Ook in Duitsland
onderwijsmalaise
op alle fronten
GEBREK AAN GELD, AAN SCHOLEN,
AAN LEERKRACHTEN, AAN VISIE
MAFIA VERLEGT HAAR „WERKTERREIN” NAAR WALL STREET
z21'
ZATERDAG 14 AUGUSTUS 1971
Erbij
1
een
hun
voor
gegaan,
catastrofale gevolgen
cliënten.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON De Amen
heeft
(Van onze correspondent W. P. Timmers)
BONN Omdat Duitsers de neiging
hebben hun problemen te cultiveren, be
hoeft niet meteen het ergste te worden ge
vreesd als zij beweren dat de wantoestand
Kleuterscholen
Wisseltruc
A
Conservatisme
Basisonderwijs
„Gastonderwijzers"
in het onderwijs ,jum Himmel stinkt”.
Cabaretier Wolfgang Neuss vertelde jaren
geleden al dat de Bondsrepubliek op de
wereld-onderwijsranglijst de dertigste
plaats innam, samen met Oeganda.
Plannen genoeg...
„Gesamtschule”
OOK IN DE BONDSREPU
BLIEK ZIT HET ONDERWIJS
DANIG IN DE KNOOP. OP
DEZE PAGINA GEEFT ONZE
CORRESPONDENT IN BONN
EEN OVERZICHT VAN DEZE
„NOODTOESTAND”, GE
COMBINEERD MET ZIJN
PERSOONLIJKE ERVARIN
GEN SINDS TWEE JAAR IN
BONN.
„Schaf stukken af”
Allen 's morgens
Probleem no 1
is' .1
kaanse onderwereld
nieuw „werkterrein” gevonden in
de effectenhandel van Wall Street.
Volgens minister van Justitie John
Mitchell werd er in 1969 en 1970
voor anderhalf miljard gulden aan
waardepapieren gestolen van ef
fectenkantoren en banken. Ten
minste één, maar vermoedelijk nog
drie andere effectenkantoren zijn
daaraan bankroet gegaan, met
r
-
Iedere wolk heeft zijn zilveren randje.
de
Zo verschijnen Westduitse kinderen voor het eerst op school: de nieuwe
met
DE ONDERWERELD maakt gebruik
van handlangers die als employés in de
kantoor b. die het pakket omruilt voor
een pakket van evenveel andere aande
len uit z(jn kluis. Wanneer kantoor a de
diefstal ontdekt, is de kans gering dat
ze spoedig gevonden worden en omdat
het aantal aandelen in de kluis van
kantoor t hetzelfde is gebleven, is ook
het gevaar klein dat de omwisseling”
bij b snel ontdekt wordt.
DE GESTOLEN stukken komen uit
eindelijk terecht bij onderwereldkonin
gen die ze vervolgens moeten zien te
CARL-HEINZ EVERS, senator voor
het onderwijs in de stadsregering van
West-Berlijn, trad vorig jaar af uit
wanhoop over de ontwikkeling op zijn
vakgebied. Onlangs toonde de televi
sie het door Evers geschreven boek
„Missen onze scholen de toekomst?”
Een dag later was het in veel boek
handels uitverkocht. Evers levert een
overzicht. Er zijn in de Bondsrepu
bliek 330.000 mensen die het onder
wijs als hoofdberoep hebben. Tekort:
170.000. Tot 1980 (de planning van de
huidige regering geldt voor tien jaar)
zijn er 700.000 nodig, plus 173.000 pe
dagogen en technische medewerkers
voor het gemoderniseerde onderwijs.
Voordien zullen er echter 320.000 met
pensioen gaan.
aan een volgende huiswerkloze dag.
terwijl het huiswerk een zo essentieel
onderdeel van het Westduitse onder
wijs is? En bovendien, zijn er grote
bezwaren van het middelbaar onder
wijs, waar technische en mathemati
sche vakken vaak worden gegeven
door „hulpkrachten” uit de industrie,
die alleen op zaterdag beschikbaar
zijn.
WIE GELOOFT nog dat die kloof
overbrugbaar is? Als op een ouder
avond moet worden gestemd voor of
tegen de vrije zaterdag, is de meer
derheid tegen. Allicht, want wie ga
randeert dat de verloren uren wor
den gecompenseerd? Is er behoefte
EEN MEER geraffineerde techniek is
de „ruiltransactie”. Een handlanger ont
vreemdt van kantoor a een pakket aan
delen, brengt ze naar een handlanger op
V. X
„Ganztagschule” die alle problemen
zou oplossen. Voor de gemiddelde
Duitser is Nederland iets zo sympa
thieks en bijna pittoresks, dat hij
voetstoots aanneemt dat ons onder
wijs dezelfde kwaliteit heeft als onze
haantjes, tomaten en aardappelen.
