ARSENICUMSCHANDAAL
IN WEST-DUITSLAND
Kus voor
Pompidou
Ministerie is
Eén speciaal
verbaasd over
Bewoners van Stetternich
mistachterlicht
studentenstop
bang voor water en wind
mag nu
Draaiboek
van een
drama
Turfschip Breda maakt financieel slagzij
Dubieus vraaggesprek
met Gunnar Jarring
M
verdubbeld
Brand verwoest
Al vier commissarissen vertrokken
Bescherming
Voetgangers
verloor subsidie
Sperwer-magazijn
in Hoensbroek
Kleuterschoolgeld
zal niet worden
zou pessimistisch zijn
over situatie in Midden-Oosten
AL DAT CHEMISCHE SPUL"
„WE HEBBEN GEEN VERSTAND VAN
Mossel”
ih
VRIJDAG 13 AUGUSTUS 197!
8
Zwemmen verboden
Beroep
Bij slecht zicht
Paniek
Strafvervolging
Nieuwe borden
Gasmaskers
wmrnmrmmrmmmrmmnnm
Gerustgesteld
Schuldvraag
^"iiiuiinfi/ninnfff/inunnnmni
Veilig Verkeer verbrak
samenwerking
0
L
v'3'
(Van onze correspondent)
NOG IS GEEN antwoord gegeven op de
schuldvraag. De officier van Justitie heeft
een strafvervolging ingesteld tegen de drie
transportondernemers. Wat echter te zeg
gen van de directie van de Verenigde Zink-
fabrieken, die de 4000 ton giftige kalk ja
renlang in de open lucht opgeslagen liet
liggen?
Vast staat in elk geval dat op korte ter
mijn de wettelijke maatregelen om bodem-,
lucht- en waterverontreiniging tegen te
gaan in Duitsland drastisch moeten worden
verbeterd. Daarmee is een begin gemaakt.
Het mag niet meer gebeuren dat Hans-
Joseph, Erika en Ludwig samen met dui
zenden medemensen op het randje van de
dood balanceren.
een beroep doen en vertrouwen op hun
goede wil.
DE POLITIE kreeg opdracht nit te zoe
ken waar de arsenicumkalk terecht geko
men was. Omdat de zes chauffeurs zich
niet in strafrechterlijke zin aan een mis
drijf hadden schuldig gemaakt konden ze
niet aangehouden worden. De politie moest
DEN HAAG. Het ministerie van On
derwijs en Wetenschappen heeft met ver
bazing kennis genomen van een besluit
van het dagelijks bestuur van de rijksuni
versiteit in Utrecht een studentenstop in
te stellen voor de studierichtingen peda
gogiek en andragogiek. De beslissing is in
strijd met de wet en er is Den Haag ook
geen toestemming voor gevraagd.
(Van onze onderwijsredacteur)
DEN HAAG. Het kleuterschoolgeld
wordt niet verdubbeld. Minister Van Veen
van Onderwijs heeft dat bjj zijn collega
Nelissen van Financiën gedaan weten te
krjjgen.
schone huiskamers kan binnenjagen. Erika
Ludwig heeft haar twee kinderen uitdruk
kelijk verboden ook maar in de buurt van
de stortplaats te komen.
Maar kinderen zijn nieuwsgierig. On
danks de strenge politiebewaking weten ze
vanuit een aangrenzend bosje de stort
plaats binnen te komen. Een opgewonden
ingenieur Frinken jaagt hen met over
slaande stem weg. De kinderen blijven te
rugkomen.
Ze zijn gefascineerd door de politie-auto’s
die schots en scheef voor de ingang van de
stortplaats staan. Ze worden onrustig door
de angst van hun ouders. Ze mogen niet
meer zwemmen in het riviertje dat tussen
de stortplaats en het atoomonderzoekings-
centrum stroomt. Het water kan vergiftigd
zijn. Wat een gemeentelijk verbod niet kan
bewerken, komt zonder meer voor elkaar
door de angst. Er wordt niet meer gezwom
men.
SCHRÖDER STELT de bevolking gerust.
Er is nog geen spoor van arsenicum in het
drinkwater gevonden.
Alleen in het grondwater is een kleine
hoeveelheid aangetroffen.
