourenskerk te Alk maar. Voor de vertolking van „Music and space” zijn twee orgels vereist en bovendien nog drie trompetten en twee trom bones. De trompettisten heb ben een vaste plaats bij de uit voering, de trombonisten ech ter zijn ambulant. In tegenstel ling tot het dramatisch geaarde werk van Kox gaat het bij de compositie van Piet Kee om muziek alleen. Regisseur Georg Reinhardt tarisme in het verleden, het heden en de toekomst. Kort voor de voorstelling, die ik enige maanden geleden in Dusseldorf heb meegemaakt, had ik een gesprek met de regisseur Dr. Georg Reinhardt, die mij heel vriendelijk te woord stond, omdat hij zojuist tot de over tuiging gekomen was, dat hij er toch niets meer aan doen kon. Enkele zin nen uit dit gesprek laat ik hier volgen. Op mijn vraag of hij de ideeën van Zimmermann volledig had kunnen doorvoeren, antwoordde hij gelaten: „Ik heb gedaan wat ik kon”. Op mijn vraag: „Verlangt deze opera meer voorbereiding dan andere moderne muziekdrama’s”? antwoordde Rein hardt: „Enorm v_el, waanzinnig veel wij hebben er een heel jaar aan gewerkt. Tien maanden geleden zijn wij begonnen met de solisten. U moet niet vergeten dat „Die Soldaten” to- taal-theater is, met film, met toon- banden, met orkest en koor en ballet, met soms drie verschillende taferelen, die tegelijkertijd gespeeld moeten wor den tegen een wisselende achtergrond. Om zo iets tot een sluitend geheel te maken, moet men dag en nacht wer ken.” Dr. Reinhardt, die ook de voorstel ling in Scheveningen zal regisseren, werkt al sinds jaren samen met de decorbouwer Heinrich Wendel en de dirigent Günther Wich. In het voor hun begrippen veel te kleine Circus theater zullen zij trachten de opera „Die Soldaten” zo goed mogelijk op te voeren. Het is een daad van bijzon dere betekenis van het bestuur van het Holland Festival, dat zij dit opera gezelschap uit Dusseldorf heeft aan gezocht deze voorstelling in Holland voor het voetlicht te brengen. J. H. MOOLENIJZER De indrukwekkende uitreiking van de Erasmusprijs aan de Franse componist Olivier Messiaen zoals die door de tv werd IN HET TEYLERSmuseum te Haarlem geeft Wim Daim zon dagmiddag om 3 uur een orgel concert. Hij speelt een serie werken uit de 16e en 17e eeuw, o.a. van Sweelinck en Fresco- baldi. Daarna speelt Daim vier kleine klankstukken van Henk Badings en een fuga en epiloog (uit 7 Pezzi) van Jan van Dijk. Beide componisten schreven hun werk in 1957. Tenslotte improviseert Daim op de 31- toonstafel. De entree is 50 ct. Hans Kox heeft bij het componeren bewust de uitzon derlijke nagalm in de grote kerkruimte voor de klankwet - king bij de uitvoering ge- integreerd. Door de speciale opdracht werd het werk in de eerste plaats bestemd voor de Haarlemse Grote Kerk. De ver tolking is echter ook mogelijk in uitvoeringsruimten met ge lijke of nagenoeg gelijke akoes tische omstandigheden als van deze kerk. Voor de uitvoering moeten vier vocale koren ruimtelijk worden opgesteld met instru mentale groepen en twee orgels. Op het openingsconcert zal in het requiem het Müller- orgel bespeeld worden door Jos Wielacker. Het tweede orgel is beschikbaar gesteld door de orgelbouwersfirma Fleutrop. De partij voor dit instrument is toevertrouwd aan de organist Wim de Ruiter. Hans Kox zelf zal de uitvoering leiden als centrale dirigent. Hij zal wor den bijgestaan door vier In de Stadsschouwburg brengt de Hoofdstad Operette in au gustus „In einer kleinen Kon- ditorei”, toneelgroep Centrum geeft vier voorstellingen van „Kees de Jongen”, de Neder landse Opera speelt nog vier keer Hoffmans Erzahlungen. Voor het allerlaatst presenteert zich de Nederlandse Comedie met „Eva Bonheur”, „Hotel ’t