INMIDDELS is Willy Brandts am
bitieuze plan tot nationale onderwijs
vernieuwing op 20 juli op de rotsen
gelopen. Het leed schipbreuk op de
autonomie der Duitse deelstaten, van
welke die met een CDU-regertng
niets voor onderwijsvernieuwing in
„radicale” SPD-stjjl voelen, aange
zien dit het conservatieve establish
ment in gevaar zou kunnen brengen.
Dit feit, gevoegd bij het gebrek aan
geld, leerkrachten en scholen, leidt
tot de trieste conclusie dat alles dan
wel bit het oude zal blijven...
NATUURLIJK. „tegenwoordig”
heeft het systeem zijn bezwaren.
Steeds meer vrouwen werken buitens
huis en kunnen onmogelijk bij het
huiswerk assisteren. De tienduizenden
gastarbeiderskinderen met hun nau-
HET VERVELENDE is, dat het Ne
derlandse voorbeeld naar ieders over
tuiging niet te projekteren valt op de
gecompliceerde situatie in de Bonds
republiek. Als het een beetje wil. zijn
onze kinderen van acht tot twaalf
onderdak. Maar wanneer „wil het een
beetje?” West-Duitsland tobt met een
tekort van 170.000 leerkrachten. Jon
ge onderwijzers horen tot de eerste
naoorlogse jaargangen, de tijd van
honger en woningnood. Het kindertal
was toen klein. En juist die groep
jongelui heeft volop kans op beter be
taalde betrekkingen.
„Grundschule” Bonn: de
„Ranzen” hangt aan een speciaal
haakje aan de tafel.
ze al in de eerste klas van de lagere
school met een pakket huiswerk thuis
komen, is een consequentie van dit
systeem en een bijzondere belas
ting voor de moeders. Daar staat ech
ter tegenover, dat die zo nog hechter
bij het onderwijs worden betrokken.
DE ONTDEKKING dat de West-
duitsers hun onderwijsprobleem niet
cultiveren, maar er eerder te lang
laconiek aan zijn voorbij gegaan,
wordt des te gemakkelijker gedaan
nu het onderwijs door de regering-
Brandt als probleem no. 1 is geboekt.
Daarbij blijkt echter ook hoe moei
lijk het is voor de Bondsregering, een
gen voor de hand: een gigantisch»
boekhouding zou hiervoor vereist zijn.
welijks een paar woorden Duits spre
kende moeders zijn praktisch ge
doemd te doubleren. Maar ook hier
geldt: men is zich van het probleem
bewust. Met ouders van onze genera
tie kunnen wij op ouderavonden heer
lijk bomen over zo’n Nederlandse
NU SCHIJNT Bonn als regerings
centrum een bevoorrechte plaats te
zijn. De klassen van onze Grundschu-
le-kinderen hebben het maximum van
45 leerlingen bereikt. De gemeente is
in staat, een extra lerares te leveren.
Maar sinds kort heeft de regering van
Noordrijnland-Westfalen uit geldge
brek een bouwstop voor scholen af-
gekondigd. Niet alleen vervliegt daar
door de hoop op een gymnastiekzaal,
zelfs een eenvoudige uitbreiding is van
de baan. Toen de ouders uit pure wan
hoop de hoofden bijeen staken kon
een deskundige van de gemeente
geruststellend meedelen dat de situa
tie „elders nog ellendiger” is. De
school staat als nummer 144 op de
prioriteitenlijst van Groot-Bonn.
NIEMAND IS tevreden met
„Grundschule”. Ze werd vijftig jaar
geleden ingevoerd nadat negentig per
cent van de kinderen naar een vier
jarige Volksschule placht te gaan en
de bevoorrechte rest naar de voorbe
reidende klassen van het gymnasium.
De Grundschule is echter merkbaar
de erfgename van de Volksschule,
waar volgens Evers „lezen, schrijven,
rekenen, catechismus en gehoorzaam
heid werd geleerd”. De opleiding is
nog altijd vier jaar, de onderwijs
krachten zijn slecht gesalarieerd. Dat
het onderwijs zou moeten uitgeven en
de komende jaren steeds 5 miljard
meer. Vorig jaar, toen men nog niet
zo krap bij kas was als nu, werd er
voor het onderwijs 13,5 miljard uit
gegeven, dat is bijvoorbeeld twee mil
jard minder dan de industrie alleen
voor reclame uitgaf.