DE KRITIEK, ook op de overheid, groeit
met de dag. Een eerste reconstructie van
de gebeurtenissen toont op ontstellende
wijze aan hoe lichtvaardig met het leven
van duizenden mensen is omgesprongen.
OP 19 juli ontdekte personeel van de Zink-
fabriek dat de zes chauffeurs het giftige
afval illegaal stortten. Ze zwegen.
In de TH van Aken worden sinds 29 juli
overuren gemaakt om de ontelbare water
monsters die uit tientallen bronnen wor
den genomen en de bodemmonsters van
27 stortplaatsen te onderzoeken. Het appa
raat is op gang gekomen. Schrijnend dui
delijk is dat de ambtelijke machine hoog
nodig moest worden gesmeerd. Op het mi
nisterie van Binnenlandse Zaken van Nord-
rheinland-Westfalen in Düsseldorf worden
dan ook maatregelen besproken die een
herhaling van het haperen van de machine
moeten voorkomen.
President Pompidou brengt zijn va
kantie door in Fott de Bregancon.
Een jonge supporter veraangenaamt
die vakantie op indringende manier.
Op 30 september zal de Bredase ge
meenteraad tijdens een extra vergadering
beslissen over de toekomst van ..Het Turf
schip”. De raad heeft bezwaren tegen het
Er worden in ons land enkele verkeers
borden veranderd en één nieuw ingevoerd.
Het gaat om wijziging van borden, welke
wegen aangeven, die gesloten zijn voor
vrachtauto’s en motorvoertuigen die niet
sneller kunnen of mogen rijden dan twin
tig kilometer per uur, en de aanduiding
van een voetgangers-oversteekplaats.
Nieuw is een bord, dat een voetgangers
tunnel of voetgangersbrug aangeeft en dat
reeds op enkele plaatsen geplaatst is.
(Van onze speciale verslaggever)
STETTERNICH. Het draaiboek van
het arsenicumdrama, dat nog Juist geen
dodeljjk drama is geworden:
In Nievenheim ligt 4000 ton kalk met
tien percent arsenicum opgeslagen.
In mei krijgt een transportonderneming
uit Osnabrück opdracht het spul veilig op
te bergen in een verlaten mijngang.
1 juli beginnen zes chauffeurs met het
storten van de afval op 16 stortplaatsen.
19 juli ontdekken twee werknemers van
de zinkfabriek het illegale storten in Stet
ternich.
9 28 juli krijgt een journalist van de Düs-
seldorfer Nachrichten een tip. Hij licht
de autoriteiten in.
dreigt. Je staat er niet bij stil dat zoiets
pal naast je deur kan gebeuren.”
«nu.
«MM»
HOENSBROEK Een felle brand heeft
donderdag de regionale magazijnen van het
levensmiddelenbedrijf De Sperwer in de as
gelegd. Grote voorraden artikelen gingen
verloren. De brandweer kon weinig uit
richten en moest zich beperken tot het
brandvrij houden van het kantoorgebouw,
waarin zich ondermeer een computer be
vindt.
HANS-JOSEPH veegt met een niet ge
heel schone zakdoek zijn voorhoofd af.
„Tien jaar lang hebben we gevochten tegen
de vuilstortplaats, zonder resultaat. We
hebben brieven geschreven naar Kathe
Strobel, de minister van Gezondheid. We
kregen niet eens antwoord. Tien jaar heb
ben we in stank en rook gewoond en nu
dit. Als ik er aan denk dat ik door die kalk
gelopen heb. Ik dacht dat het gewoon
rommel uit gesloopte huizen was. Weet ik
veel.”
De paniek in Stetternich was algemeen
om kwart voor zeven die 29ste juli. De be
woners vergeten die dag hun hele leven
niet. Ze zijn bang, bang voor de dood. Bang
voor het water dat uit hun glimmend ge
poetste kranen komt. Bang voor de wind
die het gevaarlijke spul door de kieren hun
EN INEENS is er de paniek. Vlak bij hun
huisdeur ligt een hoeveelheid vergif, ge
noeg om een groot deel van de mensheid
uit te roeien. Dat zei de televisie. Iedereen
herinnert zich opeens de kalkbrei op de
stortplaats. De mensen groepen samen op
straat. Voor het huis van Hans-Joseph, de
buurman van de vuilstort, bespreken ze
de situatie.