Paradijs” en „Vrijdag1’. In Carré aan de Amstel treedt van 1 juli-15 augustus The Great Family Circus op. Met op zaterdagen en zondagen gratis matinees voor kinderen tot 12 jaar. De nieuwe Snip en Snap revue start hier op 18 augustus. In het Nieuwe de la Mar theater begint een nieuwe serie voorstellingen van de Jasperina Show op 30 juli. Ik wil een paar woorden zeggen over het feit, dat ik het drama van Jakob Michael Reinhold Lenz (1751— 1792) als onderwerp voor mijn opera gekozen heb. Ik had het stuk van deze „beeldenstormer” al in mijn jonge jaren gelezen en ik ontdekte later zijn „Anmerkungen übers Theater”. De ongekende vooruit strevendheid van dit theoretische geschrift, dat in 1771 uit zijn pen vloeide, kwam op onverklaarbare wijze overeen met mijn eigen mu ziekdramatische voorstellingen, die ik ondanks alle misverstanden „opera” bleef noemen. Het meest opwindende voor mij was de gedachte van Lenz omtrent de „Eenheid der innerlijke hande ling”, die in „Die Soldaten” tot uit drukking komt en die tot een breuk heeft geleid met de helaas be roemde wet van de drie-eenheid: plaats, handeling en tijd. Konse- kwent heeft Lenz de drie klassieke begrippen genegeerd en verschil lende voorvallen buiten de tijd ge plaatst. Deze stap leidt onontkoom baar tot het loslaten van geldende principes omtrent toekomst, heden en verleden." In deze rubriek worden brieven opgeno men, die met uitdrukkelijk verzoek tot publikatie aan de redactie worden toege zonden; voorwaarden tot publikatie zijn: Het onderwerp dient van genoegzaam algemeen belang te zijn en uit het oog punt van dat algemeen belang te zijn beschouwd. De inzender moet de brief met zijn voUe naam en adres ondertekenen en instemmen met de vermelding van zijn naam en woonplaats. (Dus geen pseudo niem of initialen). De brief moe gesteld zijn In behoor lijk Nederlands en in begrijpelijke, be knopte vorm. De redactie behoudt zich het recht voor de brief ter publikatie te bekorten op niet essentiële punten of opneming te weigeren. Opneming van een bepaalde brief be tekent allerminst, dat de redactie het eens is me’ daarin vervatte meningen of argumenten. „Wanneer men begint iets over de kunstvorm „Opera” naar voren te brengen, dan moet men het er over eens zijn, dat de opera als zo danig een tijdloze kunstuiting is. Als men zich daarvan bewust is, dan is er al veel gewonnen. Daar moet onmiddellijk aan toegevoegd worden dat de opera een levend element in de kunst is, ofschoon het een vol komen „onmogelijke” vorm is. Maar trots alle „onmogelijkheid” zal de opera blijven bestaan. Dit feit heeft mij als jonge musicus verbaasd, daarna geamuseerd en tenslotte ge fascineerd. HOLLAND FESTIVAL 71 en de ritmen zijn eenvoudig. Zvolen een kleine indu striestad in het heuvelachtige Polana-gebied ligt ten zuiden van het Tatra-gebergte in het hart van Slowakije. De leden van het ensemble Marina zijn zeer jonge mensen, die onder leiding van Marina Mazorova niet alleen de vele liederen en dansen uit het Polana-gebied in ere houden, maar ook de liede ren en dansen uit verder gele gen geïsoleerde streken van Slowakije in de algemene be langstelling hebben gebracht. worden genoemd en ik vraag de P.T.T. mij het tegendeel te bewijzen. Waar blijven nu, na de consumentenbond (die premier De Jong een telegram stuur de) de andere bonden met hun protesten? Ik denk hierbij in het bijzonder aan de be jaardenbonden, de invalidenbonden, de vakbonden, de gepensioneerdenbonden, enz. IN DE WAAG exposeert mo menteel de kunstenares Mar ja van der Vegte. Van haar hand zijn wandkleden en textiel- objecten te zien. UIT Ir

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1971 | | pagina 7