Enkele willekeurige staaltjes uit de
Westduitse pers: In Hamburg is een
deel van het wis- en natuurkunde-on-
derwijs in handen van vaak nauwe
lijks Duits sprekende Amerikanen:
gastarbeiders voor de scholen. In het
Emsland kan 34.4 percent van de les
sen het komende schoolseizoen niet
worden gegeven door tekort aan le
raren. Nedersaksen heeft 6.000 onder
wijskrachten te weinig, namelijk een
tekort van 16.5 percent voor de lagere
scholen, 20,5 percent voor de ulo’s en
16 percent voor de gymnasia.
laatste vooral, plus het feit dat
slechts ’s ochtends les wordt gege
ven, heeft tot gevolg dat het lager
onderwijs praktisch geheel in handen
is van gehuwde onderwijzeressen. De
genen die wij hebben leren kennen zijn
zonder twijfel voortreffelijke leer
krachten, maar de voor het onderwijs
beschikbare tijd beperkt zich vol
strekt tot de ochtend en verandering
van het systeem past hun niet.
DE OMVANG van de onderwereld-in-
filtratie bleek uit de arrestatie, vorige
maand, van zeven employés, die te
werk gesteld waren in een centraal aan
delendepot, waar veel kantoren hun
waardepapieren lieten opslaan. Ze wa
ren erin geslaagd voor honderd miljoen
gulden aan waardepapieren te ont
vreemden.
EEN TWEEDE methode die wordt
bekeken, is een systeem waarbij de cer
tificaten als papieren wel blijven be
staan, maar blijvend ondergebracht
worden in één centrale opslagplaats. De
transacties zouden bij dit systeem ge
boekt worden in een centrale admini
stratie. De nadelen van dit systeem lig-
kantoren van Wall Street zijn geplaatst.
Door de onoverzichtelijke administratie
van vele van deze kantoren komt er
vaak niet meer aan te pas dan het
meenemen van een stapel aandelen. Dit
was het geval met de klerk die on
langs met IBM-aandelen ter waarde
van 3,5 miljoen gulden, in een krant
gewikkeld, het kantoor van zijn werk
gever uitliep en dit op straat aan een
contactman overhandigde. De klerk
werd evenwel onderschept door de re
cherche, maar het is waarschijnlijk dat
vele diefstallen zich op deze eenvoudi
ge manier voltrekken zonder ontdekt te
worden.
verzilveren. De meest effectieve manier
is de papieren aan nietsvermoedende
zakenlieden als onderpand te geven
voor „leningen” die niet afbetaald wor
den. De zakenman gaat dan na verloop
van tijd met de aandelen naar een bank
of naar Wall Street om ze te verko
pen. In een geval werd 3,5 miljoen gul
den aan gestolen IBM-aandelen ge
bruikt om de wankele financiële posi
tie van een levensverzekeringsmaat
schappij in Pennsylvania te schragen.
De transactie werd ontdekt en de frau
duleuze „effecten-magnaat mafia-lei-
der Anthony di Lorenzo, werd veroor
deeld tot tien jaar gevangenisstraf.
onderwijsprogramma tot stand te
brengen met de deelstaatregeringen
die hun autonomie op dit terrein niet
graag prijsgeven.
Bovendien blijkt dat de regering,
die de uiterste zuinigheid moet be
trachten, dit jaar 57 miljard mark aan
„Ranzen” op de rug, een kolossale „Tüte” gevuld met snoep van oma’s, moeders,
tantes en buurvrouwen, in de arm.
DE TAS MET zelfgekochte (er
K'ordt hier enige activiteit van de ou
ders verwacht) schoolboeken op de
rug, zijn mijn oudste twee ochtends
al voor achten op stap gegaan naar
zo’n stokoude schoolklas waar nog
portretten van de keizer aan de muur
moeten hebben gehangen. Zeventig
percent van de schoolgebouwen da
teert in dit land waar de meeste dorp
se afdelingen van verzekeringsmaat
schappijen modern gehuisvest zijn,
van vóór 1945. Maar blijkt niet alleen
reeds uit het bekend zijn van dat
percentage dat de Westduitsers daar
self ook niet gelukkig mee zijn?
NIET ALLEEN de lagere school
moet dringend hervormd worden. Het
zelfde geldt voor „Realschulen” en
gymnasia, want ook „Herr Studiën
rat” heeft zijn tijd gehad. Aan plan
nen heeft het in dit politiek en geogra
fisch zo verdeelde land nooit ontbro
ken. Evers schrijft:
„Weet u wat een open school is?
dat is het schoolmodel van de Vrij»
Democraten. De Unie-partijen zijn
voor een gelede school, de sociaal-de-
mocraten voor de „Gesamtschule”
(een soort „scholengemeenschap")
Er is een raamplan, in 1959 gepubli
ceerd door de commissie voor het op-
voedings- en onderwijsweren. De vak
bond, „opvoeding en wetenschap” ont
wierp in 1960 een zogenaamde Bremer
plan, een Eversplan en een Nentig-
plan. Sinds 1970 is er een structuur
plan van de „Bildungsrat”. Al deze
plannen hebben slechts één ding ge
meen: geen ervan is uitgevoerd!