„Ik heb veertien dagen lang de vracht
wagens langs zien rijden”, herinnert de
spoorwegbeambte zich, „soms wel drie
keer op één dag kwamen dezelfde wagens
voorbij”. De zware laadbakken passeer
den op nauwelijks 20 cm de pas geverfde
voorgevel van het vriendelijke huisje van
Hans-Joseph. Met grommende motoren na
men de wagens de kleine helling vanuit het
dorp naar de ingang van de stortplaats.
„De bewoners rond de vuilnishoop dur
ven geen groente meer uit eigen tuin te
eten. We weten immers niet of de wind
geen arsenicumpoeder heeft uitgestrooid.
Ik wil u eerlijk vertellen dat ik die woens
dagavond in juli pas na lang aarzelen wa
ter heb durven drinken. We wisten immers
niet waar we aan toe waren. De water
bronnen liggen dicht bij de stortplaats. We
hebben er over gedacht een actiecomité in
het leven te roepen. Ik ben naar het ge
meentehuis gegaan om burgemeester
Schmidt te spreken. Maar die was met va
kantie.”
„Wat moesten we doen. We hebben geen
verstand van al dat chemisch spul. Elke
dag lees je over vergif dat in de Rijn wordt
gevonden en over de ondergang die ons be-
Vorig jaar had het centrum een tekort
van een miljoen gulden. De verwachting
is, dat dit tekort in 1971 zal oplopen tot
1.2 miljoen gulden, waarvan acht ton
rente en aflossing. Er zijn steden in
Nederland, o.a. Rotterdam, waar die ren
te- en aflossingsbedragen uit de exploita
tie zijn afgesplitst. Het nadelig verschil
beschouwt men dan als investering in
„stadspromotie”. Het is de vraag of Breda
Dit heeft tot gevolg gehad dat de vo
rige minister van Verkeer en Waterstaat
besloot, de vereniging voor 1972 geen sub
sidie meer toe te kennen, omdat beide or
ganisaties niet tot een harmonieuze en
doelmatige samenwerking hebben kunnen
komen. Volgens het NVBV jaarverslag is
de samenwerking viermaal eenzijdig door
Veilig Verkeer Nederland verbroken.
Door het ontvallen van de rijkssubsidie
wordt aan de belangen en de veiligheid
van de meest kwetsbare verkeersdeelne
mers, de voetgangers, een zware slag toe
gebracht, aldus het hoofdbestuur.
Er is geen andere vereniging, die daad
werkelijk voor de voetganger in de bres
staat. Het hoofdbestuur hoopt dat de nieu
we regering weer subsidie zal verlenen.
(Van onze redacteur in Stockholm)
STOCKHOLM. De Zweedse ambas
sadeur in Moskou Gunnar Jarring ont
kende gisteren een vraaggesprek te heb
ben gehad met een Israëlische persverte
genwoordiger, wiens artikel het nodige op
zien heeft gebaard. Volgens een artikel in
het Israëlische blad „Haritz” zou Jarring
Oe Thant’s speciale bemiddelaar in het
Midden-Oosten, zich uitermate pessimis
tisch hebben uitgelaten over de mogelijk
heid een vreedzame oplossing te vinden
voor het Midden-Oosten-conflict.
DE 800 MENSEN uit Stetternich, die in
het atoomonderzoekingscentrum van Jülich
werken, bespreken of ze geen maatregelen
kunnen nemen. Waarom kan Stetternich
de gemeente Jülich, die de stortplaats heeft
gehuurd, niet verbieden nog langer te stor
ten. Ze bespreken de schuldvraag en de
onbegrijpelijke voorgeschiedenis van het
arsenicumschandaal.
Dezelfde vragen worden gesteld in het
raadhuis van Jülich. Stadtdirektor Schro
der verklaart telkens weer opnieuw voor
de camera’s van Duitse, Belgische, Neder
landse en zelfs Amerikaanse televisiesta
tions dat zoiets nooit meer gebeuren mag
en dat het een grof schandaal is. De angst
onder de mensen blijft echter bestaan.
Vijftig milligram arsenicum in een liter
water is dodelijk. Er ligt op het stort 50
ton.
In de late namiddag van 27 juli kreeg
een journalist van de „Düsseldorfer Nach- tofr eenzelfde gedragslijn bereid zal zijn.
DEN HAAG Het gebruik van een felle
rode lamp als mistachterlicht op auto’s is
door wijziging van het Reglement Ver
keersregels en verkeerstekens en van het
Wegens verkeersreglement, thans wettelljk
geregeld. Een dergelijk mistachterlicht mag
slechts branden buiten de bebouwde kom
en uitsluitend bjj dichte mist, sneeuwval
om andere atmosferische omstandigheden,
die het zicht beperken tot minder dan
vjjftig meter.
Wat te zeggen van de beheerders van de
stortplaatsen die toestemming gaven om
de kalk te storten? Wat te zeggen van
autoriteiten die geen deugdelijke controle
uitoefenden? Wat te zeggen van de twee
werknemers die het bedrog ontdekten
maar tien dagen zwegen? Wat te zeggen
van de zes chauffeurs die lichtzinnig hun
wagens leeggooiden waar dat het beste
uitkwam en wat te zeggen van de tran
sportondernemers, die op de hoogte waren
van de giftigheid van het afval, maar toch
verklaarden naar eer en geweten gehan
deld te hebben? Er wordt een nauwkeurig
onderzoek ingesteld.
Een werkgroep onder leiding van minis
ter Nelissen had tijdens de kabinetsfor
matie bij de bezuinigingsplannen aan in
formateur prof. Steenkamp ook het voor
stel gedaan de kleuterschoolgelden te ver
dubbelen. Dat zou een extra opbrengst
van 22 miljoen hebben opgeleverd.
Minister Van Veen is voorstander van
een kleuterschoolgeld dat gebaseerd is op
het inkomen van de ouders.
Als er geen hevige regenval komt, kan
het dorp en de nabijgelegen stad Jülich
ontsnappen aan een catastrofe met dode
lijke afloop. De weergoden zijn gunstig
geweest. Vrachtwagen na vrachtwagen ver
laat het dorp op terugweg naar Nieven
heim, maar de 4.000 ton arsenicumkalk op
nieuw wordt opgeslagen. De hele vuilnis
belt wordt systematisch uitgebaggerd.
De bestuurders van de graafmachines
dragen gasmaskers. De dodelijke lading in
de bakken van de vrachtwagens wordt
echter niet afgedekt. De auto’s rijden vlak
langs de huizen de lange weg terug naar
Nievenheim. Van 16 stortplaatsen wordt
giftige kalk in een jachtig tempo terugge
bracht naar de opslagplaats van de Ver
enigde Zinkfabrieken. Er ontstaan files.
Donderdag stonden de wagens in rijen te
wachten voor de zinkmijn. In Düsseldorf,
hoofdstad van Nordrheinland-Westfalen
wordt de balans opgemaakt. Speciale com
missies houden zich bezig met de schuld
vraag.
richten” een tip. Hij waarschuwde het Ge-
werbeaufsichtamt, het instituut dat hin
derwetvergunningen afgeeft en toezicht
houdt op naleving van de hinderwetbepa-
lingen, in München-Gladbach. De chef van
het instituut, ir. Hans-Josef Treitz, pro
beerde zonder succes de regering van de
deelstaat, de officier van justitie en de po
litie te overtuigen van de noodzaak maat
regelen te nemen. De recherche liet weten
dat het storten van giftig afval niet onder
haar competentie viel, maar dat het „Ge-
werbeaufsichtamt” daar zelf verantwoor
delijk voor is. Intugsen zorgde Hans-Jo-
achim Helmstedt, een medewerker van
Treitz, ervoor dat de stortplaats in Stetter
nich door twee beambten werd bewaakt.
Opnieuw probeerde Treitz op 29 juli
minister van Binnenlandse Zaken Weyer
telefonisch te bereiken. Op advies van het
ministerie stuurde hij ’s middags een ijl
bode naar het ministerie. Minister Weyer
wist nog steeds van niets in zijn woonhuis
in Haagen. De bode kwam aan een gesloten
deur bij het ministerie. De kantooruren
waren voorbij, verklaarde de staatssecre
taris van de minister. Pas toen het de bode
lukte de minster zelf te bereiken, pas toen
trad het overheidsapparaat in werking.
heeft de gemeenteraad recht op een aantal
commissariszetels. Tot nu toe hebben de
fractievoorzitter van de K.V.P. en V.V.D.
hun commissariaat ter beschikking ge
steld. Het zijn de heren A. van Loon en
ihr. R. Sandberg. Zij werden gevolgd door
ABN-directeur mr. J. van Rijckevorsel.