NU DE sociaal-democraten rege
ren, ligt de nadruk op *t zonder twij
fel interessante experiment der Ge
samtschule. Het gaat om een complex,
waarin de kinderen uiteindelijk vanaf
het prille begin tot het universitaire
niveau zullen verblijven, begeleid door
modern geschoolde leraressen en lera
ren. Maar het gaat ook om een expe
riment dat kapitalen vergt, voor 1980
bovendien een halfmiljoen speciaal
geschoolde leerkrachten, terwijl uiter
aard ook de medezeggenschap van
de leerlingen aan bod moet komen.
DE GESAMTSCHULE lijkt aange
wezen om uit (of liever in samenwer
king met) de langharige en gebaar
de „dwarsliggers” het nieuwe type
volwassenen van het jaar 2000 te erg
eren. Dat maakt in een maatschappij
met een zo sterk conservatief accent
en zo grote af keer van experimenten
als de Duitse de zaken nog gecompli
ceerder. Nogmaals een citaat van
Carl-Heinz Evers: „Veel politici heb
ben er wellicht wel over nagedacht,
maar ze willen niet dat er in 1980 een
betere en andere school is. Want de
afgestudeerden van zo’n school, nieu
we stijl zouden geleerd kunnen heb
ben. maatschappelijke feiten en sa
menhangen zo te doorzien, dat ze tot
de slotsom komen die te willen ver
anderen”.
del), heeft voorgesteld, het deposito-sy-
steem voor de waardepapieren te ver
vangen door een via de computer gere
gistreerde eigendomsadministratie. De
ze methode, die door veel Wall Street-
kantoren wordt voorgestaan, heeft het
bezwaar dat er met de overschakeling
veel tijd gemoeid zal zijn. Bovendien
zijn vele banken huiverig om zonder
tastbare bewijzen een computeraf-
schrift van aandeleneigendom als on
derpand te accepteren.
HET MINISTERIE van financiën
geeft dan ook de voorkeur aan het com
putersysteem, dat in enkele gevallen al
wordt toegepast bij de uitgifte van de
regeringsobligaties. Tegelijkertijd zal
de Amerikaanse regering er in het bui
tenland op aandringen, meer medewer
king te verlenen bij het opsporen van
internationale frauduleuze transacties
(bijvoorbeeld door inzage te geven van
geheime buitenlandse bankrekeningen)
Bovendien zal deze kwestie in septem
ber ter sprake komen op een interna
tionale bijeenkomst van Interpol De
Amerikaanse regering overweegt ver
der te komen tot internationale afspra
ken waarbij leze transacties als misda
den worden beschouwd zodat de
fraudeurs uitgeieverd kunnen worden.
WILLIAM J CASEY, de voorzitter
van de federale „Securities and Ex
change Commission” (belast met het
toezicht op de valuta- en effectenhan-
SCHOOL IS ER op alle niveaus
alleen in de ochtenduren. De knies
oor die daar kritiek op heeft, wordt
door ouderen bestraffend aangeke
ken. We praten hier graag en lang
durig over „Das Wohl utnserer Kin
der” en die kinderen moeten zich kun
nen uitleven in de vrije natuur. Dat
TROUWENS, waarom zo’n ingreep
terwijl iedereen spreekt over een
nieuw schoolsysteem dat vanzelfspre
kend de vrije zaterdag levert? Een
hervorming, die van de kleuterschool
tot en met de universiteit zal gelden
—dat laatste hoofdstuk blijft hier
echter buiten beschouwing. Onze jong
ste was „te laat” toen hij op zijn
vijfde jaar werd aangemeld voor de
kleuterschool. Het tekort aan Kinder
garten (kleuterscholen) is dan ook ca
tastrofaal. Nog niet zo lang geleden
was de hele deelstaat Rijnland-Palts
drie kleuterscholen rijk! Saarland had
er zelfs geen enkele. Nu zijn er voor
drie miljoen kleuters tussen drie en
zes jaar één miljoen plaatsen.
Heel laat is ontdekt dat ex-kleuter-
schoolkinderen in de eerste klas van de
„Grundschule” een flinke voorsprong
hebben. Omdat blijkbaar niemand ge
looft het onderwijs voor de allerklein
sten op peil te kunnen brengen, wordt
er sinds kort geëxperimenteerd met
een „Vorschulklasse” voor vijfjarigen.
Dat past in de regeringsplannen om
de schoolplicht vanaf 1980 al op het
vijfde jaar te laten beginnen. Voor die
nieuwe „Vorschule” ontbreken echter
niet alleen de onderwijzeressen, er
zal bovendien jaarlijks nog eens acht
miljard mark voor nodig zijn.