Momenteel hebben in de raad van com
missarissen nog zitting loco-burgemeester
H. Broeders als president commissaris,
wethouder F. Melzer als gedelegeerd com
missaris. het protestants-christelijk ge
meenteraadslid A. Kroon en mr. J. Steinz,
directeur bij Breda Bier (Allied Brewe
ries)
Binnenkort komt het tweede ambtena
renrapport van de gemeente gereed waar
in adviezen gegeven zullen worden over
de toekomstige bestemming en de moge
lijkheden voor een betere exploitatie van
het gebouw Verwacht wordt dat het rap
port half september openbaar gemaakt zal
worden.
Oorzaak daarvan, volgens het Haritz-
artikel, zou volgens Jarring de grote mate
van wantrouwen zijn tussen Israel en de
Arabische Staten.
Een commentaar op het bezoek van de
Amerikaanse vice-minister van Buiten
landse Zaken Joseph Sisco aan Israel zou
Jarring volgens het blad ook hebben ge
geven. Dat Sisco’s bezoek niets opleverde,
is inmiddels overduidelijk, maar volgens
„Haritz” was Gunnar Jarring hierover he
lemaal niet verwonderd. „Ik ben ervan
overtuigd dat Egypte de vrede wenst, maar
ze willen ook hun land terughebben en
dat is het grote struikelblok, zou Jarring
hebben gezegd.
In internationale perskringen wordt da
nig getwijfeld aan de echtheid van dit
vraaggesprek. Ambassadeur Gunnar Jar
ring heeft door de jaren heen de bijnaam
„de mossel” gekregen en tot dusverre is
niemand erin geslaagd hem iets meer te
ontlokken dan een „geen commentaar”.
Aan een opmerking over de kwaliteit
van het weer, doorgaans wél gemaakt,
werden dan meteen weer verkeerde con
clusies verbonden. Jarring zelf verklaar
de gisteren dat een Israëlische Deens-
sprekende heer hem had gevraagd een
paar foto’s te mogen nemen van zijn zo
merhuis. maar dat in verband daarmee ze
ker geen diepgaand gesprek over het Mid-
den-Oosten-vraagstuk werd gevoerd. Der
gelijke gesprekken leveren alleen maar
moeilijkheden op voor mijn bezigheid in
het Midden-Oosten, zei Jarring.
Tevens wees hij erop geen kandidaat te
zijn voor de opvolging van de secretaris
generaal der Verenigde Naties, Oe Thant.
Gunnar Jarring vertrekt 15 augustus weer
naar Moskou.
Evenals in Duitsland zal in ons land
slechts één rood mistachterlicht zijn toe-
gestaan. Wanneer over het mistachterlicht
internationaal overleg wordt gepleegd zal
van Nederlandse kant de voorkeur voor
twee rode mistachterlampen worden uit
gesproken.
Het is trouwens niet te verwachten dat
deze zal worden verleend. Hoewel het mi
nisterie de zaak eerst nog nader wil be
studeren, is te voorzien dat minister De
Brauw de universiteit zal aanbevelen van
de studentenstop af te zien. Een soort
gelijke stap heeft de minister genomen na
dat de rijksuniversiteit in Leiden een
studentenstop invoerde voor de studie
richting psychologie.
BREDA. Drs. A. Stuurman, directeur
van „De Faam” te Breda, heeft ontslag
genomen als gedelegeerd commissaris van
het financieel moeilijkheden verkeren
de congres- en tentoonstellingscentrum
„Het Turfschip” te Breda. Drs. Stuurman
is de vierde commissaris in drie maanden
tijd die „Het Turfschip” verlaten heeft.
(Van onze speciale verslaggever)
STETTERNICH Hans-Joseph is bang. De 57-jarige voormalige spoor
wegbeambte is één van de 1.500 inwoners van het kleine dorpje Stetter
nich, die plotseling in de wereldbelangstelling zijn gekomen. Tien jaar lang
heeft hij samen met zijn buurman en met burgemeester Schmidt een ver
geefse strijd gestreden tegen de stinkende vuilnisbelt, pal naast zijn deur.
In zijn kleine keurig verzorgde achtertuin heeft Hans-Joseph jarenlang
een dagelijkse strijd geleverd tegen de vele ratten die vanaf de vuilnisbelt
zijn prei- en koolplanten belaagden. Een maand geleden strooide hij nog
zwaar vergif. Nu zijn er geen ratten meer. Vijftig ton arsenicum hebben
voor een massale vernietiging van de grauwe beesten gezorgd.
„Dat is het enige voordeel dat w(j aan het
arsenicumschandaal hebben overgehouden”
merkt de spoorwegbeambte cynisch op. Hjj
vindt zijn opmerking zelf erg geslaagd en
wacht duidelijk op mijn reactie. Met de
hark over zjjn schouder vertelt hij over de
paniek die onder de 1500 inwoners is uit
gebroken.
Als gewoonlijk keken de mensen op een
avond in juli naar het regionale t.v.-pro-
gramma „Hier und Heute”. Voornaamste
nieuws: de vuilnisbelt, nog geen 100
meter van hun huizen verwijderd, is ille
gaal 500 ton kalk, vermengd met tien per
cent arsenicum gestort. De dood ligt op de
loer. Vele weken lang al zijn de huisvrou
wen en kinderen van Stetternich nietsver
moedend de stortplaats opgelopen om hun
lege flessen, afwasmiddel en tulnvuil kwijt
te raken. Kinderen hebben gespeeld in de
diepe kuil waarvan de steile wand een
witte glans heeft. Ze hebben er gespeeld
met de dood.
30 juli ontdekt de politie nog drie ille
gale stortplaatsen.
1 augustus vluchten dagjesmensen weg
bij het Fühlingermeer bij Keulen dat be
smet kan zijn.
2 augustus wordt begonnen met het af
graven van de vier stortplaatsen.
3 augustus worden nieuwe illegale stort
plaatsen ontdekt
4 augustus verhoort de politie opnieuw
de zes chauffeurs en ontdekt in totaal 27
mogelijk besmette stortplaatsen.
1 augustus dient de officier van justitie
een aanklacht in tegen drie transporton
dernemers. In Düsseldorf wordt gewerkt
aan een reconstructie en in Bonn aan een
nieuwe wet op de bodemverontreiniging.
29 juli wordt de Stadsdirektor van Jülich
gewaarschuwd, ’s Middags pas wordt de
minister van Binnenlandse Zaken inge
licht. De vuilnisbelt in Jülich wordt be
waakt.
oplopende verliessaldo. In juni nog vroe
gen B. en W. de raad een bedrag van
472.500 beschikbaar te stellen om „Het
Turfschip” tot oktober draaiend (open) te
kunnen houden. De raad besloot toen ook
niet te voorzien in de vacatures van de
twee raadsleden-commissarissen, omdat
zij eerst de zekerheid wilde hebben dat er
een meer verantwoorde structuur en ex-
ploitatieopzet van „Het Turfschip” zou
komen.
Drs. Stuurman heeft bedankt, omdat hij
het niet eens is met het beleid, dat de vier
nog overgebleven commissarissen denken
te voeren met betrekking tot de drie
hoofdige directie van „Het Turfschip”.
Dit beleid volgt in grote lijnen het
gemeentelijk rapport, dat in juni werd
vrijgegeven en waarin werd geadviseerd
adjunct-directrice mej. C. Thijssen te
ontslaan.
De verhouding tussen directeur L. van
Male en financieel adjunctdirecteur Th.
Engelkamp werden in dat rapport als
mogelijk te herstellen afgeschilderd. De
drie directieleden verklaarden eind vorig
jaar schriftelijk aan de raad van commis
sarissen dat zij niet langer konden eamen
werken.
Omdat de gemeente Breda de grootste
aandeelhouder in Het Turschif n.v. is,
DEN HAAG De Nederlandse Ver
eniging Bescherming Voetgangers zegt in
haar jaarverslag over 1970 het te betreu
ren, dat de samenwerking met Veilig Ver
keer Nederland opnieuw eenzijdig door de
voorzitter van Veilig Verkeer Nederland is
verbroken.
-r-
